ötttnenlanö.
r:,c:ure mt fbestaaDde h*^-
(iciiieiigde Skrigten.
Ingezonden.
Varia.
«k«ezT"«. grd7ft *0t
i kan rekenen. ^.i amendement werd met 51 tegen l
,i. j, Alu riwge i» ten ailres der n voluiioun lire party
verspre.id. De insurgeuien in Antepuera hebben acht personen
doodgeschoten.
GOUDA39 Septcn-ber
Maandag avond hebben de ledeu der weerbaarheid eene
senerade me: fakkellicht gebragt door het muziekkorps der dd.
schutterij, als eene welverdiende hulde aan hunnen ijverigen
president,die de zaak zoo welwillend, met zooveel opoffering,
van den aanvang af en nu vooral dezer dagen heeft voorgestaan.
Het gewijzigd ontwerp-adres der tweede kamer in ant
woord op tie troonrede, luidde als volgt Sire 1
1. De tweede kamer der stateo-generaal acht zich gelukkig
de verzekering harer gehechtheid aan L w Doorluchtig Stam-
hu te kunnen vernieuwen, en erkent dankbaar dat Uwe M»-
ies fit bi. het openen van de zitting der volksvertegenwoordi
ging op het vele goede heeft kunnen wijzen, dat het vade*-
land te beurt viel.
2. Tl zonder aangeuaam was ous de medeöeeling, dat ce
betrekkingen met de andere mogendheden niets te wenschtn
overaten. Ijverige behartiging der belangen van handd,
scheepvaart, nijverheid en internationaal verkeer door Uwer
M: W.eits gezantschappen en consulaten wordt in meer dan
een ig: »cnr .1 w elvaart on/er natie gevorderd.
Met "eioegen hebben wij weder uit den mond Uwer
Majesteit vernomen, dat zee en- landmagt, zoowel hier e
lai - in de overzeisehe bezittingen, zich loffeli.k van hare
taak kw .'en.
1 Met t-itgs'fl g en wij de wetsvoorstellen tot verbe-
tera.g van he ii-stt-we/en te gemoet. Het zal ons verheugen,
indien .ie wetgeving er ditmaal in slagen mag, afschaffing der
tienden tot siand te brengen.
5. Uwer M.jc steits bijzondere zorg voor het onderwijs stel
len op boogtn prijs. De wetsvoordrast tot regeling vau
het hcc~er cndcrw'J5, die daarvan een vernieuwd bh k zal op-
Ie» erer, wordt door ons wet verlangen te gemoel gezien.
',»e vo^'tgtng in den aanleg der spoorwegen en in dien
van a:. ie re srroote werken van openbaar nut wordt door ons
roe; vV. loeuing gade geslagen. Voortvarendheid in de vol-
toe -z vuft het spoorwegnet, vooral door aansluiting iD onze
h«re afhankelijkheid van de koloniale bijdragen, is dus niet
afgenomen, liet middel ter verbetering heeft de minister op
zocht in vermindering der uitgaven, tengevolge waarvan tlmus
de staats- eu de koloniale bcgrooiiiig tot een niet onaanziealhk
bedrag minder dan in 1868 worden voorgedragen.
Het eindcijfer van de begrooting voor 1369 bedraagt
96,727,922.91. Hat voor 1868 bedroeg ruim 99 rnillioen.
De som voor de staatsspoorwegen kon dit jaar 2 rnillioen la<*er
worden gesteld dan voor l8ö$.
De middelen tot dekking dezer uilgaaf zijn
Gewone inkomsten van den staat 73,333,275.
De bijdrage uit de kolon. middelen,geraamd op 15,618,355.
Een jaar rente vau de japan. schadevergoeding 50,000.
Het overschot van de staatsrekening over 1S67 n *1,360,000.
Bijdrage uit het vermoedelijk batig slot van
koloniale dienstjaar 1S673,475,000.
MM «IM».
7. Met I ve Majesteit verheugen wij ons in een voldoenden
oog-:, in den meer guiiMig,. 'oestand van onzen veestapel en
in den vooruitgang van menigen tak <-.r. nijverheid. IVaar,
zooalt me: opz g- tot de vis-cher.cn, de uitkomst min bevre
digend was, Uat Uwe Majesteit ous verbetering of uitbreiding
ten gevolge van i.ieuwe ondernemingen hopeu.
-Met groot e voldoening zagen wij bet nitzigt openen,
dat, bij eene altijd wenschelijke matiging in de raming der
uitgaven, in alle eischen der dienst, de spoorwegen daaronder
begrepen, zonder buitengewone hulpmiddelen zai kunnen voor
zien worden.
9. De ons verder toegezegde wetsontwerpen betreffende biu-
ner.landseh en financieel beheer, waaronder dat wegens de af
schaffing van het .egelregt op de tirnkwerkeD, zulie'n wij met
naaunge/eibeid onderzoeken,
10. Met verlangen zien wij het verslag wegens den staat
onzer ovcrzeesche be/itiingen te gemoet. waarvan de inzendinv
binr-en weinige dagen ons door Uwe Majesteit is ioe<-e/e°-d.°
Tot spur _-e vastoHing der nederlandsch-indische beeroo-
ting voor ls.;9 zullen w,j naar ons vermogen medewerken.
11 beseffen levendig de noodzakelijkheid, dat zoo menig
groet he ,ng van onze voornaamste bezitting worde -eregeld
!I. Onze wec.seh, Sire, is met Uwer Alajesteits* regerin-
eenuragtig - .men te werken, opdat onze werkzaamheden, on
der hungeren zegen, tot krachtige bevordering van 's lands
belangen stretken.
De minister van financien heeft zaturdag middaw de
etaatshegrocting voor 15d9 ingediend bij de tweede kamer, en
daarbij eene rede gehouden, waaraan wij hier de volgende 'op-
gaven outleenen
Het overschot ran de dienst van 1S67 kan op ruim vier
miinoen gulden geschat worden. De opbrengst van de gewone
middelen over de eerste acht maanden dezes jaars bleef beneden
die vau 'net overeen tmmende tijdperk in iS67;de opbrengst
ran het successie-regt bedroeg a Kets V/s miiiioen minder. De
minister toonde aan, dat het ophouden den grooten over-
rloed der middelen, dien wij in vroegere jaren gessten, voor
namelijk aan de vermeerderde uitgaven moest worden toege
schreven, welke in IS67 zelfs 10 rnillioen meer bedroegen dan
in 1866; hiervan kwamen 5,800,000 voor de marine en
1,509,000 voor oorlog. De schaduwzijde van onze financien,
96,8 36,633.
De minister merkte voorts op, dat het batig slot van de
koloniale dienst over 1S67 eigentlijk 51/® rnillioen bedroe;,
waarvan hij slechts 31/2 rnillioen voor de dienst van 1
j beschikbaar stelde, zoodat er dus voor iater nog twee mil hoen
overbleef.
De vermindering voor de spoorwegen is geen besparing; de
uitgave zal later toch moeten geschieden. Voor de voltooien?
zal in 't vervolg eene leening moeien gesloten worden. Het
geheel der uitgaven daarvoor is bepaald op 140,000,000.
Van dat bedrag zai, met inbegrip van hetgeen voorliet volgend
jaar geraamd wordt, 106*/3 rnillioen uit koloniale baten gevon
den zijn. Men zal dus later ongeveer 30 of 40 rnillioen moe
ten ieenen. Nog zeer geruimen tijd kan hiervoor echter eme
gunstige gelegenheid worden afgewacht.
In de zitting van de tweede kamer van maandag zijnde
beraadslagingen aangevangen over het ontwerp-adres van ant
woord op de troonrede. Over de algemeene strekking van he;
adres voerden het v oord de hh. Bichon van 1 Jsselmonde, (jef-
ken en Sanymans A ader. De eerste had er bezwaar tegen, dat
het adres slechts een bioote weerklank was van de troonrede
de tweede noemde het adres een tweeslachtig adres, noch zelf
standig, noch een bioote weerklank, dat hein echter niet weer
hield de algemeene strekkrag goed te keuren voor den laat?
was het zwijgen over het lag** onderwijs een groot bezwaar.
Nadat de heer Dullert de algemee.^ strekking had verdedig]
toestand* 8? faUT?„^ TXiU^T11- 1
bedenkingen aanleiding. Bij I 3 izëèl f fif""
heer van Wassenaer Ua.wvck' Voor In hJ'M ^rl'
be^ele^dVhi,Dr:
bewijs geleverd, hoe l»e Majesteit op de kractv,^ med.w...
men verworpen en daarna de par-graaf goedgekeurl. H,i
(regtswezenj werden een drietal amendementen voorgesteld -tril
kende tot wijziging der redactie. Een dier amendementen
eer P,'J.naPPel- werd met 50 tegen 21 stemmen goedje
kenrd, zoodat m plaats van „Het zal ons verheugen, indiende
wetgeving er ditmaal ui slagen mag afschaffing der tienden tc:
stand te Oreogen,'' zal gelezen worden „Het zal dr.
landbouw van den last der tienden te ontheffen."" Bij'A k-
lÜvrl"M r? -,§ I? (°u,dern iJs). "n den volgenden iahond
Majestetts bijzondere zorg voor het onderwijs stellens
op hoogeu prijs. De wetsvoordragt tot regeling van het ho=r
onderwijs, die daarvan een vernieuwd bliik zal opleveren wort
vrZ TS |met, TerlallSen «e gemoet gezien," stelde de hr. Gefke:
oordanrb!, te voegen de volgende zinsnede: „Wij mogen neb-
leedwezen niet ontveinzen, dat door Uwer Majesteit!
redering met aan de natie tevens het nitzigt wordt geopfil
op eene wenschelijke tegemoetkoming aan billijke bezwaren,
hl vn I g|er °nde7'Js-" De ^er W. van Ooltstein deel
veranH ]t "a v eCT9te zin"eUe het artikel aldus zo»
veranderd worden „Zij strekt ten waarborg, dat de bezwaren
van velen tegen ons lager onderwijs door Uwer Majesteit» re-
genng met ernst en belangstelling zullen overwogen worden.
De wetsvoordragt tot regeling van het hooger onderwijs word:
u'°"® fet |ïer'a,.'g1e'1 te gemoet gezien.» Onderscheidene
leden voerden daarbij het woord. Bij de beraadslagingen werd
hoofdzakehjk op de bezwaren gewezen, welke, naar het oordeel
.tnnff? ge", ,Dn?:iD? "D het lager schoolwezen be
stonden, en op de wenschelijkheid om middelen te vinden, ten
einde daarin te voorzien.
fn de zitting -an gisteren zijn de beraadslagingen voortge
zet, De nr. van Nispen stelde de feilen der wet en de grie
ven daartegen in het licht; dit was een „ligt door hei geloof
in oü .em opgelegd. De hr. de Bosch Kemper toonde aan,
dat het openuaar onderwijs niet godsdienstloos is. Als echt
volks vertegenwoordiger achtte hij zich verpligt daartegen op te
komen. Maar dit sloot niet uit dat in de wet sommige ge
breken bestonden, die bij beaamde, vooral van aUministraUeven
aard. De hr. Bichon van IJsselmonde verklaarde zich voor
de amendementen en zou zijn vertrouwen aan de regering ont
zeggen als zij hare houding tot dusver aangenomen volhield.
De heer vau der Does de Willebois wilde tot alle amendementen
medewerken, waarin van deze kwestie gewaagd wordt. De
heer Guljé verklaarde zich tegen de amendementen. Hij was
te zeer overtuigd van het uut der neutrale school dan dat hij
eene herziening zou wenschen. De beer Moens verklaarde zich
mede tegen de amendementen. De heer van Kuyk stelde een
subamendement op dat van heer Gefkeu voor, met het doel
om daaruit weg te laten, de woorden: „Middelbare en." De
heer Lenting verdedigde de onderwijswet tegen de aanvallen
harer tegeustanders. Hij wilde de redactie der commissie hand
haven. De heer Koorder9 achtte het amendement Gefkeu
nog niet sterk genoeg geaccentueerd, maar zou dit met de
meeste overtuiging goedkeuren. De heer Jonckbloet achtte deze
discussie onvruchtbaar en bestreed de amendementen. Ook de
hr. Godefroi verklaarde zich tegen de ainenderaenteu en sterk
voor de handhaving der openbare gemengde school. Heden
voortzetting.
Bij de O. I. begrooting voor 1869 is het totaal der mid
delen in Nederland geraamd op 56,865,410, en van die in
ïndie 62,168,614, te zamen 119,034,024. Uitgaven in
Nederland en lüdie 103,415,066. De geraamde bijdragen
aan de nederl. schatkist 15,618,358, of ruim 4 rnillioen meer
dan volgens de raming voor 1868. Er zullen 50,000 picols
suiker meer dan tot dusver in Indie verkocht worden.
Bij Zr. Ms. besluit van den 3n sept. jl. is goedgekeurd
de bpgrooting der enkel provinciale cn huishoudelijke inkom
sten en uitgaven van Zuid-Holland voor de dienst 1869.
Men schrijft ons uit den Alblasserwaard, dd. 27 Sept.:
Heden morgen ontlastte zich, omstreeks elf uur, een kort
doch vrij hevig onweder boven een gedeelte van dezen waard
en sloeg de bliksem in de woning van den landbouwer Peter
Vonk, ie Goudriaan, welk pand door twee gezinnen bewoond
werd. Ook een andere kleine woning, onmiddellijk aan boven
gemeld pand grenzende is inede eene prooi der vlammen ge
worden. Nanr men cegi, zijn beide gebouwen verzekerd, als
mede het grootste deel der inboedels, waarvan echter het een
en ander is gered geworden. De spuiten van Goudriaan en
het naburige Ottoland hebben zooveel mogelijk trachten te
blusschen, doch beide woningen zijn totaal afgebrand. De ei
genaar van het kleinste pand, een klompenmaker, was toeval
lig afwezig. Dc hooivoorraad, een groot deel van den hen
nep en het gedorschte hennepzaad ziju mede verbrand, terwijl
de bliksem een kalf doodde.
Men schrijft uit
Het eiland Voorue: In verband met het bebouwen der lan
derijen en het ztiaijeu van winterkoren, blijven de boeren hier
nog naar veel regen verlangen. De handel in aardappelen
wordt levendiger. In de afgpioopen week werd daarvoor
f *2.50 a 2.60 per mud besteed.
Uit New-York is 25 sept. de stoomboot Dumbarton met ammunitie
voor de inaurgenten naar Spanje vertrokken. -Het btslag op de gotdtren
yan den hertog van Modena in Italië is definitief opgeheven J>e groot
vorst Alexis is cp de westkust van Jutland gestrand. - De porte vuliest
het geduld en dreigt de Roraeuiers regt te zetten. De eenige gealli
eerde van de spaansche regering is de fransche monitear. 3801)0 in
1866 buit gemaakte geweren worden van Stettin verscheept naar hina.
De carlistische pretendent is up reis naar de spaansche grenzen.
De agitatie ouder de bakkersgezellen te Hei lijn is aan het bedaren
Napoleon heeft weder een trouwen voorstander verloren in den pool
Walewski, die ook van zijne familie was Hongarije verbroedert zich
met Croatie. 1200 mijnwerkers hebben den arbeid te Es*en hervat
De schoenmakers te Liverpool znllen door eene werkstaking sedert 8
jnnij waarschijnlijk 10 pCt. verhooging van loon bekomen. britsch
Indie zal eene eigene zeemagt bekomen. Mama Christine laat voor
hare dochter Belle apartemeuten in orde brengen te Parijs. De nooid-
doitsche vloot zal vermeerderd worden inet twee schepen Dc Span
jaarden willen de vrouw* koningin verruilen tegeu de vrijheidsmaagd en
het leger tegeu de volkswapening.
Mijnheer de Redacteur
Gaarne wenschte ik, in het belang der goudsche weerbuar-
heids-vereeniging „Burgerpligt" onderstaand berigt in uw veel
gelezen blad opgenomen.
Zoo als velen bekend zal zijn, gingen 11. donderdag middag
een 30tal onzer vereeniging op reis naar 's Gravenhage, om
deel te nemen aan den algemeeneu wedstrijd of om getuigen
daarvan te zijn. Bij hui me aankomst te 's ll3ge werden zij
door hun president deu heer Wesierbaan en eenige andere hh.
officieren opgewacht ran daar trokken zij naar het kamp by
Waalsdorp, ongeveer 1 uur afstand van 's Hage, en werden er
afgewacht door eenige heeren, met het opzigt over de leger
plaats belast. Toen hun de noodige legerplaatsen waren aan
gewezen en in mondbehoeften op eene gulle wijze door ban
president was voorzieu, gingen zij gezamentlijk naar den tuin
van het kou. zoölogisch genootschap, niet alleen, omdat Z. M.
den wensch had te kenuen gegeven aldaar alle corporalien
vereenigd te zien, waardoor dan ook in dien tuin eenige dui-
zende inenschen verzameld waren, maar ook omdat in dien
tuin, die in alle opzigten fraai verlicht was, het mnziekgezel-
schap van de grenadiers en jagers, onder directie van den heer
Dunckler, zich bij afwisseling zou laten hooren. Na eenig
vertoef in den tuin, en later, als vereenigingspunt voor de
kamperende troepen in de sociëteit „de Vereeniging", die voor
hen toegankelijk was gesteld en op eene uitmuntende wijze ge
decoreerd was, vertrokken zij met andere corporatien, onder
begeleiding vau muziek, naar het kamp. I)en volgenden dag,
voor den wedstrijd bestemd, oudervolden zij de meeste sym
pathie van allen, ja, bleek het huu, dat niet alleen hoogge
plaatste officieren, maar ook ouden van dagen zoow el als jongeren,
zich één doel voorstelden, namelijk, om als broeders met elkan
der om te gaan en des noods onzen dierbaren grond te ver
dedigen. Aan den wedstrijd op 100 passen, waarvoor 12
prij/en disponibel waren gesteld, werd door 400 personen deel
genomen, waarvan 16 uit Gouda hiervan bekwamen Hülsmann
en Steenbergen jr. ieder een prijsdit strekt ten bewijze,
dat Gouda zeer goede scherpschutters oplevert, en het zal zeker
velen uitlokken om medelid te worden, te meer daar het nitzigt
bestaat, dat telken jare een zoodanige wedstrijd zal gehouden
worden en Gouda zich dan ook waardig kan vertegenwoor
digd zien.
Ten slotte wil ik hier nog bijvoegen, dat de spoortreinen
de deelnemers voor half geld vervoerden, eu de nat. tooueel-
voorstelling, expresselijk hiervoor gegeven, tegen half entree
voor .deren scherpschutter toegankelijk was eindelijk dat de
tooneelvoorstelling door Z. M. den koning vau den beginne
at* is bijgewoond en dat van tijd tot tijd, onder het gezang der
menigte, het „Wilhelmus vau Nassauwe" door het muziekgezel
schap werd uitgevoerd. N.
In dit jaar hebben in Frankrijk 293,214 jonge lieden deel
aan de loting voor de krijgsdienst genomen. Volgens een
officiële opgave waren daaronder 60,266 die niet konden le
zen noch schrijven, 7059 die lezen konden maar niet schrijven
en 219.0S7 die lezen en schrijven konden, terwijl er 6082
waren, waarvan men niet heeft kunnen nagaan, welke kundig
heden zij bezaten. Alzoo waren van de lotelingen van dit
jaar ruim 21p('t. geheel onkundig. In 1867 bedroeg dat
aantal 23pCt., dus 2pCl. meer.
De troonrede had dit jaar, zooals gewoonlijk, niet veel bij
zonders, rustige rust zoude men in Indie zeggen, en dat men
daar legen die rustige rustverslagen veel heeft, is te begrijpen,
hier echter doen zij minder kwaad, want op de troonrede volgt
het adres van antwoord en de di«cussien daarover kunnen de
rusiigsïe slapers wel wakker sehuddeu. Het ministerie zal
zich omtrent verschillende punten moeten verklaren, het is te
hopen dat die verklaringen zoo duidelijk znllen zijn als die
reeds in de eerste kamer zijn gegeven, opdat wij voor goed
van de achterdeurtjes-politiek verlost worden.
Herhaaldelijk is aangedrongen op de openbaarmaking van
de begrooting der sLui en eindelijk is die in de courant op
genomen, waardoor ieder in staat werd gesteld daarvan ken
nis te nemen. En wat is het gevolg van dien maatregel?
Of allen hebben de begrooting uitmuntend begrepen of men
heeft er geen acht op geslagen, berustende in het oude spreek
woord Wat de heeren wijzen, zuilen wij prijzenten minste
niemand heeft zich de moeite getroost om zijne medeburgers
eenige onduidelijkheden of verkeerdheden der begrooting in de
courant aan te wijzen, of inlichtingen te verzoeken. Men heeft
gezwegen en daardoor het nuttelooze der openbaarmaking aan
getoond, want waarlijk zoo duidelijk was de begrooting niet,
dat men niet eenige inlichting noodig bad, om achter het
fijne van de zaak te komen.
Werd de bevolking vóór 1S4S weinig of niet gekend, waar
het regeringszaken betrof, de herziene grondwet heeft daarin
