ÖuitenlanïL
ömncnlanit.
Gemengde Berigten.
Ingezonden.
CULTUUR-MIJMERINGEN.
bet .is groótelijks te vreezer, dat de hangende kwestien niet
zonder bloedig conflict afgedaan zullen worden. Het schijnt
ook werkelijk te laat voor een congres, nu de verbittering zoo
groot is geworden en de uitbarsting zoo nabij gekomen,., dat
men dagelijks geruchten vefoeemt, die gewagen van bloedige
botsing. Gelukkig vonden die tot beden geene bevestiging,
mahr zij getuigen ondubbelzinnig, wat men vreest. Men maakt
zich gereed, men zoekt bondgenooteu en èen er .\elfi vonk is
genoeg om den brand te ontsteken. Oostenrijl kan toch in
vollen vrede niet bankroet gaan en Italië niet om een gril
zijne rente belasten, en v. Bismarck ziet in *vn oorlog welligt
het eenige middel om in het binnenland zijne positie te hand
haven en de oppositie te fnuiken.
Spanje speelde een preludium, het heeft moedwillig een pa
radijs verwoest. Kan die schandelijke barbaarschhcid in onze
dagen geduld worden? Valparaiso fparadijsvallei) is vernield
door een bombardement de amenkaansche gezant wilde het met
geweld beletten, maar de engelsche vlootvoogd was zonder in-
structien. Men achtte zulk een feit onmogelijk. Het is een
voorproef wat Europa te wachten staat. Wanneer zullen de
volken ontwaken tot het besef, dat zedelijk verzet al dat boos
geweld kan doen eindigen wat beteekent alle beschaving, zoo
lang geen beter gevoel de menschen bezielt, wier woorden zoo
fraai klinken, wie' innigste gevoelens zoo onzinnig, wier daden
zoo afschuwelijk rijn.
I)e besmetting der dwaasheid, erger dan de cholera, nadert
ook ons. Men wil wapening en krijgszin, die nooit in ons
land bestond; en wat zouden wij van de geweldigste inspan
ning ooit verwachten kunnen, dan zeker en onherstelbaar verderf?
De discussie over de cultuurwet bield de aandacht gespan
nen. Het debat maakte een onaangenamen indruk. Het was
weinigen gegeven de voordrngt in zijne bijzonderheden juist
te beoordteien. Maar wij weten wat christelijke kolonisatie is;
wij weten wat Nederland voor Java deed, hoe wij den Ja
vaan exploiteerden om ons te bewaren voor staatsbankroet, om
onze spoorwegen aan te leggen en hoe edelmoedig wij onze
slaven in Westindie vrijmaakten ten koste van het zweet en
bloed der oosterlingen. Wij bloeijen in voorspoed door ver
drukking van het rijke Insulinde, waar de inboorling van
honger sterft. En hoe wordt nu de mau bejegend die den
slavenarbeid verligten wilde en den Javaan enkele ïnenschen-
regten toekennen?
Is men hrt eens, dat hij te weinig doet en te langzaam
den gruwel der onderdrukking wil wegnemenkunnen de
vertegenwoordigers van het nederiandsche .olk den smaad
niet langer dulden der schandelijkste inhaligheid ons door de
gebeele beschaafde wereld te regt toegeworpen?
Thorbecke, de groote liberaal, trachtte op he' spoor van van
Nierop, hoewei aanvankelijk slechts door enkelen gevolgd, het
ontwerp krachteloos te maken, de ellende der Javanen en der
smaad van Nederland te doen vooitduren, en vereenigde zich
vervolgens met vriend en vijand tot de aanneming eener wij
ziging, die de intrekking van het ontwerp ten gevolge had.
Het is een hoogst smartelijk schouwspel en het zal uitioo-
pen op de zegepraal der haDe, krachtelooze conservatieve partij.
Fransen van de Putte is een edel man, bezweek hij in den
strijd voor de goede zaak der menschheid, zijne poging zal
niet vruchteloos wezen. Als de behouders in enkele jaren onder
hunne magtelooze pogingen bezwijken, zai het beginsel der
ware vrijzinnigheid krachtig ontloken zijn en geen halve maat
regel maar waarachtige en geheele bevrijding van gedwongen
arbeid zal 0113 van huichelachtige slavenhouders tot weldoeners
maken van Java.
Londen, 16 Mei. Uit de fabriekdistrieten melden de be-
rigteu vrij a'gemeen, dat de bedrijvigheid daar nagenoeg tot
stilstand was gekomen, ten gevolge van de financiële moeije-
lijk heden en het vccruitzigt van oorlog op het vaste land van
Europa
In de zitting van het lagerhuis werd gisteren besloten
het ontwerp van wet tot herziening van de verdeeling des lands
in kiesdistricten voor de tweede maal te lezen. De kanselier
der schatkist had vooraf verklaard, dat de regering bereid was
dit ontwerp cn dat, betrekkelijk de verlaging van den census
in comité-generaal te gelijker tijd aan de orde te stellen en
wel over veertien dagen
ParljS, 16 Mei. De landdag der donau-vorstendommen
heeft met 111 van de 117 stemmen een voorstel aangenomen,
om de kroon aan den prins van Hobenzollern aan te bieden.
La trance zegt dat prins Napoleon eene bijeenkomst met
den keizer heeft gehad. Men verzekert dat de prins opentlijk
heeft verklaard, dat Italië thans tot oorlog verpligt is, zelfs
wanneer het daartoe alleen zou staan.
17 Mei. De Constitutionnel bevat een ariike1 waarin al
het gewigt* wordt aangetoond van de gesch jen tusschen Oosten-
rijk, Pruiseu en Italië, en betoogd dat de onzijdige mogend
heden evenmin eene d-r partijen zouden kunnen doen besluite^
om zich aan de cischen der andere te onderwerpen,* als met
eenige vrucht dc handhevmg van het status quo aanbevelen;
zij zouden evenwel een middenweg kunnen vinden om de ver
schillende aanspraken te bevredigen. Het is door transactie
dat liet best de geschillen tusschen staten vereffend worden
zonder wraak en nadeeien te laten bestaan, welke weldra nieu
wen strijd zouden uitlokken.
Weenen, 16 Mei. De toestand is nog altijd gespannen.
Men betwijfelt algemeen dat het congres lot stand zai kemen.
Er loopen geruchten van bemiddeling. De tijdi.ig van
een schrijven van den koning van Pruisen aan de* i
wordt niet bevestigd. Generaal Benedek gaat, naar m /egt,
zaturdag naar Bohemen.
Er loopec geruehten dat Weenen zou versterkt worden zij
verdienen echter nadere bevestiging.
17 Mei. Volg, as een telegram uit Berlijn heeft de koning
reeds een be'sluit geteekend, waarbij dt kroonprins tot regent
des rijks wordt benoemd. Dit besluit zal in werking treden
wanneer de oorlog uitbarst en zoodra de koning de hoofdstad
verlaat.
Volgens een gerucht ter beurze, dat echter onder alle
reserve wordt medegedeeld, zijn de vijandelijkheden uitgebroken.
Een particulier telegram uit Bucharest meldt, dat gisteren
te Giurgewo een bloedig conflict plaats gehad tusschen turk-
sche soldaten en gewapende Bumanen, ten gevolge waarvan
verscheidene hunner gedood en gewond werden.
Berlijn, 16 Mei. In plaats van prins Frederik Karei,
die het opperbevel over het pruisische leger heeft bekomen,
is de generaal Griesheim tot kommandant van het derde le
gercorps benoemd.
Men meidt uit Ratibor: Van de grenzen bij Klinge-
beutel wordt gemeld, dat oostenrijksche patrouilles de grenzen
zijn overgetrokken en geweld gebruikt hebben tegen pruisische
tolbeambten.
Men spreekt van het tot stand komen van een congres,
maar de goed ingelichte personen alhier zijn het allen daar
omtrent eens, dat de regering geene pogingen onbeproefd zal
laten, om de zaak schipbreuk te doen lijden.
17 Mei. Hanover heeft eene bevredigende verklaring
laten afgeven en biedt eene gewapende neutraliteit aan.
De meerdere waarschijnlijkheid op het tot stand komen
van een congres oefent op de bevolking een gunstigen invloed
uit. De krijgstoerustingen gaan evenwel voort, en het concen
treren van troepen heeft in de beate orde plaats. In de mili
taire kringen wordt niet veel geloof gehecht aan de berigteu
omtrent het congres.
Florence, 17 Mei, De kamer heeft met 145 stemmen
tegen 141 de belasting op de rente aangenomen, doch de wet zal
alleen gedurende het tweede semester van 1866 van toepassing zijn.
GOUDA, 19 Mei.
Naar wij vernemen zal het corps muziekanten der dd. schut
terij te dezer stede* zich aanstaanden dingsdag avond, 22 mei,
te half acht ure op de groote markt doen hooren.
In de zitting der tweede kamer van woensdag zijn de
discussien over art. 1 cn óe amendementen voortgezet. De
heer van Nierop heeft zijn amendement nogmaals breedvoerig
verdedigd. De heer Poortman heeft een nieuw amendement
voorgesteld, dat de strekking heeft de uiteenloopende meeningen
te conciliëren door den bestaauden feitelijkeu en regtstoestand
te handhaven en inbreuken op het gebruiksregt der gronden
van de Javanen tegen te gaan.
In de zitting van de tweede kamer van donderdag is,
na langdurige discussien en nadat de minister van koloniën in
zijne rede zich meer geneigd had betoond voor het amende
ment van den heer Poortman dan voor dat van den heer van
Nierop, het laatstgenoemde verworpen met 62 tegen 9 stemmen,
en dat van den heer Poortman aangenomen met 43 tegen 28
stemmen, bij zeer gemengde stemmiug, wat betreft de staat
kundige rigting der leden.
Even voor de zitting van de tweede kamer der staten-
generaal van gisteren, is een buitengewone ministerraad ge
houden. Bij de openiug der zitting heeft de minister van
koloniën verklaard, dat hij na het gebeurde van donderdag,
zich verpligt acht en door den koning gemagtigd is, de cul
tuurwet IN TE TREKKEN.
Men verneemt, dat na afloop van den heden gehouden
ministerraad en als gevolg van het in de zitting der tweede
kamer van gisteren kenbaar gemaakt besluit der regering om
de cultuurwet in te trekken, de heer Fransen van de Putte
zijn ontslag aan den koning heeft ingedieud en de overige
ministers hunne, portefeuilles ter beschikking des konings heb
ben gesteld.
Door Jhr. W. H. Lijcklama a Nijeholt is bij advertentie
iaa de Leeuwarder Couraut van 15 dezer aan de kiezers in het
district Sueek te kennen gegeven, dat hij bij de aanstaande
verkiezing van een lid voor de tweede kamer der staten-ge-
neraal niet meer in aanmerking wenscht te komen.
Iu eene buitengewone zitting der provinciale staten van
Drcrthe is tot lid van de eerste kamer der staten-generaal
nerkozen de heer mr. W. J. Tonckens, met 32 van de 33 stemmen.
Men leest in het Handelsblad
De krijgstoerustingen, die in het buitenland plaats hebben,
schijnen on9 gouvernement er ook toe te leiden maatregelen
van voorzorg te nemen. Reeds is gemeld, dat de chefs der
kledingmagazijnen bevel hebben ontvangen om voor het com
pleteren van al de kleedingstukken zorg te dragen. Thans
wordt oiis van eene goed ingelichte zijde medegedeeld, dat va\
het departement van ooriog aanschrijvingen zijn uitgegaan om
de militaire bakkerijen van een aanzienlijken voorraad graan
te voorzien, terwijl de verschillende leveranciers van het leger
order hebben bekomen met den meesten spoed een groot aantal
wollen dekens, bedlakens, enz. .au «1° magazijnen te leveren.
Wij vernemen tevens, dat reeds alles wordt voorbereid om,
indien dit mogt blijken noodig te zijn, eenige ligtingen, men
spreekt van drie, op te roepen, ten einde het leger met 33 a
34,000 man aan te vullen.
Uit het Westland wordt gemeld, dat woensdag de eerste
nieuwe aardappelen naar Amsterdam zijn verzonden; met eene vracht
aspergies werden donderdag 4 mandjes aardappelen vervoerd.
Met de verzending van aspergies ging het gedurende de laatste
veertien dagen zeer traag, omdat het weder voor deze vrucht
ongunstig was, doch »>ok voor andere gewassen bleek de koude
allezins uadeelig te zïju. In de laatste nachten heeft het streng
gevroren, zoodat het loof der aardappelen eu de bloesera
der vruchtboomen hebben geleden. Omtrent het ooft inzonder
heid zal het later blijken, dat het weder groo'en invloed beeft
gehad, alhoewel appelbooroen o. a. bedekt zijn met bloesera.
De weilanden zijn gezond, doch het gras begint door de
koude te verminderen.
Bij Tocco ;n het Pescaradal is eene petroleuicbron ontdekt, die in 8
dagen 500 vaatjes oplevert. In Rusland zijn 10,000 med. doctoren
en verdere geneesheeren, d. i. één op 7000 zielen. De groote parijsche
tentoonstelling zal, naar men vermoedt, een jaar v\orden uitgesteld De
veeziekte is uitgebroken in het ierscbe graafschap Down. De italiaan-
sche regering zal een aanval van Pruisen op Oostenrijk, beschouwen als
gerigt tegen Italië. De Fenians hebben een engelscben schoener prijs
gemaakt. - Hongarije 2al 80,000 vrijwilligers leveren. De tien regi
menten italiaausche vrij-villigers zullen geëquipeerd worden niet roode
muts en roode kiel. Men beweert dat de Oostenrijkse lie vrijwilligers
voor het mexicaansche leger, overgebragt zullen worden onder fransche
vlag. In verschillende stedeu vau Belgie ziju cholera-gevallen voorge
komen. Op de muren van Weenen leest men; «Sire, doe afstand van
euetie." In het departement der Zee-Alpen zal een obs^-vatiecorps
van 40,000 man worden bijeengetrokken. De oostenrijksche staatsschuld
bedraagt thans ongeveer 2598 millioen, en de regering voorziet door
Laifjaarlijksche leeningen in de rente, die 118, 730, 7S8 fl. beloopt.
Tot 18 mei zijn te Rotterdam aan de cholera overleden 332 personen.
In de provincie Groningen zijn enkele cholera-gevallen doorgekomen.
Prins Napoleon keert terug naar Italië. De koflij veiling der ned. han
delmaatschappij is grootendeels mislukt door de tijdsomstandigheden en
de meeste voorraad opgehouden. De landverhuizing over Liverpool
heeft ten gevolge der cholera opgehouden. De pruisische liberalen
zijn het eens om der regering geen penning toe te stuau tot het voeren
van oorlog.
Sedert de instelling der general board of health (gezond
heids-commissie) in Engelandis de sterfte in de volgende
steden aldaar:
Steden.
Getal der sterfgevallen op 1000 inw.
Getal der
geredde levens
op 1090 iv\.
en per jaar.
Vóór de instelling
der gezondheid,
comm'ssien.
Na de instelling
der gezoudheiïs-
comraissien.
Alnwick
35.2
28.3
6.9
Barnard Castle
33.5
25.9
7.4
Berwick
28.5
21.2
7.3
Durham
26.-
22.7
3.3
Ely
26.-
17.-
9.-
Salisbury
32.2
27.-
5.2
Macclesfield
33.-
25.-
8.-
Te New-Castle cn Tynemouth twee onmiddellijk bij elkan
der liggende steden woedde in 1848/49 de cholera op heiige
wijze en duizenden vielen in beide steden als slagtoffere dezer
ziekte. Te Tynemouth ging men onmiddellijk over tot de
instelling eener board of health, welke zich onledig hield, ge
steund door bet bestuur dier plaats, met de verbetering van
afvoerkanalen, geheime gemakken, woningen voor armen, zin
delijkheid, enz.; in het jaar 1853 verscheen in beide stedeu
wederom de cholera en eischte te New-Castle, waar geen board
of health ingesteld was, en ook geen verbetering in velerlei
zaken gebragt was, ongeveer 2000 slr.gtoffers; te Tynemouth,
waarheen alstoen veel inwoners uit New-Castle viugtten, stier
ven slechts 10 menschen aan die ziehie.
Verder is in Londen na de instelling der gezondheids-com-
missien de sterfte io gewone tijden (d»'5 buiten epidemiën) ge
daald van 30 a 50 op de 1000 inwoners tot 13 a 14, in
enkele wijken zelfs tot 7. (1)
In Gouda verklaren zich van de 13 aanw°rige leden des
raads, in de zitting van 15 mei 1S66 zes leden tegen de
wedeioprigting eener gezondheids-commissie.
(1) Een en ander ia ontleend aan het Zeitachrift für Hygieine rn
professor F. Oesterlen.
In de Goudsche Courant van 10 mei jl. komt een ingezon
den artikel voor, dat de oneenigheden openbaar maakt, ontstaan
tusschen een tiental honoraire en de werkende leden van h**t
muziekgezelschap „Euphonia". Dat artikel eindigde met het
berigt, dat de honoraire leden weldra zouden worden opgeroe
pen om te beslissen, wie gelijk hadden. Geene oproeping bad
echter plaats. Hoe komt dit Is er geen haast bij Op die
bijeenkomst zouden de grieven breedvoerig kunnen worden be
sproken. Breedvoeriger dan in couranten. Toch is dit nu
noodigwant zit het tieu'al stil, de werkende leden doen dit
nieter is althans een gerucht in omloop, dat velen hunner
gezind zijn hunne medewerking aan 't gezelschap te ontzeggen
en op die wijze Euphonia te ontbinden. Niet zoo zeer om dat
artikel in de Courant, dan wel ora dat geen der honoraire
leden tegen den inhoud van aat artikel is opgetreden.
Daarom nu eeu enkel wjord. Euphonia heeft gebreken; de
werkende leden erkennen het hun is 't toevertrouwd ze te
herstellen. Zij weigeren teregt daartoe medewerking der ho
noraire leden. Wat is"Euphonia? Een gezelschap van muziek
liefhebbers, dat ter bestrijding van kosten eu om van tijd tot
tijd een beroemd musicus te kunnen hooren, at i anderen ver
gunning geeft voor geld hunne uiivoeringen bij te wonen. Die
anderen, die toegelaienen zijn de honoraire leden. Behagen de
uitvoeringen niet, *elk hunner kan bedanken, maar zij hebben
niet het regt aan het gezelschap veranderi *gen op te dringen.
En dan welke verandering beoogt bet tiental Assumiie van
drie commissarissen uit de honoraire ledendat moet, volgens
't tiental, den waarborg zijn der verbetering
Ilet is te hopen, dat de plannen van het tiental niet opgaan.
De ontbinding van Euphonia zcra te bejammeren zijn, zoowel
voor de honoraire leden, die aan het gezelschap menigen ge
notvollen avond te danken hebben, als voor den muziekalen geest
in Gouda, die het tiental wil opwekken eu die het door 't ver
vullen zijner plannen geheel zou vernietigen.
Een honorair lid van Eaphonia.
Men is druk iu de weer om allerlei voorbehoedenue maat
regelen te nemen tegen het hedeudaagsche monsterdier: men
schen-, cultuur-, oorlogs- en runderpest.
Öid volbloed-conservatief te zijn wordt tegenwoordig vrij
wat gevergd.
Met deu cultuurheld gaat het als met eene groote rivier:
haar oorsprong is klein, al voortstroomende vergroot zij.
Wegens de kameleonachtige natuur Van den Javaan, geini
ge de j. 1. kamerdebatten, is het zeer moeilijk stelregels daar
te stellen tot heil van zijn tegenwoordig lot.
De runderpest daargelaten, begint voor den landbouwenden
stand het gouden tijdperk aan te brekeneerwaardige mannen
rekenen bet niet beneden zich, dagen lang, cuunur-discussieu
te houden.
Nederiandsche oppositie! spiegel u aan von Bismarck, uw
ideaal; wees even stand"astig ais hij en buig voor niets, zelfs
tfiet vobr vijf» kogels.
Over alle zaken grondig te spreken vereischt bovenmensche-
lijke kracht.
Koffie en Javanenzweet ijn zoo wat synoniemen.
„Beter een half ei dan een ledige dop" is een spreekwoord
vol waarheid.
Eene moeder troetelt haar kind iu zijne jeugd; maar grenst
dat troetelen aan het vertroetelen, d. i. verwaarloozen, dan ziet
men meermalen dat het kind, ond*r geworden, zich van die
