ötnnenlanö.
Gemengde Berigten,
Ingezonden.
Vragen op politiek gebied.
Burgerlijke Stand.
krnii.g Jankte ook zelf den Almngtige, die hem in zijn hoogen
ouderdom nog heeft geroepen om met en voor Pruisen zulke
groote resultaten te bereiken, nadat hij genoodzaakt was ge
worden het zwaard te trekken. De voordeelen der door hem
beoogde reorganisatie zullen thans erkend worden. Het doet
hem leed dat die eensgezindheid niet reeds vroeger heeft plaats
gehad. Wanneer het geval zich andermaal mogt voordoen, dat
hij tot handhaving der staatsregeling genoodzaakt werd op te
treden, zou hij even als vroeger moeten handelen, doch hij
vertrouwt dat zulk een conflict na zulk een adres van antwoord
zich niet weer zal opdoen. Het slot van het adres bevat alles
wat Z. M. kan verlangen.
Leipzig, 26 Aug. In de vergadering van dc nationale
liberale partij is met overgroote meerderheid het volgende be
sluit genomen Wij achten de duitsche en Saksische belangen
het best gewaarborgd door de inlijving van Saksen bij Prui
sen, en in geval dit onmogelijk is ten minste door het afstaan
van het bestuur van het leger en de leiding der diplomatie
aan Pruisen, terwijl de wetgeving, de administratie en de be
langen van het algemeen beheer aan het orgaan van den bond
moeten worden overgedragen.
Florence, 25 Aug. In het tractaat te Praag is op voor
stel van Italië een artikel opgenomen van de volgende strek
king: Ter uitvoering van artikel 6 van de overeenkomst te
Nicolsburg, en nadat keizer Napoleon den 29 julij aldaar of
ficieel had doen verklaren, dat hij, voor zoo ver zijn gouver
nement betrof, Venetie voor Italië had verkregen, om na den
vrede aan die mogendheid te worden overgedragen, stemt
de keizer van Oostenrijk toe in eene vereeniging van het lom-
banlijsch venetiaansch gebied bij het koningrijk Italië, zonder
andere voorwaarden dan de liquidatie der schulden, erkend als
rustende op de afgestane territorien, overeenkomstig de bedoe
ling van het tractaat van Zurich.
GOUDA, 29 Augustus.
D ij vernemen, dat de binnenlandsche schroefstoomboot-
reederij te Dordrecht aan de Moerdijk verbonden zal worden,
volgens speciale tarieven, aan de lijnen der nederlandsche maat
schappij tot exploitatie van spoorwegen, voor bet vervoer van
goederen voor en van Gouda, Amsterdam, Utrecht en tusschen-
liggende plaatsen.
De heer Groen van Prinsterer heeft, ten gevolge der ver
klaringen van het ministerie ii zake het onderwijs, zijn ontslag
ingezonden als lid der tweede kamer. In de zitting van maan
dag is het ontwerp tot onteigening ter verbreeding der halsteeg
en oude doelenstraat aangenomen; sommige leden wilden de
behandeling uitstellen met het oog op het plan van de heeren
van Outshoorn en Kuinders, doch de minister achtte dit uit
stel niet wmschelijk. Verder is met 29 tegen 21 stemmen
besloten, woensdag de behandeling der motie over de inter
nationale commissie voor de Ooster-Schelde te hervatten, daar
de regering de stukken nog niet heeft overgelegd.
Met 42 tegen 8 stemmen is besloten de oost-indische be
grooting nu te behandelen. De algemeene beschouwingen zijn
aangevangen.
In de zitting van de tweede kamer van gisteren is de
algemeene beraadslaging over de indische begrooting afgeloo-
pen. De minister van koloniën heeft tegenover den heer Ro-
chussen herhaald dat herziening van art. 56 van het regerings
reglement niet noodzakelijk was. Morgen zullen dc afzonder
lijke punten in discussie komendoch vooraf de motien over
de zaak van de afdamming der oosterschelde.
De hoofd-commissie der algemeene tentoonstelling ver
leent op franco aanvrage daartoe van directeuren van indus
triële ondernemingen voor hunne werklieden, voor besturen
van industriële genootschappen voor hunne mingegoede leden,
en van Bazen voor hunne onderhoorige ambachtslieden, dage
lijks toegang tot de tentoonstelling voor 25 cents.
Tevens zijn bij haar bewijzen te verkrijgen op vertoon van
welke de directie der nederlandsche rhijnspoorweg-raaatschappij
dagelijks met uitzondering van zondagen en woensdagen re-
tourbilletten naar Amsterdam uitgeeft, die tevens vrijen toe
gang verleenen tot de tentoonstelling.
Deze biljetten worden uitgegeven van Arnhem, Wolf hezen,
Ede, Veen endaal, Maarsbergen, Zeijst-Briebergen, Rotterdam,
Capelle, Nieuwerkerk, Moordrecht, Gouda, Oudewater, Woerden
en Harmeien tot den prijs van één gulden, vijf en twintig
cents, en van Utrecht, Maarssen, Breukelen, Niewersluis, Loe-
nen-Vreeland en Abcoude tot dien van één gulden voor heen
en terug.
In 1864/65 werd door het rijk het lager onderwijs voor
gewone -behoeften gesubsidieerd met 25,439. Daarvan ont
vingen Noord-Brabant 3025, Zuid-Holland 4440, Noord-
Holland 6219, Zeeland 790, Utrecht 1813, Friesland
2057, Overijssel 250, Limburg 4770, en Drenthe niets.
Buitengewone subsidien ontvingen Noord-Braband 5,588.87,
Zuid-Holland 14,419, Noord-holland 23,937.37, Zeeland
ƒ5,560.50, Utrecht 2,949, Ove.ijssel 1,683.99 en Liraburg
ƒ6,750. Alzoo Groningen, Friesland, Drenthe en Gelderland niets,
Men leest in de Nieuwsbode van gisteren:
Wat ons cngeloofelijk voorkwam, is een feit.
Bij ministeriele beschikking van 3 aug. 1866 n°. 223, is aan
de ingenieurs bij deu waterstaat bekend gemaakt, dat de re
gering van meening is, „dat zij in het vervolg nog steeds
verpligt blijven om, bij het aangaan van een huwelijk, daarvan
vooraf aan den minister kennis te geven en daartoe vergun
ning te vragen./y
- Den 25 Aug. is aan den Kiuderdyk onder de gemeente
N. .Lekkerland in 89jarigen ouderdom overleden de bekende
scheepsbouwmeester Fop Smit die door volhardende onderne
mingsgeest, helder doorzigt en onverpoosden ijver zeer veel
heeft toegebragt tot ontwikkeling van den nederlandschen scheeps
bouw en tot de uitbreiding van de buiten- en binnenlandsche
stoomvaart.
De Goessche Courant zegt
Het is thans boven alle bedenking, dat de heer Groen,
bij de wording vau het tegenwoordige kabinet waarheid sprak,
als hij zeide, dat de graaf van Zuylen daarin zitting genomen
had, als specialiteit in bet bestuur van het departement van
buiteniandsche zaken, en wat men sedert gezegd heeft van dien
staatsman, dat hij een zeldzaam exemplaar i9 op dit gebied,
anders niet rijk aan groote mannen, het is alles door de uit
komst overtroffen. Wij hebben inderdaad eene specialiteit aan
het hoofd van dit departement, die alle voorgangers in de
schaduw stelt. Men gelieve echter optemerken, dat er specia
liteiten zijn ook in anderen zin, dan men dit woord gewoonlijk
verstaat. Van tijd tot ontmoeten wij ze in de staatkundige
wereld, die een voorbeeldige tact hebben om de zaken in de
war te sturen en eene lange ervaring getuigt er van, dat die
specialiteiten werden genoemd, niet altijd het talent bezaten om
ten meesten nutte werkzaam te zijn. Indien wij eene verge
lijking maken tusschen de enkele daden, door den tegenwoor
dige!! minister van buiteniandsche zaken in zijne betrekking
verrigt en die, welke wij onder het zoogenaamde wanbestuur
van zijnen voorganger zagen geschieden, dan komen wij tot de
slotsom, dat noch een lange lijst van titels, noch een lange
diplomatieke loopbaan eenigen waarborg opleveren en dat alle
verandering geene verbetering is.
Zwolle, 28 Aug. Hoewel de cholera nog niet geweken
is, neemt zij toch eer af dan toe. Het teerbranden geschiedt
nog druk en de bekende geschiedenis van kraaien op den toren
vindt ook hier, even als elders, geloof.
Het gebouw voor de hoogere burgerschool begint zijne vol
tooiing te naderen. Met oct. 1867 zal de school geopend
worden en een maand vroeger de brrger-avondschool. De ele
menten dier scholen beginnen zich al reeds te ontwikkelen,
daar gepasseerde week drie onzer stadgenooten, de heeren J.
C. Klaar, G. Nieuweuhuijs en J. G. W. Postel, te 's Hage tot
leeraren zijn bevorderd, de twee eerete in de gymnastiek en
de laatste in 't schoonschrijven.
Tot op */4 uur afstands dezer stad is de lijn Zwoile-Deventer
gereed, en ofschoon men reeds spreekt van het openstellen der
lijn binnen eenige weken, zal dit nog wel tot 1 nov. a. s.
duren, 't Is te hopen dat de ceutraal-maatFchappij dan betere
dagen te gemoet gaat, 't welk nu verre beneden het middel
matige is.
De Punch wil de eng. schepen niet langer de invincible* maar de
invisibles noemen. De staat van beleg is den 23 ang. te Main*
opgeheven en de stad is den 25 door de Pruisen bezet. De onderkoning
van Egypte heeft de veelwijverij afgeschaft in zijne familie. De
leerlingen der hoogere burgerscholen moeten in den wapenhandel reoefend
worden. Men beweert dat 36 eerste luitenants benoemd zullei. worden
tot kapiteins. Te Wezel worden oostenrijksche krijgsgevangenen als
paarden voor de kar gespannen. Te Boston gebruikt men op een war
men dag 600 ton ijs. De nederlandsche leeuw begint aandoening te
gevoelen van zijne oude kwaal, den lintworm. De badgasten te Badeu-
Baden zijn weder aangegroeid tot tien duizend. Te Breda is niet in
geschreven op de leening voor het bouwen der hoogere burgerschool.
De krijgswet wordt te New-Orleans gehandhaafd. Het contingent van
Meeklemburg-Strelitz is den 21 aug. aangekomen te Berlijn. Engeland
kan in alles te zamen beschikken over 120 duizend man armeetroepen
en 180 duizend man zoogenaamde hulptroepen (vrijwilligers enz.) en alzoo
300,000 man. Beijeren moet dertig miilioen oorlogskosten betalen.
De reformmeetings zijn ontelbaar in Engeland. Zweden wil de prui-
sischfi veroveringen niet erkennen. Tusschen de rijksgrooteu in Japan
is een oorlog uitgebroken. De keizer van Oostenrijk zal jaarlijks
eenige maanden te Buda doorbrengen. Twee fransche bisschoppen en
zeven priesters zijn op Corea vermoord. Van 12—18 aug. zijn aan
getast in Zuid-Holland 579, in Noord-Holland 21, in Utrecht 533, totaal
1133 ruuderen. Dc koning van Beijeren heeft eene lierinnerings-me-
daillc vo*,r (len roemrijken veldtogt ingesteld. De groothertog van
Hesseu wil bedanken en naar Munchen gaan verhuizen. In Zwitserland
is nog genu geval vau cholera voorgekomen Het pruisisch gouvernement
heeft de differeutiele scheepvaartregten op den Rijn afgeschaft. Aan
den uitgever Dentu is voor 500 duizend francs het regt verleend tot het
drukken en verkoopen van den catalogus der parijsche wereldtentoonstel-
]jng De cholera heeft zich vrij ernstig te Leipzig vertoond. Mazzini
wil geen gebruik maken van de uitgevaardigde amnestie. De conventie
te Philadelphia den 16 aug. gehouden, heeft zich verklaard voor de staat
kunde van den president.
De handel in menschenvleesch, die thans in Duitschland op
groote schaal gedreven wordt, heeft ook in ons andere zoo
vreedzaam land eenige beweging veroorzaakt. Eensklaps heeft
men hier en daar vertooning willen maken als of men een
volbloed soldatenvolk waskrijgsoefeningen kwamen op het
voorbeeld van de krijgszuchtige deventersche helden aan de
orde, wel niet zoo algemeen als men misschien verlangde, maar
toch .ie vertooning was gemaakt. Nederland wapende zich tot
de verdediging van het erf der vaderen, zoo als de geijkte
uitdrukking is. Onwillekeurig werd de eenvoudige burger er
toe gebragt om het oog te vestigen op ons krijgswezen. Tijd
schriften, anders aan de dingen des vredes gewijd, onthaalden
hem op krijgskundige vertoogen over staande legers, naaldge
weren, neutraliteitsregten enz. oorlog werd het hoofdonderwerp
zijner gedachten, en veel moest hij vernemen, wat hij niet had
kunnen deuken. Wel wist men dat ons krijgswezen jaarlijks
aardige sommetjes verslond, wel was men niet overtuigd van
het uut der uniform-verandering-epidemie, wol had men vroe
ger gehoord over nuttelooze vestingen, maar nu kwamen zaak-
kundigeu berigten, dat ons krijgswezen allerellendigst was, en
dat ons land eerst te verdedigen was na de uitgave van ruim
vijftig miilioen.
Zouden dan al die millioenen jaarlijks aan het krijgswezen
besteed, onnut verspild zijn Zoo denkt de onkundige, zouden
die gelden voor het grootste deel slechts gestrekt hebben om
een onhoudbaren toestand te doen voortduren, zonder nut voor
het algemeen en tot groot ongerief van vele landgenooten
Waartoe dan toch de kamerleden naar 's Hage afgevaardigd,
als zij hier en daar slechts kleine posten beknibbelen, en verlof
geven om met millioenen te spelen Is ons land dan niet tegen
von Bismarck of Napoleon te verdedigen Neen, hoort men
van deskundigen neen, zegt de regering, want zij vraagt weder
ruim een miilioen aan om verdedigingslinien te doen oprigten,
overtuigd, dat de tegenwoordige niet voldoende zijn. Is er nog
geen geld genoeg verkwist en zoude het eindelijk geen tijd
worden om aan de geldverspilling, die men uitgaven voor het
krijgswezen noemt, paal en perk te stellen
Aanzienlijke sommen werden jaarlijks aan de vestingen be
steed, doch waartoe zullen zij dienen, als eens de nood aan den
man mogt komen Welk voordeel heeft Oostenrijk van zijne
vestingen gehad Zij dienden slechts om het leger te verdeelen,
de vijand bemoeide zich met geen vestingen, maar trok voort,
en zoude het hier anders zijn
Het slechten onzer nuttelooze vestingen zoude een aardige
som opbrengen, jaarlijks veel geld sparen en de bewoners dier
vestingen zeker hoogst gevallig zijn,
En is het aankoopen van wapenen ook geen verkwisting in
tijden, dat men op altijd krachtiger middelen ter vernieling
zint? De Pruisen roemen hun naaldgeweer, Belgie moet reeds
krachtiger wapenen hebben. Engeland zoekt, en gewis e. zullen
nog moorddadiger wapenen gevonden worden. Is het dan geen
verspilling om 500,000 voor naaldgeweren uit te gev3n, die
misschien in een volgend voorjaar reeds verouderd zullen zijn
En dan de geiden aan soldij besteed, is dat ook geldver
spilling? Zonder nog in rekening te brengen het nadeel, dat
der maatschappij wordt toegebragt als een menigte krachtige
armen veroordeeld worden om geruimen tijd werkeloos te blij
ven die schade zoude men kunnen dragen, als het soldaatje
spelen een nuttige zijde had maar wat zoude onze gewapende
magt vermogen, als óf Frankrijk óf wat nog minder zoude be
vreemden Pruisen het in den zin kreeg om onder aanroeping
van den Heer der legerscharen, na gehouden bededagen in ons
land te trekken en het eenvoudig bij besluit te annexeren.
Ieder zal wel toestemden dat verdediging ja hoogst eervol
zoude zijn, maar dat per slot van rekening de uitkomst wel
dezelfde zoude wezen, alleen zouden misschien de oorlogsschat
tingen een hooger cijfer beloopen.
Waartoe dan die oorlogsuitgaven, (die nog aanmerkelijk ver
meerderd worden als de vloot daarbij in rekening wordt ge
bragt) als onze onafhankelijkheid toch niet bewaard kan blijven,
wanneer zij door een der groote mogendheden bedreigd wordt?
En spoedig zal men in Europa slechts groote mogendheden
en daarvan afhankelijke vasallenstateu kennen. De klemere
staten znllen gedeeld worden tot men het eens i9 omtreit de
deeliug van den buit, en wee dan de staat, die zich tegen de
vaderlijke bedoelingen van de groote mogendheden zoude dur
ven verzetten.
Hopen wij, dat 3poedig een andere geest in Europa moge
ontwaken, een geest "an vrede en broederliefde, opdat de
schijngodsdienst van bededagen en lasterlijke aanroepingen door
ware godsdienstige beginselen vervangen wordt, dan zijn geen
officiële moorddagen ei, rooverijen meer te wachten en dan zal
het bloed en merg der volken niet meer verspild worden in
nuttelooze uitgaven. P.
Om de gelijkheid vgi strekking bij geheel gewijzigde voorstelling
plaatsen wij ook dit stuk uit het Utrechtsche Dagblad, doch niet
de aanmerking der red., waarmede wij ons niet vereenigen. De Rsd.
Is er iemand, die zijn vaderland een goed hart toedraagt,
dan is het de schrijver van deze regelen. Geene zaak, die ge
schikt is het waarachtig heil van Nederland te bevorderen, of
ik zal ze van harte toejuichen. Maar, juist daarom is er onder
de maatregelen, welke men der regering op dit oogenblik voor
stelt, één welken ik niet zonder weemoed overdenken kan. Ik
bedoel den maatregel, om het nederlandsche leger te versterken.
Het is waar, Nederlandss onafhankelijkheid is eene groote
zaak, en ze heeft regt op zware offers. Maar, eene gewigtige
vraag is deze: hebben die offers hunne grenzen, en zoo ja,
waar zijn die grenzen
Ik voor mij ben geneigd te meenen, dat die offers inderdaad
hunne grenzen hebben. Ai wilde ik mijne adhaesie schenken
aan het beginsel, dat bet doel de middelen heiligt, ik zou het
altijd doen onder dit voorbehoud mits het doel het edelste, het
hoogste doel zij. Nu is het in. i. niet uitgemaakt, uat iedere
soort van onafhankelijkheid is het hoogste doel, naar hetwelk
een volk streven kan. Ik ben er niet zeker van, dat een volk
verpligt is, iedere soort van onafhankelijkheid te handhaven
quand-même, ook ten koste van het bloed vau duizenden,
landgenooten en vreemden. Ik zie niet in, dat de eer vau
een volk zuiks eischt. Integendeel, het zou kunnen wezen, dat
er meer eer, meer moed stak in eene vrijwillige afhankelijkheid
dan in zulk eene onafhankelijkheid, die men gekocht heeft
voor een ongeoorloofden prijs.
Men wijst ons op het feit, dat menig volk het recht met
Voeten treedt en het geweld tot hoogsten rechter benoemt. Men
raadt ons, Nederlanders, daarom aan, ons leger te versterken
en te zorgen dat wij in staat zijn, ook het geweld te doen
gelden. Maar, is het niet een gevaarlijk beginsel, het ver
keerde te doen, omdat men anders gevaar loopt te worden de
prooi van hen die verkeerd handelen?
Men zegt: de oorlog is een kwaad, maar bestaat dit kwaad,
zoolang moeten wij er ook maar aan meedoen. Fraaije rede
nering! Kan dan het kwaad ooit ophouden indien er r*
één is, die het goede voorbeeld geeft, indien niet één wil
de eerste, die ophoudt het te plegen?
Nog eene andere vraag verdient hier de aandacht:
onafhankelijheid, die men zich gewapenderhand verovert, de
ware onafhankelijkheid Is het onmogelijk, dat eene provincie
van een groot land minder afhankelijk is, dan een klein land
dat op zich zelf staat?
Misschien is er ;n Nederland menige inrichting, die meer
aanspraak op verbetering heeft dan he* leger.
Nogtans vermeet ik mij niet te beslissen, of het zaak is,
ons leger te versterken, ja dan neen.
Één ding slechts verlang ik dat niemand hier beslisse zon
der geraadpleegd te hebben, niet net schijnbare belang vau
Nederland, maar het wareniet de stem van de zelfzucht,
maar die van zedelijkheid en godsdienst. Is een volk zedelijk
en verstandelijk ontwikkeld, dan is het een groot volk al
telt ook zijn leger niet meer dan duizend man
Utrecht, 21 Aug. 66. F. A. Haktsen.
GOUDA.
Geboren: 25 Aug. Maggiel, oude.s J. van der Steen en W. J. Heer-
ken». Bertha, ouders E. Leuvenberg en B. S. Mossel. Barbara, ouders
J. T. van Asten en J. M. van der Kleijn. Maartje Johanna Gijs-
berta, ouders C. G. van Diik en E. Lainraers. 26. Auna, ouders
E. Hirschel en K. J. Hoepelmau. 27. Willemina en Hendrik, onders
J. D. Everling en G. van der Kemp. Johannes Willem Cornells, ouders
F. Sorel en C. L. Verlaat. Catharina Adriana, ouders D. van Straateu
en O. H. Hagemau. 28. Susanna Margrietba, ouders A. Everling en
G. van Es.
Overleden: 24 Aug. J. van der Burg, 50 j. C. de Keiser, 41 j.
N. van der Stam, 78 j. 25. P. G. N. van Hooff, 15 m.
26. R. van der Bas, 36 j. 28. van Delft, 43 j. C. Boere
wed. M. Koot, 72 j.
Van 24 tot 28 aug. is bij deu Burgemeester aangifte gedaan vaa 2
choleraliiders. In het geheel aangetast 262 waarvan 152 zijn overleden.
