Öuitcnlanïï.
ötnnenlnnö.
onze werklieden verdienden. En zonden die mannen zooveel
meer ontwikkeld geweest zijn dan onze werklieden? Ook dat
is naauwelijks te gelooven. Een weinig geestkracht, goede
wil en spaarzaamheid, ziedaar wat noodig is, en dat zal toch
nog w el bij eenige onzer werklieden gevonden worden, al maakt
men zieh ook geen illusien van hun ontwikkeling en beschaving.
Dringend bevelen wij dan ook deze inrigtingen bij hen aan,
die het wel meenen met den handwerksstand. Indien zij de
handwerkslieden inlichtingen omtrent die inrigtingen g-ven, en
hen aansporen het voorbeeld hun te Utrecht gegeven, te vol
den, dan zonde dit misschien van grooten invloed kunnen zijn;
want men bedenke het wel, niet slechts geldelijk voordeel
wordt door die oprigting bewerkt, niet slechts stoffelijke belangen
worden daardoor bevorderd, ook de morele toestand van de
arbeiders wordt daardoor zeer verbeterd.
Spaarzaamheid wordt noodzakelijk; door de toepassing der
spreuk: help u zelf, ontvangen zij een zedelijke kracht, die zij
nu maar al te zeer missen. liet bestuur en het toezigt op
de gemeenschappelijke inrigting geeft hun andere inzigten en
meer uitgebreide denkbeelden. Zij worden van hun kracht be
wust en krijgen stof tot voortdurende werkzaamheid, ook wan
neer hun gewone dagelijksche bezigheden geëindigd zijn, daar
door zijn arbeiders-vercenigingeu nog nuttiger uit een moreel
dan uit ren materieel oogpunt, al is het eerste dan ook niet
met cijfers en percenten te bepalen. Eu toch zoude het merk
baar 7ijn in ile vermindering der herbergen en verminderd
drankgebruik, in meer uiterlijke welvaart, in beter bezochte
scholen, in ledige gevangenissen en verminderde subsidien aan
de verschillende armbesturen. Dat de handwerksman en ar
beider het meer en meer gcvoele, dat slechts hij die zich zelf
helpt, op hulp van boven hopen mag. P.
Londen, 16 September. Men verneemt uit New-York
van den (lezer: „De republiketnsche conventie te Phila
delphia is verdaagd zij heeft een besluit genomen ter gunste
van de toekenuiug van het stemregt aan de negers.
De openbare schuld bedroeg op 1 sept. 2730 millioen
dollars; de ontvangsten der schatkist 132 miliioen.
Kr loopt een gerucht, dat keizer Maximiliaan weldra naar
Europa zal vertrekken."
Parijs, 16 Sept. De lange duur der onderhandelingen
tnsschen Italië en Oostenrijk wordt toegeschreven aan een ver
schil over de som, waarop het aandeel, door Italië over te nemen
van de oostenrijksche schuld, zal worden bepaald. Men hoopt
echter, dat de tusschenkomst van Frankrijk en Pruisen het
weener kabinet zal bewegen van zijne vordering af te zien,
en verwacht binnen een lütal dagen de onderteekening van
het vredestractaat.
Het gerucht loopt hier, dat de heer v. Bismarck er nog
altijd bij Frankrijk op aandringt, zich schadeloos te stellen door
etn deel van Belgie te nemen; men voegt er thans bij, dat
keizer Napoleon dat denkbeeld niet geheel verwerpt, maar de
voorwaarde stelt, dat aan Belgie alsdan vergoeding worde ge-
schonkeu in grondgebied van Rijn-Pruisen.
Omtrent de aardbeving, welke men vrijdag hier heeft
ondervonden, verneemt men dat de oudste bewoners der hoofd
stad zieh zoodanig natuurverschijnsel niet herinneren. Op het
kasteel te St. Cloud was de schudding zoo hevig dat de schel
van 's keizers kamer geluid gaf en verscheiden bedienden kwa
men aansnellen. Veel sterker nog was de schudding in eenige
provincie-steden, namelijk te Nantes, Angers en Poitiers, waar
de verschrikte bewoners hunne huizen in allerijl verlieten.
17 Sept. De Moniteur deelt eene circulaire mede van
den minister Lavalette. Dit stuk is iu een vredelievenden geest
gesteld. De minister toont chiarin aan dat de laatste verande
ringen in Europa gunstig zijn voor Frankrijk en dat daarin
tevens een waarborg ligt voor den europeschen vrede, terwijl
de coalitie drie noordsche hoven ia verbroken. De uit
breiding van he*, pruisische grondgebied, zegt de minister, is
eene verzekering voor de onafhankelijkheid van Duitschland.
Frankrijk kan niet toegeven aan ijverzuchtige gevoelens. Frank
rijk, de beginselen der nationaliteit vertegenwoordigende, belijdt
deze ten aanzien van alle volken. Door Frankrijk na te volgen,
is Duitschland tot ons genaderd. Tegelijkertijd brengen de denk
beelden, beginselen en belangen aldaar ook eene toenadering tot
Italië te weeg. De conventie van sept. zal op loyale wijze ten
uitvoer worden gebragt. Oostenrijk zal niet meer van Frank
rijk gescheiden zijn door vijandige bedoelingen of belangen.
Door welke zonderlinge reactie van het verledene op de toe
komst zou de openbare opinie voor Frankrijk geene bondge-
nooten, maar vijanden zien in volken, die vrij gemaakt zijn
van een verleden, hetwelk jegens Frankrijk vijandig was, doch
die nu beheer-eiit worden door beginselen, welke ook de onze
zijn, terwijl zy bezield zijn met gevoelens van vooruitgang, dje
in de moderne maatschappij den band des vredes vormen l'lffet
dat al volgt uit de resultaten des oorlogs, dat er noodzake- 1
lijkheid bestaat om bedacht te zijn op de middelen tot verdedi-
ging van Frankrijks groudgebied en om onze militaire organisatie
onmiddellijk op den meest volmaakten voet te brengen. De
natie zal aan die verpligting, waardoor niemand bedreigd wordt,
niet te kort komen. Voor't overige beschouwt de minister den
staatkundigen horizon als vrij van dreigende eventualiteiten
en den vrede als duurzaam.
Weenen, 16 Sept. Volgens berigten uit Athene van 8
dezer, heeft de turksche gezant eene nieuwe nota aan de griel;
sche regering overhandigd. Het engelsche eskader heeft Patras
veriaten, zich begevende naar Palermo.
De Presse meldt: „Wij vernemer, dat de hofraad bij hei
ministerie van bnitenl. zaken en van het keizerlijke huis, vrij
heer von Depont, naar Jliramar is vertrokken, waar zich tenen,
woordig, naar men weet, keizerin Charlotte van Mexico bevindt.
Het is aan geen twijfel onderhevig, dat deze reis in verband
staat met gewigtige onderhandelingen. Van eene ondersteuning
van den wankelenden mexicaansehen troon kan van de zijde
van Oostenrijk geen sprake wezen, te minder daar het onlangs
zelfs weigerde om het transport vrijwilligers naar Mexico te
doen vertrekken. Het waarschijnlijkste is, dat die onderhan
delingen betrekking zullen hebben op familie-aangelegenheden.»
Berlijn, 16 Sept. Hoewel het voornemen bij de regering
bestaan heeft, om de kamers vóór den feestelijken intogt dei
troepen in de hoofdstad te sluiten, zal dit plan niet uitgevoerd
kunnen worden, daar, behalve eenige andere aangelegenheden,
ook nog het ontwerp betreffende de leening moet behandeld
worden.
Van de zijde van het voormalige hanoversche hof, zijn
onlangs weder pogingen aangewend om den hertog van Brons
wijk te bewegen van de kroon afstand te doen ter gunste van
den kroonprins van Hanover. Men gelooft dat de herto"
zonder toestemming van Pruisen geen besluit zal nemen, en
men weet dat het aanspraak maakt om na den dood van den
hertog in het bezit van Bronswijk te geraken. In het her
togdom is men tegen di oprigting van een nieuwen troon voor
het huis der lucifer., i.aar dit alleen zou strekken tot schade
van het streven der natie naar eenheid.
-17 Sept. De Norddeutsche Zeitung verklaart geerie re
denen te hebben om de 'depecbé uit Florence tegen te spreken,
die gemeld heeft dat Pruisen het te Praag gesloten vredestrac
taat bedreigd acht, wanneer Oostenrijk voortgaat zich tegen de
billijke eischen van Italië aan te kanten. De zending van den
heer Wrertber naar V eenen heeft eveneens betrekking op de po
sitie van Pruisen tegenover het italiaansche vraagstuk.
De speciale commissie der afgevaardigden heeft het ont
werp tot annexatie van Sleeswijk-Holstcin. met algemecue stem
men aangenomen. De auuexatie geschiedt overeenkomstig 2
der pruisische constitutie. De commissie heeft tevens besloten
aan te dringen dat spoedig een besluit worde genomen ten
aanzien van Lanenburg.
Het heerenhuis heeft zieh na langdurige beraadslaging ver-
eenigd met de algemeene kieswet.
Het heerenbuis zal waarschijnlijk het amendement tot-het
waarborgen van de vrijheid van spreken in het parlement aan
nemen, geheel overeenkomstig met de pruisische constitutie, en
het is niet te verwachten dat het huis van afgevaardigden
hiertegen bedenkingen zal opperen. Wordt echter het amen
dement verworpen, dan mag men zich voorbereid houden, dat
de tweedragt op nieuw zal losbarsten.
De voormalige keurvorst van Hessen heeft, even als de ex-
hertog van Nassau, den eerepost, die hij bij het pruisische
leger als regimentschef bekleedde, nedergelegd.
Den 20 en 21° zal de beurs te Berlijn gesloten zijn.
Flo- _a, 16 Sept. De generaal lie vel is door onze re
gering tot commissaris benoemd, om zich met den franschen
generaal Lebceuf en den oosten rijkschen generaal Möring te
verstaan omtrent de kwestie, betrelfende net oarlogsmaterieel in
de vcstiugen van den vierhoek en de overdrag! dier vestingeu.
Italië heeft aanzoek gedaan om Borneo of ecuig ander
oost-iudisch eiland te koopeu, ten einde er een strafkolonie te
vestigen.
Lissabon, 16 Sept. Uit Montevideo is berigt outvangen,
dat de geallieerden den 16 junij aan aanval hadden gedaan op
de voorposten der Paraguyanen. Na in het gevecht te zijn
teruggeslagen, hebben de geallieerden den lSden den aanval
hervat. Zij behaalden aai. vankelijk wel eenige voordeelen, maar
werden ten slotte tot achter hunne verdedigingswerken terug
gedrongen. Zij verloren hierbij 2SO officieren, S000 soldaten
en eene groote hoeveelheid materieel.
Petersburg, 15 Sept. Karakosow, de bedrijver van den
moordaanslag op den czar, is heden door middel van ophanging
met den dood gestraft. Ik- uitvoering van het doodvonnis heeft
aanleiding gegeven tot een volksoploop, waarbij verscheidene
personen gekwetst en andere in hechtenis genomen werden.
GOUDA, 19 September.
Z. M. heeft verplaatst naar Zwolle de controleur der di
recte belastingen, in- en uitgaande regten en accijnsen L. R.
Wentholt thans alhier, en naar Gouda L. M. van Kooten thans
te Ommen.
In de zitting van de eerste kamer van zaturdag is de
oost-indische begrooting met bijna algemeene stemmen aange
nomen, zoomede de wet op de middelen. De minister van
koloniën heeft verklaa-d, dat hij terug zal komen op de zaak
van de tractements-verhooging der iniandsche hoofden in ver
band tot de opheffing der gedwongen diensten, en de verte
genwoordiging andermaal in staat te stellen over de zaak te
Oordeelen. De kamer is daarop uiteen gegaau.
Gelijk bepaald was zijn zaturdag avond de kamers ge
sloten door den minister van buitenlandsche zaken.
Een extra-nommer van de Staats-Courant bevatte zondag:
1°. de benoeming van den heer Philipse, tot voorzitter van
de eerste kamer voor het nieuwe zittingjaar
2°. het eervol on* lag aan den heer Mijer, op diens verzoek,
als minister van koloniën, onder dankbetuiging voor de vele
aan Zijne Maj. en aan den lande bewezene gewigtige diensten;
3°. de benoeming van den heer N. Trakanen, lid van den
raad van state, tot minister van koloniën.
Z. M. de koning heeft maandag in eene vereenigde zit
ting der beide kamers de gewone vergadering der staten-generaal
geopend met de volgende rede
„Mijne Heeren
„Ik waardeer het voorregt Mij wederom te midden der ver
tegenwoordigers van het nederlandsche volk te bevinden.
„Heeft Mijn Huis sedert eeuwen lief en leed met dat volk
gedeeld, de banden zijn door onze grondwettige instellingen
bevestigd. Zij zullen door eendragtige zaraenwerking voor het
geen het heil des vaderlands gebiedt, meer en meer versterkt
worden.
„Nederland heeft de zegeningen des vredes mogen blijven
genieteu, terwijl eeu oorlog op onze grenzeu was uitgebarsten
en Ik verheug Mij te kunnen betuigen, dat onze betrekkiugen
tot de buitenlandsche mogendheden, ook gedurende dien oor
log, steeds de blijken gedragen hebben eener gewensohte goede
verstandhouding.
„Hoe bevredigend deze verklaring zijn moge, in dezen veel
bewogen en ernstigen tijd behoort ons volksbestaan, naasc God,
in zich zeiven zijn hechtsten steun te zoeken.
„De oprigting van vrijwillige vereenigingen tot gemeenschap
pelijke oefening in den wapenhandel heb Ik, als blijk van den
nationalen gee3t, met genoegen gezien.
„Een gewijzigd ontwerp van wet op de schutterijen zal cer-
,lang aan U ter overweging worden aangeboden met net doel
om *3 lands weerbaarheid te versterken.
„Ik verheug Mij de goede getuigenis te kunnen herhalen,
welke Ik steeds in uw midden mogt afleggen omtrent de wijze
waarop zee- en landraagt, zoowel hier te lande als in de over-
zeesche bezittingen, hunne moeijelijke taak vervullen.
„Terwijl Ik met diep leedgevoel gewaag van de talrijke offers,
welke de heerschende epidemische ziekte in ons vaderland heeft
gecisoht, mag Ik de hoop voeden dat zij weldra een einde zal
nemen.
„Ik vlei Mij met de verwachting, dat de toepassing van
krachtige maatregelen, die elders tot bestrijding der veeziekte
doeltreffend worden bevonden, ook hier met gewenscht gevolg
zal plaats hehben.
„Met voortdurende en levendige belangstelling wordt het
onderwijs, zoo openbaar als bijzonder, door Mij gadegeslagen.
Een voorstel van wet tot regeling van het hooger onderwijs
zal U, zoo Ik vertrouw, in den loop dezer zitting worden
aangeboden.
„Handel, scheepvaart en nijverheid, hebben den invloed on
dervonden van de drukkende omstandigheden, waarin Europa
gedurende de laatste maanden verkeerde.
„De wijze, waarop zij de gebeurtenissen hebben doorgestaau,
getuigt van hunne levenskracht en opent het vooruitzigt op de
toenemende ontwikkeling dier bronnen van volkswelvaart.
„De tentoonstelling in de hoofdstad bewijst den vooruitgang
der nationale nijverheid in verschillende harer vakken.
„De uitkomsten van den oogst, hoezeer voor enkele gewas
sen niet onvoordeelig, waren over 't algemeen in het jaargetijde,
dat nu ten einde spoedt, slechts middelmatig.
„Wat de visscherijen betreft, kan dit jaar onder de meest
voordeelige worden gerekend.
„Zoowel van rijkswege als door zamenwerking van particu
liere krachten worden werken van openbaar nut ijverig voort
gezet of voltocid.
„De toestand van 's rijks geldmiddelen laat toe, zonder bui
tengewone maatregelen noch vermeerdering van lasten, in alle
eischen der dienst te voorzien, de uitgaven, voor onze weer
baarheid benoodigd, te bestrijden en met den aanleg der staats
spoorwegen geregeld voort te gaan.
„De invoering der nieuwe regterlijke inrigting wordt ijverig
voorbereid.
„De ontwerpen tot vaststelling van een nieuw wetboek van
strafvordering zullen U andermaal wurden voorgelegd en in den
loop dezer zitting door die tot herziening van het wetboek van
burgerlijke regtsvordering worden gevolgd. Ook de aanbieding
van eene nadere voordragt tot afkoopbaarsteliing der tienden
kan spoedig worden te gemoet gezien.
„De toestand van Nederlandsch-Indie wekt roeer dan ooit
mijne bijzondere belangstelling. Een mild, regtvaardig en kracht
vol bestuur, gegrond op de handhaving van ons hoog gezag
en op de eerbiediging van de gebruiken en instellingen der
volken onder onze heerschappij geplaatst, zal hun vertrouwen
in de nederlandsche regering bevestigen.
z/Bij de zorg voor de instandhouding der rijks-inrigtingen
van landbouw en nijverheid zullen aan den bijzonderen onder
nemingsgeest nieuwe uitwegen worden geopend.
„In West-Indie openbaart zich van lieverlede de gunstige
invloed der emancipatie op de zedelijke en stoffelijke belangen
der bevolking; deze blijven echter nog in hooge mate afhan
kelijk van den aanvoer van arbeiders.
„Het nieuw ingevoerde regerings-reglement in die koloniën
schijnt aanvankelijk voldoende uitkomsten te beloven.
„De behandeling van meer andere voorstellen, aan uwe over
weging te onderwerpen, zal het gewigt van de werkzaamheden
der wetgevende magt in dit zittingjaar nog verhoogen.
„Mogen zij, door Gods zegen bekroond, tot duurzaam hei!
van het vaderland strekken.
„Ik verklaar de gewone vergadering der staten-generaal ge
opend."
De plegiigheid der opening van de vergadering der sta
ten generaal is in goede orde afgeloopen. De koning is overal
met blijken van liefde en gehechtheid ontvangen. Na den af
loop der plegtigheid is echter eenige opschudding ontstaan.
Zoowel uit de stad als van elders was er eene groote menigte
zamengevloeid om de plegtigheid bij te wonen. Daaronder
bevond zich zooais gewoonlijk eenig dronken volk. Hier en
daar was het volk zoo opeengedrongen, of drong het door,
dat politie of militaire magt ruimte moest verschaffen. Dit
schijnt aanleiding te hebben gegeven dat eene vrouw een slag
met den sabel van een officier bekwam. Dit veroorzaakte eene
botsing tusschen de menigte en de militaire magt. Men ver
volgde dien officier tot in de nieuwe sociëteit op het plein.
Daar had eene zamenscholing plaats, en wierp men tafels,
stoelen en steenen naar die sociëteit. Spoedig was echter po
litie en militaire magt bijeen om verdere ongeregeldheden voor
te komen. Wel was er eene groote menig.'e iu den omtrek
te zamen, maar zij verspreidde zich langzamerhand, vooral
nadat een detachement cavalerie eene charge had gemaakt.
Verder werd de rust niet gestoord.
In de zitting van de eerste kamer der staten generaal
heeft gisteren de heer Philipse het voorzitterschap met eene
aanspraak aanvaard. De heer Rahusen is als lid toegelaten.
Verder is besloten de troonrede met een adres te beantwoorden.
In de zitting van de tweede Kamer der staten generaal
van gisteren, zijn alle nieuw benoemde leden toegelaten. Voor
het voorzitterschap gedurende het tegenwoordig zittingjaar zijn
gekozen: de heeren van Reenen, als eerste; Dullert, als tweede
en J. K. van Goltstein, als derde candidaat.
-Z. M. de koning heeft benoemd tot gouverneur-generaal
van Ned. Indie mr. P. Mijer, laatstelijk minister van koloniën,
ter vervanging vau mr. L. A. J. W. baron Sloet van de Beele,
op verzoek eervol ontslagen, onder dankbetuiging voor de in
die betrekking door hem aan den lande bewezen diensten.
Uit de omstreken van Leyden verneemt men dat in den
korten tijd van bestendig weder, dat deze zomer heeft opge
leverd, winst is gedaan met het bergen van eene tamelijke
hoeveelheid goed gewonnen hooi, daar na dien tijd iedere po
ging om droog hooi binnen te halen vruchteloos is gebleven.
Van den grooten voorraad gemaaid gras, dat reeds voor eenige
weken op het veld lag uitgespreid, is het meeste, als onbruik
baar geworden, weggehaald om tot mestvaalt te dienen. De
weilanden zijn zoo drassig van het overtoilige water, dat bij
vermindering van het gras er veel door het vee wordt vertrapt,
want zooveel zware regens als in de laatste weken achtereen
zijn gevallen, herinneren zich de landlieden niet te hebben be-
leefd. De iuzameliug der tuinzaden, die onder Venr op
uitgebreide schaal worden gekweekt, wordt met veel verlies te
