'OOK HIER ZAL VRIJHEID HEILIG WEEZEN'
MOERKAPELLE
40 JAAR BEVRIJD
IVAN VAN DER SPEK
Ook cijferen is vakwerk..
tentoonstelling 1940-1945 in Moerkapelle
inrichting tentoonstelling
Een vraag die het tentoonstel
lingscomité zich stelde was: "Hoe
richten we de tentoonstelling in en
op welke wijze kan de school
jeugd hieraan bijdragen?" Beslo
ten werd de leerlingen van de zes
de klas van de I.J.P. Keijzerschool
grote werkstukken te laten maken
over de Tweede Wereldoorlog.
Deze werden op grote vellen
papier van posterformaat gemaakt
en komen aan de wand te hangen.
De combinatieklas 5/6 en de zesde
klas van de Rehobothschool gin
gen aan de slag met de vervaardi
ging van werkstukken in boek
vorm, gecompleteerd met foto's.
panelen
Het tentoonstellingscomité prijst
zich bijzonder gelukkig met de pa
nelen van posterformaat of zelfs
nog iets groter, die de Rehoboth
school in haar bezit heeft. Maar
liefst veertig! Eigenaar ervan werd
kinderen
"Ook aan de kinderen is gedacht.
De geschiedenis en het lot van An
ne Frank, die een leeftijdsgenootje
van hen was, wordt ook tijdens de
tentoonstelling onder de aandacht
gebracht.
tekeningen
stripverhaal
"Ton Fan Tast, was een pseudo
niem van de tekenaar van een car
toon stripverhaal over het hele
oorlogsgebeuren. We zijn blij dat
we dit stripverhaal kunnen laten
zien en laten lezen aan de bezoe
kers van de tentoonstelling.
Slechts weinigen zullen het strip
blad destijds hebben gekocht om
dat het voor die tijd best duur was,
nl. 1,40!"
kranten
moerkapels nieuws
verzetsmonument
Moerkapelle heeft geen verzets
monument zoals Zevenhuizen. Al
leen een spreuk bij het gemeente
huis herinnert aan de oorlog. Die
spreuk "Ook hier zal vrijheid hei
lig weezen" krijgt de tentoonstel
ling. Die vrijheid moet ons heilig
blijven. De tentoonstelling en
iedere 4 mei, is een herinnering
aan wat er heeft plaatsgevonden."
aldus de heer De Graaf.
Tentoonstelling open: zaterdag 4
mei van 10.00-12.00 en 14.00-16.00
uur. maandag 6 mei: 19.00-21.00
uur; dinsdag 7 mei: 19.00-21.00
uur; woensdag 8 mei: 14.00-16.00
uur; donderdag 9 mei: 19.00-21.00
uur; vrijdag 10 mei: 14.00-16.00
uur en 19.00-21.00 uur
in gebouw Moerveen, Herenweg,
Moerkapelle, Ingang Akkerwea.
HOVENIERSBEDRIJF
-tuinaanleg, beplantingen,
bestratingen, architectuur etc.
Herenweg 40 - Moerkapelle
Tel. 01793-1504
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
koeriersters
Dat de Moerkapelse vrouwen hun
'mannetje' stonden blijkt wel uit de
navolgende gesprekken. Mevrouw
Ina de Jong-Versloot, weet zich te
herinneren dat ze steeds brieven
of pakjes op moest halen in Delft
en in Zoetermeer afgeven. Ze reed
de hele oorlog op een fiets met
luchtbanden, maar vond het tel
kens wel een hele trap. Pas achter
af heeft ze beseft wat voor gevaar
lijk werk te deed. Ook m'n ouders
begrepen dat pas veel later. NU
zeg ik dat ik, als ouder, nooit zou
toestaan."
In het multifunctioneel centrum "Moerveen" aan de Herenweg te Moer
kapelle wordt ter gelegenheid van de herdenking van de bevrijding een
tentoonstelling gehouden. Deze tentoonstelling geeft een beeld van de
Tweede Wereldoorlog. Een deel van de vele materialen heeft betrekking
op de Moerkapelse situatie. Burgemeester A.W. Lips zal de tentoonstel
ling op zaterdag 4 mei om 10.00 uur openen
De heer F. de Graaf is woorvoerder
namens het comité dat voor deze
tentoonstelling in het leven is ge
roepen, op initiatief van het Oran
jecomité. Namens dat comité heeft
voorzitter D. de Leeuw hierin
zitting. Het tentoonstellingscomi
té bestaat verder uit leerkrachten
van de zesde klassen van de beide
lagere scholen, de heren Den Edel
en De Graaf van de chr. Rehoboth-
school en schoolleider K. Huizin-
ga (ook leerkracht van de zesde
klas) van de openbare I.J.P. Keij-
zerschool. Het comité werd aange
vuld met mevrouw Kadiks en de
heer Doornheim, die beide de oor
log hebben meegemaakt.
De heer De Graaf: "Aanvankelijk
dachten we dat we met de hoogste
klassen alleen wat werkstukken
moesten maken en dat het Oranje
comité de tentoonstelling zou or
ganiseren. Dit bleek niet het geval,
omdat de leden hiervan het al zo
druk hebben met de organisatie
van Koninginnedag, 11 mei en
dauwtrappen op Hemelvaartsdag.
We hebben ons aanvankelijk niet
gerealiseerd wat een werk het op
zetten van een dergelijke tentoon
stelling met zich meezou brengen.
We zijn begonnen met het ver
spreiden van een folder door
Moerkapelle waarin we een op
roep deden aan de inwoners om
materialen, kranten en foto's aan
deze tentoonstelling te lenen.
Dankzij de geweldige respons van
de bevolking kwam er veel materi
aal voor de tentoonstelling. Het
ophalen ervan vergde enorm veel
werk, doch ook het vergaderen,
het organiseren en het coördine
ren. Alfereerst moest er naar een
geschikte ruimte worden gezocht
voor de tentoonstelling. Dorps
huis Op Moer viel al direkt af, om
dat daar niet permanent over een
zaal beschikt kan worden, in ver
band met gebruik door verenigin
gen enz. We zouden de tentoon
stelling natuurlijk ook in de chr.
Rehobothschool kunnen laten
plaatsvinden, er is ruimte beschik
baar voor, doch dat is geen 'neu
traal' terrein. Hetzelfde geldt voor
de openbare I.J.P. Keijzerschool.
Toen hebben we ons licht opge
stoken bij de huurders van het
multifunctionele gebouw Moer
veen. Reuzeblij zijn we met de ges
te gedaan door de plaatselijke af
deling van het Rode Kruis, die ons
helemaal belangeloos hun grote
oefenzaal en andere ruimten af wil
staan voor de tentoonstelling, die
een week gaat duren. Zodoende
hebben we nauwelijks kosten hoe
ven maken" aldus Frank de Graaf.
de school enige jaren geleden:
deze serie kon men namelijk be
stellen. De leerkrachten bevestig
den de posters op een stevige ach
tergrond, zodat het geheel een
langere levensduur heeft. Op die
posters, ofwel panelen zullen de
bezoekers aan de tentoonstelling
een overzicht kunnen zien van de
gebeurtenissen (opkomst nazire
gime) voorafgaand aan de Tweede
Wereldoorlog vanaf 1933 tot aan
en na de bevrijding in 1945. Van de
vele tientallen nog in goede staat
verkerende foto's over de oorlogs
jaren, de koninklijke familie, en de
bevrijding, door inwoners van
Moerkapele beschikbaar gesteld,
werden 'vergrotingen gemaakt,
terwijl er fotokopieën van oorlogs
documenten en illegale en legale
kranten werden vervaardigd. Een
groot karwei, maar met vreugde
gedaan door de comitéleden,
omdat de tentoonstelling met dit
beschikbaar gestelde materiaal,
pas compleet gemaakt kan wor
den. Die oude foto's en documen
ten kunnen achter glas worden be
keken. De heer De Graaf: "We heb
ben van een tuinder glas gekregen
om op de tafels te leggen. Eronder
kunnen de foto's en het oude ma
teriaal, dat hierdoor niet wordt be
schadigd. Op de tentoonstelling
wordt ook aandacht geschonken
aan de situatie in Nederlands Indië
tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Alhoewel deze Moerkapelle nau
welijks raakte, vonden we het
noodzakelijk dat hier ook aan
dacht aan werd besteed. Talrijke
Nederlanders hebben in Japanse
interneringskampen gezeten."
In de diverse concentratiekampen
en doorgangskampen werden te
keningen gemaakt door de geïn
terneerden. Zo zullen er op de
Moerkapelse tentoonstelling teke
ningen te zien zijn, gemaakt in het
vrouwenkamp "Ravensbruück" in
Duitsland. Ook is er een verslag
van iemand die in een concentra
tiekamp heeft gezeten.
Een schat aan informatie over de
oorlogssituatie heeft men gekre
gen door bewaarde kranten, "De
Rotterdammer" uit 1940, Een
Trouw, als illegaal blad, "De Waar
heid", "Rotterdamsch Nieuws
blad", "Vrij Nederland" en allerlei
propagandablaadjes van de Duit
sers. Aan de hand van de tijdens de
oorlog verschenen legale kranten,
waarin het 'nieuws' van de bezet
ters stond en de illegale kranten
waarin het echte 'nieuws' te lezen
viel, kan men vergelijkingen ma
ken....
Er is nog herinneringsmateriaal
waarin de 'offervaardigheid' van
de Moerkapelse bevolking tot ui
ting komt. Direct na de oorlog
werd er een grote inzameling ge
houden voor het "Nederlandsch
Volksherstel" Moerkapelle bracht
maar liefst 7000,- bijeen. Deze
collecte werd georganiseerd door
de afdeling Binnenlandse Strijd
krachten in Moerkapelle."
Deze gegevens en andere, zoals
b.v. een afscheidsuitnodiging voor
betrokkenen bij het onderdak ver
lenen van een aantal Engelse pilo
ten op 8 mei 1985, komen uit het
gemeentearchief. Ook bedank
brieven voor de medewerkers aan
de inzameling voor het "Volksher
stel". Tevens zijn er nog lijsten
waarop namen staan van Moerka
pelse meisjes die dagelijks bij
Moerkapellenaren langs de deur
gingen voor het ophalen van
etenswaar. Waar dat eten naar toe
ging-was de heer De Graaf nog niet
duidelijk. "Misschien horen we
veel meer tijdens de tentoonstel
ling over wat er precies in Moerka
pelle tijdens de oorlog en de be
vrijding plaatsvond. Ongetwijfeld
komen bij velen de herinneringen
weer naar boven
MOEDERDAG - BLOEMENDAG!
Grote sortering KAMERPLANTEN,
GERANIUMS en PERKPLANTEN.
Alle soorten groenteplanten en -
zaden; Pootaardappelen; gras
zoden; tuinaarde; potgrond en
meststoffen.
TUINKRUIDEN - 20 soorten.
- Vaste planten en fruitbomen.
Kwekerij "MORGENZON" Gebr. v.
Oosten -1 e Tochtweg 78 - N ieu wer-
kerk a d. IJssel - TEL. 01802-2430.
Wat betekende de bevrijding voor
de toen 18-jarige Kees Tuitel,
thans woonachtig in de Raadhuis
straat in Moerkapelle?
"Een opluchting dat je wist dat je
vrij man was. Dat je weer van alles
kon doen. Ook 's avonds na acht
uur. Wij moesten vaak 's avonds op
pad om voedsel voor onderduikers
te 'organiseren' dat werd afge
voerd via een verdeelsysteem. Wij
hadden op een 'valse' manier een
vergunning gekregen waarop on
ze personalia vermeld stond. Een
zgn. "ausweis" omdat we zoge
naamd "Nagelwache" ofwel "spij-
kerwacht" waren. We moesten de
spijkers van de straat oprapen. Op
grond daarvan hadden we toestem
ming. In die laatste oorlogsjaren
werden er veel spijkers op de door
gaande wegen gestrooid, om de
Duitsers dwars te zitten. We raap
ten natuurlijk geen spijker op, we
hadden wel wat anders te doen. Er
was trouwens ook niemand die
ons controleerde, want er waren
nauwelijks bezetters in Moerka
pelle. Alleen op de kerktoren ston
den enkelen op de uitkijk. Zij
waren bij café Luitjes ingekwar
tierd. Wat ging u dan 's avonds
doen? "Wel met een groep oefe
ningen houden. We waren een
soort verzetsgroep, maar behoef
den nooit in aktie te komen. Later
heette het officieel de "B.S." (bin
nenlandse strijdkrachten). Bij
Theo Heijboeraan het Noordeinde
vlakbij de nieuwe weg en de spoor
lijn, waar tot voor kort het carros-
seriebedrijf van Paul was, hadden
we onze oefenplaats. Binnenin
een hooiberg. De buitenkant was
een hooiberg en in het inwendige
was een vergaderruimte. Hier oe
fenden we het gebruik van een
stengun, en een brengun. Dat de
den we met een flauw lampje om
vooral geen schijnsel naar buiten
te laten komen.
Viel het niet op als jullie met een
aantal mannen over het Noordein
de liepen of fietsten? "Nee hoor,
we gingen nooit met elkaar..." In
de laatste oorlogswinter namen de
beschietingen op de treinen, door
Engelsen toe, daardoor kwamen
weieens veel Duitsers op de been.
We moesten ons dan gedekt hou
den, zo vlakbij het hol van de leeuw
Hoe precies de B.S. opgezet is,
weetik niet meer, omdat ik in 1943,
nauwelijks 17 jaar was. Jan Dirk
Monster, die tegenwoordig bakker
in ruste in Wilnis is, heeft zich er
erg voor ingezet. Ik dacht dat hij,
samen met gemeentesecretaris
Jonker en Verbeek, uit Elbürg de
B.S. heeft opgezet. Er waren ook
vrouwen bij de groep, eigenlijk
nog jonge meisjes. Er was één
echtpaar bij, het echtpaar Kadiks.
Uit de groep van ca. 40 zijn er twee
huwelijken gekomen" herinnert
zich de heer Tuitel, aan de hand
van de foto. "Aaltje Zijderhand en
Ina Versloot waren bijzonder ak-
tief als koerierster. Beiden wonen
hier vlakbij, je zou ze eigenlijk even
moeten opzoeken
Dat doen we nadat het gesprek af
gerond is. Nadat hij verteld heeft
over de overmoed die allen had
den, zich pas vele jaren later be
wust geworden van de gevaren die
hen omgaven als ze tijdens hun
bezigheden zouden zijn gepakt.
"M'n ouders wisten helemaal neit
wat ik uitspookte. Ik was bij nacht
en ontij langs de weg. Wij vonden
het een avontuurlijke tijd, omdat je
van alles deed, wat niet mocht....
Na de oorlog zijn er jongens afge-
Administratie
belastingen
financieringen
verzekeringen
adviezen
en daaróm verzorgen wij gaarne uw belasting
aangifte, stellen wij uw jaarrekeningen op,
houden uw administratie bij
en ordenen uw boekhouding.
Omdat cijferen ons vak is.
Administratieburo VAN TOOR
Prins Bernhardstraat 25, 2841 TE Moordrecht
Tel. (01827) 2462.
vallen van de B.S., sommigen wei
den militair op vrijwillige basis. Ik,
onder anderen. Tot eind 1947 was
ik in dienst, deels als beroep, doch
anders dan tegenwoordig K.V.V.-
er (kort verband vrijwilliger). Je
kon, als je wilde, zo weer ontslag
nemen. Na de oorlog kon je gelijk
in militaire dienst. Zo gingen we
met een hele groep eerst naar
Woerden en later naar Den Haag.
Daar werden we over de diverse
onderdelen verspreid. Sommige
jongens gingen naar Indië...Één
van ons, Adriaan Hoogerdijk, is
daar gesneuveld..."
Hoe werd u koerierster? Deze
vraag stelden we telefonisch aan
mevrouw Evers-Zijderhand. "Tja,
ik werd gevraagd door m'n vrien
din Gerrie Hertog. Zo ook Ina Ver
sloot. Later kwam daar Didi Koster
nog bij. Het was best een gevaar
lijk baantje. Soms ook koud. Door
weer en wind, in de winter met
laarzen aan als postbezorger heen
en weer fietsen tussen Delft en
Zoetermeer. En dat om de andere
dag. M'n ouders vonden het goed.
Het leek net of het niet tot hen
doordrong dat ik met zulk gevaar
lijk werk bezig was, want als we ge
pakt waren had er wat gezwaaid.
We moesten post of pakketjes op
halen bij studenten. Die verhuis
den nogal eens. Zo kwam ik bij een
nieuw adres in Delft aan de deur.
Werd de deur opengedaan door
een Moerkapelse N.S.B.-er. Ik
schrok me naar en mompelde een
excuus en vloog er vandoor. Hij
was op bezoek bij z'n (goeie) zus
ter, die aan het verhaaltje een
staartje draaide, dat ik op het ver
keerde adres was of zo....Gelukkig
had dit geen gevolgen...."
De heer Monster uit Wilnis beves
tigt het verhaal van de heer Tuitel
en vult erbij aan dat de spijker-
wacht uit ca. vijf personen be
stond die eigenlijk spijkers op de
nieuwe weg moesten zoeken,
maar het nooit deden. Daarente
gen hielden ze wel alle bewegin
gen op de spoorlijn in de gaten en
meldden dat aan een contactper
soon tegenover het raadhuis in Ze
venhuizen. Diens naam is hem
ontschoten, doch met aan zeker
heid grenzende waarschijnlijkheid
moet dit Nebbeling geweest zijn.
Wanneer en hoe de B.S. is opge
richt, is me niet meer bekend. Ik
dacht na Waddinxveen. Ons kader
kwam voor het eerst in 1943 bij el
kaar in Gouda. We opereerden
aanvankelijk in het klein, later wer
den we één groep met de koerier
sters. Mijn ouderlijk huis op de
hoek Julianastraat-Bredeweg,
was een wisselplaats voor koerier
sters weet ik nog...." aldus de heer
Monster.
Mevrouw A. Kadiks-Krijgsman
was de enige getrouwde vrouw in
het gezelschap koeriersters. Zij
maakte samen met haar man deel
uit van de groep 'ondergronds'
opererende Moerkapellenaars.
Misschien omdat zij enkele jaren
ouder was dan de meisjes had zij
een leidinggevende funktie. Ze
kan zich nog herinneren dat er
voedselpakketten klaargemaakt
werden in de school.. Dat deze
pakketten in samenwerking met
het Rode Kruis uitgedeeld werden
aan de gevangenen. Ze weet niet
meer zo goed hoe ze aan de boter
hammen en het beleg kwamen,
misschien werd het opgehaald
door de andere koeriersters. Zij
heeft dat nooit gedaan. Wel pan
nen erwtensoep gekookt en ander
voedsel aan uitgehongerde stede
lingen, die op etensstrooptocht
waren en hier in de school in Moer
kapelle ook konden overnachten.
Ook zij mocht vrij fietsen voor het
verrichten van hand- en spandien
sten. Hiervoor had ze toestem
ming via het gemeentehuis. Toen
er in de laatste periode van de
oorlog een voedseldropping
plaatsvond op het land van V.d.
Spek hielp zij samen met haar man
mee aan de distributie. Dat ge
beurde ook met slachtvlees.Haar
hulp werd ook ingeroepen toen er
Engelse vliegeniers onder moes
ten duiken in Moerkapelle, wantzij
was één van de weinige Engels
sprekende inwoners van Moerka
pelle. Met één piloot (de andere is
overleden) bestaan nog nauwe
vriendschapsbanden
