ömnenlnitö.
onderdrukking van de nationaliteit Jer Noord-Slees wijkers en
w ijst er voorts op dat het gebeurde tussehen den afloop der
conferentie van Londen en het teekenen der vredespreliminairen,
l'ruisen benogen heeft, om op het vroegere voorstel van 28
Mei terug te°komen. Ten slotte drukt de nota het genoegen
uit, dat Engeland nu meer acht geeft op de wenschen der her
togdommen, dan het tijdens de conferentie te Londen deed en
dat hierin 'ten minste eene toenadering van Engeland tot de
pruisische zienswijze te bespeuren is.
Turijn, 2u Sept. De stad is rustig. De dagbladen ver
zekeren, dat het nieuwe ministerie aldus is zamengesteldge
neraal Lamormora, voorzitter en minister van buitenl. zaken;
Lanza, bir.neui. zaken; Sella, financiën; Pettiti, oorlog; Ma-
tcucci, onderwijs; Moramlini, openbare werkenConforti, justitie;
Lonzo, marine; Natoii; landbouw.
De generaal Lamormora is zaturdag naar Parijs vertrokken.
2j Sept. De heer Rieasoli is alhier aangekomen. De
heer Nigra bevindt zich hier ter stede. Er is niets met zeker
heid bekend geworden aangaande het nieuwe kabinet, nadat
het zich bevestigd heeft dat de heercn Lanza, Sella en Petitti
hunne benoeming hebben aangenomen. De stad is overigens
_a Uit Napels wordt gemeld, dat de verschillende fraetien,
behoorende tot de partij, welke de eenheid van geheel Italië
beoogt, zich in eene vergadering hebben vereenigd, ten einde
het re''t te staven, volgens hetwelk Italië Home vordert als
hoofdstad, Veuetie als gedeelte van Italië en om tevens op
nadrukkelijke wijze ter keunis van het gouvernement te bren
gen, dat geed locaal belang invloed mag uitoefenen op de keuze
eene'r hoofdstad. Er heeft zich eene voorloopige commissie ge
vormd, bestaande uit leden van den senaat en der kamer van
afgevaaidigden, om dat doel te bevorderen.
Gouda, 28 Sept. Op de kaasmarkt werden heden aangevoerd
114 partijen, die met vluggen handel van 23 tot 28 ver
kocht zijn.
Uit Batavia dd. 14 Aug. schrijft men in het Handels
blad De laatste veertien dagen leverden zeer weinige ge
beurtenissen op van algemeen belang. Op Java had mets
bijzonders plaats, en de bijdragen van de buitenbezittingen ont
vangen zijn onbeduidend.
lie zware en langdurige regens van den westmousson hebben
een zeer ongunstigen koffijoogst ten gevolge gehad, en ook de
suikerproductie blijft ver beneden die van het vorige jaar.
De cholera is nog niet geweken, doch vermindert in de
meeste streken in hevigheid.
De assistent-resident, van wiens verregaand nalatige wijze
van regtsplegiug in een vroeger overzigt werd gewag gemaakt,
is uit zijne betrek'j ontslagen.
De schv'j.ti van het artikel in den Java-Bode over het ver
trek vrn dén resident Nieuwenhuijzen is door de regering langs
adinraistratieven weg ter verantwoording geroepen; men ver
neemt dat hem, ingeval zijne verantwoording als onvoldoende
mogt worden beschouwd, het verblijf in de vorstenlanden zal
ontzegd worden.
De javasche bank heeft haar werkkring uitgebreid door het
oprigten van agentschappen te Padang en te Makasser. Een
nieuwe soort van bankbilletlen zal weldra in omloop worden
"•eb ragt.
Drie jaren geleden maakten wij herhaalde melding van de
hervormingsplannen van den heer Moutelar voor de suikerfa-
brikatie: zijn de eerste proefnemingen van dien heer mislukt,
hij schijnt thans beter te slagen.
Het openbaar examen van 't gymnasium IVillem III heeft op
11 en 12 dezer plaats gehad en goede resultaten opgeleverd.
Van Japan en China bragt de mail geen nieuws bijzondere
vermelding waardig.
Aan het algemeen overzigt van de Java-Bode ontleenen
wij het volgende:
Spraken wij in ons vorig Dommer over eene zamenzweruig
te Batavia, ditmaal getuigde al het voorgevallene van rust en
streven naar vreedzame ontwikkeling. Er werd op het konings
plein eene veemarkt of tentoonstelling van landbouw gehouden
en hoewel de opkomst van den inlander als feestvierende talrijk
was, maar als landbouwer gering, kon men toch meerdere am
bitie dan bij vroegere dergelijke gelegenheden bij hem bespeuren.
Een maatregel van geheel huishoudelijken aard is het bij
besluit van den gouv.-gener. verleggen van den zetel van het
gewestelijk bestnur in de Preanger-regentschappen van Tjiandjoer
naar Bandong en het verheffen van het regentschap Tjiandjoer
♦ot assistent-residentie, met het toestaan van de daartoe benoo-
dio-de gelden voor het ambtenaars personeel.
Uijders is door aandeelhouders der Javasche bank besloten
tot het oprigten van agentschappen te Palang en Makasser.
De koning van Siara, met wiens toegezegde komst men zich
alhier vrolijk gemaakt had en voor wien alree logies in gereed
heid gebragt en aanstalten gemaakt waren, heeft doen weten,
dat Z. M. zijn bezoek voorloopig uitstelt.
Veel genoegen deed algemeen de ordonnantie van den G.
G. van den 28" julij 1864, waarbij met intrekking van de
pacht van het regt tot verkoop van amfioen aan de inlandsche
hoofden en binnen de forten en militaire kampementen aan de
troepen in de binnenlanden ter Sumatra's westkust en met wij
ziging van art. 1 van het reglement voor de opiumpacht van
de beneden lauden ter westkust van Sumatra, van Indrapoera
tot Singkel en daaronder behoorende eilanden wordt bepaald:
Dat na 31 dee. 1864 de invoer en het bezit van opium in
de residentie padangsehe bovenlanden, de assistent-residentieu
Mandhéling en Ankola en de distrieteD Itau, Pantie, Loeboe
Sikapping en Opbir-districten is verboden.
Druk is Nederlandsch-Indie in de weer met het benoemen
van commissien en opmaken van programma's, enz., te zorgen
dat de aanstaande nijverheids-tentoonstelling in het volgend
jaar hier ter stede te houden, zoo luisterrijk mogelijk zij.
De geldloterijen nemen in aantal toe. Men kan zeggen, dat
men het geheele jaar door in de loterij kan spelen, want de
eene is niet getrokken of de andere stelt loten disponibel.
Dat dit een verheugend verschijnsel is, zullen zelfs de harts-
togtelijke spelers niet willen beweren. Gelukkig dan ook,
dat men immer de eene of andere liefdadige of nuttige in
stelling daarbij gedenkt.
Het derde congres van de internationale vereeuiging ter
bevordering van de sociale wetenschappen werd maandag te
Amsterdam geopend in de groote zaal op 's konings paleis.
Zeer talrijk was de opkomst van vreemdelingen en landgenooten,
en ook vele dames waren tegenwoordig.
In het Volksblad leest men: De voortreffelijke eigenschap
pen van den minister Thorbecke, als organiserend hoofd, komen
weder helder aan den dag in de besluiten tot invoering van
het middelbaar onderwijs. Wij zijn niet onvoorwaardelijk in
genomen geweest met die wet, omdat zij naar ons oordeel te
eenzijdig liet technisch ouderwijs betrof en het financieel gedeelte
van die wet ons verkeerd voorkwam, maar onverdeeld brengen
wij onze hulde aan den minister, die met zulk een kracht en
juist iHzigt de besluiten doet vaststellen, die aan de wet uit
voering moeten geven.
Sedert 1850 tot 1864 is de nationale schuld verminderd
met een bedrag van 243,743,557,36, gevende eene rentebe
sparing. van 7,525,964,35.
Bij de openbare inschrijving voor de openbare gasver
lichting te Amsterdam was de laagste inschrijver voor den
geheelen brander de imp. eont.-gas-associatiou a 0,0065 per
pit en per uur, en voor den katoenbrander mr. W. Woiter-
beek a 0,0039 per pit en per uar. Laatstgenoemde had voor
den geheelen brander ingeschreven a 0,0069. De laatste in
schrijving is een gevolg van het onlangs door den heer C. J
A. Geesink geopperde en aanvankelijk goedgekeurde plan om
ter dier stede eene derde gasfabriek op te rigten.
Maandag heeft te Delft de opening plaats gehad van de
polytechnische school. Van onderscheidene gebouwen zag men
bij deze gelegenheid de vlaggen wapperen, terwijl zich toen
weder dat wil zeggen, ten gevolge van reparatie voor de
eerste maal, sedert drie jaren, het kariilon deed hooren. Wat
de plegtigheid zelve betreft, deze bestoud in een eenvoudig
ceremonieel, namelijk eene rede in de openbare les, gehouden
door den directeur der inrigting, dr. L. Coben Stuart, in te
genwoordigheid van het kollegie van burgemeester en wethouders,
de inspecteurs van het onderwijs, de gezamentlijke hoogleeraren,
leeraren en kweekelingen der school, benevens een groot aantal
andere belangstellenden.
Ook te Groningen zijn maandag de lessen aangevangen
aan de rijks hoogere burgerschool.Voor de 3 laagste klassen
hadden zich dadelijk 60 leerlingen aangegeven, waarvan 45
zijn toegelaten. De school is gevestigd ineen nieuw en sieriijk
gebouw, door deze gemeente ten vorigeu jare gebouwd ten be
hoeve van het gymnasium, maar sedert aan het rijk afgestaan
voor de rijks burgerschool, de eerste hier te lande, die in wer
king is gebragt.
De door de regering voorgenomen reorganisatie van het
corps ambtenaren van den waterstaat is, naar men verneemt,
uitgesteld wegens de vele kosten, verbonden zoowel daaraan,
als aan de ten gevolge van zoodanige reorganisatie noodzake
lijke herziening der regeling, bij koninklijk besluit van 17 Dec.
1819 ingevoerd.
De effectieve sterkte van het leger, met inbegrip van het
getal miliciens, die tot aanvulling daarvan in dienst worden
gehouden, bedroeg op 1 aug. 1864 1848 officieren en 48,446
manschappen Het getal officiers paarden beliep 657, dat der
troepen 3094. Het aantal ontbrekende vrijwilligers beliep 4814.
De Staats-Courant deelt het besluit mede, waarbij de
port van brieven, tusseben dit rijk en Groot-Brittannie gewis
seld, wordt geregeld en waarbij het briefport tot op 15 ets.
wordt verlaagd.
Men verneemt, dat te Veere het getal zieken bij het
garnizoen zoodanig is vermeerderd, dat eene evacuatie naar de
garnizoens-ziekeninrigting te Middelburg noodzakelijk is.
Het voornemen bestaat om in het volgende jaar geene
oefeningen te doen plaats hebben in het kamp van Milligen
en om zich er toe te bepalen alleen het bataiilon mineurs en
sapeurs in de legerplaats bij Zeist en eenige compagnien vest.-
art. in de vlakte van Waalsdorp te doen kamperen.
De broodfabrieken, sedert eenigen tijd in ons vaderland opge-
rigt, schijnen niet alleen goede zaken te doen, maar ook aan het doel
te beantwoorden, om den broodorijs in overeenstemming met de
graanprijzen te regelen en goedkoop brood '.c verkoopen, wanneer
dat met de markt der granen geschieden kan. Naar men zegt bestaat
bij sommige ondernemers dier fabrieken het voornemen, om zich te
vereenigen ten einde met gemeenschappelijk kapitaal de oprigting
van broodfabrieken ook in kleinere steden tot stand te brengen en al-
zoo daar, waar de prijzen niet evenredigzijn met de graanmarkt, de
consumenten van eene billijke verhouding te doen genieten.
Het gewijzigd ontwerp-adres van antwoord van de tweede
kamer der staten-generaal op de troonrede luidt als volgt:
1. De tweede kamer der staten-generaal gevoelde zich
van innige dankbaarheid jegens de Voorzienigheid doordron
gen, toen zij van uwe majesteit de bemoedigende verzekering
ontving, dat 's lands toestand over het algemeen gunstig is te
noemen. Mogt het uwe majesteit gegeven zijn den voorspoed,
waardoor zich hare regering kenmerkt, immer hechter te bevesti
gen op den stevigen grondslag, door de liefde van een getrouw
volk en de deugdzaamheid eerer vrije staatsregeling gelegd 1
2. Met genoegen vernamen wij, dat de betrekkingen met
het buitenland bleven op den meest gewenschten voet. Het
betaamt Nederland in de zamenieving der beschaafde staten
eene gedragslijn te volgen, waardoor het aanspraak heeft op
aller vriendschap en elks achting en zich voortdurend de on
gestoorde zegeningen des vredes en de talrijke weldaden van
een vrijen en levendigen handel waarborgt.
3. Wij waarderen hoog de loffelijke pligtsbetrachting van
zee- en landmagt in het rijk en de koloniën. Kunnen verbe
teringen in het krijgswezen haar de middelen verschaffen om
onder alle omstandigheden zich met roem en goed gevolg van
hare eervolle roeping te kwijten, op onze medewerking en har
telijke ondersteuning mag rekening worden gemaakt.
3. Met smart slaan wij de verwoestingen gade, door de
heerschende ziekte op Java aangerigt. Met uwe majesteit zien
wij verlangend uit naar de tijding, dat zij eindelijk heeft uit
gewoed. Onze belangstelling inde lijdende bevolking doet ons
gedenken aan Nederlands heiligen pligt om het lot der onder
danen, aan zijne overzeesche heerschappij toevertrouwd, gestadig
te verbeteren en hun welzijn met kloek cverleg te behartigen
door kalm en rustig voort te gaan op hei ingeslagen pad van
wijze en regtvaardige hervorming.
5. Aangemoedigd door de betrekkelijk niet ongunstige ge
volgen van de vrijverklaring der slaven in de west-Indische
koloniën, vleijen wij ons, dat de overweging der reglementen
op het beleid der regering aldaar de gelegenheid zal schenken
om voor de ontwikkeling dier bezittingen weder nuttig werk
zaam te zijn.
6. Met genoegen ontvingen wij de toezegging dat aan
onze beraadslaging de ontworpen tarieven der regten van in-
uit- en doorvoer in nederlandsch Indie zullen worden onder
worpen; en vooral stellen wij op hoogen prijs de belofte van
voordragten tot regeling van onderscheidene onderwerpen, welke
met landbouw en nijverheids-onderneminger in enze oost-in-
dische bezittingen in verband staanin de verwachting, dat
daarbij ook het moeijelijk vraagstuk van het cultuurstel tot
meerdere rijpheid gebragt en in den zin eener edelmoedigs,
ofschoon bedachtzame staatkunde en met billijke vereeniging'
van alle belangen zal kunnen worden opgelost.
7. Ook de wettelijke regeling van de vrijheid der drukpers
in nederlandsch Indic schijnt ons een onderwerp toe, dat drin
gend voorziening vereischt.
8. Wordt de aanleg (jer staatsspoorwegen regelmatig voort
gezet en getuigt het steeds toenemend verkeer op de gedeelten,
vcor de dienst geopend, van de ingenomenheid der bevolking
met dit middel van gemeenschap, wij kunnen, zal de algemeene
wetjgfch volle bevrediging erlangen, niet genoeg aandringen op
spoedige voltooijmg van het geheele net.
Het verblijdt ons, dat daarmede aansluiting aan de buiten-
landsche lijnen en uitbreiding binnen 's lands gepaard gaat en
door gepaste middelen bevorderd wordt.
Wij beamen, dat dubbele zorg voor waterwegen en havens
met dit alles behoort te worden vereenigd.
9. Het heugelijk verschijnsel, dat de uitvoering der wet
op het middelbaar onderwijs allerwcge levendige deelneming
en medewerking ontmoet, bekroont onze verwachting, doch over
treft ze niet. Immers het denkend gedeelte der natie beseft
diep de onschatbare waarde van een openba.u onderwijs, in-
gerigt naar de vu vieringen der hedendaagsche beschaving en
dienstbaar aan de erkrijging der kundigheden, die ieder burger
in zijnen kring behoeft.
1G. Nu het lager en middelbaar onderwijs geregeld is,
wordt de begeerte te levendiger, waarmede wij de regering van
het hooger onderwijs in overeenstemming met de eischen onzes
tijds verbeiden.
11. Belangstelling in landbouw, visscherijen, zeevaart, han
del en nijverheid voegt aan de vertegenwoordiging van een volk,
dat op het veld, waarop zijne voorzaten uitblonken, zijne groot
heid moei blijven zoeken en zoeken wil. Aan al wat de ver
schillende takken van volksvlijt kan opbeuren en vrijmaken,
beloven wij het meest gunstig onthaal.
12. De ontwerpen van wet tot regeling van het genees
kundig staatstoezigt, van de schutterijen, van de inkwartieringen
en ter vervanging van het bestaande wetboek van strafvorde
ring, ons op nieuw voor te leggen, zuilen wij ter toetse bren
gen met al de naauwgezetheid, aan de dierbare belangen, reeten
en vrijheden, die daarbij op het spel staan, verschuldigd. Wij
vertrouwen, dat de omvang van den arbeid, aan de herriening
der wetboeken van strafvordering en burgerlijke regtsvordering
te koste te leggen, niet zal weerhouden van de regeling van
verschillende bijzondere onderwerpen, waaromtrent eene beslis
sing zich niet wel zonder schade langer zou kunnen doen wachten.
13. Welgevallig was ons de bevredigende schets van den
toestand onzer geldmiddelen.
De ontwerpen van wet in verband met eene geheele afschaf
fing der plaatselijke verbruiksbelastingen en de andere van
fiuancielen aard, welke wij mogen te gemoet zien, alsmede die
tot regeling van 's rijks algemeene comptabiliteit, zuilen wij met
de meeste belangstelling overwegen.
14. Eene lange recks van werkzaamheden ligt voor ons.
Echter aanvaard™ wij de taak, tot wier vervulling in dit zit
tingjaar Uwe Majesteit ons roept met blijmoedig vertrouwen,
gesterkt door de overtuiging, dat onder Gods zegen opregte
overeenstemming tussehen kroon en vertegenwoordiging veel
vermag tot stand te brengen en ook door ons niets mag wor
den verzuimd wat het heil des vaderlands bevorderen kan.
'S GravenHage, 26 Sept In de zitting van de tweede kamer
van zaturdag is besloten de discussie over het adres in antwoord op
de troonrede maandag te houden. Ingekomen i* een wets-ontwerp
tot herziening der oost-indische tarieven. De minimste' van finan
cien heeft de begrooting voor 1865 aangeboden; zij bedraagt
aan gewone uitgaven 731/s millioen. Onder de buitengewone
uitgaven 14!/2 millioen voor spoorwegen, die krachtig zullen
worden voortgezet. De middelen leveren nog een O' e.schot.
Het plan bestaat tot verhoogiog van de tractem- der min
dere ambtenaren. Het plan tot afschr.ffiing der planselijk-
aceijnsen blijft zoo als aanvankelijk medegedeeld is. De inter
nationale suikerregeling is in onderhandeling, liet tractaat van
handel en scheepvaart met Frankrijk is voorbereid en in de
hoofdpunten vastgesteld. Het internationaal brievenvervoer
wordt bevorderd. De zegelwet is losgemaakt van die op de
registratie. Overigens is de financiële toestand gunstig. Ér is
reeds 42 millioet: beschikbaar, zonder de gewone middeien.
Er zal k rich tig geamortiseerd worden.
De tweede kamer der statengeneraal heeft heden na eene
langdurige discussie de algemeene strekking van het adres van
antwoord op de troonrede aangenomen met 38 tegen 31 stem
men. Daarop is de discussie over de onderdeelen begonnen.
Paragraaf I en 2 zijn onveranderd aangenomen. Van pa
ragraaf 3 is het slot, handelende over het defensiestelsel, bij
amendement weggevallen. De meerderheid meende dat dit zou
kunnen prejudiciëren voor het vervolg.
27 Sept. De zitting van de tweede kamer van heden was geheel
gewijd aan de beraadslaging over de paragraaf van het ontwerp-
adres betreffende de koloniën, vooral wat betreft het laatste
deel, de aansporing om rustig voort te gaan op het ingeslagen
pad van wijze en regtvaardige hervorming. De heer Myer stelde
de geheele weglating voor. De heer Storm van 's Gravesande
verlangu.. eene gedeeltelijke weglating; hij wilde ,,h->rvorminD''
behouden, maar „de goedkeuring van het ingeslagen pad" weg
laten. De minister van koloniën heeft verklaard dat er gee
nerlei aanleiding bestond om te veronderstellen, zelfs in de naaste
toekomst, dat er eenige verstoring van de rust op Java zou
plaats hebbtfc. Ten slotte zijn al de voorgestelde amendemen
ten verworpen en de paragraaf, zooals die door de commissie
was voorgesteld, aangenomen met 45 tegen 26 stemmen.
Gorinchem, 26 Sept. Onder begunstiging van heerlijk
herfstweder is men heden aigemeen begonnen den zaailinghennip
te dorschen.
De opbrengst van het zaad zal één vierde minder zijn, dan
