Binnenland.
Gemengde Berigten.
Varia.
Burgerlijke Stand.
Icu! .Ier minister* wordt omschreven om tijdelijke wettelijke
lep.ilii.ffcn buiten effect te stelleu. Daarenboven komt in ge- j
tnr. I d.tffblad voor een ministerieel besluit, door het gansebe
min - ene onderteekend, waarbij op grond van het aangehaalde
ke rr jk besluit, exceptionele bepaliugen worden voorgeschre
ven ten opzig'e van Praag eu zijne voorsteden.
De stadhouder van Bohemen, de heer v. Kehersperg, is
op pen- oen gesteld en vervangen door den luitenant veld- 1
m. rs halk v. Killer.
Pra&g, 12 Oct. Gisteren namiddag was er een groote
volksoploop te ïmieow, welke slechts door tusscbenkomst d^r
militairen is kunnen uiteengejaagd worden, nadat verscheiden
personen ge-voud warec. Des avonds was de rust^ her
steld. Heden heeft de militaire gouverneur, generaal v. Köiler,
eene proclamatie uitgevaardigd, waarin de bevolking wordt
vermaand om rust en orde te bewaren. Daarin wordt gezegd,
dat de gouverneur het als zijne taak beschouwde om de wet
telijke erde te herstellen en dat hij overtredingen daarvan des
noods met de gewapende raagt zal te keer gaan, terwijl hij
de hoop uitspreekt, dat na herstel van de lust in de gemoe
deren, men den weff der oproerigheden zal verlaten en eene
redelijke schikking tusschen de partijen op den constitutioneieu
wezoeken en ook vinden zal.
Pesth, 12 Oct. Eergisteren heeft te Semlin de confron-
ta ;e van prins Karagecrgewitch met zijne medebeschuldigden
plaats gehad. Daaruit moet de volledige schuld van den prins
aan den moord van prins Michael gebleken zijn. Morgen zal
bij waarschijnlijk naar Pesth teruggebr3gt worden.
Florence," 12 Oct. De dagbladen deelen mede dat bet
tot »a. der inschrijvingen voor de tabaksleening 592 millioen be-
rir fft en dat de vermindering is vastgesteld op 20pCt.
Madrid, October. De secretaris van Gonzales Bravo is
door het volk op straat ernstig gekwetst, ueneraa! Prim heeft
de bonding van het volk zeer gelaakt. Hij heeft bevolen.dat
men de grieven zgu vergeten, en dat men zich eerder voor er-
gelijke tooueelen behoorde te hoeden, in plaats vau het bloed
in de straten te doen vlo 4jen.
10 0-t. De junta heeft de gisteren uitgevaardigde ver
klaring, omtrent de regten der natie, gecompleteerd, door den
wensch te kennen te geven, dat de doodstraf zou worden af
geschaft dat de individuele vrijheid zou worden geproclameerd
en dat het domicilie onschendbaar zou zijn. De junta beeft,
ten einde in de behoeften van de arbeidende klasse te voorzien,
eene leening uitgeschreven van 10 millioen realen, gewaarborgd
door gemeente-obligatien. Deze som zal worden gedelgd door
verkoop van gemeente-terreinen. Twintig kapitalisten van Ma
drid hebben gistereu ieder voor 50,000 realen ingeschreven.
Alle provinciën hebben het nieuwe gouvernement erkend.
Vele leden van den staatsraad hebben hun ontslag ingediend.
De regering heeft krachtdadige maatregelen genomen om alle
revolutionaire bnitenspor.gheden in de provinciën te voorko
men of te straffen. Er heerscht hier de meest gewen-ehte rust.
11 Oct. De junta heeft den maire van Madrid gemag-
tigd om openbare werken te doen aanleggen, welke verbete
ringen in het leven roepen en der bevolking nuttig zijn. De
mschrijv ogen der gemeente-leening hebben het bedrag vin
50Ü.OUÜ frs. bereikt.
-José Maria Orense, markies van Albaïda, heeft de vol
gende repubiueinsche proclamatie aan de Cataloniers gerigt
„Weg met de koningen want allen spannen in meer of
minder mate zamen tegen de vrijheid.
„Noch de Franschman Moutpensier, noch de Portugees don
Fernando, noch een der duitsche vorstjes, waarmede de mod
deraars ons /.ouden willen begiftigen!
„In I «lie had Victor Emanuel zijne kroon verworven door
den s*rijd eu aiie verdrukten beschermd; toch is hij geëindigd
met de ondankbare van Aspromonte te ziju. Een koning met
democratische beginseien zou ou» leiden tot eene wederopvoe-
r.ng van het fransche kiuchtspei van 1S3U1S4S.
„Spas.je kan slechts eene bondgenootschappelijke republiek
Zijn. Catalonie vooral met zijne oude handvesten, met zijn
ar .chtig karakter, zi^ne liefde voor den arbeid en zijne neiging
om zijn eigen leven te leven, bezit alles wat bet uoodig
heeft om zich zeif te regeren gelijk de beste der amer. stalen.
„Maken wij van de vrijheid van drukpers, van spreken,
van vergaderen gebruik om luide den definiticven val van
de koningin van Spanje te verkondigen en de toepassing der
bondgenootschappelijke beginselen in vereeniging met allen,
wanneer het geldt de verdediging van ons grondgebied.
„T-aten wij goede Spanjaarden en goede katholieken zijndie
twee zaken sluiten elkander niet uit; zij vullen elkander aan.
„Als wij een koning kregen, zou hij slecht ontvangen wor
den door de republikeinen, de Carlisten, de aanhangers van
Isabella, door bijna allen, en niemand zonde hem met geest
drift ontvangen.
,Geea vorst, die achting heeft voor zichzelven, zon eene
kroon willen aannemen, die hij niet veroverd heeft en waar
tegen hel eenstemmig gevoel van alle Spanjaarden zich met
kracht zou verzetten.
„Weg met de koningen!"
Gerona, 3 October 68.
Orense is heden avond alhier aangekomen. Hij zal eene
groote democratische vereeniging bijwonen en het voorstel
deen, dat slechts de republikeinsche regeringsv.. m de demo
cratische beginselen kan voldoen.
12 Go. Er is hier gisteren een democratische bijeen
komst gehouden, die zeer rustig afgeloopen is. De redevoe
ringen waren gematigd en werden met kalmte aangehoord. Er
heerschte de volmaakste orde. De bijeenkomst heeft eenstem.
mig aangenomen een verklaring, dat de democratie de rege
ring moest ondersteunen, zoolang zij getrouw blijft aan de
beginselen der revolutie, Het vergevorderde uur belette de
bijeenkomst te stemui°u over een voorstel van den heer Orense.
Een tweede bijeenkomst zal eerstdaags gehouden worden.
Prira heelt een brief geschreven aan de Gaulois, waarin
hij aan dat blad zijn dank betuigt voor de sympathie, die het
voor de revolutie aan üen dag heeft gelegd. Verder geeft hij
zijne verwondering te kennen over het ongeduld van een g
deelte der fransche drukpers, hetwelk van oordeel is, dat SrAuje
niet spoedig genoeg aan het werk gaat. Prim zegt, d-.t acht
dagen genoeg geweest zijn, om eene drie eeuwen oud dynastie
omver te we.pen en een ander gouvernement te '^stigen. Wij
zuilen thans niet dralen om den nieuwen staat .an zaken met
de constituerende cortes te grondvesten op de grondslageu van
het programma dal gij kent. Alsdau zullen wij er iu geslaagd
zijn het ideaal in de staatkunde voor Spanje bereikt te hebben,
namelijk de ware constitutionele monarchie, gebaseerd op grond-
slagen zoo liberaal als met dezen .egeriugsvorm slechts over
een te brengen is.
De minister van oorlog heeft een besluit genomen, waar
bij aan de korporaals en officieren van het geheele leger tot
aan den rang van luitenant-kolonel, een hoogere rang toege
kend en aan de soldaten vermindering van diensttijd verze-
kerd wordt.
13 Oct. in een brief van Espartero aan Serrano gerigt,
wordt gezegd, dat hij en zijne vrienden het gouvernement on
dersteunen om het beginsel der nationale souvereiniteit te doen
zegepr.éeu.
Bij decreet van den minister van justitie is de sociëteit
der jesuiten gesupprimeerd in het spaausche schiereiland en de
eilanden, die daartoe behooren, is haar gelast de collegien en
verdere instellingen binnen 3 dagen te sluiten, en bepaald, dat
hare mobilaire eu vaste goederen het eigendom der natie zijn.
De Gaceta bevat een brief van Espariero, waarin deze
Serrano gelukwenscht eu de hoop uitspreekt van het beginsel
der volkssouvereiniteit te zullen zien zegevieren. Hij biedt
hem zijn stem aan. Hetzelfde blad bevat een brief van Kios
Rosas, waarin de hoop wordt uitgesproken, dal de vrijheid
blijvend gegrondvest zal worden op den grondslag vau den
monarchaleu regeringsvorm.
Kopenhagen, 12 Oct. De fiactiën van den rijksdag
hebben een ontwerp van antwoord op de troonrede in gereed
heid gebragt, waarin gesproken wordt over de heugelijke eeos-
gezindheid tusschen koning en volk, over de onderhandelingen
betreffende Noord-Sleeswijk, over het wenschelijke vau bezui
nigingen in het bestuur eu over de hooge beteekenis, welke de
verloving van den kroonprins voor geheel Scandinavië heeft.
GOUDA14 October.
Naar men verneemt, zal op diugsdag a. s. het gewoon
jaarlijksch prijes;chieten voor de leden der weerbaarheids-veree
niging plaats hebben.
In de maandag gehouden zitting van de tweede kamer
zijn ingekomen een wets-ontwerp betreffende de maten, gewig-
ten en weegwerktuigen, en twee wets-outwerpen tot wijziging
van de hoofdstukken II en VII B der staatsbegrooting voor
1S67. Omtrent een tweetal ontwerpen werd door de coromis-
sien van rapporteurs het eindverslag uitgebragt en voorts
Kennis gegeven van de beuoemiug van rapporteurs voor on
derscheiden wetsontwerpen.
Een der vroegere gevangenen van wijlen konir.g Theodoras
van Abyssinie, dr. Blanc, geneesheer bij de engelsche missie in
dat rijk, is, vergezeld van een jongen Abyssinier, bij zijn zwa
ger ds. Trip van Zoutelande, te Hattera, aangekomen. Hartroe
rend is het verhaal zijner langdurige en harde gevangenschap
Hij zal eerstdaags te 's Hage over zijn wedervaren inAbyssmm
eene conférence houden in de fransche taal.
Volgers het door den minister van koloniën aan de kamer3
ingezonden verslag, dat op eene andere wijze dan vroeger is
ingerigt, maken de jongste berigten van Java gewag van een
schier overal voorspoe ligen rijstoogst, het voorname element
der tevredenheid van den inlander. Ook de suikerfabricatie
scheen den planter een goed loon te beloven. Minder vruch
ten deed de koffiiplant vervrachten, ten gevolge van tie voor
deze cultuur nadeelige weersgesteldheid in 1867. Over den
gezondheidstoestand des volks luiden de tijdingen in 't alge
meen gunstig. Politieke voorvallen onder den inlander op
Java vond men in de officiële mededeelingen niet vermeld.
De europesche maatschappij op Java, zoo industriële als
ambtelijke, ziet steeds reikhalzend uit naar eene beslissing van
hetgeen men „het koloniaal vraagstuk" pleegt te noemen. Het
kan niet ontkend worden dat de. langdurige onzekerheid ora-
rent het bedoelde onderwerp, dat in zoo veler dagelijksch le
ven grijpt, staatkundig beschouwd, ongunstig werkt. En die
werking verspreidt zich over menigeen der inlandsche hoogere
ambtenaren. De onrustbarende geruchten echter, nu en dan
h.er te lande uitgestrooid ouer toenemende onveiligheid op
Java, in het bijzonder voor Europeanen, worden door de in
gewonnen officiële berigten geenszins bevestigd. De minister
brengt verscheiden berigten bij, iu dien zin ook ua een inge
steld naauukeurig onderzoek verkregen.
Naar de kust van Guinea is versterking gezonden, o. a. 250
aehterlaadgeweren, vergezeld van personeel met de behandeling
dier wapenen bekend. Hierdoor wordt aan de bezetting teil
groot overwigt verzekerd.
Men schrijft uit Bemmel Men is hier thans druk met
den aardappelenoogst bezig, de kwaliteit van de meesten laat
niets te wenschen over, is integendeel voortreffelijk, van som
migen is zij door het zoogenaamde doorwassen minder goed.
De prijzen bedragen pl. m. 2 het mud. Over het alge
meen mag gezegd werden dat het hier voor den landbouwer
een uitmuutend jaar was. Tarwe, rogge en koolzaad leverden
een buitengewoon ruim beschot op; boekweit was minder goed,
de tabak, hoewel niet bijzonder, leverde een beter product op
dan hij de laatste vier jaren gedaan hadhet vroege hooi
was zeldzaam goed, het late integendeel, ten gevolge der
droogte, geheel mislukt, erwten en boonen zijn er bijna niet,
de beetwortelen, die men hier meer begint te verbouwen, ble
ven beneden het middelmatige, appelen zijn er in overvloed,
peren daarentegen weinig, de prijzen der appelen verschillen
van 1.25 tot 1.50. Sterk wordt hier thans naar regen
verlangd, daar men door de droogte niet in staat is met het
zaaijen van het winterkoren voort te gaau.
Te Madrid is een permanente democratische club opgerigt. De duitsche
noordpool-expeditie is zaturdag middag behouden op de Wezer teruggekeerd.
Pruisen /.al eenige oorlogschepen zenden uaar de spaansche kust om de
belangen te beschermen der duitsche onderdanen. Jn Bulgarije wordt
eene militie georganiseerd tot bescherming der gienzen. In de kolen
mijnen bij Charleroi is het werk weder gestaakt. De turkscbe zameu-
zwering was vooral het werk van vreemdelingen, Engelscheu, Grieken
en Russen. Met de versterkingen van hiel wordt geregeld voortgegaan,
het zal nog vier jareD du^en en 4 millioen gu'.dcn kosten. Het gar
nizoen te Praag wordt versterkt. In Sevilla, de stad der auto-da-fe's
is de eerste steen geleed van eene protestanlsche kerk. Te Madrid
ontvangen 40,000 werklieden dagelijks elk 2 francs subsidie. De wer
vingen voor bet pauselijk leger duren nog altijd voort te Parijs. Er
hebben op nieuw uitbarstingen plaats van den Vesuvius. Zaturdag is
dc geboortedag van koningin Isabella te Havana als naar gewoonte gevierd.
De herstelling van den transatlantischeu telegraafkabel is maandag
middag voltooid. De opbrengst van bet badhuis te Scheveningen gedu
rende deze-i zomer bedraagt ruim 150,000. Het uieuwe tag. parle
ment zal dit jaar niet bijeenkomen
Te Londen, in het noorden der stad, heeft men een nieuw
park aangelegd van zolk een aanmerkelijke grootte, dat men
berekend heeft, dat geheel Berlijn er zoude kunnen staan. Groote
grasperken moeten dienen tot volksspelen. Ook zal daar een
groot aquarium worden aangelegd, om het nuttige met het
aangename te vereenigen. Midden in het nieuwe park verheft
zich een nieuw kristallen paleis, niet minder grootsch dan het
reeds bestaande te Sydenham, en dat dezelfde bestemming heeft
kunst, industrie en vermaak.
Een terrein voor volksspelen waar vindt men dat bij onze
steden waar is daarvan een schijn bij onze stad Maar het is
keiaasook niet noodig, want waar zijn de oude volksspelen
der Hollanders gebleven Ons volk bezit geen volksspelen
meer, en de wecrbaarbeids-exercitieu zullen daarvoor een scbr&ie
vergoeding zijn. Waar vindt men nog kolf- of kaatsbanen
De nederlandsche deftigheid heeft alles verdreven wi! men nog
volksspelen zien, dan moet men de grenzen overmisschien
dat men in Noord-Brabant nog een overblijfsel vindt in de
daar bestaande handboog-schutterijen en muziekgezelschappen
met de daaraan verbonden gezellige vereenigingen. Ons volk
houdt eens in het jaar kermis en daarmede is het uit.
Op Java is men toch een ondaukbaar volkje. De ond-gasten
hebben wel gelijk. Nu heeft de vorige minister hun een
uitstekend schrijver als redacteur vau een der nieuwsbladen
willen bezorgen, en daartoe geen gelden, altijd uit de schat
kist, ontzien, om het dien schrijver zoo gemakkelijk mogelijk
te maken, en in plaats van die groote liefde met vurige
dankbaarheid te erkennen, weigeren zij het blad te lezen. Bo
vendien maken zij nu een beweging, die zelfs hier te lande
weerklank vindt. Eu wat steekt er dan toch wel voor kwaad
iu, dat de minister aan een dagbladschrijver een mooi som
metje geld cadeeu geeft Ondankbaar volkje, daar op Java!
Volgens officiële berigfen is gedurende 1866 door de geza-
mentlijke instellingen van weldadigheid hier te lande uitgegeven
ongeveer 9'/2 millioen. Ruim 3 millioen werd verstrekt door
collecten en andere vrijwillige bijdragen, en ruim 2 miliioeo
werd aan subsidie gegeven. Hier nu nog bijgevoegd de som-
ineu, door particuliere liefdadigheid verstrekt en waarvan het
bedrag natuurlijk geheel onbekend is, en zich zelfs uiet laat
gissen, dan krijgt men een hoogst aanzienlijk bedrag, dat «rel
bewijst dat de nederlandsche liefdadigheid noff niet verdwenen
is. Maar hoe worden die sommen besteed, dit is een andere
vraag, en daarover zoude zeker veel te zeggen zijn.
Jefferson Davis, gedurende drie jaar president der geconfe
dereerde staten is, na een bezoek in Engeland gebragt te heb
ben, als vertegenwoordiger van een engelsch handelshuis naar
Richmond teruggekeerd. Dat is amenkaansch.
Isabella, ex-koningiu van Spinje, verlaat haar land, nadat
zij ju wee le n en gelden in veiligheid heeft gebragt, en gaat gast
vrijheid vragen bij een naburig vorst, om verder haar leven
door te brengen met het smeden van zatnenspanningen en het
verteren van het medegenomen geld, omdat zij tot niets anders
in staai is. Dat is europeescb.
De spaansche omwenteling is vlug in zijn werk gegar.n. Wel
moet een regering gehaat zijn, die zoo weinig vrienden heeft.
Het is nu te hopen, dat de mannen, die aan het hoofd dier
beweging zijn, m staat zullen bevonden worden haar meester
te blijven. Nu is het niet meer met manifesten ei» circulaires
te doen. Nu moeten de handelingen getuigen van waarachtige
vaderlandsliefde. Is het volk niet te bedorven door een veel
jarige onderdrukking der wereldlijke en geestelijke magt, dan
kan Spanje nog een schoone toekomst hebben, al gaan ook de
laatste koloniën verloren.
Spanje en Oostenrijk bedanken langer onder het juk der
geestelijkheid te zuchten. Zij eischen vrijheid, ook in het gods
dienstige. Oostenrijk gaat bedaard voort op den weg der vrij
heid. Een der leuzen der spaansche revolutie is vrijheid van
godsdienst voor allen. En hier, in het land der vrijheid bij
uitnemendheid, zoude meu ons een geestelijk juk willen opleg
gen Hier zoude een kleine partij heerschappij willen voeren
en de gewetensvrijheid aan banden leggen Eerst wanneer
onze geschiedenis vergelen is, eerst wanneer cle iraditien van
het voorgeslacht niet meer gekend worden, zoude zulk een doel
te bereiken zijnnu kan men de woelingen van het kleine
hoopje nog met minachtend schoader-ophalen beantwoorden.
Hunne pogingen zullen afstuiten op den gezonden zin en de
liefde voor de vrijheid van het nederlandsche volk.
GOUDA.
Geboren 9 Oct. Jacobus Jan, ouders A van der Sluijs en B M van
Es. Arie Cornells, ouders J Ouweneel en A. de llcom. Daniel,
ouders J. van der Vis en a. 3- Staman -— Co melis, ouden J. Vermeu
len en M. van Rijsdam. Sosanna, ouders D Bakker en S. éc Jong.
12 Jacob Jan, onders J. Mulder en M. Maasland.
Overleden 9 Oct. P. Barneveld, 9 d. 10 M. H. Smit, 82 j
H. Waltz, 10 m. 12. J. J. houwenburg, 8 j. 7 m. C. van Eik,
5 j.
