Buitenland.
Binnenland.
Gemengde Beriglen.
Overijselssche brieven.
te» kr.icli(ei.'oa wapeu, als het geldt wezentlijke bezwaren weg
te ne ■li; -ij serlengt slechts den loup der geschillen en het
leven van den zieken man, die toeh ook bezwijken moet. I)e
dagen der tnrksclie heerschappij in Europa zijn geleld; Enge
land zal op oen duur zijnen goeden vriend niet kunnen be
veiligen en de vernieuwing van die gewesten, ouder den
invlued der europesche beschaving verhinderen.
Onze crisis spoedt ten einde, de zaken zijn geregeld en wij
zullen n nieuw tijdperk iuiredeu. Hel duurde lang genoeiz
hatelijkheid en verguizing zijn ten top gerezen. Wij hebben
te doen met oiiveibeterlyke tegenstanders; zij willen geen over
tuiging, want ditis niet alleen hier het geval, maar allerwegen
behoud en terugging zijn onmogelijke zaken, onluikkeling en
vooruitgang is de onverbiddelijke wet, waarloe ook zij onwillig
medewerken, die haar het brutaalst verloochenen. De kwestien
die ons beroeren, zijn zoo volledig toegelicht, dat de uitspraak
veilig mag overgelaten worden aan hei eenvoudig oordeel
indien sleclils p.iriijzucbt zweeg; eu het opvolgend geslacht zal
zich schamen over ue verfoeijelijke hebzucht en kleingeestige
bekrompenheid, ten aanzien onzer onschatbare koloniën, over
de laaggeesiige en verraderlijke ondermijning onzer schoonste
instelling:, de volksschool, en zich verbazen over de kinder
achtige aanleiding dezer crisis. Is er iemand, die na de be-
seheidene en overtuigende verdediging van den oud-minister
Cremer, de partij kan opvallen van den minister en zijne on-
opregtheid ontveinzen; niet een, al de leden der tweede kamer
hadden behooren op te staan, om te verklaren, dat zij geen
vertrouwen mogten sielleu in dien ijdelen diplomaat.
Geen partijschap benevele den blik, maar besef van zedelijke
waarheid besture ons oordeel, geen redelooze voorliefde doe ons
meien met twee maten, dan kan eensgezindheid lerugki-eren en
billijkheid jegens aller regten een betereu toestand voorbereiden.
Londen, 17 Dec. liet buskruid-verraad in Clerkenwell
blijft natuurlijk iiet voornaamste onderwerp van den dag. Ver-
dere bijzonderheden aangaande het feit, dun die reeds mede- j
gedeeld zijn, werden niet bekend. De bladen bevatten al,een j
nadere bijzonderheden, waaruit blijkt, dat het verlies aan aieii-
schenlevens en eigendommen veel aanzienlijker is dan men
aanvankelijk vermoeide. H. M. de koningin he.fl een bezoek
afgelegd in het St. B irthoionieiis ho-piiaa! en den verschillenden
lijders, die door dezen verschrikkelijke» aanslag gewond wer
den, haar diep leedwezen over het gelieurde betuigd. Allerweue
worden vergaderingen belegd, om inschrijving.» te erlangen,
ten einde het lot dier lijilt-rs 7.00 veel mogelijk te verzachten.
Het gouvernement heeft eene belooning van 400 pond uit
geloofd aan heiu, die den misdadiger aan den regler zal over
leveren. Tol nu toe zijn de daaromtrent ingestelde pogingen
totaal mislukt.
19 Dec. Het schijnt, «rachlens een document, dat te
Wolverhampton gevonden werd, dat de fenians het plan ge
vormd hadden, out in aile steden van Engeland de wapende
pot» der mili'ie gelijktijdig aan te vallen. De autoriteit stelt
een onderzoek in.
20 Dec. lier verdachte manneii zijn heden nacht gear
resteerd. De burgers van Eoiiueti dovu zich in grooten getale
als hij,oudere constables inschrijven. I11 de pruvincieii heerscht
de beste geest. Er is weder een der s agioffers van het „bus-
kru 1,1 verraad" bezweken.
Parijs, 18 December. De conclusie van het rapport om
trent liet ontwerp, betreffende de legerorganisatic, door de ce»-
trde sectie van liet wetgevend ligchaam ungebragt, strekt om
het jaar.jksch contingent op 100,000 man te stellen.
19 Dec. I» de zitting van het wetgevend ligchaam zijn
door het bureau drie aanvragen tot h»t houden van iuterpel-
latien verworpen. De discussien over het ontwerp betreffende
de militaire reorganisatie zijn begonnen.
Berlijn, 18 Dec. Nadat door de commissie der eerste
kamer hel wetsontwerp tot vereeniging van het hof van appel
met het hoog geregishol is verworpen, is dit ook door de
kamer verworpen met 42 teget, 83 stemmen. De minister van
justitie en de heer von Bismarck n-uiigen aan op aanneming
van het voorstel, de laatste om staatkundige redenen. De hr.
vou Bismarck zeide o. a. dat de regering de verani woordelijk
heid der gevolgen van eene verwerping liet voor lien, die tegen
zouden stemmen.
20 Dec. In de vergadering van het huis der afgevaar
digden, bij de discussie over het budget van handel en land
bouw, erkent de minister in antwoord aan een dpr sprekers,
dat betere middelen van verkeer over de nederlandsche grenzen
noodig zijn, dat reeds daaromtrent een onderzoek heeft plaats
gehad; dat .an Nederland van wege Pruisen het een en ander
daartoe strekkende, is aan de hand gedaandat Nederland het
grootste aandeel in de kosten zal moeten dragen, daar Neder
land er net meeste voordeel van zal hebben.
Weenea, 19 Dec. lu de vergadering van het heereuhuis
op donderdag ts de wet op de quota der staatsschuld aange
nomen.
In de zitting van de commissie uit het heerenhuis, heeft
de aartsbisschop kardimal von E.iuscber in eene lange rede
de door he1 lagerhuis aangenomen wetsontwerpen betreffende
net burgerlijk huwelijk en de scheiding tussehen de kerkelijke
en onkerkelijke scholen bestreden. De heer Lichieufels heeft
de beginselen van het wetsontwerp veroedigd. De minister
Hije verklaarde, dat de toekomstige minister van eeredienst
de inzigten der regering zou blootleggen.
Pesth, 20 December. Het lagerhuis heeft de wet op de
emancipatie der Israëlieten aangenomen.
Agriini, 20 December. Het resultaat der verkiezingen is
dat 2/3 der benoemingen zijn uitgebragt ter gunste van de
partij der unie met Hougarije.
Florence, 18 Dee. De Gazetta d'Italia b.'rigt, dat de
minister van oorlog besloten heeft, onder de wapenen te roepen
de ingeschrevenen van de 1» categorie der klasse van 1846.
Het leger zal zoodoende met ruim 50,000 man versterkt worden.
GOUDA, 21 December.
In de zitting der eerste kamer van woensdag zijn twee
wetsontwerpen met aigemeene stemmen aangenomen. Het eene
strekt tot wijziging vati arl. 5 der wet van 19 april 1867,
(S' hl- n°. 30), houdende voorzieningen omtrent den veetyphus'
welk artikel betrekking heef', op het verbod tot het laten los-
loopen van honden. Het andere dient lot verlenging vau den
termijn, gedurende welken de wet van 17 October 1865, (Stbl.
n°. 121), betrekkelijk het vaststellen van bui'engewune maat-
I regelen tot afwending van besmettelijke veeziekten eu tol wering
I harer uitbreiding en gevolgen, van kracht is. De omstaudig-
heid, dat zich zoow el te Antwerppn als ook hier te lande nieuwe
gevallen van veeziekte hebben voorgedaan, heeft bij sommige
i sprekers aanleiding gpgeie» om, bij erkentenis van hetgeen
deze minister tot dusver met energie gedaan heeft, waakzaam
heid eu voorzorg vooi h»t vervolg aan te bevelen. De mit.is'er
heeft medegedeeld, dat bereids, zoowel aan de grenzen alsook
wat het geval binnenslands betreft, strenge maatregelen zijn
voorge-chreven, hetzij lot wering van invoer of tot het tegen
gaan van verspreiding.
In de zitting der eerste knm°r van donderdag zijn al
de hoofdstukken der staatsbegrooting, hetzij definitieve ol kre
dietwezen, inet aigemeene stemmen aangenomen, zoomede de
begrooung der staatsspoorwegen eu d: kredietaanvrage voor
eientuele exploitatie der staatsspoorwegen c.isu quo voor eeni-
gen tijd. Meestal gaven deze voordragieu geene aanleiding
tot discussie. Ad leen zij vermeld, dat de minister vau koloniën
op de vraag des heeren Hansen, wat er was vnn de beriglen
in onderscheidene dagbladen op- en overgenomen, omtrent een
conflict tusschen den gouv.-gen. Mijer en den min. van kol.
geantwoord heeft, dat die bertgten onwaar zijn; dat geen brief
bij den minister is ontvangen, waarin de heer Mijer als zijn
gevoelen zou hebben te kennen gegeven, dat ludie niet op
conservatieve wijze kon geregeerd worden, en dat hij gouv.-
gen. sommige bevelen van hier uit moest onuitgevoerd laten,
ais strijdig met het regerings-reglement. Hieruit blijkt, dat de
minister niets van dien aard ontvangen heeft. Ten andere
heett de minister van binnenlandsche zaken, bij de discussie
over de heffing eener provinciale belasting in Friesland, waaruit
subsidie aan het lager onderwijs wordt verstrekt, zijne vroeger
meermalen verdedigde stelling volgehouden, dat door dergelijke
subsidie geen inbreuk wordt gemaakt op de wet op het ón
derwijs, en dat bovendien art. 33 dier wet schoolgeldheffing
facultatief steltzoodat het niet-heffen daarvan niet is te
gen de wet. Men kan het heffen; daarin ligt geene ver-
pligting opgesloten. Vrijdag ten 2ure is een aantal wets-
oulwerpeti aan de orde.
De zitting van de eerste kamer der staten-generaal is
gisteren, ten gevolge van de langdurige receptie bij den koning,
eerst ten vier ure geopend.
Bij de stemming over een voorstel van den heer Schimmel-
peniiiuck van der Oye, om de zitting te verdagen tot morgen,
hebben de stemmen geslaakt. De vergadering is daarop ^ge
scheiden tot heden ten elf ure.
Uit de residentie wordt medegedeeld aan de Arnh. Ct.,
dat den 16° de commissie, door de vergadering vau aandeel
houders benoemd, om over het belgisch voorstel, ten aanzien
van het exploiteren der staatsspoorwegen te adviseren, confe-
rentien gehad heeft met de ministers van binnen!, zaken en
financiën, en dat het resultaat daarvan de uiet-aanneiniDg van
die voorstellen is geweest, en men levens het besluit heeft ge
nomen om de maatschappij tot exploitatie der spoorwegen te
liquideren of te ontbinden.
Van rijkswege zal er nu eene commissie benoemd worden
om de exploitatie namens den slaat over te nemen eu verder
te regelen.
De N. Bott. Cour. schrijft:
Het ontbrak heden (donderdag) te 's Hage niet aan geruchten
en verzekeringen vnn allerlei aard, als: spoedig aanstaande
sluiting der zitting en ontbinding der tweede kamer; recon
structie van het kabinet, opgedragen aan den heer Heemskerk,
met uittreding v ,n de graven van Znvlen eu Schimmelpeii-
ninck. Spoedig zal blijken wat van een en ander waarheid
is. De kredietwezen zijn nu door de beide katners aangeno
men, en volgeus Z. M. kabinetsbrief aan het ministerie zou
alsdan eene beslissing genomen worden.
In een particulier schrijven uit den Haag aan de Arnh.
Ct. wordt de ontbinding der tweede kamer sterk in twijfel
getrokken. De brochure v iiu den heer Creiners en de kwestie
tusschen de hh. Mijer en Hasselnian moet het wankelende
kabinet veel kwaad gedaan hebben. De heer Mijer stond ten
hove te hoog in gratie orn zoo eensklaps door den eersten den
besten minister te worden teruggeroepen.
Dingsdag berigtte men uit Weenen, dat de abyssinische '"rpeditie ge
schorst was, omdat Theodorus beloofd had de gtvangeren vrij te zullen
geveu. De uieuwe omwalling van Rijssel zal in de volgende maand
voorzien worden van 900 stukken freerutfu geschut op atfuiteu. Fe
Darcelona hebben de bakkers bij abuis ratteukruid in het brood gebak
ken 800,000 Franschen hebben op aanmoediging van het gouverne
ment het mexicaansche keizerrijk gesteund met 291.517,121 fr en klagen
du jammerlijk dat zij bedrogen zijn Te Hengelo heerscht de typhus
onder de fabriekarbeiders. De Monteuegrijuen eischen te konstauti-
nopel op dreigenden toon den afstand der haven Antivari of Spezza
In Rusland is geen deficit op het budget van 186S. De naar Abyssinie
bestemde stoomboot Bosporus is den 21 oct. tusschen Algoa- cu Ninons-
baai op eene rots gestooten en verbrijzeldvau de 88 personen aan boord
zijn omstreeks 5') omgekomen De candiotische opstandelingen hebben
de Turken geslagen bij Zouwa Te Floreuce zijn 6,620.000 Ir. toe-
gestaau voor het veranderen van wapenen Te Nieuwedi«-p zijn o a.
aangespoeld da scheepspapieren van een brik uit bunderland. l>e prins
vau Wallis heeft 2500 fr. overgezonden ten behoeve der nagelaten betrek
kingen der garibaldistische vrijwilligers. koning Theodorus heeft de
stad Debra Tabor in brand gestoken en vernield, opdat zij met in
handen der opstandelingen mogt vallen. In Frankrijk kost het krijgs
wezen 26 inaal zooveel als het \olksouderwijs De Saksische regeling
stelt de invoering der jury voor in het stelsel der regterlijke orgauisatie.
]Q Beijeren is bij de nieuwe legerorganisatie het stelsel van rem
placering aangenomen. De bevolking vau bt Thomas heeft reeds de
vereeniging goedgekeurd met de vereenigde staten.
Het stormachtige weder der laatste dagen, december waardig,
maakt een raensch zwaarmoedig en lusteloos; alleen de avond-
vertoouingen doen hem somwijlen herleven en schudden hem
wakker uit zijn roes. Zóó is het hier, zóó zal het wel overal
zijn Vraagt van mij ditmaal geen nieuws, het is er niet.
Brandje* en ongeinkken zijn er als altijd, maar daarbij blijft
het. Zelfs het woelige Deventer, het levenslustige Kampen,
het levendige Enschede, alles dommelt. Sedert de begeestering
door de magische kracht van tien aartsbisschoppenijken staf
schijnt men overeengekomen om maar lijdelijk en geduldig het
eindje van 67 te verslijten, om het nieuwe des te krachtiger
in te kuunen zetten. Geen wonder dan ook dat een Hagenaar,
een man als ds. Hermau de Ridder, door zijne laatste nuts-
voordragt in 'l Odéuu der hoofdstad, al had hij ook eene echte
Jan- en allemanslezing, al sprak hij ook in zeer hofschen
tr int en al had hij ook wijzelijk den dominé in den H -tg ge
laten, geene betere goedkeuring van 't publiek wist te verkrij
gen dan „aardigjes maar niet boeijeud." Eu als ds. Beets, (he
donderdag a s. zal optreden, zich gedurende dieu avond niet
doet kennen als den schrijver van de éénige Camera Obscura,
dat pronkjuweel onzer boeken, dat nimmer genoeg kan gelezen
worden en klassiek is onder alle klassieken, wacht hem onge
twijfeld een zelfde lotmaar de wereld eischt veel, belaas! in
dit opzigt, te veel.
Met net bovenstaande zou ik gewis mijn artikel „avondver-
toouingen" kunnen sluiten, en daarbij mijn geheelen brief; doch
dan beging ik twee grove fouten, die mijn eergevoel te na ko
men. Vooreerst toch bestond mijn brief alsdan uit niet meer
dan twee holle phrasen, geen dubbeltje port waard, en nog
mindïr om gedrukt eu gelezen te worden want van dit laatste
is niemand beter dan ik zelf, dank zij mijne nederigheid, over
tuigd en ten tweede zou ik eer. feit vergeten aan te stippen,
dat° mijn hart, al» overijselschiuan, goed doet, eensde^ omdat
bet eene zaak geldt, steunende op regt en billijkheid, ander
deels omdat uwe provincie een voorbeeld aan de mijne kan
nemen. En dit is, gij zult het zelf moeten bekennen, wel 9terk,
welligt te sterk voor menig hooghariig zuid-hollandseh hart
Zoo als gij zeker wel zult wet eu, bestaat er eene maatschappij
„Tot uut vau den Javaan," maar wat gij denkelijk niet weet
is, dat zij Zwolle eu Enschede onder hare afdeelingen telt.
Dat zegt heel wat in Overijsel, die van oudsher bekende boe
ren -provincie, afdeelingen eener maatschappij te vormen, wier
eerste werk volstrekt niet is om de Javanen bijbels en trak
taatjes te be/orgeu of hen op den koop toe lastig te willen
vallen met heeren zendelingen maar wel om tot de verheffing
van ons volk mede te werken ./door aan dat volk dat het
„niet weel te zeggendit doen wij op Java en dat moeien
w ij doen. Die maatschappij wil ons volk leeren inzien, dat
„het door de Voorzienigheid tot geheel iets anders bestemd is
„dan om zich te verrijken met het dagloon, dat den javaan-
„schen arbeider naar regt en wet toekomt, waarvan hij leven
„en zijn gezin onderhouden moet." Zij wil het nederlandsche
volk aansporen „tot menschwaardige gevoelens, tot handelen
„naar de beginselen van regt, billijkheid en heerseherspligt."
Zij wil dat Nederland vertuigd «orde „van het misdadige
„zijner oneerlijke winsten op de koffij, van het onzedelijke der
„opium-pacht, en dat het niet langer teren mag op hei daaruit
„voortvloeijend batig slot, dat de oorzaak is van on/e politieke
„eliende eu zedelijke verbasteringwant dat batig slot zóó ver
kregen, is de kanker, die aau ons volksieven. aan onze eer
„en roem, aan onze deugd knaagt, ons christendom schaudvlekt.
„Dat is het, wat ons ontzenuwt en onvatbaar maakt om de
„stem van waarheid en regt te verstaan. Zóó is er bederf ge-
i „komen in den staat, waar dagelijks tweedragt gezaaid, wan-
„trouwen, wrok en partijschap gevoed, de waarheid verkracht
„en het goede verstikt wordt, ouder allerlei leu/en, mei tal
„van drogre lenen." Zij u i! waarheid voor Neder.and eu regt-
vaardigheid voor Java. Dit doei zal zij trachten ie 'uneiken
in Nederland
„door vergaderingen en populaire geschriften de kennis ver
spreiden vau den maatschappelijken en /edelijken toestand der
„Javanen, en wijzen op brouueu van welvaart eu bloei, thans
„tot schade van moederland eu ludie veronachtzaamd of be
lemmerd
„in het licht stellen en bestrijden alle ouregt, tegen Java-
„uen, door wie ook, gepleegd
„maatregelen uitlokkeu en ondersteunen tot bevordering van
„het doe! der maatschappij, in overeenstemming met de wet
„eu de staatsinstellingen
„op Java
„binnen de grenzen der wet en met eerbiediging van den
„band, die Java aan Nederland verbindt, door zedelijken iu-
„vloed en stoffelijke middelen het welzijn der inboorlingen be-
„vordereu, zoowel door aaiimoedigiug van het onderwijs als
„door ondersteuning der pogingen, die tot hunne geestelijke
„ontwikkeling worden aangewend."
En om dat alles, zeg ik nogmaals, dat het mvn hart, al»
ovenjselschraan, goed doet in mijne provincie twe» afdeelingen
te tellen van eene ra ta:schappij, die eene waardige tegeuhang-
ster is van den algempeneu weerbaarheidsboud, en die in de
schoonste van Neerland» provinciën slechts door enkele cor
respondenten wordt vertegenwoordigd.
Waarlijk, hel zoude de stad uwer inwoning schoon staan,
zoo zij koude beslu^n eene afdeeling dier maatschappij op te
rigien, niet omdat nierdoor den bruinen broeder aan gir.dsche
zijde des oeeaans terstond gebaat werd. want hiervan zal geene
sprake kunnen zijn alvorens alle Nederlanders als één man
medewerken aan de noodige hervormingen op Java; maar èn
omdat men iu Zuid-Holland toch ergens moet beszinuen, èn om
dat de zaak zoo bevorderlijk is tot het doen ontwaken van het
maar al te dikwijls insluimerende volksgeweten En dit laatste
(sit venia verbo) is, zoo ergens, bij u wel noodig. En hoewel de
maatschappij zelve zegt, dat zij gen partij/aak is, geen partijgeest
wil en geen partijbelang bedoelt, toch kan ik u de heilige ver
zekering geven, dat zij niet behebt is met dien lamleudigen
geest eu zielmoordeuden saavmansgeest, die schier overal in ons
dierbaar landje over Gods lieve beemden en wateren zweeft,
en bij u haar hoofdzetel schijnt t» houden. Daarom zal het
mij hoogst aangenaam zijn, dat binnen kort in uw blad deze
zaak ter sprake gebragt worde, om zoodoende tot zaroeusteiling
eeuer afdeeling te geraken. Is deze eenmaal gevestigd, welnu,
men houde maar eene vergadering, noodige een teder tot bij
woning uit en spreke ovei het kultuursteisel, door aan ie tooneo
da: het „zeer slecht, maar voordeeiig is," zoo als onlang»
te Zwolle is geschied, eu men heeft reeds stof genoeg tot na
denken gegeven voor dagen achtereen. In afwachting van
gunstige uitwerking eindig ik. Onder het schrijven is mij nog
te biuneu geschoten, dat het zwolsche garnizoen, dat vertrekken
zou, op de gedane aanvrage waarschijnlijk wel zal bliyvem.