Gemengde Herigtcn.
Ingezonden.
Vergadering van den Gemeenteraad.
Marktberigten.
Delft, 11 Junij. He toevoeren ter Graanmarkt verminde-
terdara eene bijbank en elders agent- en correspondentschap-
pen. In elke provincie zal minstens een agentschap moeten
bestaan. Het maatschappelijk kapitaal moet minstens 16 mil-
lioen gulden bedragen.
Men leest in het. Volksblad
Wat zal thans de eerste kamer doen? Thans zijn alle
gedachten gevestigd op de houding, die de eerste kamer zal
aannemen tegenover den min. van koloniën, en niet weinigen
zijn er, die het zeker achten, dat de eerste kamer ook dezen
min. v. kol. zal verwerpen, omdat hij een gelijk stelsel is
toegedaan als zijn voorganger.
Wij gelooven, dat zij die aldus spreken, zeer oppervlakkig
oordeelen, omdat er een groot verschil tusschen dezeu min.
en zijnen voorganger bestaat, al is het ook dat beiden her
vormingsgezind zijn; maar welk onpartijdige is zulks niet?
Bij de kennis, die men tegenwoordig van de koloniale aan
gelegenheden heett, is ieder hervormingsgezindhet komt slechts
aan op de mate en op de speciale punten. Niet in oppervlak
kige algemeenheid, moet een radicaal of behoudend stelsel,
dat niemand in waarheid heeft, maar slechts in de phantasie
der partijkleuren bestaat, tegenover elkander gesteld worden;
liet gebied der algemeenheden moet voor de speciale vragen
verlaten worden. In de tweede kamer is zulks teregt begrepen.
In de gegeven omstandigheden kan naar ons bescheiden oor
deel de eerste kamer slechts twee wegen inslaani°. op het
voorbeeld van de tweede kamer den minister op nieuw onder
vragen omtrent alle mogelijke speciale quaestien en na de ont
vangen antwoorden hem toelaten of afwijzen, of 2°. eenvoudig
weg, zonder veel discussien, me. groote meerderheid de begroo
ting aannemen onder uitdrukke'ijke verklaring, dat men dit
doet om den regeringsgang niet te stremmen, in den geest
gelijk de heeren Dirk?, Godefroi en Heemskerk gestemd hebben.
's Gravenhage, 10 Junij. In de zitting der tweede ka
mer van heden is o. a. ingekomen een wetsontwerp tot aflos
sing van schuld ten laste van 's rijks overzeesehe bezittingen.
Aan de orde was de algemeene beraadslaging over de wets-
ontweipen: 1°. tot regeling der exploitatie van de staatsspoor
wegen, en 2°. tot bekrachtiging van sommige artikelen eener
concessie van exploitatie tier staatsspoorwegen. Tegen de ex
ploitatie door de (particuliere) nijverheid verklaarden zich de
heeren van Voorthnvzen, van Heemstra, Heemskerk Az. en van
Muiken, ieder raet ontwikkeling van nog eenige andere bezwa
ren, vragen of opmerkingen, zoowel wat de strekking van het
aanhangig ontwerp, als den voortgang vau den aanleg der
spoorwegen betref; terwijl het beginsel van particuliere explo-
tatie werd beaamd of verdedigd door de heeren van Bosse en
van Goltstein, die evenwel ieder voor zieh andere bezwaren
ontwikkelden; de eerste van comptabelen aard, waarin zijn
reeds bekend amendement zal kunnen voorzien; de tweede we
gens het gemis aan concurrentie. Eindelijk zal de heer Cool,
die meer overhelt tot staats- dan wel tot particuliere exploi
tatie, nadere inlichtingen van den miniseer afwachten ten einde
met meerdere gerustheid zijne stem over de ontwerpen te kun
nen uitbrengen.
11 Junij. In de zitting van de tweede kamer van heden
is de beraadslaging over het wetsontwerp tot rögeling van de
exploitatie der staats-spoorwegen voortgezet. De hh. Godefroi
en van Asch van Wyek hebben tegen en de hh. Virulv Ver-
hrugge. van Logchem, Blussé, Dumbar en de Baadt voor de
particuliere exploitatie gesproken; de laatste wenscht nog in
lichtingen. De heer D;rks was in het belang van het spoedig
in gebruik komen der spoorwegen meer voor dan tegen. Mor
gen zal de minister het woord voeren.
12 Junij. In de heden gehouden zitting van de tweede
kamer der stat en-generaal is de beraadslaging over de exploi
tatie der staatsspoorwegen voortgezet. De minister van binnenl.
zaken heeft de ontwerpen en de exploitatie door particulieren
in het algemeen in eene uitgebreide rede verdedigd, uit het
oogpunt van staatsbelang, van mindere kostbaarheid, van betere
voorziening iu het publiek belang en van het verkeer. Onder
scheidene sprekers hebheu gerepliceerd. Morgen zuilen de arti
kelen in beraadslaging komen.
Het handelsverkeer tusschen Engeland en Japan is geschorst, omdat men
ia Japan voldoening weigert voor verschillende grieven. Men heelt
een projectiel uitgevonden, dat nog springt na een uur in het water be
legen te hebben. Ecu engelsch blad zegt: De Mouiteur heelt van^de
parij-che kiezers eene eerste waarschuwing ontvangen. De verdwenen
prui-.-che politieman is bij Praag terug gevonden, waar hij zich vau het
leven had berooid. Den bultan kosten zijne vrouwen maandelijks twee en een
half mill gulden. Wie zou dan nog klagen? De beschermende mogendheden
/uilen elk den nienwen koning vau Griekenland een jaarlijksch voorschot
uitbetalen van f 4SO,OlW), tot dat de grieksche financien in bloei komen
George hand zal een vertoog uitgeven voor de toelating van vrouwen
m de fransche akadamie. De nog overgebleven vestingwerken te koe-
vo,-den zullen ten voordeele der schatkist veikocbt worden. De univer-
sïteït te Palermo is voor het Ioopende jaar gesloten, wegens ongeregeld
heden der studenten. Uit de bank te Warschau zijn drie en een half
millioen roebels gestolen. De kassier is op de vlugt. De zestien thans
te Levdeu wonende Japannezen zullen zich onder de leiding van prof.
Hoffmann toeleggc op het verder aanleeren van het hollandsch. De
gewezen koning van Napels zal eindelijk Rome verlaten en in Beijereu
zijn griekscheu collega gezelschap gaan houden. ln Pruisen wil men
al de verdachte of lastige ambtenaren verwijderen. Maandag jl. ontstond
er brand iu het engelsche parlemeuts-gebouw, die spoedig gestuit werd.
Te Keulen wordt het huis gesloopt, waarin Joost van Vondel werd
geboren. Men beweert dat Frankrijk den oorlog wil en verzekerd is
van Eugelands medewerking en Oostenrijks onzijdigheid. Te Zwolle zijn
twee winkeliers uit Kampen veroordeeld ieder tot eene boete van 50u
en in de kosten, omdat zij meer dan 50 ued. pond buskruid in den win
kel hadden. Op St. Médard heeft te Parijs een onweder gewoed, du»
40 dageD regen. De prijs van het gas is te Lochem bij raadsbesluit
bepaald op 14 c. de kubieke el. Van Rotterdam zijn 9 en 10 junij
o. a. verzonden 8000 kinneuraauden westlandscbe aardappelen. In de
pruisische rijnprovinciën is men zeer belgischgezind. Het geschut der
invaliden te Parijs is gelost ter eere van de inneming van Puebla.
De koningin van Pruisen gaat naar Windsor, terwijl haar man te Karls
bad is. ln Luxemburg zijn de verkiezingen niet ia den geest der re
gering uitgevallen. De katoenwevers te Haarlem hebben geene vergun
ning bekomen om eene collecte te doen aan de huizen. Van 20 j""Tj[
tot 1 nov. zal in het aartsbisdom Posen het jubileum gevierd worden ter
gedachtenis aau de invoering des Christendoms voor duizeüd jaar. Ia
de portugesche kamer is het voorstel gedaan ter afschaffiug van de dood
straf fcedert 1S52 is die reeds opgeheven voor staatkundige misdrijven.
Het verslag der raadsvergadering van 5 Junij jl.(n°. 12-1) geeft
slechts eene onvolledige en min juiste voorstelling van het door de
minderheid van het dagelijksch bestuur aangevoerde en gepropo
neerdebetreffende de verlenging der concessie van de openbare
gasverlichting, weshalve de redactie zeer gaarne gebruik maakt
van de vriendelijk verleende gelegenheid ter plaatsing van het in
den raad door den heer wethouder Yiruly voorgedragen stuk,
vooral ook omdat de zaak der gasverlichting de algemeene belang
stelling zoo zeer opwekt en stellig nog tot verdere bemoeijingen
leiden moet.
Op het adres van de maatschappij van de nieuwe geoe-
troyeerde gasbereiding alhier, inhoudende een verzoek ter ver
lenging met 10 a 15 jaren van hare concessie, om deze ge
meente met gas te verlichten, hebben B. en W. de eer te
rapporteren, dat het de meerderheid van dat eollegie toescheen,
dat het advies voor geene gunstige beschikking vatbaar is,
aangezien de concessie dan nog 20 a 25 jaren zou loopen,
in welk ruim tijdsverloop allerlei uitvindingen kunnen gedaan
worden, die de verlichting nog veel goeckooper en beter kun
nen makenal verbindt zich de maatschappij om het gas
aan de burgers veel goedkooper te leveren, is het desniet
tegenstaande mogelijk, dat dit nog te duur is in vergelijking
van eene andere verlichting, die elders in den loop der tijden
zou kunnen geëxploiteerd worden, van welk voordeel dan de
gemeente en weliigt de burgerij zou verstoken zijn.
De minderheid van ons eollegie kleeft een ander gevoelen
aan. Zij vermeent dat de geheele kwestie beheersclit wordt
door het denkbeeld, om bij het einde der concessie voor
gemeente-rekening gas Te fabriceren, hetzij door het alsdan
overnemen der fabriek, of liet stichten van eene nieuwe in-
rigting.
Is uw raad voor eigen exploitatie gezind, dan zon de min
derheid zich met de meerderheid vereeuigen, het ^Jres wijzen
van de hand of liever reeds nu poging in het werk stellen
om de concessie vernietigd te krijgen of "thans reeds te trach
ten door aankoop eigenaar der bestaande fabriek te worden.
Het is dus noodig de kwestie van gas-exploitatie voor ge
meente—rekening nader ernstig te overwegen.
"Wanneer men de voorbeelden van Leyden, Delft, Gronimren.
en Utrecht nagaat, dan lacht zeker het denkbeeld van eigen
exploitatie toe, aangezien deze gemeenten tot heden vrij aan
zienlijke inkomsten van hare ondernemingen trekken.
Doch wij betwijfelen of deze inkomsten in overeenstemming
te brengen zijn met art. 254, in verband met art. 238 dei-
gemeen iew et.
Lene gasfabriek is een werk, dat behoort onder de inrig-
tingen, genoemd in art. 238 en dan mag eene dergelijke on
derneming, volgens art, 254, slechts zoo veel inkomsten op
leveren, als de rente van het kapitaal van aanleg en de kosten
van onderhoud, exploitatie etc. bedrajjen.
Eene gasfabriek kan derhalve, volgens de wet, nimmer baten
aan de gemeente opleveren.
Geschiedt dit elders, dan schijnt de regering, uithoofde vau
den slechten toestand der financien van die gemeenten, de
oogen voor deze wetsovertreding te sluiten.
Theoretisch beschouwd, is zeker bet drijven van nijverheid
door de regering, niet aan te raden.
Eene regering kan nimmer zoo zuinig als een particulier
werken; de groote drijfveer tot goed slagen, ontbreekt.
Eene gasfabriek zou door eene raadscommissie, bijgestaan
door een directeur gedreven moeten worden alzoo eene om-
slagtige administratie, zeer werkzaam voor de commissie en
moeijelijk goed in te rigten.
Men zegt nu wel, het is hier eene andere zaak. Een groot
deel van het te fabriceren product wordt door de gemeente
zelve geconsumeerd. Wij antwoorden daarop.- De gemeente
heeft behoefte aan hout en steen; als zij dan haar eigen gas
fabriceert, waarom rigt zij dan ook geen houtzagerij en geen
steenbakkerij op?
De gas-cousumenten zouden niet nalaten, bij den raad steeds
aan te dringen op verlaging der gasprijzen; steeds zou men
eischen liet gas even goedkoop te hebben als in de grootste
gemeente. Zou de raad voortdurend tegen die pressie bestand
zijn? Wij gelooven het niet. Al verbood de gemeentewet
het niet, wij vermeenen dat de drang van de burgerij den
raad zou noodzaken de prijzen steeds te verlagen, waardoor
de winsten zouden geabsorbeerd worden.
Eindelijk: de wretenschap staat niet stil; steeds worden er
ontdekkingen of uitvindingen gedaan. Heden komt het pe
troleum voor den dag, morgen photogeen-gas, overmorgen
eleetrisch licht en wat dies meer zij. Het zou kunnen ge
beuren, dat het pijpgas verdrongen werd, en waar bleef dan
de gemeente met haar kapitaal van aanleg, dat wij minstens
taxeren op 150,000, daaronder begrepen een werkend ka
pitaal, noodig voor de exploitatie.
Een particulier mag industriële ondernemingen doen, een
gedeelte van zijn kapitaal daarin wageneene regering echter
mag niet speculeren met de geiden, die zij door belastingen heft.
Wij zouden deze beschouwingen kunnen voortzetten, doch
vreezen daarmede te veel van uwe aandacht te vergen en
eindigen met het resultaat van ons onderzoek, dat het fabri
ceren van gas door de gemeente zelve, niet aan te raden is.
Zijn onze beschouwingen juist, wat zal er dan gebeuren bij
het eindigen van het contract? Men zal trachten de verlich
ting weder aan te besteden op de meest voordeelige voor
waarden. Is dit zoo, waarom zou men er thans geen gebruik
van maken en trachten aan de bnrgerij 10 a 15 jaren vroeger
goedkooper gas te verschaffen?
Dit vast staande, komt de minderheid van het eollegie van
B. en W., omtrent het adres der maatsch. v. geoctroyeerde
gasbereiding, tot eene andere conclusie dan de meerderheid.
Zoo als het adres daar is liggende, is het gansche eollegie
het eens, dat het voor geene gunstige beschikking vatbaar is.
Het adres is te onbepaald, belooft wel afslag der gasprijzen
aan de burgerij, doch geeft geen cijfers op. Men weet niet
of zij genegen zou zijn de kub. el af te slaan met 5, 6 of 7 ets.
Een ander geval zou het zijn, wanneer de maatsch. een
billijk cijfer voordroeg, zich verbond, wanneer de omstandig
heden het medebragten, hetzij door nieuwe ontdekkingen, hetzij
door goedkoopte van grondstoffen enz., in den loop der tijden
dezen prijs nog meer te verminderen, des noods zieh aan de
beslissing van arbiters te onderwerpen, wanneer zij het daar
omtrent met het bestuur der gemeente niet eens konde worden.
Daarbij zou zij moeten aannemen in soiumige gedeelten der
stad grooter gasvlammen te leveren en mede te werken tot
revisie van bet thans bestaande contract. In dat geval zou
de minderheid tot verlenging van het contract kunnen besluiten.
De gemeente zelve is zoo goedkoop verlicht als ergens elders.
Zij betaalt voor de kub. el gas zoo weinig, dat het niet te
denken is, dat zij die ooit tot minderen prijs zal erlangen.
Nieuwe uitvindingen kunnen den gasverbruikers nimmer
schaden. Zij zijn vrij met de maatsch. voor korten tijd te
contracteren. Wordt er alzoo doelmatiger en goedkooper licht
uitgevonden, zij zijn altijd in de gelegenheid daarvan gebruik
te maken.
Bij de verlenging van het contract winnen zij er bij, dat
zij nu reeds veel minder zouden betalen en anders misschien
nog tien jaren aan hooge prijzen zullen onderworpen blijven.
De minderheid neemt met bescheidenheid de vrijheid u voor
te stellen het adres van de maatsch. van geoctroijeerde gasbe
reiding zoo als bet daar is liggende af te wijzen, doch daarbij
aan de maatsch. te kennen te geven, dat zij bereid is met
baar in onderhandeling te treden om het contract te verlen
gen, mits op geheel andere voonvaarden als het adres nu
inhoudt, op conditiën in den geest zoo als in dit rapport
zijn aangegeven.
Mogt de maatsch. daartoe gezind zijn, dan noodigt de ge
meenteraad haar uit hem andere voorstellen in te leveren.
Zitting van Vrijdag 12 Junij.
Afwezig de hh. Prince, Reutinger en van Bovene. Na resumtie der
nut uien verzoekt de hr. Westerbaan het w oord en geeft te kennen, dat
hij de vergadering moetende verlaten, verlof verzoekt om zijne bedenkin
gen omtrent de disens^sien bij het aanhangige adres der gasfabriek
schriftelijk mede te deelen en die door den secretaris te doen voorlezen,
waarna ZEd. de vergadering verlaat.
Alsnu geeft de voorz. kennis, dat zijn ingekomen: eene missive vaa
gedep. staten, houdeude bepalingen omtrent de plaatselijke belasting op
bet binnen- en buitcnl. gedistilleerd; notificatie.
Dispositie van gedep. staten, om het raadsbesluit dd. 26 mei 11.
betreffende het gedistilleerd in nadere overweging te nemen hiertoe dadelijk
overgegaan zijnde, wordt dat besluit ingetrokken en volgens genoemd»
missive met algem. st. gewijzigd.
Rapport der commissie voor de verantwoording der isr. armbesturen
met prmadvies ter aannemingter visie.
Missive van den hr. v. Bovene, hondende kennisgeving, dat hij zijn
ontslag neernt als lid van den gemeenteraadnotificatie.
Alsnu komt in behandeling het adre-, der stearine-kaarsenfabriek, tot
rooijing van 3 boomen; nadat hierover de hh. Buchuer, Kemper, v. Gen
nep cn Virnly het woord hebben gevoerd, wordt dit verzoek met algem.
st. toegestaan. Gedurende deze discussie verschijnt de hr. Reutinger ter
vergadering.
Hierna komt in behandeling het adres der gasfabriek tot verlenging
van het octrooi, en wordt vooreerst de nota van den hr. Westerbaan
voorgelezen, welke vooral doet uitkomen, dat bij eene verlenging met
15 jaar, weliigt eene vermindering in de gasprijzen van 25 a 30 pCt.
te wachten is, dat ook weliigt nu reeds aandeelhouders genegen zijn
met verlies te realiseren, en dus op het belang der zaak wijst. De voorz.
stelt voor alsnog de discussie te verdagen, maar nadat eenige leden
hadden beweerd deze missive als het advies van den hr. Westerbaan te
beschouwen, nemen de beraadslagingen eenen aanvang en spreken daar
over herhaaldelijk de hh. v. Gennep, Remy., de Grave, Reutinger, Kemper,
Fortuijn Droogleever, Yiruly, Kist en de Voorzitter en wo dt ten slotte
bet adres van de gasfabriek zoo als het daar is liggende (zie de courant
dd. 24 mei jl. no. 120) met algemeene stemmen afgewezen; het voorstel
van den heer Viruly om alsnu op geheel nieuwe voorwaarden met de di
rectie in onderhandeling te treden wordt, nadat te dier zake eenige op
merkingen zijn gemaakt door de hh. Kcmper, Fortuijn Droogleever, Buchner,
Remy, van Gennep, de Voorzitter en den heer Viruly, ingetrokken.
Is ingekomen een adres van G. Burggraaf aannemer van de levering
van zand voor de begraafplaats, om vrijstelling van schutgeldtn aau het
moordrechtsche verlaat, welk stuk dadelijk in behandeling geaomen zijnde,
en gehoord het prmadvies van den gemeeDte-bouw meester ter afwijzing,
nadat de hh. Buchner, Kemper en Reutinger op dat afwijzend beschikken
nog nader hadden aangedrongen, is niet algemeene stemmen in dien geest
beslist.
Alsnu gaat op verzoek van eenige leden de vergadering in eene met
gesloten deuren over, en bij het heropenen der vergadering verlaten de
hh. Buchner en Herman de Groot dezelve, en worden alsnn de beraad
slagingen over de verordening op de brandweer voortgezet er "el over
art. z2 waarover de hh. Yiruly, welke voorstelt het art. te docu verval
len, Kemper, van Gennep, Kist, Fortuijn Droogleever, Remy en de Grave
het woord herhaaldelijk voeren, en wordt eei. nieuwe veranderde redactie
voorgesteld door den hr. Kist, die ten slotte met algemeene stemmen wordt
aangenomen.
Bij de behandeling van art. 23 stelt de hr. Kist eene verandering van
ledactie voor, waarover nog de hh. van Gennep en Remy spreken en welk
art. met algemeene stemmen wordt aangenomen, alsmede art. 24 dat tot
geene discussien aanleiding geeft.
Art. 25 geeft echter tot veelzijdige beschouwingen aanleiding, waaraan
de hh. Kist, Remy, Fortuijn Droogleever, Viruly, Kemper en de Voorzit
ter deelnemen, waarop de hr. van Gennep voorstelt het art. te doen ver
vallen, welk voorstal met 7 tegen 3 stemmen wordt aangenomen (tegen
de hh. Fortuijn Droogleever, Kemper en de Voorzitter).
Alsnu komt aan de orde art. 26, waarover mede langdurige debatten
ontstaan tusschen de hh. de Grave, Kist, Kemper, v. Gennep, Fortuijn
Droosleever en stelt ten slotte de hr. Kist voor, het art. eveD als het
voorgaande te doen vervallen, waartoe met 6 tegen 4 st. wordt besloten
(tegen de hh. Fortuijn Droogleever, de Grave, Kemper en de voorz.).
Bij de beraadslaging over art. 27 stelt de hr. Viruly eene gewijzigde
redactie voor, welk voorstel, nadat nog de hh. Remy, Reutinger en Kist
in het kort het woord hadden gevoerd, met algem. st. wordt goedgekeurd.
Daar door het vertrek van onderscheiden leden, geen genoegzaam aantal
meer tegenwoordig is, wordt de zitting gesloten.
Gouda, 11 Junij. Tarwe per 2100 X. 8 Poolsehe/355.
Zeeuwsche per mud 10,50 a 11, Polder 8 a 9,50.
Iiogge, Polder 6,50 a f 7,25, Zeeuwsche 6,75 a ƒ7,75,
Amerik. 7,75 a S,25. Haver per 50 X. 8 3,50 a ƒ3,75.
Gerst per mud 4,75 a 6,50. Boekweit, N.-Brab. pr. 2100
N. IC 210 ii 220, Pransche 170 a 180.
Pe Veemarkt met geringe» aanvoer, de handel echter traag.
Schapen en Lammeren mede traag; magere Varkens en Biggen
vlug te verkoopen.
Aangevoerd 60 partijen Kaas, prijs van 19 a/ 24. Goe-
Boter 0.90 a 0,98, lVeiboter 0,70 a 0,82.
Dordrecht, li Junij. Tarwe 10 c. hooger, puike witte
Z. 10,20, mindere 9,70 a 10, geringe en Zomertarwe
S,80 a 9,40 Kogge, Overm., Z. en VI. 6,50 7,30,
geveild 148/2 IC jarige Pruisische 228, 143/2 IC n. Petersb.
220. Gerst met kleinen handel, winter zakm. 4,40 a 5,30,
ordinaire gestort 5,20 a ƒ5,40, puike op f 5,60. Spel^3
ii 3,70. Haver, inl. voeder 3 a 3,60, dikke 3,40 a
f 4. Paardeboonen 6 a 6,50. Witteen bruine Boonen ƒ3
a 9,50. Erwten, goed kokende bl. 8, afwijkende 7,30 a
7,50. Boekweit merkelijk hooger, Peel pr. 2100 N. 8 215
a ƒ220, grove Pransche 193, Bredasche op 230, Holstein-
sclie 215 aangeboden.
