Nieuws en
Advertentieblad
voor Gouda en
Omstreken.
I
18G2.
Donderdag, 25 September.
IS0. 41.
aarten.
(T,
ONDERWIJS en STAATSZORG»
Uitgave van A. BRINKMAN. I
Oost-HatenBi n°. 75.
Gorter.
moderne
e Azen.
;ekleurde
[eCtCIL
Doozen ii*
i’ich^s, van
iger het stel.
lil
1017.
GOUDSCHE COURANT.
61710
32718
BH1NKMA3
52’,
277u
vertrouwen op het beginsel
als de bo- I
52716
27716
617.
.32’ u
Deze Courant verschijnt des Donderdags en Zondags.
In de Stad geschiedt de uitgave des avonds te voren.
De prijs per drie maanden is/2,franco p. post 2,23
De inzending der Advertentien kan geschieden tot des
morgeus ten 11 ure.
*85/s
157s
1178
90716-
337, I93’.
pel 32 cents.
28
pel 27 cents.
25
pel ‘8 cents.
u 15 u
12 n
ien de redactie,
maken op voor-
s voor ouze he
nnas; lek, hoewel
nbekende namen,
n over het r**eds
ictie stelt zich
om ook minder
n van hem, die
echte weten-
September,
oogst e
koers.
>*716
'67.
»A,
en fraaije
PEN, als:
3r, niet ge-
spel 15 cent®.
u 12
H 10 tf
ikte.
spel 10 cents.
6 n
ten.
sl 4 cents.
ijn genomen»
re koiling.
JTIE,
kostscholen zijn er, waarop
- grondslag ge- I
Gebleven
koers.
6*72
De prijs der Advertentien van één tot zes
regels met inbegrip van het zegel is bO Cent, voor
1 eiken regel daarboven 10 Cent.
Buitengewone letters worden berekend naar
plaatsruimte.
i!
en
de elf verplig
te doen ondc v
inkrimping der gemeentelijke vrijheid,
paalt, dat gedeputeerde staten de -
scholen kunnen ontslaan, ook tegen den zin van dvn gemeen
teraad. Wie toch is er nader toe om het al of niet outsi
van een knecht, dienaar of beambte te beoordeelen dan hij d’
hem aanstelde en betaalt? De minister heeft wel wem
1 van vrijheid, en een gering denk
beeld van het nut van eenen vrijen werkkring der gemeente
besturen
Waarom ook niet het onderw ijs op de bijzondere middelbarf
immers onder haar bereik moeten vallen, zullen afnemen, en
^en alles op de goede zorgen van den staat zal laten aanko
men, dat het kind dat reeds loopt, weer aan den leiband zal gaan
Of acht men het geene bespotting der vrije mededinging, die
naauwkeurige omschrijving der leervakken, al leest men in art.
21 van het ontwerp van wet, dat er op de bijzondere inrig-
tihgen van middelbaar onderwijs van kan worden afgeweken?
Wie toch zal de omstandigheden, welke deze afwijking in het
van den wretgever billijken, bepalen? Geschiedt dit door
van land of provincie, dan beteekent het voor de
onderwijs niets, geschiedt het door hen, die de
en onderhouden, waarom dan leervakken voor
oog
de regering
vrijheid van
scholen oprigten
dezen opgesomd?
Veel gelukkiger ware het naar onze bescheiden meening wan-
ijger in dit art. werd gezegd, dat het bepaalde in de art. 13,
ft, 17 en 'JU alïeëh'" viiirTbqwssing ronde tij® op de rdk«-
scholen, de verpligte gemeente-scholen en de bijzondere s ho
len, welke subsidie genieten, hetzij van het rijk, hetzij van de
provincie, dan ware tevens het bestaan gewaarborgd van de
onderscheidene gymnasten in ons vaderland, welke op het on
derwijs, van zoo veelzijdig gunstigen invloed zijn.
Of acht welligt de minister zulk eene zamenkoppeling van
oude talen en moderne wetenschappen, als men op deze in-
rigtingen aantreft, onbestaanbaar? Welnu, de vrije mededin
ging is daar, om al het onbruikbare op ie ruimen. zonder dat
de w etgever al wat daaraan goed wordt bevonden, tevens behoedt
omver te werpen. Zoodra er goede rijks- en verpligte gemeen
tescholen voor middelbaar onderwijs bestaan, zullen de dwa.
en gebrekkige inrigtingen, welke soms door bijzondere perso
nen, vercenigingen of gemeenten w erden opgerigt. van
te gronde gaan. Geen beter middel om verke t
mingen op ieder gebied van menschelijke wc/*,
weren, dan de vrije mededinging. De conrunvir
biddelijk re.gtvaardig en waarlijk onbarmhartig i
De wet behoeft zich met de opruiming der
bijzondere inrigtingen voor middelbaar onder" t i
moe jen, maar gaat ver genoeg, wanneer in een hart r rtikelen
bepaald wordt, dat er zal toegezien worden of r iets strijdigs
met de zedelijkheid of met de algemeene landswetten geleerd
wordt of geschiedt.
Wenschelijk ware het mede dat er aan de gemeentebesturen
ook op de verpligte scholen, eenige meerdere vrijheid werd
gelaten, dan alleen die om op de burgerscholen technologie
landhuishoudkunde te zamen of een van beiden, en boven
rvakken eene vreemde taal en het boetseren
,cü. Evenzoo is het eene onverschoonbare
wanneer art. 29 be
de leeraren der gemeente-
(Ingezonden.)
’t Is de algemeen erkende leer der volkshuishoudkunde, dat
de staat zich voor zooverre de tijdelijke en plaatselijke omstan
digheden dit gedoogen, met niets moet bemoeijen, wat ook
door de inviduele krachten zijner burgers zoude kunnen wor
den verrigt, en zijne zorgen alzoo voor zooverre de maatschap
pelijke ontwikkeling der bevolking dit toelaat tot het bewaren
van orde en veiligheid behoort te beperken.
Niet een volk staat op zoo hoogen trip van ontwikkeling,
dat die ideaalstaat kan worden verwezenlijkt; overal moet de
staat veel meer op zich nemen dan alleen het waken tegen
in- en uitlandsche vijanden, maar overal waar het volk prijs
stelt op vooruitgang en ontwikkeling moet er naar gestreefd
wortfén, den werkkring van het staatsbestuurlioe langs hoe meer
te beperken en alle inmenging in zaken van godsdienst, on
derwijs, nijverheid en wat er soms al meer aan den staat opge
dragen of aan zijn toezigt onderworpen is, langzamerhand
daaraan te onttrekken.
Dit is dan ook de eenige weg om de maatschappelijke ont
wikkeling Ie doen toenemen, en voor wie waarlijk weuscht de
volkeren meer en meer mondig te zien worden, is er geen
ander middel denkbaar dan hun het uhelpt u zelven” in te
prenten, hen te oefenen op zich zelven te staan, en niet in
alles en immer op de hulp en zorg des staatsbestuurs tc steu
nen. liet kind dat men niet los en vrij op eigen voeten
durft tc zetten, zal wel laat leeren loopen, en de jongeling die
te lang onder de ouderlijke hoede blijft, zal wel zelden een
Hink en krachtig man worden.
Wij hadden gehoopt dat dit ook in het oog zoude zijn ge
houden bij het ontwerpen der thans bij de tweede kamei der
staten-generaal aanhangige wet tot regeling van het middelbaar
onderwijs, dat men ook hierbij getracht zoude hebben het volk
op te wekken tot de vrijheid. In stede daarvan echter wordt
<le bestaande vrijheid ingekort, het kind dat getoond heeft
reeds te kun jen loopen, wordt weder aan den leiband geno
men; en al kan het ’t hoofd reeds van builen vrij houden,
toch wordt het de knellende valhoed over de ooren getrokken.
Onderscheidene gymnasien en l
ons land met regt roem mag dragen, waar de g
legd w ordt voor de vorming van mannen, die in verschillende
maatschappelijke betrekkingen liet vaderland tot eere verstrekken,
de technische school te Utrecht werkt bij uitstek gunstig, ver
schillende inrigtingen voor landbouw-onderwijs hebben veel,
ver. meer dan men gewoon is te erkennen, tot de ontwikke
ling van onzen landbouw bijgedragenbinnen weinig tijds
welligtverwacht men de oprigting van meerdere en betere
en meer en meer openbaart zich in ons middelbaar onderwijs
eene zigtbare strekking tot verbetering en uitbreiding. Overal
blijkt het, dat de vrije mededinging in deze gunstig heeft ge
werkt; waarom die dan nu door staatstoezigt en reglementering
belemmerd? Is het niet te vreezen, dat door de/e wet de bij
zondere inrigtingen voor middelbaar onderwijs, zoo
vengenoemden, die omdat er onderwijs wordt gegeven in vak
ken door de vet tot het middelbaar onderwijs gerekend, ook
