DE VRIJE PERS
No. 192
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1945
OFFICIEEL MEDEDEELINGENBLAD VOOR GOUDA EN OMGEVING
Woord van den
Burgemeester.
Ten afscheid
en tot ziens!
Een persoonlijk
woord.
Een eervolle taak
vervuld.
De taak volbracht.
Uitgave van
Je Niuintlendrai - Hot
Parool - Ons Volk - De
Vrije Gedachte - Vrij
Nederland - De Waar
heid en Nicuwsorganen.
Weekabonnement 25 ct.
Losse nummers 10 ct.
Redactie:
L. J. A. v. d, Steenhoven
Mr. A. A. J, Rijkscn
Adm, i M. J. van Loon
BureauMarkt20,Gouda
Tel. 3098
Drukker;
Drukkerij Verzijl, Gouda
Waar ik, vertegen woordigd door
mijn vrouw, aan de nog ledige
wieg van „De Vrije Pers", zooais
wij haar van 5 Mei 1.1. af kennen,
heb gestaan, moge ik ook een
woordje zeggen op het oogenblik,
dat zij ons onder den bekenden
naam gaat verlaten om zoo
straks, waarschijnlijk voor niet
langen tijd en in een nieuwe in
carnatie, haar leven nog voort te
zetten, tot haar taak beëindigd
zal zijn.
De Vrije Pers heeft, na eerst
in den illegalen tijd, den Gouwe
naar op een presenteerblaadje het
nieuws, versch uit den aether, te
hebben thuisbezorgd en daardoor
onschatbare diensten aan onze
bevolking te hebben bewezen,
haar werk na de bevrijding voort
gezet en uitgebreid.
Zoowel het Militair Gezag als
het Gemeentebestuur hebben het
bestaan en het werk van de Vrije
Pers op hoe gen prijs gesteld, om
dat deze krant, sneller en volle
diger dan althans aanvankelijk de
niet in Gouda verschijnende
nieuwsbladen dat konden doen, de
officieele berichten, waarvan in
daze maanden vaak zooveel af
hing, ter kennis van de burgerij
heeft gebracht. Maar omgekeerd
hebben ook de lezers greote waar
deering voor De Vrije Pers ge
had, zooals wel gebleken is door
den zegelverkoop en later door
het bijzonder groote aantal abon-
né's.
In een tijd, dat wij op velerlei
gebied met surrogaten genoegen
moeten nemen, was het een ver
heugenis, hier nu eens een ver
vangingsmiddel te hebben, dat
nauwelijks naar het oude product
deed terugverlangen.
Intusschen, de tijden veranderen
en de kranten met hen. Vandaag
verdwijnt de Vrije Pers. En zij
neemt met rich onzen hartelijken
dank voor wat zij ons gaf.
Heeren van de redactie en ad
ministratie en gij, drukker met
uw gezellen en gij, vermenigvul
digers en verspreiders van eer
tijds, gij hebt kranig werk gedaan
eerst gevaarlijk werk. daarna knap
werk.
Ik dank U namens uw lezers.
De burgemeester,
JAMES.
In het nummer van heden sluiten
wij een tijdvak van ons bestaan
af, ruim drie maanden, dat wij
legaal en in druk verschenen zijn,
maar nog omgeven met hetaurcool
der illegaliteit. Deze illegaliteit
sprak aanstonds uit don ouden
trouwen naam van „De Vrije Pers",
terwijl ook de namen van de ille
gale bladen, die onze kop sierden,
er van getuigden.
Wij leggen nu het aureool der
illegaliteit af en groeten van deze
plaats onze vriendenJe Main-
tiendrai, Het Parool, Ons Volk,
De Vr.'ie Gedachte, Vrij Neder
land en De Waarheid. Bij den
groet, dien zij ons in dit blad
brengen, herinneren eenigen in 't
bijzonder aan de jonge da^ -n van
de illegaliteit. Wij volgenhun voor
beeld en willen niet nalaten hier
de namen te vermelden van Her
man Tholens, die ons met het
oog op het werk dat hij elders
kreeg per 15 Juni moest gaan ver
laten, en van Lau v. d. Steen
hoven, die nog alrijd door zijn
onvermoeiden arbeid ons blad
draagt. Zij waren het, die nach
ten door, in den illegalen tijd,
aan de radio zaten te luisteren.
Ze hadden toen bleeke binnen
gezichten, maar krachtig voor
zagen ze Gouda eiken dag van
oorlogs- en verder nieuws, dat zij
uit den aether opvingen. Zij heb
ben er nooit op gepocht, dat zij
het waren die luiste/den en het
nieuws redigeerden. Zij hebben
zelfs gezwegen toen anderen, die
alleen in een bepaalde streek voor
stencilen en verspreiden van den
kant en klaar verstrekten inhoud
zorgden, later het air aangenomen
hebben, dat zij de redacteurs van
De Vrije Pers geweest zouden
zijn. Dat zwijgen willen wij hier
verbreken. Wezeggen jullie beiden
hierbij hartelijk dank voor het
moedige werk, dat jullie zoo trouw
hebt volgehouden!
Met deze in illegalen tijd ge
oefende volharding is er in de 3
maanden lange periode van legale
vèrschijning doorgewerkt. Tus-
schei.beide leek het te veel te
zullen worden, maar het is gelukt.
Daarbij willen wij de drukkerij
Verzijl niet vergeten, met de
zetters, drukkers en de geheele
familie, die altijd weer klaar ston
den om de moeilijkheden op te
vangen. Ook aan hen die de
administratie e d. voerden hadden
wij helpers, waarop wij konden
rekenen.
Met genoegen zagen wij onze
medewerking aan instellingen van
algemeen belang en dienden wij
die door open te staan voor me-
dedeelingen in het bijzonder van
de gemeente. Reeds in September
1944 is mevrouw James velschil
lende keeren naar Gouda geko
men om te overleggen over de
verzorging van een algemeen ge
lezen officieel mededeelingenblad,
zoodra de stad bevrijd zou zijn.
Ook toen ons blad tegen
abonnement verkrijgbaar werd,
bereikten wij practisch geheel
Gouda. Wij zijn onze lezers er
kentelijk voor de onverflauwde
belangstelling, die zij steeds heb
ben getoond.
Intusschen' ligt er in dit afscheid
iets feestelijks Met een gevoel
van dankbaarheid zien wij er op
terug, dat we de op ons genomen
taak mochten volbret,u n, al ble
ven de wenschen die wij hadden,
door gebrek aan tiid en krachten,
gedeeltelijk onvervuld.
Dit afscheid is niet tragisch. Wij
komen a.s. Maandag terug met
dezelfde redactie, medewerkers
en drukkers; tot dezelfde dien
sten bereid, naar wij hopen met
dezelfde lezers, alleen in een
nieuwe, derde, gedaante en in de
hoop de gedachten d'e wij koes
teren, beter te verwezelijken.
Tot weerziens!
Mr. A. A. J. R1JKSEN.
Vandaag verschijnt het 192ste
en laatste nummer van „De Vrije
Pers", het laatste van een lange
serie, dat verschijnt op den drem
pel van den wereldvrede. Dit
nummer beteekent het einde van 'n
combinatie, die haar oorsprong
vond in onzen gemeenschappe-
lijken strijd. Een aantal menschen
van totaal verschillende levens
opvattingen vond elkaar in een
ongedwongen bondgenootschap.
Een ieder van hen droeg het zijne
bij en hielp wat hij kon. In den
tijd van verzet was alles mogelijk
en was geen moeilijkheid te groot.
Wij hielpen elkaar waar wij
konden. Anton, Henk, Herman,
Jan, Leo, Lex, Kees, Piet, Rien,
Rens en Theo en ook alle ver
spreiders en verspreidsters, zon
der jullie zou een Vrije Pers zoo
als zij steeds was in den bezet
tingstijd, onmogelijk zijn geweest.
Zonder Mr. Rijksen zou de
legale „Vrije Pers" ongetwijfeld
een ander cachet hebben gehad.
Ik hoop, dat de samer.werking
in het verleden rijke vruchten
mag afwerpen voor de toekomst.
FLOOR.
Telefonisch bereikte ons giste
ren het verzoek om een bijdrage
te schrijven voor het afscheids-
nummer van „De Vrije Pers".
We gevoelen geen behoefte
aan een wijdloopig artikel. De
ruimte in de krant kan misschien
beter worden besteed.
Het is „Vrij Nederland" een
groote vreugde destijds in de tot
standkoming der samenwerking
een belangrijk aandeel te hebben
kunnen leveren. Aanvankelijk be
stond het voornemen om na de
bevrijding uit te geven, als offi
cieel mededeelingenblad voor
Gouda eD Ometreken, een orgaan
van „Viij Nederland" en „De
Vrije Gedachte". Deze plannen
waren n eds in een vergevorderd
stadium - cliché» voer den kop
der courant lagen r-eds gereed -
toen de gedachte aan samengaan
van verschillende illegale nieuws
bladen ter sprake kwam.
„V !j Nederlé nd" en „De Vrije
Gedachte" hebben de algeheele
samenwerking volkomen gesteund,
met volkomen terzijdelegging van
c'gen re*ds verricht voorbereidend
werk.
Met voldoening mag worden
geconstateerd, dat de samenwer
king over het algemeen steeds
hartelijk is geweest. Jammer was
het dat kort vóór de bevrijding
een der bladen zich van de fusie
losmaakte. En meer nog te be
treuren valt, dat van die zijde
niet altijd even sympathiek Is ge
handeld. Op een der redacteuren
werd b.v. een zeer persoonlijke
aanval gelanceerd, welke absoluut
misplaatst was.
Vandaag verschijnt „De Vrije
Pers" voor de laatste maal. Het
blad, dat onder een anderen naam
nog eenigen tijd zal uitkomen, is
geen uitgave meer van de „com
binatie".
Het is niet allen, die aanvan
kelijk waren „ingeschakeld" ge
geven geworden tot aan hot
e!ede voor „De Vrije Pers" te
blijven werken. Doch zeker ieder,
die er voor geijverd en gearbeid
heeft, zal aan de periode van
zijn hulp, aangename herinnerin
gen bewaren,
In de geschiedenis der „illega
liteit" zal „De Vrije Pers" on
getwijfeld met onderscheiding
worden genoemd. De taak van
het blad na de bevrijding - de
uitgave onder nieuwen naam zal
ongetwijfeld een wat zakelijker
cachet krijgen - is niet minder
eervol geweest.
Hulde en dank aan onze schei
dende „Vrije Pers"!
Voor „Vrij Nederland",
TH. ARTS.
Het waren de maatregelen van
den Duitschen dwingeland, die
ons in October 1944 tot elkander
dreef om te overleggen, hoe de
Goudsche burgerij regelmatig en
zoo snel mogelijk op de hoogte
gebracht kon worden van de
nieuwsberichten uit de vrije wereld.
Wij allen begrepen, dat wij
ons volk niet ter, prooi konden
laten vallen san de „geruchten"
die men door gebrek aan een
goede voorlichttay, ongetwijfeld
veelvuldig de wereld ingestuurd
zou heoben. Wij wisten Lij onder
vinding hoe teleurgesteld het ge
rucht werkte. In het licht van dit
besef vonden wij, socialisten,
katholieken, christelijker enz. ge
zamenlijk in een koitt discussie
den weg, die wij tot op den dag
der bevrijding met genoegen en
voldoening gegaan zijn.
Ons eensgezind optreden was
een symbool van verzet tegen den
geineenschapprlijken vijand en
gaf ons het vertrouwen van de
bevolking zonder onderscheid.
Dat wij het vertrouwen hadden
was voor een groot deel te dan
ken aan de illegale redactie, die
vanzelf deze plaats een woord
van dank toexomt, daar zij het
nieuws objectief en uitstekend
verzorgde, ja zelfs zoo, dat wij
gedurende de illegale periode niet
één meningsverschil hadden en
van het publiek zelden ontevreden
heid vernamen.
Over de oestemming van het
geld, dat door vrijwillige bijdra
gen binnenkwam, werd snel beslist
en welke was de meest voorde hand
liggende organisatie om het geld
aan af te dragen,dan de L.O. (de
organisatie tot steun aan onder
duikers).
Deze organisatie mocht dan ook
een flink bedrag van de V.P. in-
casseeren. Over die vrijwillige
bijdragen nog even een kort woord,
Met voldoening denk ik terug
aan het blijde gezicht van onze
vt-spreiders(siers) wanneer ze het
resultaat van elke maandelijksche
inzameling aan ons afdroegen.
Sommigen konden hun inge
nomenheid met hel bedrag niet
verbergen en vroegen danis het
genoeg of valt het tegen? Het