LEZEN GAAT ONGEZIEN:
Liefde is...
drukkerij elgersma
Samen uit de
Intercard-kollektie kiezen.
een artikel over de lectuurvoorziening aan blinden en slecht
zienden en de rol van de Nederlandsche Blindenbibliotheek...
waarvan drs. J. Dister 7 jaar directeur is en die sinds 14 jaar in
Zevenhuizen woont.
Je moet eens een artikel schrijven over de Nederlandsche blindenbi
bliotheek. Deze biedt een geweldige mogelijkheid voor een ieder die
een gewoon boek niet kan lezen., zo maande ons ooit een enthousiaste
dame die dagelijks met een slechtziende omgaat.
Daar moesten we echter wel een aanknopingspunt voor vinden.
Dat kregen we onlangs door twee oorzaken. Ten eerste bood vrijdag
avond 15 januari d ein Zevenhuizen woonachtige directeur (wat we tot
dusver niet wisten) tijdens de officiële openingsplechtigheid het biblio-
theekbestuur enkele gesproken boeken aan....
Ten tweede ontdekten we bij het doornemen van de huis-aan-huis-bla-
den een verslag dat te vroeg gepubliceerd was en handelde overeen on
derscheiding die de directeur van de Nederlandsche blindenbibliotheek
zaterdag 16 januari kreeg
Drs. J. Dister, wiens stem zijn
zuidelijke afkomst verraadt, lacht
om het laatste. "Die onderschei
ding verdien ik niet hoor, maar
onze hele bibliotheek, al onze
vaste medewerkers en vrijwilli
gers." De Vriendenkring van
Samenwerkende Organisa
ties Gehandicapten en Patiën
ten in Zuid-Holland reikte hem
een insigne uit, omdat hij zich
vanuit zijn functie o.a. inzet voor
de begeleiding van blinde studen
ten bij hun opleiding en voor een
nauwere samenwerking tussen de
verschillende blindenbibliothe
ken in Nederland. De Stichting
SOG, welke een provinciale bun
deling is van organisaties van ge
handicapten en patiënten, met als
doel de integratie en de onderlin
ge samenwerking te bevorderen,
zet jaarlijks tijdens haar nieuw
jaarsbijeenkomst een aantal men
sen in het zonnetje dat zich inzet
voor mensen met een handicap.
De Stichting huurt kantoorruimte
in het gebouw van de Nederland
se Luister- en Braillebibliotheek
(de nieuwe naam voor de Neder
landsche Blindenbibliotheek). De
heer Dister toont zich een coulan
te 'huisbaas' in de berekening van
o.a. kopieer- en verzendkosten en
verleent - zo vernamen wij uit ach
tergrondinformatie uit een kant
en klaar persartikel - geregeld or
ganisatorische ondersteuning
aan deze stichting. Bovendien
was de heer Dister enkele jaren
geleden mede-oprichter van de
Stichting Hulpmiddelen voor Blin
den en Slechtzienden en penning
meester van de Vereniging Het
Blinden- en Slechtziendenwezen.
Overigens was hij niet de enige
die onderscheiden werd. Deze eer
viel ook een zevental anderen te
beurt.
BRAILLE en GESPROKEN
BOEKEN
In 1987 bestond de Nederland
sche Blindenbibliotheek 100 jaar.
Ter gelegenheid van dit feit werd
er op 6 mei in het Congresge
bouw in Den Haag een feestelijke
herdenking gehouden, waarbij
minister Brinkman aanwezig was.
In haar functie van beschermvrou
we schreef Prinses Juliana een
'ten geleide' in het herdenkings
boek "Lezen gaat ongezien" van
C.H.C. Frijters, dat ter gelegen
heid van dit eeuwfeest aan de
2000 aanwezigen op 6 mei '87
werd uitgereikt: nl. 1000 gebrui
kers van de Blindenbibliotheek en
evenveel medewerkers en vrijwil
ligers.
VROEGER
Voor de visueel gehandicapte
was het voor 1825 erg moeilijk
om onderwijs te genieten. Voor
hen was het een uitkomst dat
Louis Braille in dat jaar het door
hem uitgevonden brailleschrift
presenteerde. In 1878 werd dit in
ternationaal erkend en gestandari
seerd. In 1887 besluit de heer G.J.
Kolff tot de oprichting van een
Nederlandse braillebibliotheek,
waarna het tot 1955 duurde eer
het eerste 'gesproken' boek: 'De
oude man en de zee' van Ernest
Hemmingway in de Le Sage ten
Broek bibliotheek geïntrodu
ceerd werd. Het werd opgeno
men in een met dekens afge
schermde hoek van de biblio
theek met op de achtergrond het
geluid van de om het kwartier lui
dende klokken van het St. Henri-
cus. Nu, zoveel jaren later een ge
sprek met de directeur van de Blin
denbibliotheek over het heden...
ro
o ro
IQ
ro ro
Even voorstellen: de uit Maas
tricht afkomstig drs. J. Dister
kwam eind 1973 met zijn gezin
aan het Hazeveld in Zevenhuizen
wonen. Hij had toen een functie
aan de T.H. in Delft na eerder als
econoom afgestudeerd te zijn in
Tilburg en z'n militaire dienst
plicht te hebben vervuld. Zijn eer
ste betrekking betrof die van 'vak
referent', belast met aankoop van
wetenschappelijke boeken, waar
bij hij tevens het economische as
pect in zijn portefeuille had.
Waarom koos u als econoom
voor een baan bij een biblio
theek? "Daar rol je eigenlijk min
of meer vanzelf in. Als jongen van
zo'n 14,15 jaar hielp ik altijd al als
vrijwilliger in de plaatselijke biblio
theek in m'n woonplaats."
Vijf jaar later werd hij bij de VU in
Amsterdam (elke dag heen en
weer rijden vanuit en naar Zeven
huizen) lid van de bibliotheekdi
rectie. Tevens was hij hoofd van
de afdeling Centrale Bibliotheek
technische Dienst waarbij hij de fi
nanciën beheerde en de automa
tisering leidde. Ook hier was hij na
5 jaar uitgekeken. Dat was hij na
eenzelfde periode zeker niet bij
de Blindenbibliotheek in Den
Haag. "Het aantrekkelijke van de
ze functie is dat de instelling niet
alleen een bibliotheek is, maar
ook een produktiebedrijf. De boe
ken die we uitlenen worden eerst
zelf gemaakt, zowel in braille, als
in gesproken vorm. We hebben
250 werknemers en 600 vrijwilli
gers. Eigenlijk voelen we ons
meer een produktie- en postoder-
bedrijf. 2/3 is nl. produktie en 1/3
is het bibliotheekgebeuren, de af
deling waar de uitleen geadmini
streerd, verzonden en ontvangen
wordt. Ons 'bedrijf is in Den Haag
West gevestigd. Hier werken 190
mensen. Verder hebben we een
filiaal in Groningen dat de drie
noordelijke provincies verzorgd.
Over het hele land verspreid, van
Middelburg tot Haren (Gr.) heb
ben we op zes lokaties 14 studio's
waar de gesproken boeken in ge-
luiddichte studio's met dezelfde
professionele apparatuur als de
NOS heeft, opgenomen worden.
VOORLEZEN
Om vrijwillig voorlezer te kun-nen
worden, moet een strenge auditie
worden gedaan. Men moet accent
loos Nederland spreken (A.B.N.),
een brede algemene ontwikkeling
hebben of kennis hebben op we
tenschappelijke terreinen en het
vakjarhon beheersen. Het voorle
zen van een roman is overigens
nog het moeilijkste. Voor een thril
Ier in de ik-vorm kan beter een
mannenstem gebruikt worden
dan een vrouwenstem. Het vergt
best veel oefening om een dia
loog dusdanig te lezen dat er niet
teveel intonatie in de stem voor
komt. Deze mag ook weer niet te
vlak zijn. Verder zijn er die gewel
dig goed kunnen declameren of
tijdschriften voorlezen, alsof het
een nieuwslezer voor de radio is.
We hebben in de 300 voorlezers,
dus een groot scala van stemmen.
Zeven van hen hebben bij ons een
vaste functie als voorlezer. Soms
verliezen we de beste stemmen
aan de NOS voor nieuwslezer. Op
dit moment hebben we één lezer
die ook part-time nieuws leest."
Waarom heeft u niet allemaal
vrijwillige voorlezers? "We wil
len elke maand ook zeven actuele
'vers van de pers' boeken uitbren
gen. Als dat door vrijwilligers voor
gelezen zou worden vergde dit
teveel tijd. De vaste medewerker
leest elke dag vier uur. Een vrij
willigers slechts 1 a 2 uur per
week. Eer dat het boek van de
voorlezer in de collectie opgeno
men is, duurt dat zo'n 7 a 8 maan
den. In de Sinterklaastijd was een
van de actuele boeken Perestroj
ka van Gorbatsjow. We maken er
dan meteen grote oplagen van
zodat de visueel gehandicapten:
slechtzienden, moeilijk lezenden
en blinden, ook helemaal 'bij' zijn.
Komt er een nieuwe Maarten 't
Hart uit, dan zorgen we ervoor dat
die in een mim van tijd op de band
staat. Het leuke hiervan is dat op
een verjaardag blijkt dat men
hetzelfde boek gelezen heeft, of
soms nog eerder, dan degene die
goed kan zien en zelf kan lezen.
Men kan daardoor beter deelne
men aan het maatschappelijke
verkeer. Elke maand worden er
ook twee boeken van de bestsel
lers in braille vervaardigd, van een
zgn. 'wegwerpkwaliteit'Deze wor
den op een goedkoop soort pa
pier gedrukt. We leveren op be
stelling, uitsluitend tegen papier
kostprijs. Zo'n wegwerpbraille-
boek kost ongeveer tien gulden"
aldus de heer Dister. Dit en nog
veel meer werkzaamheden zijn
serviceverleningen van dit biblio-
theekbedrijf dat voor 90% gesub
sidieerd wordt door het ministerie
van WVC.
Hoe krijgt men luisterhoeken
van de bibliotheek? "Men kan
lid of gebruiker worden. We zijn
een vereniging. De kosten bedra
gen 25,- per jaar, waarvoor on
beperkt boeken op cassettes kun
nen worden beluisterd. We ver
zenden de cassettes in een platte
doos die door de brievenbus kan.
Een doorsnee boek heeft zes cas
settes. Is het een dik boek dan
worden het er meer en verzenden
we 2 dozen. Er is een internationa
le afspraak sinds 1971 dat braille
en gesproken boeken, gratis per
post verzonden worden. Zo ver
zenden we boeken over de hele
wereld. Overal waar emigranten
zitten die moeilijk kunnen lezen,
en dus een leeshandicap hebben,
van Australië tot Canada, overal
kan men van ons boekenbestand
gebruik maken. Men kan via een
catalogus opgeven welke boeken
men wil horen. We hebben, net als
een postorderbedrijf voor de di
verse boekengenres catalogi, met
titelbeschrijving en annotatie (kor
te inhoud). D.m.v. een antwoord-
envelop zend men z'n aanvrage,
waarop zo'n 40 tot 60 boeknum
mers staat aangekruist, naar ons
op. Deze gaan in de computer.
Deze kijkt wanneer het boek be
schikbaar is. Daarna wordt het ver
zonden. Soms zelfs diverse boe
ken tegelijk, als de geadresseerde
b.v. drie boeken tegelijk terug
zond, dan krijgt hij er ook weer
drie voor terug. Meestal stuurt hij
éen tegelijk, enkele zijn thuis en
onderweg, waardoor de 'lezer-luis
teraar' nooit zonder hoeft te zit
ten. Op deze wijze lenen we
500.000 boeken per jaar uit. On
ze boekencollectie omvat
130.000 gesproken boek-exem-
plaren waarvan 27.000 titels. Ie
der jaar komen er 2000 titels bij.
Daarnaast kan men zich abonne
ren op diverse tijdschriften voor
tien a twintig gulden per jaar.
Tijdschriften, weekbladen
Van zes wekenbladen: b.v. De
Groene, Vrij nederland, Her
vormd weekblad enz. worden de
belangrijkste artikelen op woens
dagavond geselecteerd, nadat ze
die middag uit zijn gekomen.
Donderdag van 9-12 uur worden
de artikelen ingesproken, waarna
ze doneerdagmiddag gedupli
ceerd worden en vrijdag verzon
den. Zo heeft iedere abonnee de
'weekbladen' keurig voor de zon
dag in huis. Alle gesproken tijd
schriften, ook die met een oplage
van 1000 worden in een stan
daard-etui verzonden."
Luistert u zelf ook cassettes
af? "Af en toe in de auto. Dan wel
met een zeer kritisch oor, omdat
we de kwaliteitsbewaking hoog in
het vaandel houden. Vroeger
mankeerde er nog weieens iets
aan het geluid. Nu zou een stem
kunnen haperen, maar bijgelui
den zijn uitgesloten vanwege de
kwaliteit van de studio's."
BRAILLE
Van luisterhoeken naar het braille
schrift van Louis Braille. Een uit
komst voor visueel gehandicap
ten, men kan alle vormen van on
derwijs op deze wijze doorlopen,
ja zelfs examens afleggen. "Voor
alle types onderwijs verzorgen wij
de examenopgaven in braille
schrift, uiteraard onder strikte ge
heimhouding. Vorig jaar was er
van een bepaald vakgebied van
hogerhand verzuimd opdracht te
geven tot het vervaardigen van
een herexamenopgave. Dat heeft
nogal wat tumult gegeven....
Vroeger werden er speciale brail-
letypemachines gebruikt voor het
brailleschrift dat aanvankelijk met
de hand werd gemaakt. Thans
kan het op de computer, volledig
geautomatiseerd worden 'ver
taald' en opgeslagen op een flop
py of magneetschijf. Daarna komt
het op zetplaten en worden de
boeken in een oplage van een
paar honderd, vervaardigd. Door
gaans heeft iedere nieuwe werk
nemer, ongeacht welke vooroplei
ding, het brailleschrift binnen 14
dagen onder de knie...Toch heb
ben we graag dat onze medewer
kers tekstverwerking minimaal
HAVO onderwijs hebben geno
ten, om wetenschappelijke uit
drukkingen te begrijpen en goed
in braille om te zetten. Ook voor
de braille-afdeling maken we ge
bruik van de inzet van vrijwilli
gers, zo'n 200, terwijl een groot
deel van onze mensen een betrek
king bij ons hebben in het kader
van de sociale werkvoorziening.
Mensen die moeilijk een baan
kunnen krijgen door hun handi
cap.
Andere vrijwilligers
Noemden we al aantallen vrijwil
ligers, er komen er nog eens 150
bij vanuit de Unie Van Vrijwilli
gers. Deze dames en heren bezoe
ken de individuele gebruiker van
gesproken boeken thuis. Zij hel
pen bij het selecteren van de boek
nummers. Het is een project dat in
Noord- en Zuid-Holland en U-
trecht al aardig loopt "Ouderen
vinden het fijn om een gesprek te
hebben en samen boeken uit te
zoeken. Na zes weken gaat de vrij
williger nog eens langs. Sommi
gen willen dit contact regelmatig
aanhouden, anderen minder. Het
scheelt ons veel werk, anders
moeten wij dat 'uitzoekwerk'
doen, wordt er geschreven dat
men van dat en dat soort genre
boeken houdt...Dit kost tijd en
inzet om zulke boeken(banden)
op te zoeken. Een ieder die nog
meer informatie wenst, als toe
komstige gebruiker of vrijwilliger,
kan met zijn of haar vragen te
recht bij de NLBB, tel. 070-211
211 en vragen naar de afd. Pu
blic Relations.
zo werkt de technicus achter de knopjes van de studio.
achter het glas bevindt zich de geluiddichte studio, waar op de opname
wordt gemaakt
en natuurlijk ontvangt u bij
ons bij aflevering van uw
trouwkaarten het GRATIS
FELICITATIE-PAKKET!!!
dorpsstraat 62a - zevenhuizen - tel. 01802-2289