J
4
Incr van
Pers».
De geschiedenis van
„De Vrije Pers".
BUITENLAND.
Te vroeg gejuicht
KORTE BERICHTEN.
Er vielen
Gouwenaars
i gefusilleerd.
Icnpartij leed
florp werd een
è'.iwige jacht-
jr.ar het verzet
ongebroken.
afdeeling
Icroote aantal
Iers van ,,De
Vin geldelijke
bereidwillig
een bedrag
uizend gulden
i afgedragen,
ardigheid van
louden de fa-
1 onderduikers
IJl ouden,
zonde samen-
il legaliteit en
Jje Pers" heeft
pd voorbeeld
Soudsche bur-
popbouw van
LEX.
t het laatste
P." is mij
(n.dsartikel te
twee vragen:
bdig en Hoe
Ids 1940 in
unt was, eerst
Ind" en later
Jli wel iets be
lli legale pers.
Jida voor vol-
|e vijf groote
ven een goede
hit er in den
stimuleerden
en de leugen-
|ze onderdruk-
en vooral in
electriciteits-
lakt, bovenal
radionieuws,
aoodig was,
|laden dit te
Zorgen. Wij
lüa reeds ,,De
lan den Heer
leenhoven (de
fertoefde toen
Red.) en de
Heer R. Bree-
Irisico, dat aan
piijksch nieuws
|s het beter te
amenlijke uit
je bestaande
licht te doen
Inaar de plaat-
lordigers der
Icwamen deze
■an den Heer
Inien het spoe-
fet verschijnen
nieuwsblad,
rider redactie
I. A. van den
|ommissie-ver-
|n gehouden
It kerkhof aan
fg. Daar was
luisterpost en
Hier is hard
|an den heer
^•a. Ook de
ïen dank voor
Tooral op de
|ras het vaak
■vraag die men
i.Wat is toch
I" Dc W. was
Mulder) en de
de Korte).
Deze berichten ontvingen zij per
speciale telefoonlijn, waarover zij
beschikten ten dienste van de
N. B. S.
Hoe was het oordeel over de
„V. P.?"
Dit is U wel bekend. Er werd
gewoonlijk gezegd, „het staat in
de V. P." en dat was dan vol
doende. Toch is er wel eens een
fout gemaakt. Zoo lagen b.v. de
waarschuwingspamP.etien bit dc
hoofd verspreiders klaar om bij
razzia's direct te kunnen worden
verspreid. Eén onzer verspreiders
was zoo dom om zonder opdracht
een aantal hiervan te verspreiden.
Het gevolg hiervan was een uit
tocht uit de stad.
Er rest mij nog een woord van
dank aan de vertegenwoordigers
der illegale bladen, de heeren
M. Breeman, P. den Edel, A.
Langeraar, Mr. L. Nederlof en
L. J. A. v. d. Steenhoven voor de
aangename samenwerking, welke
ik met hen heb gehad.
M. A. DE KORTE.
Aan de geschiedenis van „De
Vrije Pers" is weinig emotioneels
verbonden. Naar ons beste weten
heeft slechts één van onze ver
spreiders, tengevolge van zijn werk,
een veilig heenkomen voor den
mof moeten zoeken, maar dit is
dan ook alles. Voor de rest heeft
„De Vrije Pers" geen last gehad
en zij ging haar in rozengeur en
maneschijn. Natuurlijk moest er
gestreden worden met de kleine
perikelen, van het dagelijksche
leven, dcch deze waren niet on
overkomelijk. Na ampele bespre
kingen kon „De Vrije Pers" in
Gouda op 1 November 1944 haar
levenslicht aanschouwen. Tevoren
waren er door den heer Th. Arts
bergen werk verzet om het ver
loop van de verspreiding goed in
elkaar te zetten. De eerste op
lage van 1300 exemplaren vond
dan ook haar juisten weg. Al
spoedig kon er worden geconsta
teerd, dat de belangstelling groot
was en snel steeg het aantal tot
2000 exemplaren per dag. Aan
vankelijk was dit aantal als maxi
mum gesteld. Dit beteekende een
dagelijksch verbruik van 4 pak
papier. Doch weldra bleek het,
dat dit maximum niet te handha
ven was en de oplage steeg tot
2800 „blaadjes" per dag, zoodat
ongeveer een op de vier huizen
in Gouda een exemplaar ontving.
In totaal werden ongeveer een
kwart millioen illegale exemplaren
met den leeuw ver preid.
Vele van onze lezers zullen zich
wellicht afgevraagd hebben hoe
het toch kwam, dat er twee ver
schillende uitgaven in en om
Gouda verschenen, de eene voor
namelijk in, de andere voorna
melijk rondom Gouda. De ver
klaring hiervoor is heel eenvou
dig. De capaciteit van een sten
cilmachine en een stencil is nu
eenmaal niet onbeperkt. Het was
onmogelijk én Gouda én den om
trek met één stencilmachle te be
dienen. In de oprichtingsverga
dering was daarom dan ook be
sloten, dat een tweede stencil-
post zou worden ingeschakeld.
Deze post zou haar copie van
den redacteur ontvangen en zou
verder, wat de uitvoering betreft,
haar eigen gang kunnen gaan.
Vandaar het verschil in de uit
gaven.
Was de commissie eerst in de
veronderstelling, dat het wel mo
gelijk zou zijn in Gouda een
stencilkamer te vinden, waar met
meerdere machines zou kunnen
worden gewerkt, spoedig bleek
dit een onmogelijkheid en de V. P.'s
zouden daarom worden gedraaid
op de plaats waar de redacteur
zich bevond. De eerste nummers
van de V.P. vonden hun levens
licht op den zolder van Thalia-
Theater. Spoedig echter was het
huis van Floor van electriciteit
voorzien en verhuisde de V.P.-
inrichting naar den Graaf Floris-
weg. De laatste maanden v a
haar illegaal verschijnen a •-
schouwden da V.P.-nummers 1 i.n
levenslicht op een zolderke.i,-er
van den huidigen drukker van
de V.P.
Het kwart millioen V.P.'s is
bijna geheel door den heer H.
Verzijl gestencild en de moeilijk
heden, waarmede* hij te kampen
heeft gehad, waren legio. Zijn
handen kenen er een woordje
van mee spreken- Nu eens deugde
de inkt weer niet, dan weer werd
een in gebruik zijnde stencilma
chine door den eigenaar terug
gevraagd, dan weer waren de af
drukken op onverklaarbare wijze
onduidelijk, kortom, eiken dag
had zijn nieuwe problemen, die
de heer H. Verzijl steeds had op
te lossen. Wij zullen hem niet
vergeten.
Het opnemen van het nieuws
bracht gelukkig minder problemen
met zich mee. Het was slechts
een kwestie van luisteren, schrij
ven en tikken. De 14 uitzendingen
per dag vulden een aardige dag
taak. Vooral als er NIEUWS
was, waren het geluksdanen.
Over de legale periode van
„De Vrije Pers" kunnen wij kort
zijn. De radio kwam op den
achtergrond. Het stadsnieuws en
vooral de bonnen, waren in den
eersten tijd de hoofdzaken. Jammer
genoeg was onze plaatsruimte
steeds gering en konden wij, de
opzet van het blad was in de
eerste plaats nieuwsvoorziening
uit eigen stad, aan de binnen- en
buitenlandsche berichtgeving wei
nig aandacht schenken. Boven
dien had de redactie zich te houden
aan de door de combinatie ge
stelde voorwaarde„onthouding
van commentaar en strikte neu
traliteit''.
Wij waren mededeelingenblad.
Wij hopen, dat wij onze taak
naar behooren hebben volbracht
en gaan de toekomst tegemoet
met den wensch, haar nog beter
te zullen volbrengen.
STADSNIEUWS.
Buurtvere zniging
„Prinses Margriet" helpt
De buurtvereeniging „Prinses
Margriet" heeft een bedrag van
f 115.- aan het zv.aar getroffen
Tiel geschonken. Tevens werd
f 50.- afgedragen aan N.V.H.
Gouda. Het secretariaat van de
buurtvereeniging is gewijzigd in
J. M. Huisman, Gansstraat 2.
De kinderuitzendingen.
Zooals wij reeds hebben mede
gedeeld is de kinderuitzendingen
naar België, tengevolge van de
aldaar heersrhende kinderverlam
ming uitgesteld. De overige uit
zendingen gaan echter gewoon
door, üp 15 Augustus a.s. ver
trekt een groep kinderen naar
Friesland, terwijl op 23 Augustus
a.s. de eerste uitzending naar
Zwitserland plaats heeft. Voor
deze laatste uitzending komen
echter alleen die kinderen in aan
merking, die de genezende berg
lucht absoluut noodig hebben.
PREDIKBEURTEN.
Zondag 12 Augustus 1945.
Ncderl. Hervormde Kerk (St. Junskerk)
10 uur v.m, Ds. A. J. ter Stecge von
Zevenhuizen, 5 uur Ds. v. d. Eudt van
Mclissant.
Westcrkerk 10 uur Cs. M. C. Koolc,
jeugddienst, 5 uur n.m. Ds. G. Elzenga.
2er. van Vrijzinnig Hcrv. Kleine Kerk
7 uur n.m. Ds. G. Westmtjse van R'dam.
Vereeniglng Calvijn, Turfmarkt, 10 u.
de Heer KruythofF te Waarder.
Rcmonstr. Gcrcf. Gemeente 10.30 uur
Ds. R D, Tjalsma te Rotterdam.
Evang. Luth. Kerk 10 u. Ds.G. Elzenga.
Donderd. 7.30 u. Interkerkel. avondgebed.
Oud-Kath.Kcrk 10.30 u. Pastoor Giskcs.
Ge ef. Kerk 10 en 5 uur
Ds. W.C. P. den Boer van den Bommel.
Gei 'f. Zondagschool „jozef. Groen
van Prinstercrschool, Groenendaal, van
kwart voor 3 tot kwaft voor 4 uur..
Vrijgemaakte Gereform Kerk 8.30 uur
Chr. Geref. Kerk en 4 uur gebouw Rem.
Kerk, de Heer F. F. Pels van's Gravenh.
Geief. Gem. Stationsweg, 10 en 5 uur
Ds. de Blois.
Christ, Gerefor. Kerk 10 en 5 uur
Ds. A. Dubois.
Ncderl. Geref. Gemeente. Turfmarkt 54
10 en 5 uur Ds. joh. van Weizen.
Woensdagavond 7.30 u. joh. van Weizen.
Vrije Evang. gem" 8.30 uur KI. Kerk
en 5,30 uur gebouw Zeugestr. 38, de Heer
S. Tabaksblatt, Zendel. onder joc.cn.
Woensdagmiddag 3 uur Gebedsuur.
Leger des Heils. 10 uur, Heiligings-
cilenst, 7.30 u. Openbare Kerkel. Samen
komst. Dinsdag 7.30 u. Ledenvergadering.
Doi derdag 7.30 uur Openb. samenkomst.
LeidersMajoor en Mevrouw Wels.
jong Nederland voor Christus.
Woensdag 8 uur, Spieringstraat 49.
Leider de Heer W. F. Kloos.
Vacantie-ontspanning
De commissie deelt alsnog
mede:
le De jongens van 10 jaar en
ouder, die a.s. Maandag om 9
uur achter de Waag bijeen ko
men, (zie courant van gisteravond)
moeten hun brood meenemen,
daar het veld, waar zij dien dag
zullen spelen te ver weg is, om
tusschen der, middag naar huis te
gaan.
2c Ook wanneer het regent,
kt nnen de kinderen komen op
de plaatsen, waar zij opgeroepen
zij ti, daar zij dan binnenshuis
zuilen worden beziggehouden.
De Kath. kinderen van de
Peperstraatschool en de Stanis-
lausschool, die deze week aan de
vacantiespelen meedoen, worden
met hun leiders en leidsters, elke
morgen éérst verwacht in de H.
Mis van 8.15 uur in de Kleiweg-
kerk.
Op Woensdagmorgen 15 Aug.
(Kath. Zondag) worden vanzelf
sprekend de Kath. kinderen niet
op het speelterrein verwacht.
Wie wil, kan echter 's middags
aan de spelen deelnemen.
Mededeeiing aan oud-B.S.-ers
Alle oud-leden van de B.S.,
die hun legitimatiekaarten en
oranjebanden hebben ingeleverd,
kunnen deze Maandag a.s. van
9-12 en van 2-4 uur afhalen aan
het Stafgebouw, Concordia,
Westhaven 27.
De bioscoop van de week
De bioscopen vertoonen de
ze week weer hun bekende korte
programma, bevattende docu
mentaire- en nieuwsfiltnpjes w.o.
het redden van een piloot, die
in zee terecht was gekomen,
oorlogsnieuws uit het Verre
Oosten, een jazz-filmpje en Dizzy
Duck, een aardig teekenfilmpje.
Burgerlijke Stand,
Geboren» 8 Aug. Margaretha M. H.,
d. v. Schuttelaar en W. A. Chr. M.
Goumans, Walvisstr. 8, 9 Aug. Necltje
J., d. v. A. Vv pscr en A. M. de Graaf,
Robaarstr. 8.
Ondertrouwd P. L Stofberg en M.
J. Zuldatn, S. Brenkman cn C. v. Eek,
C. Wiezcr cn M. H. Tcrlcuw, C. Th.
Verlaan en W. von Eijk, P. van Boven
en K. Westrlk, S. G. Sch jonderwcerd
en Sanders, E. Bruljniks en M. Tul-
nenburg, J. F. Kunst en A Zoetcman.
Geen spreekuur
De Burgemeester deelt mede dat hij op
Maandag, 13 dezer, niet in dc gelegen
heid zal zijn om zijn spreekuur te houden.
Dokters- en Apothekersdicnst.
Dc Zoadagdienst wordt waargenomen
door de doktoren C. van Elk, Katten-
singel 79 en Dr. A. J. Kcttlcr, Gouwe 166
Dc Apothekersdienst wordt waarge
nomen door Apotheek Grendel., Prins
Hendrikstraat 15.
BINNENLAND.
5 Mei nationale feestdag*
Naar A.N.P. bericht beeft dc minis
terraad besloten den dag der Duitsche
capitulatie in Nederland, 5 Mei, tot
nationalen feestdag tc verheffen.
Schepen bij Urk gelicht.
Men heeft een begin gemaakt met het
bergen van de schepen, die bij Urk tot
zinken zijn gebracht. Een van de schepen
was geladen met klokken. Zij zullen per
schip naar Amsterdam worden vervoerd.
Er zijn exemplaren bij uit de 15e cn 16e
eeuw, meest uit de provincies Noord
Brabant en Zeeland afkomstig.
Ministers spraken over het
Japansche capitulatie-aanbod.
Voordat de minister president gisteren
avond zijn causerie over het C.N.V.
begon, wijdde hij eenige woorden aan
het Japansche capitulatie-aanbod. Hi) zei-
de o.m. Het Japansche keizerrijk geeft den
strijd op en tracht nog voorwaaiden in
gewilligd te krijgen, die voor de bevol
king de moreele klap moeten verzachten.
Wat het einde van den strijd voor ïndië
beteekent, valt nog niet met zekerheid te
voorspellen en veel zal afhangen van den
vraag, of de in Indië aanwezige troepen
zullen capituleeren, of dat er nog gevoch
ten zal moeten worden tegen desperate
Japansche eenheden.
Dan hopen wl) in dezen strijd een zoo
groot mogelijk aandeel te mogen nemen.
De regeering neemt reeds alle maatregelen
voor een snelle voorbereiding voor het
burgelijk bestuur. Voorde duizenden en
milHoenen, die nog in Indië lijden, is het
uur der bevrijding misschien zeer nabij.
De minister voor de Overzeesche ge
bieden, Prof. Dir. J. H. A. Longeman zei,
dat er misschien een morgen zal aanbre
ken, waarop de sluier, die drie jaar over
ïndië heeft gelegen, wordt verscheurd en
wij onze handen kunnen uitstrekken naar
hen, die op onze hulp wachten.
Gistermiddag om 2 uur werd de wereld
plotseling in een uitbund ge vreugderoes
gestort door het bericht van de B.B.C.,
dat Japan had gecapituleerd. Later in den
middag bleek, dat Japan bereid was de
voorwaarden van de conferentie van
Potsdam te aanvaarden, mits dc rechten
van den keizer als souverein heerscher
onaangetast zouden blijven.
Japan heeft via Stockholm en Bern een
nota gezonden aan de Ver. Staten. En
geland, de Sowjet-Unie en China. In deze
nota geeft de keizer den wensch te ken
nen, te komen tot een spoedigen vrede.
De Japansche regeering hoopt oprecht
dat overeenstemming zal worden bereikt.
Tsjoenking tegen het Japansche
aanbod
Het is bekend, dat in Tsjoenking en
in mindere mate bi) de overige geallieer
den, een sterke neiging bestaat tegen het
aan de macht laten van het Japansche
Keizershuis. Dit huis wordt door China
de directe bron van het Japansche fas
cisme genoemd.
De Russische radio-commentator Ya-
rames Jcnko verzet zich tegen het aan
houden van den Keizer. Politieke corres
pondenten zijn van meening dat Engeland
en Amerika e /enmin den Japanschen
Keizer zullen toestaan op den troon
te komen.
Tjilatjnp is door 10 Nederlandsche
Liberators aangevallen, de Russen staan
reeds 170 km. diep in Mantsjocrije.
Alle verbodsbepalingen voor het
reizen naar Zeeland zijn opgehesen. Het
vestigingsverbod blijft van kracht.
Gisteren werd te Buenos Aires be
kend gemaakt, dat n.a.v de Japansche
capitulatie Zaterdag (heden) vacantiedag
zal zijn. In Engeland zal men twee dagen
na het bekend maken van dc Japansche
capitulatie, feest worden gevierd. Londen
verkeerde gisteren reeds in een feest
stemming.
De comende Marineweek inden Haag
zal door Z.K.H Prins Bernhard worden
geopend
