Btnnenlanö.
Gemengde Berigten.
Aanstaanden maandag ligt een adres, in dien
geest, ter onderteekening aan het bureau dezer
courant. (Tiendeweg).
Marktberigten.
fïrvnrla 23 Nov. Tarwe. Poolsche p. last 310. Zeeuw,
per mud ƒ3 a f 10.50. Rogge. Inl. 6 a 6.50, buileul
7 00 a 7.25. Gerst 4.50 h 6.00. Haver f 4 a o.2o
Erwten f S.50 li 11. Bruine boonen f 12 a 14. P.iardeb.
f 7 50 a f 7 75 Puivsbooneu 8.80 a 9. Ilennipz. S.
-oektv. Fri pér 2100 ned. <8/170. Noordh. 180 a 1S5.
zijtak van den spoorweg naar Laeken vertrokken; hij scheen
zeer zwak te zijn.
De discussien over hoofdstuk justitie zijn begonnen en daar
mede de aanval der clericalen op den jongen chef van 't de
partement, Bara.
Door den heer Guilleri is het voorstel ingediend eiken burger,
die lezen en schrijven kan, en 10 fr. belasting betaalt, het
kiesregt te verleenen.
Weenen, 23 Novemb. Heden is de nede.-oostenrijksche
landdag door den stadhouder graaf Chorinsky geopend, die
het september patent indiende. Hierna werd door 45 leden
van den landdag een voorstel voorgelezen, hetwelk als een zeer
scherp protest tegen dat patent kan beschouwd worden. Het
voorstel werd gemotiveerd door de volgende gronden: dat vol
gens het october-diploma de keizer alleen met medewerking
van den staatsraad en van den landdag geregtigd is wetten
uit te vaardigen, dat het september-patent uitgevaardigd is
zonder die medewerking, dat door hetzelve de constitutionele
regten, door het februarij-patent en het october-diploma aan
de natie verleend, opgeheven werden en de absolute magt we
der ingevoerd is. De rijksraad, aldus luidt het voorstel verder,
heeft ten voile zijne bereidwilligheid te kennen gegeven om
mede te werken tot eene vereffening der geschillen met Hon
garije; slechts de rijksraad heeft het regt de constitutie te her
zien de landdagen zijn daartoe niet bevoegd.
Daar nu door deze handeling der regering het regtsbewustzijn
van het volk diep geschokt en de ontwikkeling van de mate
riele welvaart tegengegaan wordt, zoo stellen de voorstellers
voor eene commissie te benoemen, aan welke de taak zal on
gedragen worden om te onderzoeken, in hoe verre het september-
patent nadeelig terugwerkt op het welzijn des lands en om
daarover rapport uit te brengen. Het voorstel is daarna met
groote meerderheid aangenomen. De heer von Schmerling heeft
tegen gestemd.
Een dergelijk voorstel is heden bij den landdag van Stier
marken ingediend.
24 Nov. Blijkens telegrammen, alhier ontvangen, wordt
gemeld dat de landdagen van Linz, Graz, Salzburg, Kiagenfurt,
Bregenz, die gisteren werden geopend, een voorstel hebben ge
daan, gelijkvormig met bet protest van den neder-oostenrijkschen
landdag. Op de ianddagen van Praag, Briinn, Laibach, Lera-
berg en Czeroowttz werden daarentegen voorstellen gedaan tot
het indienen van adressen van dankbetuiging aan den keizer.
De galliciscbe landdag heeft reeds het voorstel tot het uitbrea-
gen van een adres van dankbe'uiging voor de invoering van
het september-patent, met bijna algerneene stemmen aangenomen
GOUDA, 25 November.
ij meeoen onze studgeuooten opmerkzaam te moeten maken
op het groote nadeel, waarmede deze gemeente wordt bedreigd
ten gevolge van de verordening tot regeling der Gouwe-aan-
gelegenheden, die onlangs door de vereenigde vergadering van
Rijnland is vastgesteld. Daarbij wordt ouder anderen bepaald
dat, met uitzondering van de gewone schuttingen, de sluizen
alhier niet mogen worden geopend, behalve in de maanden
juuij, julij en augustus en dan nog maar alleen, als het water
is gedaald tot 0.45 el ouder A. P.; dat geen water door de
volmolens mag worden ingelaten als de Gouwe hooger is van
15 mei tot 1 October dan 0.35 el onder A. P. en van 1 cot.
tot 15 mei dan 0.45 el onder A. P., en daarenboven nimmer ge
durende de werking van het stoomgemaal, noch binnen vijf
uren daarna. Door deze en meer dergelijke bepalingen wordt
de zuivering onzer grachten, zijlen en riolen zeer belemmerd,
en zelfs gedurende een gedeelte van het jaar zoo goed als on
mogelijk gemaakt. Het behoeft geen betoog, dat slecht drink
water en stinkende grachten hiervau het onvermijdelijk gevolg
zullen zijn, en dat dit een en ander op den gezondheidstoestand
in onze stad eenen hoogst nadeeligen invloed zal uitoefenen.
IV ij gunnen gaarne aan de polders, in wier vermeend belang
deze bepalingen zijn gemaakt, eene goede gelegenheid om van
nun water ontlast te worden, maar wij verlangen tevens dat
voor de gezondheid eener bevolking van ruim vijftien duizend
zielen behoorlijk worde gezorgd, te meer daar de polders aan ver
betering van den waterstand op de Gouwe, blijkens de onder
vinding na de stichting van het stoomgemaal opgedaan, geene
behoefte hebben.
Bij toeval is het vaststellen van deze verordening te onzer
kennis gekomen, en, bedriegen wij ons niet, dan is bijna een
ieder in Gouda van haar bestaan onkundig. Het schijnt dat
het bestuur van Rijnland weinig op heeft met publiciteit, en
liefst, comme au temps de nos pères, de zaken zooveel tnogelnk
huiselijk behandelt. Anders zouden, dunkt ons, de belangheb-
hebbenden in de gelegenheid zijn gesteld van deze bepalingen
kennis te nemen en hunne bedenkingen daartegen in te brengen.
Wat hiervan ook zij, de verordening behoeft, óm verbindende
kracht te hebben, de goedkeuring van gedeput. staten. Naar
wij vernemen, is die nog niet verleend. Wij raden derhalve
onze stadgenooten aan zich tot die vergadering te wenden haa
op de nadoelen te wijzen die voor ons uit deze verbodsbepa
lingen zouden voortvloeijen, en haar mitsdien te verzoeken hare
goedkeurig aan de bedoelde verordening niet te schenken
Naar wij vernemen is op de laatstleden dingsdag ge
houden bijeenkomst der timmermansbazen mei algemeene"stem-
men besloten, gunstig te beschikken op het gedane verzoek
hunner knechts ter verhooging der daggelden tot op 1.20 per
dag, onder voorwaarde eehtcr, dat zij 's avonds te huis niet
mogen werken eu er voortaan 10 uren per dag geregeld moet
doorgewerkt worden, in te gaan met 1 januarij 1866.
Naauwelijks was het bovengestelde berigt met genoegen
door ons opgenomen, of wij vernemen dat een der timmer
mansbazen ongenegen zoude zijn het gegeven woord gestand
te doen. Wij hopen hartelijk dat niemand zoo onoeraden zal
handelen en eene eenstemmig gemaakte afspraak ligtvaardii»
zal verbreken, hij zou zich niet alleen bloot stellen aan alge
meen-- minachting, maar ook de norzaak worden van niet te
overziene moeijelijkheden.
De persoon J. V., arbeider te Zevenhuizen, die op den
8 augustus jl. werd in hechtenis genomen als vermoedelijke
schuldige aan een manslag, den vorigen dag te Gouda ge
pleegd, is den 16 nov. jl., krachtens hevel van de raadkamer
der regtbank te Rotterdam in vrijheid gesteld, omdat het, nan.
men verneemt, .s gebleken dat hij valt iu de uitzonderende
bepaling van art. 329 n°. 2, strafregt en het door hem ge
pleegde alzoo niet strafbaar is.
Bij kon. besluit is bewilliging verleend op het verzoek
schrift van M. V roesom de Haan te Utrecht, eu P. Nourisse
en van der Weerd te Noord-Waddinxveen, tot oprigting
der naamlooze vennootschap: „Algerneene bouwmaatschappij,"
te vestigen te Utrecht.
In de zitting van de tweede kamer van woensdag zijn
de beraadslagingen voortge -' over afd. 6 (waterstaat) van de
begrooting voor het dep. van binnenl. zaken. Bij de behan
deling van art. 96 (jaarwedde van den rijks-commissaris bij de
amsterdamsche kanaalmaatschappij), uitgetrokken voor eene so.a
van f 3000, maakte de beer van Bosse bedenkingen tegen het
voornemen der regering om die betrekking aan een laudsadvo-
kaat op te dragen, terwijl hij het vooige-teld inkomen te hoog
achtte. De hb. van Goltstein, Wintgens, Roebusseu er. Storm
van 's Gravesande namen aan die beraadslaging deel. De mi
nister van biuuenl. zaken verdedigde het voorgedragen artikel,
waarom de heer vau Bosse het voorstel deed om de som van
f 3000 tot 1000 terug te brengen. Dit voorstel werd, na
eenige beraadslaging met 41 tegen 25 stemmen aangenomen.
De minister verklaarde alstoen bet artikel in te trekken en deze
aangelegenheid op andere wijze te zullen regelen, waarop de
voorzitter te kennen gaf, dat ten gevolge van die verklaring
art. 96 geen onderwerp van beraadslaging meer uitmaakte.
Hierop ontstond eene breedvoerige woordenwisseling over de
vraag of de regering al dan niet bet regt had om, na de ge
vallen beslissing omtrent het amendement, het artikel terug te
nemen. Ten einde die vraag uit te maken, stelde de hee-
de Brauw voor, om, in de veronderstelling dat het artikel ver
vallen was, het weder, gewijzigd gelijk het was geworden, in
de begrooting op te nemen. Onderscheidene leden en ook de
minister voerden daarover liet woord, waarna de heer de Brauw,
naar aanleiding van de gemaakte opmerkingen, zijn voorviel
introk.
De beraadslagingen zijn in deze zitting gevorderd tot art.
100, dat betrekking heeft op de dienst van de staatsspoorwe
gen over 1866. Alvorens dit artikel te behandelen, zal de
begrooting van de staatsspoorwegen in beraadslaging worden
gebragt.
In de zitting van dondeidag is de begrooting van de
staatsspoorwegen voor 186b ten bedrage van 19 millioen, met
algerneene stemmen aangenomen. Heden voortzetting van de
staatsbegrooting. Gisteren werkzaamheden in de sectien.
Men leest in de ArnLemsche Courant:
Dat bet voorgevallene in de zitting der tweede kamer en
het dien ten gevolge door den heer Betz aangevraagd ontslag
als minister van financiën ons zeer onaangenaam getroffen heeft,
zullen wij niet behoeven te zeggen. Wij zien geene reden het
te willen ontveinzen of verbloemen; wij zeggen het ronduit:
het was een onverwachte slag, en die hard neerviel.
Er is, het kan niet ontkend worden, eene breuk in het mi
nisterie ontstaan en eene ernstige breuk. Een zijner hoofd
mannen, een man van onlegenzeggelijken ijver, van ontegen
zeggelijke bekwaamheid, een eerlijk en opregt man, is aan het
mrnisterie ontvallen. liet is echter niet de breuk iu het mi
nisterie, noch zelfs hetgeen de liberale partij in deu heer Betz
verliest, wat ons het meest treft, is het verlies voor ons land.
Ook in zake van finantie- en belasting-wezen heeft het liberale
kabinet eene eigene, nieuwe, liberale rigting en er was nie
mand beter geschikt en meer geregtigd deze rigting in uit
voering te brengen, dan de heer Betz, wiens ministeriele loop
baan nu zoo plotseling en ontijdig, te midden zijner hervormingen,
door deze catastrophe is afgebroken.
En waarom is die catastrophe gebeurd? waarom vroeg de
heer Betz zijn ontslag? waarom kon hij thans niet anders doen,
dan zijn ontslag vragen? Heeft hij landverraad gepleegd? heeft
hij in eene dier tripotages deel genomen die on den staatsman
èn den zedelijken menseh te gelijk veroordeelen
Ia geenen deele. Maar de heer Betz heeft twee fouten be
gaan, en in een politiek man is eene fout erger dan een
misdrijf. De heer Betz heeft eerst e ne onvoorzigtigheid begaan
en daarna eene zwakheid gehad. De onvoorzigtigheid was,
dat hij een vertrouwelijken brief schreef, dien hij als minister
niet had moeten schrijven, zelfs niet aan den vertrouwdsten
vriend. De zwakheid bestond hierin, dat, toen men dit ver
trouwelijk schrijven op de meest onbescheiden wijze tegen hem
begon te misbruiken, hij niet terstond en openlijk zijn schrij
ven erkende en den brief meedeelde. Eeu minister mag niet
vertrouweneeu minister mag niet ouvoorzigtig eu niet zwak
zijn. Doch deze twee fouten beging de heer Betz en daarvan
is hij het slagtoffer geworden.
Lees den brief, dien fameusen brief, door de oppositie op
allerlei wijzen geëxploiteerd, met cursive en kapitale letters
geïllustreerd, met commentarien, tusschen de regels, geïnterca-
leerd, met vraag- eu uitroepings-teekens gelardeerd, lees hem
bedaard en kalm na, lees hen- deu geest waarin hij geschre
ven werd, als een vertrouw woord van een vriend aan
een vriend en oud ambtgenoot, en gij zult met verwondering
vragen, welke ijsselijkheden, welke groote schandalen, men dan
toch eigenlijk iu dit schrijven vinden kan.'
Geen. Die beweerde ijsselijkhelen en schandalen, welke de
oppositie uit dezen brief haalt, zijn de ijsselijlheden en schan
dalen die zij zelve er in nedergelegd heeft. Eu toch had een
minister zulk een brief niet moeten schrijven, en vooral met
een minister aan eeu lid der kamer, vooral niet tijdens de
verkiezingen. De minister die deze fout - erger dan een mis
drijf pleegt, kan niet aanblijven. Zelfs deze op zich zelf zoo
onschuldige, voor den belaugeloozen en onbevooroordeelden
lezer zoo gemakkelijk te begrijpen brief, maakt, op dit oogen-
blik, de positie als minister onhoudbaar, zelfs deze brief waarin
toch niets staat wat een eerlijk man met openlijk zou kunnen
en mogen zeggen. Maar een miu-ster die onvoorzigtig is ge
weest ec vertrouwd heeft, moet aftreden. \oor deu minister
is het eerste gebod, de spreuk: „Wees trouw - en vertrouw
DleDaTde oppositie zich pavaneert in haren coup de main
dat zij zegepraalt, feest viert en jubelcert, is natuurlijk. Zelfs
eene iovale oppositie zou dit in tr >damg geval,
hoogte/doen. Doch, ook dit rumoer zal bedaren en met het
doen schuimen zuilen de zeepbellen zicuODDositie
liezen in hit vuile water waaruit zij on s eu i p
heeft ons al het kwaad gedaan, dal z,j ons op het
doen kon De heer Betz is gevallen. Maar de heer Betz zat
weder opstaan De heer Betz heeft niets gedaan wat aan zijne
eer of zijn karakter kan schaden. Hij is noch voor zijne par.ij
noch voor zijn land verloren waaraan w,j hopendat
dig weder zal geroepen worden z.jue krachten en talenten
wijden
In het volksblad leest men:
Het openbaar worden van deu brief door den minister Betz,
bewijst welke verregaande knoeijenjeu bij de hmburgsche -
k ez neen hebben plaats gegrepen. Een minister heeft met alleen
invloed op Se verkiezingen uitgeoefend, - dat wel met weusch -
lijk, maar toch niet gezou
wonleif.eD De'mfnister Betz heeft teregt begrepen dat hij niet
kon aanblijven, nadat dit feit was bekeud geworden
Wij bouden ons overtuigd, dat de schuld van den heer Thor-
h»nl-p niet is bewezen en waarschijnlijk met zal kunnen Dene
met is benezen e. j het hoog.
hmti""karakter van den heer Thorbeeke onwaarschijnlijk, dat
a karate vernederd, beloften, hetzij mondeling of
aanstonds stremming 1» de ontwikkeling vau
Een nieuw minister moet tijd hebben, om zich op de hoogte
te stellen en zijn plan te regelen, en wij staan dns weder voor
een poos stil, tengevolge van de machinatien der vrienden des
vaderlands. En, dit toch staat alreeds vastwanneer de koning
in dit ministerie eenen nieuwen minister van financien zal be
noemd hebben, dan kan hij op denzelfden tegenstand rekenen.
omdat het nu eenmaal aangenomen is, alles aftekeuren, wat
y in een kabinet, waar Thorbeeke aan het hoofd staat, afkomstig
is. Daarom arbeidt de heer van Zuylen c. s. voort om ook
dezen minister en met hem al zijne ambtgenooten den voet
te ligten. Doch de ondervinding heeft geleerd, dat men nog
knapper dient te zijn dan de heer van Zuylen zich zei ven acht.
om den uitnemenden staatsman van zijne plaats te verwijderen.
Men zegt wei eens, dat de minister Thorbeeke met de spade
op den schouder blijft staan, maar dat is toch beter dan om
met de spade alles om te woelen of boosaardig een kuil te delven.
Zwolle, 23 Nov. Heden avond had de reeds gemelde
nutslezing van professor van Vloten uit Deventer plaats. Het
onderwerp door hem behandeld trok aller aandacht, daar het
niets meer of minder behelsde dan eene nagedachtenis, gewijd
aan de vreugdedagen door ons en vele andere volken zoo
ruimschoots gevierd ten gevolge der voor vijftig jaren herkre
gen zelfstandigheid. Had deze nagedachtenis echter daarin be
staan, dat genoemde spreker nog eens reeds de tot vervelens toe
genoteue ellende opsomde van de dagen vau '13-'15 en den tegen -
woordigen toestand hoog in de wolken verhief, 't nog eens liet
voorkomen of na den val van Napoleon de hemel van boven
in al zijn tooi en glorie op aarde was neergedaald eu begin
selloosheid, lauwheid, tiranny en snoode willekeur eensklaps
waren verdwenen, gewis van ffaller aandacht" zou dan in de
verste verte geen sprake kunnen zijn. Maar men moet ook een
van Vloten zijn om eeu ouderwep, zoo afgezaagd, nog smake
lijk en frisch te maken zonder te vervallen in zoetsappigen
humor, kwaadwillige scherts of raeercnbergsche fantazie. De
man van 't gezono verstand was op 't gestoelte; 't gezond
verstand was het dat daar sprJt over de laatste vijftig jaren
en vooral deed uitkomen dat, hoewel vele volken na den val
des geweldenaars met recht juichtonen aanhieven, er echter ook
gevonden werden, die geen stof tot vreugde kenden hebben.
En toen wees hij zijne hoorders op Italië, 't land met zijn drie
kankers: typhus, monniken en Duitschers, 't land waar toen
de heiligste regten eens volks met voeten Werden vertreden,
't land dat een schuilplaats werd voor roovers en boosdoeners.
Een schets van den beruchten Metternicb deed dit alles meer
iu bij/onderheden uitkomen. Hij besloot zijne lezing met den
wensch dat, hoewel Italië in de laatste jaren machtig veel is
vooruit gegaan, en reeds voor een groot gedeelte de vruchten
geniet van een goed georganiseerden constitutioneelen staat, het
spoedig zoover kome dat het dezelfde zegeningen geniete, die
wij reeds in een half eeuwfeest herdacht hebben.
Men wil in Denenurken eene zegelbelssting heffen op vreemde effecten-
Negers en hlnnken h.-bben op Janiaic." enmenschelijk tegen elkander
gewoed Franknjk vereenigt zich roet Engeland om den spaanschen
overmoed tegen Chili te beteugelen. In Venezuela is een nieuwe op
stand uitgebroken. De sultan heeft eene rekenkamer ingesteld. De
koning van Pruisen heeft 15» kisten ontvangen met japansehe frnaijighe-
den van den taikoen. Men verwacht ia Du.tsehland binnen eemgen
tijd de invoering van bet ticudetiig stelsel van maten en gewtgten.
De russisehe keizer wil zich niet inlaten met von Bismarck. De gel
digheid van 170 italiaansche verkiezingen zai betwist worden. Prnisen
heeft geen zin in 'cgervermindering omdat zijn levensadem wapen-geweld
f r)e romeinsche gendarmes vatten moed tegen de roovers. - le
Dublin is men op zijne hoede tegen verdachte schepen in hel kanaal ge
zien Te Sommelsdi.k wordt op last van het gemeentebestuur eene
loods gebouwd voor zieke koe.jen Het kaperschip thenand^h is van
Liverpool naar New-York vertrokken. - Het zweedsche volk begint z.ch
opentijk te verklaren voor de ontworpen wijziging der grond-set. - De
vestingwerken van Duppel en Sooderburg zijn sedert eene maand volle
dig -evvan-nd In PranknjK verlangt men meer afdoende bezuinigingen.
Men wil in Italic de belastingc- hervormen en zeker ook vrminde-
ren 'J Garibaldi wil niet van Caprera naar Horence komen om de
parlementaire praatjes aaa te booten. - De provmcirivstacnm f riesland
verbeteren het lot der onderwijzers. - De engelsche bank heeft bet dis
conto bepaald op 6pCt.; de fransche op 4pCt. - De bisschop van
Fampeluua noemt de tegenvvoonl'ge beschaving een schandaal tan
12—18 november rijn door den veetypbus m Z Holland aangetast. 1010,
gestorven 114, afgemaakt 223, hersteld 48, nog zukC2o runderensedert
het begin der ziekte aangetast bi34, gestonen afgemaald ~~03,
hersteld 3-478.