1
Binnenland.
Gemengde Herzien.
^ingezonden.
De Wet op het Onderwijs
en de lieer Groen.
Vergadering van den Gemeenteraad.
op huu d* -
rJ: den
pari d*
vanrilurwerirh!rit/rrH,TdtMMd'';ng gCVraaïd bC'rdTtndl' bet 'O'-™»
verschijnen, denkt men, de hoofdoorzaak van den opstand.
l it Mexico/wordt aan den Moniteur geschreven:
„AYelke ook de uitslag van den onheilvollen amerikaanschen
oorlog zij, een belangrijk feit, waarover zich de vereenigde
staten waarlijk niet behoeven te verheugen, is er door tot stand
gebragt, nl. dat zij niet meer het kaïoenmonopolie hebben,
o. a. hier te lande ontwikkelt zich de katoenteelt meer en meer
en weldra zal men met de rijkste districten van Texas kunnen
concurreren. De laatste oogst is grootendeels met 30 piasters
per centenaar vooruit betaald"
Hoe veel moeite de regerings-organen zich ook mogen
geven, om den uitslag der jongste verkiezingen als hoogst be
vredigend voor de regering af te schilderen, blijkt men dat
gevoelen in de omgeving des keizers niet geheel te deelen.
Vooral is men daar gevoelig getroffen door de omstandigheid
dat, niettegenstaande de maatregelen van allerlei aard, welke
genomen waren om de oppositie krachteloos te maken en den
regerings-candidaten de zege te verzekeren, de laatste in de
voornaamste plaatsen des lands geslagen werden of de vol
strekte meerderheid niet vereenigen konden.
De Trance voegt bij de vermelding van het sluiten van
een verdrag met Zwitserland, ae mededeeling dat het vraag
stuk betreffende de vrijheid van geweten, en dat aangaande het
domicilie voor de Israeliten in Zwitserland in een vrijzinnigen
geest is opgelost, zoodat dit land in dit opzigt op gelijke lijn
zal staan met de meest verlichte natiën.
Berlijn, 23 Junij. De min. Prov. Corr. bevat een artikel,
getiteld: Oorlog of vrede, waarin onder anderen het volgende
gezegd wordt:
Wanneer het eng. voorstel omtrent de scheidsregterlijke uit
spraak over de grenslinie aanneembaar ware, dan zou de uitspraak
slechts aan den keizer der Franschen opgedragen kunnen wor
den. Deze toch heeft door zijne tot nu toe gevolgde handelwijze
aanspraak op die eervolle onderscheiding bekomen. Pruisen
blijft zijn standpunt handhaven, om ten aanzien der grensschei
ding de bevolking te raadplegen. Engelands voorstel schijnt
bij Oostenrijk zekere ondersteuning te vinden. Oostenrijk wil
blijkbaar verhinderen, dat Engeland deel neemt aan den oorlog.
Laatstgenoemde verklaarde namelijk, dat het bij de hervatting
der vijandelijkheden met eene vloot Denemarken zal ter zijde
staan. Uit dien hoofde had de kwestie van het verlengen der
wapenschorsing ditmaal eene bijzondere beteekenis; want het is
thans welligt om een begin van een europeschen oorlog te
doen. Terwijl Engeland op eene verlenging der wapenschor
sing aandringt, wil Pruisen een wapenstilstand voor een lan-
geren termijn, onder juist omschreven voorwaarden en onder
bepaling, dat de opzegging vier weken vooraf moet geschieden.
Het blad geeft ten slotte de hoop te kennen, dat de bijeen
komst tusschen graaf Rechberg en den heer von Bismarck en
van den keizer van Oostenrijk en den koning van Pruisen
leiden moge tot eenstemmigheid ten aanzien der kwestie van
den wapenstilstand.
Aan de Nordd. Allgem. Ztg. wordt uit Sleeswijk berigt,
dat de troepen weder naar het noorden op marsch zijn gegaan,
om hunne stellingen aldaar in te nemen. Wij staan dus we
der op het punt van eene hervatting der vijandelijkheden, want
het voorstel tot het vernieuwen van de wapenschorsing voor
den tijd van twee maanden is van de hand gewezen en de
linie van de Sehlei, als uiterste concessie door Denemarken
gehandhaafd.
Frankfort, 23 Junij. In de zitting van den bondsdag
op heden heeft Oldenburg zijne aanspraken op de hertogdommen
doen gelden en nadrukkelijk geprotesteerd tegen de aanspraken
van Je Augustenburger linie. Oldenburg heeft tevens de over-
dragt van Ruslands aanspraken op den groothertog overgelegd.
De bondsdag heeft de zaak naar eene commissie verzonden.
Kopenhagen, 22 Junij. De door Rusland verwekte mi
nistercrisis heeft tot niets geleid. Het ministerie had zijn ont
slag ingediend, maar in den staatsraad is de verstandhouding
tusschen hetzelve en den koning hersteld. De instructien voor
de gevolmagtigden ter conferentie zijn vermoedelijk dadelijk
daarop verzonden.
Madrid, 22 Junij. Pacheco heeft op eene interpellatie
geantwoord, dat het zuidzee eskader versterkt zal worden, en
de Chinchas zullen bezet blijven tot de moordenaars van Ta
lambo gestraft zullen wezen en bewezen zal zijn, dat de pe-
ruaansche regering vreemd is aan den aanslag op het leven
van Mazaredo.
GOUda, 25 Junij. De commissaris des konings bevindt
zich in onze gemeente, bezoekt de openbare scholen, ontvangt
op het raadhuis ten twaalf ure allen, die hem wenschen te
spreken, zal in den namiddag enkele kerken en openbare ge
bouwen bezigtigen en zich alzoo kunnen overtuigen van veel
goeds dat de stad onzer inwoning versiert.
Gisteren heeft Z. H. E. G. van hier uit eenige naburige
gemeenten bezocht.
De Koniüg van Wurtemberg, de vader van H. M. onze
Koningin, is heden morgen overleden.
Donderdag ten half elf ure is hier brand ontstaan in de
werkplaats van een blikslager, waar zich eenige petroleum be
vond. De brand was hevig en gevaarlijk om de nabijheid
der groote kerk. Door de ijverige bemoeijingen der brandweer
gelukte het spoedig den voortgang van het vuur te stuiten,
hiertoe hielp de windstilte en ook dat het lage gebouwen wa
ren. Het onheil bepaalde zich dus bij gen. werkplaats en een
belendend pakhuis.
Den Yorigen avond was ie Moordrecht een schuur en eenig
hooi verbrand aan het westeiude van het dorp.
Z. M. heeft benoemd tot griffier bij het kantongeregt te
Edam, mr. M. Buchner, advokaat alhier.
Men verneemt uit 's Gravenhage dat de hooge raad gis
teren uitspraak heeft gedaan in de voorziening in cassatie van
den heer J. G. van Riju en mevr. de wed. Pruimers tegen
Je verwijzing hunner zaak naai Je openbare teregtzitting van
het hof in Overijssel en hen van alle regtsvervolging ontslagen.
AmmörStOl, 24 Junij. Van Zaturdag 18 tot heden zijn
hier gevangen 134 zalmen meest ligte zomer van 8 a 13
half ned. ponden; de prijs varieerde deze week tusschen 80 a
85 ets. per half ned. pond.
2 Steuren welke f 2.50 en 4.00 opbragten.
De beide saksische kamers hebben zich tegen de verdeelintr van blees*
wijk verklaard. De fransche keizerin wil in October naar Home.
De generaal Fremont is door de conventie van Cleveland kandidaat gesteld
voor den amerikaanschen presidentszetel. In britsch Indie vreest men
nieuwe onlusten. De zuid-atnerikaansche republieken vereenigen zich
tegen de spaansche aanmatigingen. ISO tories hebben besloten in eene
meer krijgshaftige politiek te stemmen. Prins Couza heeft den sultan
tevreden gesteld. - De voormalige hertog van Brunswijk is uit Parijs te
's Hage aangekomen om zich daar te vestigen. Te Napels is door de mild
heid van den baron de Rothschild eene synagoge gesticht. Het dcensche
leger is weder op 40000 man gebragt. Pruisen heeft gedreigd met het
uitgeven van kaperbrieven. Het kanaaleskader heeft steenkolen ingeno
men en houdt zich zeevaardig. De mexicaansche leening a 63 pCt uit
gegeven, kan niet tegen 54 pCt geplaatst worden. Frankrijk en Italië
hebben plan Tunis te bezetten. De sultan wil nog dezen zomer Frank
rijk en Engeland bezoeken. Dc Pruisen hebben plan, als de oorlog weer
begint, Jutland schoon uit te plunderen. De staatschuld der ameri-
kaansche unie vermeerdert dagelijks met ruim zes miiiioen gulden.
Aar de laatste italiaansche leer.iug van 200 millioen frs. is door het
huis Rothschild binnen het jaar 44 millioen verdiend of gew onnen. Eene
pruisische prinses heeft meer verstand ven de zeevaart dan de zeeofficieren.
- Een dames-comité te Liverpool brengt gelden bijeen om aan Garibaldi
een sierlijk jacht te schenken. In Mecklenburg is het allen militairen
verboden zonder verlof hunner hoofden schulden aan te gaan. Wissels en
acceptation zijn nietig. Men beweert dat Louis T'lbach de schrijver ia
van le Mandit en la Religieuse. Garibaldi ls grootmeester geworden
van de italiaansche vrijmetselarij. Te Rotterdam is door den gemeen
teraad bij vernieuwiug besloten geene dwingende verpligting in te voeren
tot de vaccine. Het zweedsch-noorweegsch eskader is ontbonden, doch
de schepen blijven gereed liggen.
Lang is het onderwijs het wapen der reactie geweest om
de goe gemeente zand in de oogen te strooijen en allerlei
schrikbeelden voor te spiegelen alsof dit heilige kleinood ge
heel en al zoude verloren gaan. Men zoude hebben mogen
verwachten dat dit na de aanneming der wet zoude ophouden,
maar daarin heeft men zich vergist. Het doel der reactie is
toch door die wet niet bereikt, integendeel de mannen van
den teruggang zijn door die wet uit het veld geslagen, en
hnune bemoeijingen op het gebied van het onderwijs vruchte
loos geworden. En van daar nu die hevige aanvallen tegen
het openbaar onderwijs, van daar die ondersteuning van can
didates niet omdat men hun beginselen deelt, maar omdat
men hen voor geschikte werktuigen houdt, om het gestelde
doel, het omverwerpen van on? openbaar onderwijs, te berei
ken, Nog altijd kunnen de anti-revolutionairen den tijd niet
vergeten, toen het onderwijs de gehoorzame dienaar der heer-
schende kerk was, en het onderwijs dat op de scholen werd
gegeven doortrokken was met de dogmatische leerstellingen
dier kerk. De veranderingen, die de maatschappij in dien tijd
heeft ondergaan, schijnen zij niet te z:in. Als vroeger eischen
zij godsdienstig onderwijs, sectescholen en de onverdraagzaam
heid en haat, die daaraan onvermijdelijk verbonden zijn. Toen
het openbaar onderwijs voor den partijgeest gesloten was, toen
daar hun beginselen nimmer konden zegevieren, besloten de
anti-revolutionairen eigen scholen op te rigten in die plaatsen
waar men behoefte gevoelde aan christelijk dat wil zeggen vol
gens de door hen daaraan gehechte beteekenis dogmatfsch on-
dai rleT 0 °P, f' onderwlj3 schrijft immers ook voor.
ma i f? °Pge}eid moelen worden tot de beoefening der
maa^schappe yke en christelijke deugden? Zelfs werd de veree-
niging tot de bevordering van het christelijk nationaal onder-
nm3lT?entgt' maakte beweging. men zond ze-John<ren
om leden te wmnen, om gelden in te zamelen, om het open-
verHnht ™1JS veroordeeleu, maar men stuitte af op den
i. 1 Zm Jan U "ederlandsche volk, dat te goed bekend
j? ,de S°ede vruchten, door het openhaar onderwijs reeds
en" te regt' v/aa J" waf heeft
tot mittife'3? M Diet heeit? Zoa7fl Vün^opffi
tot nuttige staatsburgers, die eenm;;al in staat zullen zhn een
eervolle plaats in un stand in te nemen, of zult gij hen op
leiden tot dweepzieke, onverdraagzame en verketterende naam-
ennstenen die den vorm stellen boven het wezen en hun koude
leerstellingen me' den waren geest des Christendoms verwarren?
Ook deze zaak was dus mislukt, nog een poging moet gewaagd
worden, en de heer Groen maakt zich gereed tot den laatsten
strijd, misschien gesteund door bondgenooten als jr. de Brauw
en consorten. De wet op het onderwijs moet gewijzigd worden,
om daardoor het christelijke nationale onderwijs in staat te
stellen zich overal m te dringen;-en door welke veranderingen
wU de heer Groen dit nu bereiken? Vooreerst moet het woord
christelijk uit de wet, opdat men met te meerder regt zoude
kunnen spreken van de heidensclie scholen in Nederland. Maar
hierbij vergeten de anti-revolutionairen dat de onderwijzers de
zeifden blijven dat hun onderwijs niet veranderen zal, evenmin
als de geest daarvan in 3 857 veranderd is, en dat dus alles
slechts op woordenspel rederkomt. Jammer voor den heer Groen
(lat hij eenmaal gesproken heeft van het volk dat achter dé
kiezers slaat, daaraan denkt men nu toch spoedig als de heer
Groen voorstellen heeft. Een tweede punt dat veranderd moet
worden is de regeling van het schoolgeld. Nu kan het door
de gemeente-besturen geheven worden; de heer Groen wil het
heffen van schoolgeld verpligtend maken, en de gemeente-he-
sturen dwingen om op de openbare scholen schoolgeld te heffen
Zonderde bepaling vaneen minimum geeft deze bepalin°-niets'
want wie zoude een gemeente-bestuur kunnen verhinderen om'
he schoolgeld op een cent per jaar te bepalen, en dan zoude
het doel van de schoolgeld-helling niet bereikt zijn. Maar de
bepanng van een minimum is ondoenlijk, wat in Gelderland
op het platteland een hoog schoolgeld is, is jn Holland "eriu-r
Men zoude bijna voor iedere provincie, ja voor iedere gemeente
verschillende tarieven moeten hebben. Een dor le verandering
zoude de heidensche onderwijzers treffen; alle andere betrekkin
gen moeten onvereenigbaar zijn met de betrekking van open
baar onderwijzer, waardoor liet inkomen van den onderwijzer
op kleinere plaatsen dikwerf tot op de helft zoude verminderd
worden. Van deze verandering is het doel tweeledig Voor
eerst dient deze wijziging om het zoo schrale inkomen van
verschillende onderwijzers nog zooveel te verminderen, dat zij
genoodzaakt zijn door vasten en onthouding op middeleeuwsche
w.jze op den goeden weg te geraken, en ten tweede moeten die
betrekkingen dienen om de tractemcnten der bijzondere onder
wijzers te verhoogen, en daardoor de oprigting van sektescholen
nog minder kostbaar te maken. Geen nederlandsche vertegen
woordiging kan ooit zulke plannen aannemen, zelfs al helpen
de beide goudsche afgevnaidigden 1 p
X vraagt of bet niet goed ware te Woerden belastin" or ac
honden te heffen, die men daar in zoo grooteu getale in de
straten aantreft, en die door hun gejank dikwijls hoogst on
aangenaam zijn. Bijna in elk huisgezin treft men één of meer
van die dieren aan; ja! er zijn er zeifs, die er een half dozijn
op na houden; die belasting zou een aardig sommetje opbren
gen, en is ook volstrekt niet bezwarend; want wie zich de
luxe permitteert aan zes honden voedsel te geven kan e- ook
wel belasting voor betalen. De opbrengst dier belasting aan
gewend tot het daarstellen eener doelmatige straatverlichting
zoude ook eene grieve van de meeste ingezetenen wegnemen!
Zitting van Vrijdag, 24 Junij.
Bij het openen der vergadering zijn afwezig de hh. de Grave, Kemper
Bentinger \\esterbaan en Reroy, welke laatste schriftelijk had kennis ge
geven dat hij verhinderd was de vergaVing bij te wonen
De notulen van het verhandelde in de vorige vergadering worden "e-
lezen en goedgekevra.
Is ingekomen eene dispositie van gedeputeerde staten houdende voed-
keuring van het rar besluit betreffende de verlenging van het contract
toet de gasmaatschappij voor de straatverlichting.
De heer Reotinger komt ter vergadering.
pe voorzitter dient in een dubbeltal opgemaakt door B. en W. voor de
lemLémetrTiLXoö'hir tl bar?e'meester der S^eente Haar-
te worden met hef trP f groot belang dat Gouda heeft om verbonden
den raad en andere f ■?0JecteeriJe sP°°rwegnet cn daarom aaudringeuée hij
om te komên te, T f0"6" °m ™r ceni«e aa"d«len '«kelen, ook
De rekenin" en vail vrij transport gedurende tien iaren. Notifie.
en word voor^notif aanj^nomen" 1 komt in
van elTsLTnemeenfres N" «"«kende den afstand
°P genstig adres van s™ de ff121-™'™" vlerk. ellen:
meermaleif £^5* k^l Twf?
kenn,fgev\enLTt,ïeZHEGdmCOmmrari?adCa in deze pruincie
De heer de Grave komt ter vergadering,
iongetfvv "cW T,:bIr1'Ulp0na""ijZere3 °^b'
verzoeek?°dTno'ad^ X." f." ^komen zijn zijne geloofsbrieven, en
waarop ZEA. zich verwijdert/'' GraVe pla11" te nemen'
Genn™hï rdCroekC" der t'elt»fsbrieven benoemd zijnde de hh van
gennge wijziging nader ingediend te wérden E""" "m
Senrien hehh^Ze^n
Marktberigten.
Gouda, 23 Junij. Tarwe, Poolsche 2-100 i, f <j9s
Zeeuwsche pr. mud 25 h 9.90. Kogge, Koningsb.'/6.ïé
K Dautziger 6.7o n 7. Zeenwsche ff.,5 tj a 7 Gerst
f o ni/5n5. Haver 4 a 4.95. Boekweit, franje f 240
pr. 21C0 n. ffi. N. Brab. 260.
keemarkt. De aanvoer was gering en (le handel iet?
levendiger. 3 ette schapen en lammeren gingen vlug va,, de
hand; magere moe.jelijk te verkoopen; de handel in ma "ere
varkens en biggen was levendiger.
Aangevoerd 54 partijen kaas f 20 a 24 50
Gceboter 1.02 a 1.10. Weiboter o!s2'a f 0 95
Dordrecht, 23 Junij. Tarwe 10 c. lager. Jari"e witte
z. 8.30 a 8.80, P"ike n. d" ƒ9.20 a 9.40, mindere en ge-
meene ƒ8 a/9. Blaauwe^ 4/8.30, en zomerterwe nil-s
omgegaan 9 a 9 50 gehouden. Kogge onveranderd, VI.
i - Zeemvs-"-20 o.30. Over,n. ƒ6 h
ƒ6.20. 150/2 jar prais. ƒ3 lager 190. fier' nrijshou-
dend. Wmterzakm. ƒ4.80 a ƒ5.80, gestort ƒ0 .merzakm
Xll YklTïXX "/^Haver mlltd!
3.30 a/3.80, d° dikke ƒ4 a/4.60.
Paardeboonen 5.70 a 6.20. Dutveboonen 7 a ƒ8. Witte
boonen niet ter veil. Bruine in de geringe soorten 50 e. la<rer
ƒ8; beste 11.50. Erwten bl. kooks 7.50. Mestin" fa
wife koningsb.7 Boekweit zonder handel, Noord ~Brab
J 2o6. Holst. 255, jar. d° 245; jar. Fr. ƒ225.
Delft, 23 Junij. De aanvoer van granen beperkt, de koop
lust gering, de prijzen nominaal. Vreemde gerst en puike z
tarwe vergeefs aangeboden. Tarwe ƒ9.70 4 10 50 P.ov<ré
ffï*K VCof0' Z?mrr*ersf f 5'10 /S-60- K. rte haver
to en8/ S f 8" Kmrdeb- 5-50. Br. boonen
ƒ10.50. Groene Erwten 9. Wilte erwten ƒ7.50.
Aan stads waag gewogen van 1623 junij 47/4 1242 8 en
75/16 te zamen 27470 n. «ffi. Boter 4S a ƒ58* het vierde-
•Cl tn }/1A5 Pr- n- "E- T« markt 303 mud aardappelen'
J 3.50 a f 3.80.
Den 18 junij waren de prijzen der kaas ƒ17 a 23 50-
ter markt zijn verkocht 113 stapels wegende 37479 n.
Deventer, 24 junij. Tarwe 9 a 9.75. Korie ƒ6 60
a ƒ7. Boekweit 7.50 4 8.50. Gerst f4.50 ^5 50 Haver
ƒ3.60 a ƒ4.25. J r
Boter pr. 20 ned. ƒ18.50 4 ƒ20. 2 st. ƒ14 4 ƒ15.
Zwolle, 24 junij. Middelprijzen. Tarwe ƒ9.50. E0"<re
ƒ6.57. Boekweit 7.50. Aardapp. ƒ1.62. Boter p p. «ffi f 0 9n
20 ned. ƒ20.50. J
Groningen, 24 junij. Tarwe, rogge, boe'weit 10 e. dikke
haver 5 e. lager. Andere artikelen onveranderd.
Londen, 20 Junij. Boter. Holl. daalde de vori<re week nn
82/en bedong sedert 92/
Granen. Er was heden meer vraag, en eng. tarwe bedon"
1/hooger; vreemde met beperkte vraag, beste oostzee 1
hooger, gerst en haver goed gevraagd en 6 d. hooier Aan
voer van 13 tot 18 junij 1112 qr. inl. en 5596 qr/vr tarwe
