Ohtncnland.
Gemengde Berigten.
Burgerlijke Stand.
reg«in»»-eommissari5Ma rerklanrd, Jat tie regering vijf mil
lioen tot dekking van oorlogkosten, nHook vijf milliocn uit
aanmprking der veranJerJe grondbelasting, uit Je schatkist
heeft genomen. Naar aanleiding Jaarvan heeft Je heer Ho ver
heelt voorgesteld te verklaren, dat het ministerie geen regt had
om zonder bewilliging van den landdag, over het dienstjaar
1864- dat bedrag van tien millioen uit de schatkist te nemen
en dat de ministers hiervoor persoonlijk moeten verantwoor
delijk worden gesteld. Het besluit dienaangaande is uitgesteld
tot bij de discussien over het algemeen r..pport.
Turijn, 13 Febr. Bij een koninklijk besluit van G dezer
is bepiald, aan de circulaire van kardinaal Antonelli betref
fende de encycliea en den syllabus den vrijen loop te laten,
behoudens de regten van den staat en der kroon, en zonder dé
ste.ungen aan te nemen, die in deze documenten vervat en
strijdig zijn met de instellingen en wetten des lands.
Gouda, 15 Febr. Bij zijn in staat gesteld onzen lezers
hieronder mede te deelen hit door den lieer Keinper in de laatste
raadsvergadering voorgelezen stuk ter adstructie van zijn inge
diend voorstel, betreffende de regeling van het lager school
wezen.
-- Op den rijnspoorweg had jl. vrijdag het volgende plaats:
Pc heer II., bij het vertrek van den trein te Nieuweikerk,
vóór het sluiten van het portier zijn j is een weinig naar'
binnen willende halen, ten einde deze niet daar tusschcti ge
kiemd zo" kea, werd juist het portier tiigt tresmeten, met
het ongelukkig gevolg, dat een zijner vingers geheel in tweeën
«erd geklemd, zoodat de halve vinger er afviel; in het gast
huis te Rotterdam een voorloopig verhand aangelegd zijnde,
is cie heer 11. met een lateren trein naar Gouda geretourneerd.
Pit geval raag wel tot waarschuwing strekken, zoowel voor
het publiek als voor den conducteur.
In berigten van het eiland Java tot 31 dee. jl. wordt
gemeld, dat de cnolera in de residentie Cherihon op nieuw was
uilgebroken en onder de bevolking nog al veel slagtoffer had
gemaakt. De beriirieu uit Stui mg, in 't westen van Borneo,
waren niet ongunstig de opstandelingen, welke zich in de na-
bijneid dier plaats hadden opgehouden, waren van daar terug
getrokken. Pe aanleg van den spoorweg naar de vorsten
landen werd goed voortgezet en het ontbrak daar geenszins aan
vrije arbeiders.
Men schrijft uit Aimkerk van 12 febr.: Pe handel in
vlas en zand in de afgeloopeti week is onveranderd en tot
vorigen prijs. \las tot 43 en zaad 88 tot 98 stuivers;
alzoc beide met v nig handel.
Maandag it te Aras:er ism eene vergadering in het park
gehouden van u iers in de kanaal-maatschappij. Pe
voorzitter, (Ie Heshuvsen, maakte den le ien bekend, d it
er voor.; 1,' ".,503 aaiideelen war. n vertegenwoordigd; hij j
b, noemde een bureau v.ui stemopneming voor de stemming'van
een definitief bestuur. Pe heer Jitta las hel ver-lag "voor,
waaruit o. bleek, dat liet voorloopig bestuur ha t gemeend
te moeten handelen, gelijk het deed, om het stedelijk'subsidie
van 3 millioen niet te verbeuren, waartoe vóór 13 maart met
de doorgraving een begin moet zijn gemaakt. I)e heer Iles-
hnysen had uit I.onden het schriftelijk bewijs medegebragr, dat
de hh. Lee en Freeman het iiannemitigscontnict a forfait'van
den heer Brandeis hadden overgenomen; de heer Freeman moest
echter vooraf p he: terrein zelf de uitvoerbaarheid der wer
ken^ onderzoeken. De havenhoofden in zee zijn van dit onder
zoek uitgesloten, om.ia» hef plan der werken door de ingenieurs
Hurkshuv en Ihrks ontworpen, reeds door de heeren I.ee is
goedgekeurdM u bad dus hoop binnen eenige dagen op de
daartoe aangeboden gronden der hh. Bik en Arnold,"de spade
in den grond te kunnen steken, om die niet meer ter zijde te
leggen voor het werk ou zijn voltooid.
Nog werd berigt gegeven dat 20 aandeelhouders, verteeeu-
woordigende ongeveer 260,000, gerepte.'i.A voorloopt
bestuur hadden doen beteekenen, Jat zij zich met gehouwen
achtten te storlen.
Het voorloopig bestuur deelde nog mede, dat cie gc-lorte
gelden, op de vijf millioeu thans f 44S,fiS0 bedragende! voor-
der.ig zvii belegd, en is toen afgetreden, om zoo spoedig mo
gelijk den uitslag der stemming bekend te maken.
Boskoop, 1*4 Lebr. Heden morgen overkwam 'en grutter
A. v. L alhier, een ongeluk, dit schoon erg genoeg, echter
noodlottiger gevolgen had kunnen hebben Met paard en wagen
als gewoonlijk zijne kalanten willende gaan bezoeken, is het
paard aan het hollen geraakt, zoodat A. v. L. het ilie! meester
kon blijven. Aan het eind van het dorp belandde de wagen
tegen het huis van K. G., zoodat zij omver werd geworpen
en A. v L de wagen over het lijf kreeg, waardoor hij ver
scheidene kneuzingen erlangde en bewusteloos naar huis is
gebragt. Men zegt dat het breken van een der leidsels oor
zaak van dit ongeluk is.
Gisteren werd men hier verontrust door de verschijning
van een dollen hond. Men zegt dat verschillende honden door
hein gebeten zijn en eene vrouw door hem in haar kleed is
geheten dear R. v. W. in Spoelwijk, onder de naburige °-e-
meente Reeuw,jk is hij doodgeschoten. H,j droeg een koperen
hals mnd met den ua;im AI. B.ikker, waardoor men vermoedt
dat luj van Gouda is gekomen.Burgemeester en wethouders
hebben gepubliceerd de honden vast te leggen of een ijzeren of
koperen muiikort te doen draden.
De op nieuw ingevallen winter wordt voor vele boom-
kweekers-nrbeiders zeer pijnlijk. In de kweekerijen wordt hoe
genaamd niets gewerkt. Reikhalzend ziet men n.tnr veranderin®
van weersgesteldheid uit.
Gouda, 10 Fetruarij 18G5.
Pe openbare hollandsehe burgerschool, toen zij werd op«e-
bestnande fC"e llet oluJenvÜs te dezer stede
l)e armenschool was bestemd voor de kinderen van zoodanige
ouder-, die mets: de tusschenschool voor de kinderen der
ouders, die slechts zeer weinig kunnen betalen.
Om toegang tot elke dezer scholen te erlangen wordt een
bewijs gevorderd, dat de kinderen in de termen zijn om er
onderwijs op te ontvangen.
Ontegenzeggelijk was het, dat hij het gemis van acne ma"
ik het zo noemen? meer fatsoenlijke hollandsehe schoof
voor een groot aantal kinderen de gelegenheid niet bestoud
op eene openbare school, voor matig leergeld, de hollandsehe
.aa met eenige bijbel,oorende vakken v„n lager onderwijs aan
e leeren. Bene school, waar de kinderen der meer «e'oeden
eveneens als voor de m itig bemiddelden, zonder onderscheid
otuleru ijs konden gemeten.
Pe cpenbare hollandsehe burgerschool beantwoordde aan die
behoefte. Smis ,1e oprigting is zij geweest een sieraad van
te/c gemeente.
Het gebouw werd opgetrokken in de Groeneudaal, derhalve
nagenoeg u, het mid lel,tuut der stad. Doelmatig was die plaat
sing. Zij mag wat kostbaarder geweest zijn dan eene oprigting
op het terrein der voormalige (dus genoemde) lurfkerk, waartoe
.1.111v.uikelijk was nesloien. maar op welk besluit de raad bii
nader „.zieu, meende e moeten terugkomen de grooiere 'uit
gave werd ruimschoots opgewogen door de meer doelmatige
plaatsing van het schoollokaal.
leans heeft de raad besloten op de bestaande hollandsehe
burgerschool voortaan liteud aan mei-jes onderwijs te doe,
geien en eene nieuwe s.-hool op ie rigten op de plaats, vrij
te komen door ii, al br« ken van het v„„rmal,g tuchthuis. Op
die school zal, v.,n de allereerste bcginseh n af, onderwijs wor
den gegeven alleen am, jongens, an dat onderwijs zal hooier
worden opgevoerd dan op de hullaud-clie burgerschool Kr 1,1
onderwijs worden gegeven ook in de beginselen der wiskunde
en in de fransche taal.
In len regel acht ik het onraadzaam op eens genomen be
sluite:: terug te komen. Er kunnen echter onderwerpen zijn
van zooveel gewigt, dat he: in 't belang van 'c algemeen, bete!
moe. worden geacht van den regel af te wijken en eene wij
ziging aan te brengen m hetgeen eenmaal werd vastgesteld
dan vast te houueu aan heigcen waartoe eenmaal werd beslo-'
ten, Ailrenlijtv o.n (hit het besluit was genomen.
De raad zelf heeft dan ook meermalen, een ander gezigtspunt
tot het zijne makende, gemeend niet te moeten schromen op
een genomen besluit terug te komen.
Dit geelt mij moed, vertrouwen Ie niet alleen te zullen slann
met alle bescneuienheid aan uwe vergadering voor te sieilen'
tot zekere hoogte, terug te komen op liet genomen besluit, op-
zigtelijk de splitsing der hoiiandsche burgerschool eu de op-
riglmg van eene school, uitsluitend voor jongens, van zeer jonhi
jaren af, op het terrein van het voormalig tuchthuis.
Tegeni dat besluit bestaan, m. i., de navolgende bedenkingen
1 De hollandsehe burgeuchool, uitsluitend voor meisjes
or-temd olijveude, zal eene dergelijke, zoo nuttige inrigtin- voor
jongens ontoreken. Daardoor zal eene leeinie in de «ere<telde
opku,inning van het onderwijs ontstaan. De behoefie van "eene
hollandsehe burgerschool voor jongens zal z,ch vroeger of later
doen gevoelen. Alen zal in die behoef e willen voorzien. Van
daar, u, het verschiet, al weder verhooging vau uilgaven voor
het ouderwijs, die nu reeds in de toekomst zijn te vóórkomen.
- iaet is met goed uitgebreid en lager onderwijs te ver
een,gen De onderwijzer die wiskunde, fransch, geschiedenis,
aardrijkskunde (hoog, r opgenoemd) enz. enz. moet doceren,
kan zteh met lezen, schrijven, de eerste beginselen van het re
kenen niet genoeg afgeven, althans ni"t zooveel als dit op de
burgerschool thans plaats heeft.
Eiders heeft men juist zulke scholen gesplitst en de onder
vinding heeft geleerd, dat, op andere voortreffelijke scholen en
instituten, waar uitgebreid lager onderwijs bestond, die kinde
ren, welke van de eerste beginselen af opgeleid worden, in dat
opz'iwt vee' langzamer vorderingen maken, dan het geval is
op die scholen, zoo als de hollandsehe burgerschool, uitsluitend
voor het lager onderwijs ingerigt.
30. Het aantal leerlingen op de nieuwe school zal te groot
worden. Alleen van de burgerschool komen 186 jongens; daarbij
die voegende, welke van andere scholen, zells van de tusschen
school, zich zullen opdoen, klimt het getal zeker tot 300, waar
schijnlijk daar boven. Een getal, niet te groot voor eene la
gere, maar zekpr te groot voor eene school van uitgebreid lager
onderwijs.
40. Het schoollokaal is voor velen der kleinen te ongelegen.
Pe raad heeft dit, eenige jaren geleden, zeif erkend. an tie
burgerschool alleen zullen ruim 80 kinderen komen, die a 7
jaren oud zijn. Voor den grooten afstand zullen velen, bij
slecht weder, de school verzuimen. En behalve dat verzuim
vraag ik behooren die 80 kleinen vau 6 a 7 jaar wel op eene
school van uitgebreid onderwijs.
50. De meeste leerlingen, nu op de burgerschool, zullen
de school van uitgebreid onderwijs reeds vroeg verlaten en
van 't uitgebreid onderwijs geen gebruik maken, aangezien zij
op een ambacht gaan en al spoedig iets moeien verdienen. Ik
vraag: zouden die jongens niet beier op de hollandsehe bur
gerschool toegerust worden, dan op eene uitgebreide:
De o-ronden welke voor Je splitsing worden aangevoerd zijn
„He! is niet goed dat jongens en meisjes op eene en de/.elL.e
school onderwijs ontvangen.
„Het overgaan van de eene school naar de andere is voor
liet onderwijs nndeeltg."
Het eer-te argument is niet nieuw. Ik heb het, om een be
oogd doel te bereiken, in vroeger tijd zien aangrijpen en kort
daarna ter zijde zien stellen.
Ik breng in het geheugen terug, dat de schoolcommissie, vrij
wat jaren geleden', trachtte te betoogen, dat het ondoelmatig
was, aan jongen» en aan meisjes op eene en dezelt.le school
onderwijs te doen geven. Twee burgerscholen, elk bestemd voor
jouwens zoowel als voor mei-jes, moesten gesplitst worden, der-
Ure, dat op de eene school slechte jongens, op de andere inleen
meisjes zouden worden toegelaten. Eene subsidie int stads-kas
aan een der onderwijzers te verstrekken, was uoodig om dit
tot stand te brengen.
Pe raad trad niet in het voorstel.
Kort daarna deed zich een onderwijzer op, die aanbood, zonder
subsidie, eene school, alleen voor meisjes, op te rigien. Het
aanbod «erd aangenomen. Nog geen jaar «as de school m
werk in w of dezelfde schoolcommissie, die vroeger eene andere
beschouwing had voorgestaan, veroorloofde aan den ouderwijzer
ook jongens i.p zijne -ehool aan te nemen.
Er bestaat dan ook waarlijk geen bezwaar om kinderen van
beiderlei kunne, van il'ie jaren zoo als ::j zijn, die de burger
school bezoeken, te zinnen, in écu lokaal, onderwijs te doen
ontvangen. i
Wat het tweed argument aangaat, dit schijnt mij toe even vreemd,
als dat men beweerde, dat dezelfde onderwijzer, aan dezelfde
leerlingen, in dezelfde zaal, vau jonge jaren at onderwijs zou
moeien geven. Dit niemand bewereu. En toch, beschouwt
men het goed, dan zou men cok dit moeten volhouden, indien
men de slelliug wil verdedigen, dat het onraadzaam is ui enne
school de beginselen van kennis en wetenschap te doen onder
wijzen en in eene andere meer uitgebreid oi derwijs te doen geven.
Ik verwacht, dat men zal zeggen:
Gesteld dat wij genegen waren wijziging aan te brengen in
het «re n be-Ioteii is, hoe zullen wij dit kunnen doen, daar aan
den" heer inspecteur van het middelbaar onderwijs kennis
is geweven van d" voorgenomen regeling vau het onderwijs
„p de'1, oil. burgerschool en op de school voorineer mt gebreid
onderwijs? Hoe zal de lieer inspecteur dit opnemen Zal ZEdG.
uirt ontevreden worden? Zullen wijde oprigting der rijks hoo-
geie burgerschool niet in de waagschaal stellen, wanneer wij
op onze besluiten terug komen?
Tot antwoord strekke het navolgende:
Pe heer inspecteur van het middelbaar onderwijs is, meer
dan eens, afgeschilderd als een onhandelbaar man.Meer be
hoef ik niet te zeggen; ik heb niet de eer met ZEdG. be
kend te zijn. Daarom heb ik mij in staat gesteld mij omtrent
ZEilG te doen inlichten. En wat weet ik nul Dat ZEtlG.
de humaniteit zelve is. ZE.1G. wil het goede in het onderwijs.
Er. als ZEdG. meent, dat de rand, bij nadere beschouwing, m
het belnn" der burgerij ui der schoolgaande jeugd het minder
doelmatig acht, om op de op te rigten school aan kinderen
van z»er jonge jaren af, onderwijs le doen geven, en die kleum
kinderen (jongens) heler acht te doen verblijven op de lioll.
burgerschool, 'in het middelpunt der stad „eiegen, en beter
onder het bereik van kleine voetstappen, dan eene school, aan
eene der uiteinden van de stad gelegen, dan honde in mij
overtuigd, dat van den kant van ZEdG. volstrekt geen moei-
jelijkheden zijn te duchten. Een goed woord vindt eene goede
plaats. En zuo er iemand is, op wieu dit gezegde van toe
passing is, alsdan, zijn mijne informatie" juist, eu ik geloof
dat zij" liet zijn als dan is het de heer inspecteur over het
middelbaar onderwijs.
Op srronil van bet hiervoren ontwikkelde, heb ik de eer
voor te stellen:
1°. De hollandsehe burgerschool te laten, zoo als zij is.
*2°. Op de nieuw op te rigten school voor uitgebreid lauer
onderwijs alle jongens toe te laten, die aan een klein examen
kunnen voldoen, b. v. goe.l le/eu; tamelijk schrijven; rekenen,
de hoofdregels met geheele getallen, toegepast op kleine vraag
stukken; conjugeren en declineren.
3°. Ingeval inliet lokaal, voor de hoogere rijks-burgerschool
ingeiigt wordende, geeue plaatsruimte beschikbaar kan worden
gesteld om er de ambachtsschool te ve«tigen, dat dan bij het
oprigten der nieuwe school op liet terrein van het voormalige
tuchthuis, lokaliteit worde aangewezen, om die school 'e bevatten.
4-0. Het schoolgeld op de schooi voor uitgebreid lager ou-
derwijs iets liooger te stellen dan op de burgerschool, b. v.
1.25 u 1.50 per maand. Voorzeker nog een geriiisr be
drag, in evenredigheid van her te ontvangen onderwijs eu zonder
twijfel minder dan op de rijks hoogere burgerschool, waar
eerstgenoemde school als het ware het voorportaal van zal
wezen, betaald zal moeten worden.
Eene geleidelijke opklimming in het openbaar onderwijs zou
alsdan in deze siad bestaan
a. De armenschool voor jongens en meisjes, onderwijs gratis.
b. De. tusschenschool voor jongens en mei-je-, schoolgeld 5 -
c. De hollandsehe burgerschool voor joug.ns en meis
jes, schoolgeld ƒ10.-
i 1°. De jongensschool voor uitgebreid lage* a-
derwijs, schoolgeld J 15 a 20.-
2°. De meisjesschool voor uitgebreid lsger on-
derwijs, jonge jufvrouwensehool.
e. Pe rijks hoogere burgerschool voor p :is.
Ik beveel het voorgaande aan Uwe weiu i..< a le overweging
KEMPER.
Te Xcw-York wil men bij da ontworpen ond eraar 1-:he spoorwtglijn het
beginsel tofpBKB itt do pueu u'itirk dl i lmht li Et i: l i.id ge
bruikt jaarlijks voor 216 duizend gal - n buit U- kei
Te Vv eene n h-bbeu 4S vrouw-u ruf. - 1 -a 1 .mn a!;z« 1. j: 1 voordo
telegraphic. In eene steenkolenmijn '»ij Do.tt y zijn zes werkli«4en om
gekomen, door het oaverho-. ds nederstorteu ataem steeukoo) i #0
a 66 ton. De k-i/.t-riti vm Frutkiyk h ft te M> 4 haar p -
laren over het graafschap Miranda Tw vani
willen het christendom aannemen. -— Men b - tld<gt 1 ftrijs
te heult ii niet don nuntius. M a i> i Au' b« i j. jiu
de kanaalmaatschappij aan het einde te brengen. 1. lafds zijn twee
personen ter zake van omkooping bij vei - i veioor-
cfeeld. Dc boadsbezettiog zul Geneve oavcm^d vcrlateu. Pc Buf
falo heeft 25 iau. een hevige ksu I Ive het
American Hotel eenige brleudeudb g houw ju U I sta
gebouw der Kijn- en Rïjii—N.i'i*o. ;.j L.j .i - - li 'r-
nfgebraud. ln den uaeht n 4 o;» 5 den
granietwand tusschen Heidelberg »a :r
ten gedeelte van den Odeiwald-spoorweg ouhm baar gemaakt i- eda
voor 30 jarcu bad de mineraloog Lcouhard t - n dit (pvaai gcwaar«
seuwd. Te Middelburg is 11 febr. de ryka hoogere hnrgsracbaol
inet vijfjarigen cursos geopti.d. Van de 1
doend cxairen toegelaten. Te Deaain in de oust vau Rijssel
beeft in eene «.teeukolenmijn chic ontploffing plaats gehad, waardoor
30 personen gedood en nog 1"> gekwetst weide.; Mi.i A
foort eene groote stoomweverij oprigteu. A dc >j. wc a
te Elsloo is door eene aardstortiug ecu werkman g« du*jd et. z. ge
amlere gekwetst. In Kuslaud zal inen >p w...
inrigten. He rr.ubank van Moodofi heeft d a bi ld *cr-
ooideeld tot 3G'o anasd gevangenisstraf wegens het u Ifl
diaen der encycliea. In Finland worden vrouwen Lij p - toe
gelaten tot de telegraafdienst.
GOUDA
Geboren8 Febr. Jfeeitjc, onder* J Tvrigt c:. Bulk 16 Jo
hanna, ouders A. Verton eu M Stuiteabevg Ifurg tha mien
Gruijl eu IJ. l.uijn. nUrg. li Maartjc, oude» vau D^jk en L van
Dam. Johannes Pie ter, ouders i' Ötalcnberg cn BI. u.i der i.-iup
Johanna Elizabeth, ouden (i. Jaspers en J M. Mluui Aaltje,
ders J- van Eeuwen vu C' van Os 12 Cornells, ouders i vau Lek
er a. C. Binnendijk. 18. Corcelia, onder» F. galdam «n M Nonrdrr-
grauf. Johannes, ouders H. Burger eu C 8li eng Corml s, uud.-r»
W. Boot en C. Lokun».
Ovf.hleden9 Febr. B de Jong, 2 j. 10 m. 12. M M \ssel-
steiju, 4 >u.
