Binnenland.
Vergelijkende Examens.
Ragusa, 23 Mei. Het turksehe leger, dat bestemd is,
om Montenegro te bezetten, is ter sterkte van 20,000 man,
onder bevel van Muchir Abdi, te Podgorizza, in Albanië
vereenigd; net wrordt ondersteund door vier stoombooten op
liet meer van Scutari. De Montenegrijnen hebben zich binnen
hunne grenzen teruggetrokken.
Tweede kamer der Staten-GeneraaL
Marktberigten.
teruggeroepen, om zijne dienst bij den keizer (als adjudant; te
hervatten. Als bewijs van 's keizers hooge tevredenheid over
de diensten door hein betoond, wordt hij benoemd tot senator.
Volgens de Italia heeft Mazzini heimebjk de h>nd gehad
in de beweging te Brescia. Deze volksmenner heeft zich te
Milaan opgehouden, vanwaar hij de beweging geleid heeft,
maar het plan mislukt ziende, heeft hij in allerijl Italië ver
iaten en Calais weten te bereiken, vanwaar hij naar Engeland
is teruggekeerd.
Weenen, 22 Mei. De regering gaat geregeld voort met
ue vermindering van het leger en men voorziet, dat Jaardoor
grootere besparing zal verkregen worden dan men aanvanke
lijk dacht.
Een der alhier uitkomende dagbladen vergelijkt den keur
vorst van Hessen bij den laatst overleden koning van Napels,
den vader van Franciscus II. De keurvorst, zegt het, schijnt
zich de hardnekkigheid van dien vorst ten voorbeeld te hebben
gesteld. Koning Ferdinand van Napels is rustig en als rege
rend monarch op zijn bed gestorven, en eerst zijn zoon heeft
voor de zonde zijns vaders moe en boeten. Dit kan den keur
vorst niet afschrikken. Hij heeft geen zoon. geen opvolger; na
ijn dood gaat de regering op eene andere linie over, en hij
iet er daarom geene zwarigheid in, het te laten aankomen op
hetgeen zijn hoogmoed baren zal.
De berigten van de Poolscbe grenzen luiden bij voortdu
ring zeer onrustbarend. Men wil weten dat eene zamenzwering
is ontdekt, welke zich over geheel Folen en Hongarije uitstrekt
en haren zetel in Italië heelt.
Berlijn, 24 Mei. In het huis der afgevaardigden is
gisteren met 216 van de 288 stemmen de afgevaardigde Gra-
bow tot voorzitter gekomenHij aanvaardde zijne betrekking
met eene redevoering, in welke hij nadrukkelijk op de eenheid
tusschen vorst en voik aandrong. Na daverende toejuiching
van deze rede werd door de vergadering een driewerf herhaald
vivat voor den koning aangeheven. De afgevaardigden Behrend
en von Bockum-Do.ffs zijn tot onder-voorzitters benoemd.
I)e a hier verschijnende Steruzeitung deelt drie staatsstuk
ken mede, wtlke niet van behing ontbloot zijn. In het eerste
van die documen'en wordt raededeeiing gedaan van het ultima
tum der pruisische regering aan den keurvorst van Hessen, waarbij
geeischt wordt de aftreding van het hessische ministerie, wegens
de beleediging, den koning \an Pruisen aangedaan in den persoon
van zijn ge/ant. Het tweede stuk bevat de korte weigering van
die vordering en het derde de nota, waarbij de pruisische gezant
te Kassei kennis geeft van de afbreking der diplomatieke be
trekkingen tusschen de beide hoven en voorts zijn vertrek
aankondigt, daarbij kortelijk de eischeu van Pruisen herhalende
tot wederinvoering der staatsregeling van 3 831, waardoor al
leen eene algeheele vereffening van het geschil, 'usschen den
keurvorst en zijn volk ontstaan, kan worden verkregen.
"Voor eenige dagen heeft de Deeusche regering eene
nieuwe circulaire gezonden aan hare vertegenwoordigers in
Duitschiand, nopens de aangelegenheden van Sieeswijk, en meer
bepaaldelijk betreffende de aanmatiging van Duitschiand om
zich in de/e kwest. te mengen. De deensche regering zegt,
dat haar goede wil geheel afstuit op den onwil der duitsche
hoven; zij ontveinst zich niet, dat het ernstige gevolgen kan
hebben en doet een beroep op de mogendheden tot behoud van
den europeschen vrede en de onafhankelijkheid der staten.
Men meldt uit Gothenburg, dat op 21 dezer een hevige
brand die stad heeft geteisterdwaarbij 26 gebouw en in het
voornaamste gedeelte der voorstau Mojorno in de asch zijn
gelegd. Verscheidene bewoners dier gebouwen hebben daarbij
het leven verloren. De schade wordt op 220,000 rijksd. begroot.
25 Mei. Ten opzigte van de groote werken aan de
Jahdegolf tot inrigting der oorlogshaven, wordt het volgende
gemeld. Er zijn nu negen jaren verloopen sedert een aan
vang werd gemaakt met den bouw der genoemde haven.
Ten gevolge van den verhoogden ijverwelke in den jongst-
verloopen tijd is opgemerkt, laat zich nu op de plaats zelve
f*en denkbeeld vormen van hetgeen men met der tijd zal zien
\errijzen. De beide kolossale havendammen zijn bijna vol
tooid; daarenboven is men insgelijks op andere punten druk
aan den arbeid, zoodat nu 1500 man dagelijks werkzaam zijn;
eindelijk mag verwacht worden, dat de zaak tot stand zal
komen.
Kassei24 Mei. In den ministerraad op gisteren is be
sloten, de constitutie van 1831 en de kieswet van 1831 te
herstellen. De geruchten omtrent eene verandering van mi
nisterie zijn ongegrond.
27 Mei. In den ministerraad is gisteren besloten, dat het
ministerie zijn ontslag zal indienen; men verzekert dat de oos-
tennjksche en V'11 sehe gezanten dat volstrekt noodzakelijk ver
klaard hebben, ^iere stappen van Pruisen te voorkomen.
Dit ontsh .angenomen, van de opvolgers is nog
25 Mei. De Turken, onder bevel van Derwischpacha
hebben een poging gewaagd om de bergpassen van Du ga te
overmeesteren. Na een bloedig gevecht zijn zij met verlies
van onderscheidene generaals en staf-officieren, alsmede van
1600 man, teruggeslagen. De Montenegrijnen verloren 450 man.
New-York, 13 Mei. De noordelijken hebben Norfolk
bezet zonder tegenstand te ontmoeten. De zuidelijken had
den evenwel de werven, het tuighuis en de schepen in de-
haven, voor dat zij aftrokken, verbrand.
Generaal Mae Clellan is tot op twintig mijlen van Bieb -
mond doorgedrongende zuidelijken zijn op zijne nadering
teruggetrokken, na den spoorweg op West Point vernield te
hebben.
Men gelooftdat het in de bedoeling der zuidelijken ligt
om op 15 mijlen van Richmond, in de nabijheid van Bot
toms-bridge, slag te leveren.
Acht kanonneerbooten der zuidelijken hebben het eskader
der Noordelijken, onder bevel van admiraal Foot, aangeval
len; zij hebben evenwel den strijd moeten opgeven met ver
lies van drie kanonneerbooten.
Gouda28 Mei. Het heeft H. K. H. Mevrouw' de Prin
ses Frederik der Nederlanden behaagd een prachtig geborduurde
voetenbauk te doen toekomen als prijs voor de door de dames Sas-
seSchoenmakers c. s. opgerigte loterij tot een liefdadig doel
te Nieuw veen
In de N. Rott. courant vaü 27 dezer vestigen eenige kie
zers de aandacht bij de aanstaande verkiezing van een lid
van de tweede kamer op mr. S. Baron van Heemstra, ge
wezen minister van B. Z., terwijl men den 23*ten dezer uit
Middelburg reeds aan het Handelsblad geschreven heeft, dat
de heer van Heemstra aan eenige kiezers aldaar zou verzocht
hebben, om bij de verkiezing van een lid der tweede kamer
niet in aanmerking te komen, omdat men hem ook te Utrecht
kandidaat wil stellen, en hij bij eventuele keuze liever voor
Utrecht zou zitting nemen.
Naar men verneemt, is het ontwerp van wet op de cul
tuur-contracten bij den raad van state aanhangig, zoodat men
de indiening spoedig te gemoet mag zien.
Amsterdam26 Mei. De tweede kamer der staten-
generaal heeft de verschillende heden morgen aan <Ie orde
gestelde wetsontwerpen aangenomen, maar verworpen net 31
tegen 16 stemmen het wetsontwerp tot naturalisatie van den
amsterdamsehen commissionnair A. J. Onstee.
Gisteren namiddag ten 7 ure is bij de Wetering-Barrière
door een ongelukkig toeval een schuitje omgeslagen, waarin
zich 13 personen, zoowel volwassene als kinderen, bevonden,
waarvan er vijf zijn verdronken en met veel inspanning twee
mannen, een vrouw en vijf kinder n waaronder een kind van
zes maanden zijn gered. Te vergeefs zijn de levenloos opge-
hialden door den geneesheer Kullen, en de chirurgijns van
Haarlem en Ptk in eene naastbijgelegeue tapperij en door de
Heeren Dr. Luber en chirurgijn Boom, in de woning van
den apotheker Bouvy, op de Prinsengracht bij de Wetering
straat, geneeskundig behandeld. Een der geredden, die bij
het ongeluk zijne vrouw en zeer jeugdig kind verloren heeft,
verkeerde gisteren avond in krankzinnigen toestand.
'S Gravenhage25 Mei. Dat de nderlandsche nijver
heid op de iondcnsche tentoonstelling een goed figuur maakt,
blijkt o. a. daaruit, dat onze stadgenoot, de heer Hermans,
uit Londen eene bestelling van zes rijtuigen, zoo als er een
op de tentoonstelling voorhanden is, heeft ontvangen. Als men
nu in aanmerking neemt, dat aldaar rijtuigen voorhanden
zijn uit Engeland, Frankrijk, Oostenrijk, enz., dan mag deze
bestelling wel als een vleijend bewijs gelden voor het deugde
lijk elegant fabriekaat van de heeren Hermans 8c Comp.
Naar men verneemt zal Z. M. de koning, na HD. terug
komst uit de provincie Zeeland, eenigen tijd in de residentie
verblijven, en zich dan naar het Loo begeven.
De verkiezing van een lid voor de tweede kamer der
staten-geuer al in het hoofdkiesdistrict Nijmegen, welke ten ge
volge van het overlijden van jhr. G. E. G. C. K. Dommer van
Polders veld moet plaats hebben, zal geschieden op Dingsdag
10 Junij aanstaande, en de herstemming, zoo die noodig is,
Dingsdag 24 Junij daaraanvolgende.
Het bedrag der giften bij de alhier gevestigde commissie
voor hulpbehoevenden door den brand te Enschede is reeds
S7Daaronder treft men er eene aan van H. K. H.
prinses Marianne der Nederlanden van 500, en namens de
weezen van het diaconie oude vrouwen- en kinderhuis, voor
het weeshuis der hervormde gemeente te Enschede van hun
weekgeld afgezonderde penningen, ter somma van 39,71.
Zi+Hng van Zaturdag 24 Mei.
In de zitting van heden zijn de algemeene beraadslagin
gen aangevangen over het ontwerp van wet, tot nadere rege
ling van het gebruik van het koloniaal batig slot ven 1859.
De heer van Bosse rigt onderscheidene vragen tot den mi
nister, betrekkelijk het cultuurstelsel, en betrekkelijk de meening
des ministers nopens de bijdrage uit de koloniale geldmiddelen
aan de schatkist van het moederland, en treedt hoofdzakelijk
in een betoog dat, met het oog op de klimmende uitgaven in
Nederland en in Indie, onze finantien voortdurend van de ko
loniale geldmiddelen afhankelijk blijven en daarom het cul
tuurstelsel behoort behouden tc blijven, hoezeer van gebreken
gei liverd.
De Heer Fransen van der Putte, voor het eerst het woord
voerende, doet zijne lib rale denkwijze omtrent koloniale aan
gelegenheden kennen, en levert uitvoerige retrospectieve be
schouwingen om de zwakheid en de beginselloosheid der con
servatieve koloniale rigtmg aan te toonen. De heer de Brauw
verklaart door de memorie van beantwoording van de rege
ring omtrent dit wets-ontwerp in het minst niet bekend te
zijn geworden met de koloniale rigting van dit kabinet. De heeren
vanTwist en Hoffman zijn daaromtrent gerustdewijl geene ver
andering in het bestaande zal plaats grijpen zonder medewer
king der weigeven le magtnogtans is de laatste spreker
geenszins gerust gesteld omtrent 's ministers Tizigten betrek
kelijk het consignatiestelsel. De heer Mijer wenscht bepaal
delijk te worden ingelicht omtrent 's ministers mzigten betrek
kelijk den grondslag der comptabiliteitswet, art. 56 van het
regerings-regleraent en het consignatie-stelsel. Zijne rede geeft
voorts aanleiding aan de heeren Fransen van der Putte en
van der Linden or* te repliceren. De eerste spreker verklaart,
dat zijne beschouwingen geene strekking hadden om peisoon-
iijke aanvallen tegen wïen ook te rigten; de tweede redenaar
betoogt, dat de heer Mijer van zijn regt, om tot de Regering
vragen te rigten, een te r»Tm gebruik heeft gemaakt, het
geen later door den heer Mijer wordt ontkend. De rede van
den heer Twist lokt een antwoord uit van den heer v. Bosse.
Maandag is de minister van koloniën aan het woord.
Zitting van Maandag 26 Mei.
Heden zijn de algemeene diseussien over het koloniaal batig
slot voortgezet en ten einde gebragt en bereids de 16
afgedaan, zoodat de beraadslaging morgen zal worden voort
gezet. De minister van koloniën heeft zeer uitvoerig geant
woord op de in de zitting van zaturdag ter sprake gebragte
punten, die hij, in 10 rubrieken verdeeleude, achtervolgens heeft
behandeld.
Daarop volgde een langdurig débat van sprekers die niet of
niet geheel gerust gesteld waren, die losmaking en loslating
zagen van veie bestaande toestanden, te groote sympathie voor
Indie, te veel strekking naar afscheiding var mdische en ne-
derlandsche belangen, hetgeen minder de stellingen dan wel
de toelichting of wijze van inkleeding betrof, hetgeen den minister
aanleiding gaf tot nadere verduidelijking. Ook de Min. van
Binnenl. Zaken heeft, naar aanleiding van hetgeen in de zit
ting van Zaturdag, waarin hij niet tegenwoordig kon zijn, ten
zijnen opzigte was gezegd of gevraagd, vooral door den heer
Myer, het woord gevoerd en heeft «.ijn gevoelen kenbaar ge
maakt over art. 59 der grondwet en de tusschenkomst en
medewerking der staten-generaai in koloniale aangelegenheden
over de zelfstandigheid van het indisch bestuur en over de
afhankelijkheid van de koloniale baten.
Nadat de algemeene beraadslagingen gesloten waren, hebben
de 16 nog aanleiding gegeven tot het doen van onder
scheidene vragen, welke achtervolgens door d minister be
antwoord zijn.
Zitting van Dingsdag den 27 Mei.
Heden zijn de beraadslagingen over het wetsontwerp tot re
geling van het gebruik van het koloniaal batig slot aver 1859
voortgezet en ten einde gebragt met de aanneming van het
wetsontwerp met algemeene stemmen.
Op hetgeen do «r verschillende sprekers is aangevoerd, heeft
de min. van kol. o. a. verklaard, dat hij de stukken zal over
leggen betreffende het hout-contract met den heer W. Loudon
en betrekkelijk de particuliere suiker-cultuur te Cheribon. Ook
heeft de minister toegezegd 1°. bevordering van den aanmaak
van zout door particulieren; 2°. krachtdadige ondersteuning van
aanvragen tot ondernemingen van spoorwegen in Indie. 3Ö.
herziening, Let zij bij wet, het zij bij beiluit der bepa
lingen betreffende de openbaarmaking der indische archieven
4°. spoedige aanbieding der wet regelende de indische druk
pers; 5°. wettelijke indiening van het reeds in gereedheid ge
bragte ontwerp van strafregt voor Indie; 6°. niet dan zeer
behoedzame afwijking van het consignatie-stelsel7°, zeer spoe
dige beantwoording van het thans gereed zijnde versla" dei-
kamer betrekkelijk de emancipatie-wet; en ernstige verze
kering dat reeds thans maatregelen zijn genomen om die eman
cipatie voor te bereiden en deze regering reeds met de Jdn _rel-
sehe in overleg is getreden tot liet trekken van kali's.
De minister verklaarde eebter niet te kunnen voldoen aan
het verlangen van den heer ran i'rk om terug te komen op
zijne aanschrijving aan het indische gouvernement om aan d<-
verkeerde rigting, die aan de kina-cultuur op Java wordt ge
geven, paal en perk te stellen.
Over de examens sprekende, gar' ik mijn voornemen tc
kennen, ook iets over de vergelijkende examens te meiden,
en eensklaps zie ik mij het gras voor de voeten weggemaaid.
Het maandblad van het ned. onderw. genootschap levatte
een hevigen aanval, en tegen de wijze, waarop d»c examens
worden afgenomen, en tegen die examens zeiven. Dit heeft
naiuurlijk antwoord uitgelokt. Het weekblad voor middel
baar en lager onderwijs te Groningen uitgegeven, heeft dien
aanval krachtig beantwoord en zelfs ue oude, bedaarde Wek
ker vergeet art. 23 geheel en al, en spreekt woordje mede.
Den strijd zeiven juichen wij toe, nu toch schijnen de bla
den aan het onderwijs gewijd, den weg van bespiegeling te
verlaten, en zich meer met hst practische der wet te gaan
bezighouden, iets, dat maar al te lang verzuimd is, sedert
de tweede kamer het voorbeeld gegeven heeft, om lang over
art. 23, over christelijke en maatschappelijke dei g.ien te re
deneren, en de andere zaken hoogst belangrijk voor het on
derwijs en voor den onderwijzer slechts als ter loops te be
handelen. Is bijv. het woord overleg geen zeer elastisch woord
in deze wet? Is het schooltoevjorzigt, vooral ten platten
lande nu in een goeden staat? Zijn de vergelijkende examens
door de wet voorgeschreven, wat zij moesten zijn, of zijn zq
nutteloosonbillijk en nadteligvolgens len schrijver in het
maandblad? Uit de vrucht kent men den boom, zegt het
spreekwoord, en als men dit ook op de vergelijkende examens
toepast, dan zeker zal ieder onderwijzer, dat wil zeggen
ieder, die met den loep van een vergelijkend examen"van
nabij bekend is, een ongunstig oordeel over die examens
veilen, en den schrijver van het maandblad in vele opzigten
gelijk geven, al moeten wij erkennen, dat die schrijver meer
de wijze aanvalt, waarop de vergelijkende examens worden
afgenomen. Evenwel, moet altijd nog bewezen worden, dat
dit examen beter kan afgenomen worden, en dit zouden w'j
met de tegenwoordige inrigting van het schooltoevoorzigt
vooral betwijfelen. De Wekker wilde hei vergelijkend examen
meer praktisch hebben, maar dan was een eerst vereischte,
dat. bekwame pedagogen het oordeel moesten vellen en
dat dat oordeel door den gemeenteraad gevolgd werd, anders
bleven die examens nog even onbillijk als thans, nu de
raad kie3t uit een drie tot zestal door burgemeester en wet
houders opgemaakt, in overleg met den schoolopziener.
Of zijn nu onder de invoering der nieuwe wet alle mis
bruiken eensklaps opgehouden? Zeer is het te hopen, dat,
indien door de wet op het middelbaar onderwijseenige punten
in de wet op het lager onderwijs moeten gewijzigd wordente
gelijk eenige artikelen herzien worden, die het praktische der wet be
treffen, en waarover reeds herhaaldelijk klagten zijn opgegaan
C. B.
Gouda, 28 Mei. Witte Tarwe 9,00 a 11,50. Roode
dito 9,00 a 10,50. Rogge 6,00 a 7.50. Gerst 4.50
a 5,50. Haver 3,00 a 4,00. Duiveboonen 8,00 a 8,25.
Paardeboonen 6,00 a 6,50. Fransche Boekweit per 2100
155,00. Belgische dito per 2100 215,00.
De veemarkt met geringen aanvoer; iets meer kooolust, vette
schapen en lammeren vlug, magere schapen en lammeren traag,
magere varkens en biggen met goeden- aanvoer traag.
Kaas 17,00 a 20,00. Goeboter 0,90 a 1,00. Weibo-
ter 0,80 a 0,88.
Leiden, *24 Mei. Boter per 1/4 vat 1R kwal 44.
a ƒ48.dito 2de ƒ40.a 43.Jito oe tL f 1.10 a
1.20 en 1— a 1.071/?