Gemengde Berigten.
Varia.
AD VERTEN TIEN.
een fatsoenlijk Meisje,
Malz-Borst-Ronbons.
UITTREKSEL
uit het verslag van den toestand der
gemeente Gouda in 1867.
Burgerlijke Stand.
Hulpbank te Gouda.
30 Cents per pakje.
Alalz-Cliocolad©
nen te maten, door het zoeken van cijeren, de vermenigvul
diging dier vogelen te voorkomen. Evenzoo ergert het me
nigeen dat de enkeie paren kieviten, die hier en daar nog
worden aangetroffen, door het wegnemen der eyeren worden
verdreven. Van hoe groot aanbelang de kivieten voor den
landman zijn, schijnen de grondeigenaren nog weinig te be
vroeden, vermoedelijk zouden zij anders het eijeren zoeken niet
dulden. Hazen zijn er bijna geen.
Uit het Westland verneemt men het volgendeReeds
bij de eerste vracht aspersies, op 4 dezer, werd als eene bij
zonderheid een mandje met nienwe aardappelen naar Ams.er-
dam gezonden, terwijl de vrachten aspersies grooter wordende,
ook het vervoer van aardappelen is toegenomen. Er worden
nu reeds verscheidene kinnetjes met de aspersies afgescheept.
Be aspersies zijn zwaar, menigvuldig en laag in prijs. De
uitgestrekte velden met aardappelen staan voortreffelijk en de
teelt, die het vorige jaar zeer uitgebreid was, is dit jaar schier
verdubbeld. Voor engelsche rekening zijn bereids onderhan
delingen op groote schaal geopend. Het groeizame weder
heeft op alle gewassen een gewenachten invloed en zooals o.
a. de vruchtboomen en de wijngaard zich voordoen, kan een
ruime oogst worden te gemoet gezien.
De heer Gladstone is te Edinbnrg tot kanselier der hoogeschool geko
zen. 24000 Parijzenaars vragen bij petitie het regt om den gemeen
teraad te mogen kiezen. In 1867 zijn 4187 landverhuizers vertrokken
uit Nederland. De koning van Pruissen laat de genade los en zal zich
behelpen met de constitutie. Te Mexico is een opstand onderdrukt.
Voor de slechting der luxemburgsche vestingwerken zijn, naar men beweert,
30 millioen fr. noodig. In den Engelenburg te Rome is een schat ge
vonden. De berieten uit Algerie gewagen slechts van diefstallen, moor
den en andere gruwelen 200 leden van het to'parlement zijn een
kijkje gaan nemer, te Kiel of de pruisische marine nl nader komt.
Stanton wil bedanken als minister indien Johnson wordt vrijgesproken.
Het f<?£St te Heiligerlee is onder schoon weder met geestdrift gevierd.
Het zwitserscbe zangersfeest zal van 11—13 Julij dit jaar te Solo-
tburn gevierd worden. Zatnrdag 23 Mei zijn van Rotterdam de eerste
duitscbe kersen verscheept naar Hall.
jp(Vervolg en slot.)jsw-
De landbouw is in deze gemeente van geen beteekenis. De
huurwaarde der landerijen is gemiddeld ruim 86 per bunder.
De aftleeling van de hollandsche maatschappij van landbouw,
hier gevestigd, telt 120 leden.
luinbouw en bloemisterij nemen eenigzins toe.
Er werden ter markt gebragt 50,780 <5! boter, waarvan de
middelprijs was 1.15 perken 692,300 kaas, tegen/28.75
per 50 i£.
De aanvoer op de vier groote kaasmarkten was grooter dan
in het vorige jaar.
De buitenlandsche handel bepaalde zich grootendeels tot kaas,
boter, siearine kaarsen, tabakspijpen en garens.
De scheepvaart bestond uit 40,998 schepen en 3,890 stoom-
booten, metende ruim 2 millioen ton.
Hier behooren 59 schepen van 10 ton en meer te huis,
roetende te zaraen 1,513 ton.
De aanlegplaats voor stoombooten met het daaraan verbon
den commissariaat verschaft aan handel en verkeer bet ge
wen srtbte gerief.
De nieuwe spoorweglijn naar 's Hage en de verkorte weg
naar Amsterdam zullen voor den bloei van Gouda de meest
gans.ige gevolgen hebben.
Als bijlagen zijn aan het gemeente-verslag toegevoegd twee
bijlagen, een van de gezondheids-commissie en een van de
kamer van koophandel.
Volgens het gevoelen der gezondheids-commissie is een groot
gedeelte der woningen van den mingegoeden stand zeer na-
deeiig voor de gezondheid zij verwacht veel goeds van de
oprigting eener vereeniging tot het bouwen van dergelijke wo
ningen. Vooral was de aandacht der commissie op de zaak
van bet drinkwater gevestigd ook op den slechten toestand
der zijleD en achtergrachten vestigde de commissie de aandacht.
Op advies der commissie werd tijdens het heerschen der cholera
ijsselwater verkrijgbaar gesteld, en met voldoening mag zij op
dien maatregel terugzien.
De groote kindersterfte is de aandacht der commissie niet
ontgaan. Middelen tot verbetering hiervan op te sporen, acht
de commissie haar schoone taak.
In het verslag der kamer van koophandel leest men onder
meer het volgende
Het afgeloopen jaar was voor den handel in het algemeen
niet gunstig. De handel in kaas was slap, die in boter ging
niet achteruit. De fabrieks-nijverheid onderging weinig veran
dering; slechts een nieuwe fabriek, een vlechterij van kaarsen-
pitten werd opgerigt. De fabrieken van aarden tabakspijpen
hadden overvloed van werk, zoodat goede prijzen bedongen
werden. Het getal arbeiders bedroeg 530 mannen, 320 vrou
wen en 150 kindereu. De pottenfabrieken werkten onvoordee-
lig dit bedrijf hield 170 werklieden bezig. De kleingaren-fabrieken
behielden het gewone debiet342 mannen, 240 jongens en 102
meisjes waren daarin werkzaam. De machinale garenspinnerij,
door stoom gedreven, verschaft werk aan 45 mannen, 5 jon
gens, 50 vrouwen en 30 meisjes. De siroopfabriek werkte min
der dan gewoonlijkde branderijen werkten gunstiger. De
disteleerdenjen en bierbrouwerijen werkteu onvoordeelig, de
snelazijnmakerij bleef op dezelfde hoogte; de leerlooierijen roog-
ten zich in genoegzaraen aftrek verheugen. De loodwitmakerij,
door stoom gedreven, verschafte werk aan 14 personen de
bindrottingwasscherij onderging geen noemenswaardige veran
dering. De zeepziederij, door de accijnswet gedrukt, ondervond
vermindering van debiet. De olieslagerijen werkten gestadig
door en met voordeel. De patentoliefabrieken kwijnden in hooge
mate, door het vermeerderd gebruik van petroleum. In de
stearinefabriek werkten 97 mannen, 110 vrouwen, 5 jongens en
44 meisjes; aan werkloon werd uitbetaald 62,000aan grond
stoffen werden verwerkt 3,214,000 De ijzergieterij, door
stoom gedreven, eu waaraan ook een fabriek van stoomwerk
tuigen is verbonden, had veel werk. Het getal werklieden be
droeg 50. De gasfabriek ondervond de gevoigen van het veel
vuldig gebruik van petroleum. De kleedcrbleekerijen, waarvan
3 met stoom, gaven 150 personen werk, en namen in belang
rijkheid toe. De inrigting tot het sorteren en snijden van lom
pen verwerkte wekelijks 12,000 en gaf 54 vrouwen bezigheid.
De scheepmakerijen hadden weinig nieuw werk de houtzagerij
was levendiger dan het jaar te voren.
KANTON GEREGT te GOUDA.
Bij vonnissen van 29 April 1868 zijn
1°. L. J. 2°. E. v. D. 3°. H. N. 4°. A. v. B. 5°.
K. V. 6°. J. M. K, 7°. A. S. huisvrouw van T. d. J.
8. A. B. 9°. C. S. huisvrouw van H. D., ieder wegens bet
schrobben der straat te Gouda, zonder vergunning van burge
meester en wethouders, op eene plaats waar geen markt ge
houden wordt, veroordeeld tot eene geldboete van/1,of ieder
1 dag subsid. gevangenisstraf.
10°. A. L. 11°. C. v. d. G., huisvrouw van H. S., ieder
wegens het zonder noodzaak berijden van een met klinker be
straat voetpad te Gouda, met een kruiwagen niet beladen met
glas of aardewerk, veroordeeld als voren.
12°, H. T., wegens 1°. het als voerman of geleider van een
met een paard bespannen voertuig, niet bestendig blijven op of
bij dat voertuir a staat om het te voeren of te geleiden, en
2°. het bele: van den vrijen doortogt over de rijbaan
van een weg in de provincie Zuid-Holland, veroordeeld tot 2
geldboeten, eene ad 3 en eene ad 1.50, of 1 dag subsid.
gevangenisstraf voor elke boete.
13°. N. E., wegens het als eigenaar of houder van bijen
te Gonda, plaatsen van korven of verblijven van bijen aldaar,
binnen de wateren der stads singels, veroordeeld tot eene geld
boete van 15, of 5 dagen subsid. gevangenisstraf.
Bovendien allen in de kosten van den processe, invorderbaar
bij lijfsdwang.
14°. H. W. eD C. V., aangeklaagd van overtreding der wet
op de jagt en visscherij, vrijgesprokende kosten te dragen
uoor den staat.
Bij vonnissen van 6 Mei 1868 zijn
1°. J. H. 2°. A. S., huisvrouw van J. E. 3°. C. de
H. 4°. J. S., huisvrouw van A. de K.,_ ieder wegens het
schrobben van de straat te Gouda, zonder vergunning vaa
burgemeester en wethouders, op eene plaats, waar gf n markt
gehouden woidt, veroordeeld tot eene geldboete van 1»
ieder 1 dag subsid. gevangenisstraf.
5°. D. S. 60. A. v. S. en C. Z. 7°. J. v. E., ieder we
gens het zonder noodzaak berijden van een met klinker bestraat
voetpad te Gouda, met een handwagen niet beladen met glas
of aardewerk, veroordeeld als vpren.
8°. J. H., wegens het, zonder vrijstelling van den burge
meester, aanwezig hebben van een bezoeker in zijne tapperij te
Gouda, in de maand maart, na middernacht en vóór des mor
gens 5 ure, zonder den bezoeker vóór middernacht te hebben
aangezegd om te vertrekken of althans van Jülens weigering,
om daaraan te voldaan, dadelijk keunis aan het bureau van
politie te hebben gegeven, veroordeeld tot eene geldboete van
10, of 1 dag subsid. gevangenisstrm.
9°. D. W., wegens het laten loopen van vee op eens anders
in den oogst staanden grond, veroordeeld tot eene geldboete
van 3, of 1 dag snbsid. gevangenisstraf.
10°. B. H., wed. D. II., wegens 1°. het verhuizen in de
gemeente Gouda naar eene andere wijk, zonder daarvan binnen
3 dagen aangifte te hebben gedaan bij de wijkmeesters der
wijken, welke zij verlaten en wraarin zij zich gevestigd heeft,
en zonder het bewijs daarvan ter Secretarie der gemeente te
hebben vertoond, en 2°. het schrobben van de 9traat te Gouda,
zonder vergunning van burgemeester en wethouders, op sene
plaats, waar geen markt gehuuden wordt, veroordeeld toi twee
geldboeten, elk van 1, of 1 dag subsid. gevangenisstraf voor
elke boete. Bovendien allen in de ko9ten van den processe,
invorderbaar bij lijfsdwang.
Groote steden zijn hoog9t nadeelig voor de gezondheid der
bewoners; allerlei schadelijke bestanddeelen hoopen zich op en
verkorten het leven.
In de city te Londen stierven, volgens een jaarlijkse!» rap
port, van de 130,000 perscnen, 2,904, of ruim 22 per 1000
op de 45 inwoners had dus een sterfgeval plaats. Van de
15,524 bewoners van Gouda stierven er, volgens het jaarver
slag, 672, of ruim 43 per duizend, of op de 23 inwoners 1.
Zoude een gezondheids-commissie hier een nuttelooze zaak zijn
In de groote plaatsen in Engeland bedraagt de sterfte in
het algemeen ruim 25 per duizend in geheel Engeland heeft
men bijna 23 sterfgevallen op 1000 bewoners. Van de 2904
sterfgevallen in de city kwamen er 1163 voor bij kindereu,
beneden de rijf jaar of 40 °/0. In Gouda was het getal over
ledenen, beneden de vijf jaar, 443 of 66 °/0. Treurige cijfers
voorzeker.
In 1856 was te Amsterdam de sterfte 24.3 per 1000 inwo
ners, of 1 doode op de 41 inwoners, en Amsterdam, wij weten
het, is een stad met stinkende grachten, kelder-woningen en
ongelegen kerkhoven, om van bedomptheid en armoede niet eens
te spreken. Met onze luchtige, ruim gebouwde stad kan het
niet vergeleken worden, maar het sterftecijfer 42°/0 der over
ledenen te Amsterdam stierf beneden de vijf jaar. Met de city
van Londen is het verschil gering, maar mei ons kleine Gouda,
42 en 66 percent. Zouden groote steden met haar bedorven
lucht misschien gezond zijn voor den mensch. Te Amsterdam
en Londen was ruim 21 0/° der overledenen boven de 60 jaar,
in Gouda bedroeg dit slechts 16 °/0.
Van de 100 kinderen, die geboren worden, sterven eer
zij 12 maanden oud zijn volgens de opgave der regering
te Leeuwarden 17, te Maastricht en Nijmegen 19, te Zwolle
20, te Groningen 21, te Deventer en Breda 23, te Arnhem en
Leyden 27, te Haarlem en te 's Hertogenbosch 28, te 's Gra-
veuhage en Utrecht 30, te Amsterdam 32, te Middelburg 33,
te Botterdam en Dordrecht 35.
En in onze stad In het afgeloopen jaar zijn aangegeven
als geboren, levend en levenloos 696 beneden het jaar stierven
206 kinderen, dus 39 °/0 of van de kinderen bereikten slechte
3 den ouderdom van 12 maanden. Cijfers zijn welsprekender
dan de langste redeneringen.
De sterfte in ons land was van 18501856 gemiddeld 26
per 1000 inwoners; in Gouda was de sterfte in 1867, 43 per
duizend, en dit kon 15 per duizend zijn. Veel is dns' nog te
doen, eer dit gunstig sterftecijfer bereikt wordt. Eet leven des
menschen is in Gods hand, maar de mensch is verpligt de
middelen te gebruiken, die bem in staat stellen het leven zoo
veel mogelijk te verleng
Een vergelijking met het naburige Rotterdam valt mede ten
nadeele van de stad onzer inwoning uit. Van de 1000 in
woners stierven er in 1857, 29, of 1 van de 34. Dit moge
ongunstig zijn ten opzigte van Amsterdam en Londen, in ver
gelijking met Gouda is dit ciifer voor Rotterdam nog zeer gun
stig. Beneden de 5 jaar ben.oeg het getal sterfgevallen 52
en boven de zestig was het .9 Wederom cijfers, die in
het nadeel van onze stad zijn.
In 1856 had men in ons land gemiddeld 1 doodgeborene
op de 20 geboorten. In 1867 had men te Gouda op 696
geboorten, 43 levenloos aangegeveneu, of op de 16 geboorten
1 levenloos aangegevene, dus al weder zeer ongunsii"-. I9 het
dan te verwonderen, dat in deze gemeente het cmgekeerde
plaats heeft van hetgene in andere gemeenten wordt waarge
nomen. Overtreffen in andere gemeenten de aangifien der ge-
boorte die van overlijden, hier had men 34 aangiften van over
lijden meer dan van geboorte.
Maar reeds genoeg cijfers. Een sterfte van 1 op 43 inwo
ners wordt in Engeland zoo bovenmatig groot geacht, dat zij
volkomen onduldbaar is, en de regering alsdan verpligt is tus-
schen beide te treden. Wat zal hier gedaan worden om den
toestand te verbeteren. Hoelang bijv. zullen er nog plaonen
besproken, gewikt en gewogen worden om de stad voldoend
drinkwater te bezorgen? Groot is bij dezen toestand de verant
woordelijkheid van het bestuur. Want 1867 is geen buiten
gewoon jaar. Slechts 26 personen zijn aan zoogenoemde epi
demische ziekten bezweken6 aan cholera, 11 aan mazelen en
9 aan typhus.
De cijfers zijn welsprekend mogen zij een volgend jaar, mo^en
zij volgende jaren van voortgaande verbetering spreken. °De
kwaal in zijn geheele uitgestrektheid kennen, is de eerste stap
tot verbetering. Dringend zij de gezondheidstoestand allen
aanbevolen
GOIDA.
Gebohfn 22 Mei. Aagje, ouders G Stam en M. Langerak.
23. Jacobus, ouders K. Vonk en P. van der Woensel. Elias Abram, ou
ders W. G. N. de Keizer en M. J. Rutgers. Marcns, onders E. M.' Cats
en H. Witsteijn. Simon Willem, ouders C. G. Wulffraat en P. S. Tij
bont. Dirk, ouders P. van Oudshoorn en C. Blok. - 24. Johannes
Marinus, onders D. Post en G. Splinter. 25. Willem, ouders W. ran
der Mel en A. Yerheij. Karei Theodor Lodewijk, ouders J, W. G.
Peltzer en J. W. M. Spoor. Catbarina, ouders A. Rietveld en M. C.
Schep.
Overleden 22 Mei. B. Groenendaal, 3 j. 10 m. J. van Houten
19 j. 23. W. A. de Brnijn, 10 w. J. van Maaren, 5 m. 2*!
D. de Bic, 83 j. J. Verhoef, buisvr. van J. Zwaneveld, 69 j. J.
M. van Gastel, 17 j. 25. J. Voordcuw, 8 w. M. A. van Schaik, 3
m. G. van Leeuwen, 5 m.
Bevallen van eene Dochter, M. J.
YPELAARvan Steel.
Gouda, 25 Mei 1868.
Voor de vele en troostende be
wijzen van deelneming, bij het afsterven
ven haren goeden „DE WAAL" onder
vonden, betuigt de ondergeteekende aan
allen haren hartelijken dank.
Gouda, Wed. J. W. de W 4AL
27 Mei 1868. Jansen.
GEVRAAGD, voor eenige uren daags
goed met kinderen en met de naald kun
nende omgaan. Adres in persoon Gonwe
C N°. 195.
COMMISSARISSEN van de HULP
BANK, opgericht door het Departement
Gouda der Maatschappij Tot Nut ran 't
Algemeen, maken bekend dat de zittingen
een aanvang zullen nemen den Z6Sd.0H
JUlli e. k. in het St. Catbarina Gast
huis aan de Oosthaven alhier en dat zij
van dien dag af eiken Zaturdag van 6
tot 71/, nren aldaar zullen worden ge
houden.
Gouda, 26 Mei 1868.
Commissarissen -voornoemd,
De Voorzitter,
Mr. J. FORTUIJN DROOGLEEVER.
De Secretaris,
D. RU IJ TER.
UNIVERSEEL HUIS- en HULPMID
DEL tegen HOEST, HEESCHHEID en
VERKOUDHEID. Te verkrijgen bij de
Heeren J. C. van VREUMINGEN te
Gouda en HENRI J, van den BERG te
Woerden.
is mede verkrijgbaar in pakjes van 40 C'ts.^
60 Cts., 75 Cts. en 1.10.
Aanvragen om Depots iranco aan bet
Centraal-Depot van JOH. HOFF te .Am
sterdam. Voor vervalscbing wordt ge
waarschuwd.
