Gemengde Berigten.
Varia A.
ADVERTENTIEN.
Burgerlijke Stand.
GAISWTIE voor zuivere
Cacao en Suiker. De voortreffelijke Cho
coladen van het huis Franz Stolwerck
te Keulen zijn verkrijgbaar bij J. J.
d. SANDEN te Gouda.
Aan Tc T.
E. O.
wriiseheJijk /Jat cmn commissie worde benoemd om de bezwaren
te onderzoeken, die tegen de werken tot vorming der Nieuwe
Merwede zijn gerezen en de middelen aan te "ijzen, waardoor
die zonden kunnen worden weggenomen.
Artt. 81 tot 83 werden daarop zonder discussie goedgekeurd.
Bij art. S3 werd gevraagd naar de inzigten van den minis
ter omtrent het Zwolscbc Diep. De miuister gaf te kennen
dat hij reeds op verbetering van dien toestand bedacht was.
Met 57 tegen 2 stemmen werd het art. goedgekeurd.
By art. 84, verbetering van den rotterdamschen waterweg
in Zuid-Holland enz., gaf de minister de gevraagde inlichtingen.
Gevorderd tot art. 101 (doorgraving van Holland op zijn
smalst). De heer Pynappel etelde een amendement voor om
de rentebetaling te verminderen met de som die de aannemers
beweren in arbeid geleverd te hebben, en zulks als middel om
hen te nopen het aannemingscontract over te leggen.
Maandag is in de zitting der tweede kamer ingekomen
van den hoogen raad eene aanbevelingslijst voor het opmaken
van eene nominatie van vijf personen, ter vervulling der va
cature in dat collegie, ontstaan door het overlijden van den
heer v. d. Sande. Zij is zamengesteld uit Je hh. Kist, Fran
cois en van Bell, raadsheeren in het hof van Zuid-Holland
Goyon raadsheer in dat van Noord-Holland; Wichers, pre
sident van de regtbank te Utrecht en Stoop, advocaat te Arn
hem. De beraadslagingen over het Ve hoofdst. (binn. zaken)
werden voortgezet. Het amendement van den heer Pijnappel,
op art. 101 (subsidie tot rentebetaling over de gelden te stor
ten insrevolge de bepalingen der concessie voor de doorgraving
van Holland op zijn smalst), om het bedrag t .n ƒ533,800 te
vermindereu met de vereischte som voor rentebetaling voor de
aandeelen van den aannemer, om dezen alzoo te dwingen tot
nverlegging van het aannemingscoutract werd na lange dis
cussie verworpen met 48 tegen 15 stemmen. Artt. 102107
worden na eenige woordenwisselingen over het staatstoezigt op
de spoorwegdiensten en de wijze van exploitatie van den noor
derspoorweg, goedgekeurd. Volgens bet door de kamer vroe
ger vastgesteld plan tot behandeling der staatsbegrooting, viel
nu in de begrooting voor de staatsspoorwegen, dienst 1869.
Aan de algemeene beschouwingen namen vele leden deel,
In de zitting van gisteren werd de behandeling van
bovengenoemd wetsontwerp voortgezet. De beraadslagingen be
troffen hoofdzakelijk het vragen van inlichtingen naar verleende
concessien voor den aanleg van spoorwegen en naar de uit-
zigten en plannen, welke bij de regering bestonden omtrent
het werkelijk tot stand komen daarvan; terwijl overigens veel
gesproken werd over aanhangige aanvragen om concessie en de
redenen welke het toestaan dier aanvragen belet of vertraagd
hebben.
Aan dit debat werd deelgenomen door de heerea van Xispen,
Thorbecke, Kemper, van Voorthuysen, van Beyma, de Roo
van Aldewerelt, Kerstens, van Kerkwijk, Yiruly, Fransen van
de Putte, Storm van fs Gravesande, lieydenryck, Pijnappel,
en de ministers van oorlog en van binneulandsche zaken. De
algemeene beraadslagingen werden gesloten. Artt. 19 werden
zonder discussie goedgekeurd.
Door den heer J. W. Gefken, lid der tweede kamer,
zijn aan die kamer de volgende amendementen voorgesteld op
het Yde hoofdstuk (depart, van bmnenl. zaken) 1°. om art.
124, jaarwedden van de inspecteurs van het middelbaar onder
wijs, post van 9000, te verminderen met 3000; 2°. om
art. 128, kosten van de rijks hoogere burgerscholen, post van
490.000, te verminderen met 40000; 3°. om art. 130,
s«bsidiëD voor inrigiingen voor middelbaar onderwijs, post
van 170,000, te verminderen met 11,500.
Te Utrecht zal den 15n dezer eene vergadering worden
gehouden, tot het vestigen eener algemeene kiesvereeniging in
Nederland. Blijkens de ontworpen statuten verlangt de veree-
niging de kiezers bij het doen van keuzen voor de tweede
kamer en de provinciale staten voor te lichten, en die kandi
daten te steunen, die bekend staan als voorstanders van de
monarchaal constitutionnele regering, gelijk de in 1848 herziene
grondwet die heeft omschreven, maar die ook niet minder de
regten der kroon dan die der vertegenwoordiging verlangen
ge handhaaf.! te zien, die de overzeesche bezittingen beschouwen
als aan bet opperbestuur des konings toevertrouwd, en die wen-
schen te beheeren in het belang van het moederland in verband
met dat der bevolking, niet door onstuimige overplanting van
westersche begrippen, maar langs dep weg van beraden ont
wikkeling en beschaving der inlanders.
De hr. Bassecour Caan, schoolopziener te 's Graveuhage,
heeft in het belang van het onderwijs, de volgende circulaire ver
spreid, die terstond de medewerking der pl. schoolcommissie
beeft ondervonden en door den heer Inspecteur van het lag.
ouderwijs in Zuid Holland ter overweging is aanbevolen. Wij
meenen deze zaak ernstig te moeten aaubevelen om ook alhier
iets dergeijjks tot stand te brengen.
//Sedert de laatste jaren is het Lager Onderwijs te de?#»r
stede zeer vooruitgegaan, doch ongelukkig heeft bet voor de
mindere volksklasse geene vruchten afgeworpen, die daaraan
geevenredigd zijn. De oorzaak hiervan is, dat de meeste armen-
kinderen, als zij hun twaalfde jaar bereikt nebben, de school
voor goed verlaten. Op deze wijze vergeten zij weder spoedig
hetgeen met zooveel moeiten en zorgeu onderwezen isop hun
veertiende of vijftiende jaar kunnen velen ter naauwernood meer
leesbaar schrift leveren of een gemakkelijk reken voorstel uit-
werken.
Deze treurige uitkomst heeft reeds sedert lang veler aandacht
getrokken en raiddalen doen uitdenken om hierin verandering
te brengen. Ten einde dezen toestand te verbeteren, heeft de
raad dezer gemeente, in de den 29n september jl. vastgestelde ver
ordening voor de gemeente armenscholen en de scholen voor
minvermogenden, bepaald, dat maandag, dingsdag, donderdag
en vrijdag avond van iedere week in genoemde scholen een
avondschool zal worden gehouden, voor kinden van dertien tot
ze ven tier jarigen leeftijd, welke de dagschool niet meer bezoeken.
Die avondschool, welke zal strekken tot herhaling en voort
zetting van het op de dagschool aangeleerde, kan groot nut stichten
en tot beschaving onzer lagere volksklasse veel bijdragen. Doch
om dit doel te bereiken, is uwe krachtige medewerking onmisbaar.
Indien gij aan de kinderen, welke gij beneden de zeventien
jaren in uwe dienst neemt, de gelegenheid wilt verschaffen op
genoemde avonden nog een tweetal uren de school bij te wonen,
en hen daartoe zelfs wilt aansporen, zult gij niet enkel hun
en der maatschappij een onwaardeerbare weldaad bewijzen, maar
uw eigen voordeel behartigen, door in vervolg van tijd betere meer
ontwikkelde en beschaafde werklieden te erlangen. Te Purme-
rend hebben de werkbazen dit goed '.cgrepen en zich algemeen
verbonden geene joLgelieden in dienst te nemen, die de avond
school verzuimen. Het wijzen op dit enkele voorbeeld is on
getwijfeld voldoende om u te bewegen het te volgenreeds
door sommige werkbazen te dezer stede is dit geschied. Daar
om verzoek ik n beleefdelijk nevensgaande verbindtenis door
u onderteekend terug te mogen ontvangen niet omdat ik
twijfel dat gij deze nuttige zaak niet naar uw beste vermogen
zult voorstaan, maar omdat ik zoo gaarne uwen naam zag prijken
op de lijst dergenen, die de ontwikkeling en beschaving van
den jeugdigen werkman ter harte nemen. Ln mochten er geene
zoodanige lieden in uwe dienst zijn, dan ware het tcch te wen-
schen dat gij nevensgaande verbindtenis wildot onderschrijven,
omdat uw naam en zedelijke invloed een gewigt in de schaal
der avondschool zullen leggen, hetwelk hare groote waarde nog
meer zal doen in het oog springen."
De ondergeteekende verbindt zich den jongen liedenwelke hij
beneden den leejtijd van zeventien jaren in zijne dienst heeftde
gelegenheid te verschaffen tot het bijwonen der lessen van de
avondschool en hen daartoe zooveel mogelijk te zullen aansporen
De expeditie op Bali is afgeloopen. Aan den nienwen waterweg
bij den hoek van Holland is door verzanding van de geul schade ver
oorzaakt. De regering te Parijs was 3 Dec. volkomen gereed het volk
slag te leveren. De repnbliekeinen in Spanje groeijen steeds aan en
de monarchnlen zoeken nog aitijd den onmogelijken koning. Te
Stockholm is een standbeeld onthuld voor Karei XII. Te Essen heb
ben ongeregeldheden plaats gehad van politieken aard. Jo Amerika
is men ongenegen de overeenkomst van den gezant van Engeland te be
krachtigen, Op de Ohio is de stoomboot Amerika door eene andere
in den grond gevaren en daarbij 100 personen omgekomen, Ter eere
van James Brooke, rajah van Sarawak zal te Plymouth een gedeokteeken
opgerigt worden. De telegraafkabel in de perzische golf is gebroken
en de landlijn in die streken moedwillig ernstig beschadigd. Te Wcenen
zwoegt men om dagelijks 15 a S0 duizend (o zoo fraaije) schuldbrieven
te drukken. Monagas, de president der republiek van Venezuela i«
overleden. Onder den vorm vao gebedenboeken werden in Zevenbergen
een groot aantal rumeensche proclamatien ingesmokkeld, ontdekt en ver
beurd verklaard. Salnave is voor Jacmel teruggeslagen met verlies
van 300 dooden, De Portugeezen betoonen zich zeer afkeerig van de
vereeniging met Spanje. In het volgende jaar zal te Munchen gehou
den worden eene algemeene internationale tentoonstelling van voortbreng
selen van beeldende kunst. Dp aartshertog Jozef i6 beDoemd tot
opperbevelhebber der hongaarsche honveds. ln Rusland zijn eeD groot
aantal valsche roebelnoten in omloop.
De volgende cijfers zijn ontleend aan het staatkundig ea
staathuishoudkundig jaarboekje voor 1868. Het getal vrou
wen overtreft in ons land dat der mannen; tegen 1C00 man
nen telde men in 1866 1012 vrouwen. In 1859 telde men
1031 vrouwen tegen 1000 mannen. Het evenwigt schijnt
zich dus langzamerhand te herstellen. In 1857 werden ge
boren 57,000, in 59 59,000, in 61 61,000, in 63 63,000 en
in 65 55,000 jongens. Het klimt dus aardig op met het jaar-
tal. liet getal onechte kinderen neemt af. In 1857 telde men
1 onecht kind op de 23.46 en in 1866 1 op de 25 S ln
57 rorl!e" 26'°0U huwellJ«" gesloten, in 1866 was dit
geul 29,600, of in evenredigheid met de bevolking ruim 2000
meer dan in 1857. Het aantal bedeelden was in 1856 149
van de 1000 zielen, en in 1865 sieohts 1?S, terwijl men 184
liefdadige instellingen meer telde en ruim 44,000 meer werd
uitgegeven. Zouden die cijfers niet van verbetering spreken'J
Meer huwelijken, miuder in oneoht geborenen en minder be-
deelden, al die cijfers wijzen op morele verbetering, hoe men
ook over de slechtheid van dit boos geslacht moge spreken.
j meu vopr Je proviuciale geregtshoven 1 be
schuldigde op de 3000 zielen, en voor de arrondissements-rct-
banken l beklaagde op de 217 zielen. In 1865 heeft men er
bij de prov. geregtshoven slechts 1 op de 5450 en bij de ar-
rondissements-regtbank slechts 1 op de 262 zielen; dat is dus
ook verbetering. In 1865 bedroeg de sterfte in Friesland 1
op de 43.7 en m Zeeland 1 op de 31.5. In 1866 stierf er
in Friesland slechts 1 op de 48, terwijl het in Utrecht 1 op
de 25 bedroeg. In 1865 was Vlissingen in hel ongezonde
Zeeland de gezondste en Kampen de ongezondste stad. In 1861
stierven van de 100 kinderen 27 beneden het jaar en 42 be
neden de 5 jaar. In 1867 verminderden die getallen tot 23
en 39. In 1866 konden bijna 14 van de 100 jonge dochters,
die een huwelijk aangingeu, niet schrijven. Van de 4000 paren,
die in deze provincie huwden, konden 270 mannen en 549
vrouwen niet schrijven. Te Hilversum verkeeren 56% der vrou
wen in dit geval. Op het gebied van het onderwijs valt dus
nog genoeg te doen. De ontbindingsstormen hebben heilzaam
op het getal der opgekomen kiezers gewerkt. 66% der kiezers
nam deel aan de verkiezingen voor leden der tweede kamer,
41% voor leden der provinciale staten en slechts 39% voor
leden van den gemeenteraad. De trouwste opkomst der kiezers
heeft men in Limburg. Van de 25,000 gemeten miütiens was
1/10 beneden de maat. In Zeeland heeft men in 1866 slechts
3 branden gehad, in Noord-Brabant 112. In Zuid-Holland
missen van de 198 gemeenten nog 106 straatverlichting, ter
wijl in Limburg slecht3 12 van de 125 gemeenten verlicht zijn.
In 1866 zijn 3 menschen boven de 100 jaar gestorven. De
huurwaarde der woonhuizen in het geheele land bedraagt on
geveer 35 millioen, in Noord- en Zuid-Holland te zamen 19
millioen er zijn ruim 3 millioen deuren en vensters en 800,000
schoorsteen en.
Reeds tweemaal heeft de voorzitter der tweede kamer leden
moeten bedreigen hun het woord te ontnemen, en een lid heeft
zelfs vergiffenis voor beJeedigende woorden moeten vragen.
Is dat nu de eerbied, die men verschuldigd is aan dienaren
van de kroon, zoo als het onder het vorige ministeri" heette.
Toen was alle oppositie schandelijk, toen was alles verzet tegen
de kroon, nu worden door diezelfde mannen de ministers des
konings beschuldigd vijanden des konings te zijn, zeer conse
quent zeker, maar het was te wachten en is reeds vroeger
herhaaldelijk voorspeld. Afstemming van begrootingen, om
redenen daarbuiten gelegen, is incoustitntionneel, zoo zeide men.
Getuigen de tegenwoordige stemlijsten van consequentie, of
moet ook hier gelden hetdoe naar mijn woorden, maar niet
naar mijn werken
Slechts enkele stemmen hebben zich gekant tegen de ophef
fing der departementen *an eeredienst, ter kwader ure hersteld
om verkiezings-manoeuvres te bevorderen. Uit de discussien is
geb.eken Jat de groote meerderheid der tweede kamer opregt
de scheiding van kerk en staat wil. Beeds te lang is met
<lie «oorden geschermd, en de groote meerderheid juichte net
ioe, dat het niet langer bij woorden zoude blijven, maar daden
»an de gezindheid der r 'gering zonden doen blijken. De wijze
U"e moge nog met bepaald zijn, daaromtrent moge men vooral
ten "pzigte der geldelijke afgelegenheden nog verschillen, geen
uquisitie zal meer uitgeoefend worden en het onderzoek naar
de gevoelens van den een of anderen predikant door een minis-
ter zal tot het verledene behcoren.
Met spoed is de Indische begrooting ook door de eerste kamer
aangenomen, en hoewel men nu de politieke kwestien niet
behandeld heeft, schijnt het toch dat de beginselen der tegen
woordige regering ook ten opzigte der koloniale politiek de
goedkeuring der meerderheid hebben mogen verwerven. En
hoewel men niet veel prijs moge stellen op de vaststelling eener
begrooting, die in de uitvoering nog zooveel achterdeurtjes open
laat ter bevordering vac het nepotisme door de posten van on
voorziene uitgaven als anderzins; het is niet te ontkennen,
dat het een stap is op den goeden weg. Meer en meer treed
nn toch de vraag op den voorgrond: wat mogen wij naar
regt en billijkheid van Indie vorderen, wat is Indie aan het
moederland verpligtBomt men eens tot een vaste jaarlijksch
bijdrage, dan kan men vooruit in Indie de beste middelen opspo
ren om dit geld te kunnen opbrengen, terwijl men hier niet
meer afhankelijk is van kolfij-oogsten en koffij-prijzen, zoodat
onze inkomsten zeker worden, en wij dus de tering naar de
nering zullen moeten zetten zonder op buitengewone baten te
kunnpn rekenen. Dit zoude dus voor Indie eu het moederland
reeds vee] gewonnen zijn.
Te raidden der belangrijke discussien in den rotterdamschen
gemeenteraad over een leening voor groote werken, over spoor
weg-verbinding en uitbreiding der stad, allen maatregelen, die
Botterdam een sohoone toekomst beloofden, en die coodig
geoordeeld werden door den nienwen waterweg, heeft zich on
verwacht een donkere stip vertoond. De nieuwe waterweg is
met goed succes doorgegraven, maar daarop heeft spoedig de
door sommige zwaartilleuden voorspelde verzanding zich niet
laten wachten. Veel is reeds voor en tegen de nieuwe water
wegen geschreven, en na het gebeurde is het vooruilzigt niet
bemoedigend. Het is te hopen, dat de wetenschap middelen
aan de hand zal geven om het kwaad Ie keeren, maar de zaak
is hoogst onzeker geworden. Somtijds stelt de natuur grenzen
aan de industrie, die zij niet ongestraft kan overtreden. Heb
ben onze natuurlijke zeegaten hun natuurlijke dijken in de daar
liggende steile banken, onze nieuwe zeegaten missen die ver
dedigingsmiddelen, en alle pogingen kunnen wel eens vruch
teloos bevonden worden, om bet kwaad te keeren. Het mogen
goede wegen zijn voor stoombooten, die door een naauwe
geul kunnen manmuvreren, het nut voor zeilschepen is reeds
nu zeer dubieus geworden.
GOUDA.
Geboben 3 Dec. Maria Catharina, oudera J. Al bias en M. C. Soe-
terboek. 4. Adriaantje Grietje, ouders G. Arkenbout en T. Touw.
Adriana, ouders J. Donk en N. Streng. 5. Carolina Maria, ouders W.
K. van Zutpben eu J. Hernia" de Groot 6. Cornells, ouders J. van
Dam en L. van der -*eijdeu. 7- Klasiua, ouders K. Stein en E,
Rem Johannes Adrianus. ouder 3 P. Dubbel en M. S. Koolmees.
Ovehleden 4 Dec. J. C. de Vries 18 j. 7- M. C. Albias 4 d.
ri"3. v-Jo-c ü/oï>®öio
Getrouwd:
M. G. BLOEMEXDAAL
M. M. DERCKSFN,
van Gouda.
Harderwijk, 2 Dee. 1868.
S3
tvj-'i J op: t? c/» (Vri zyrYil -j-Cj-
EïS>C iV—V"/
Heden overleed onze tweede Zoon
ALBERTUS JOHANNES ANTONIUS,
in den jeugdigen leeftijd van drie jaren.
J. H. W. NABEB,
A. NABEBLeasen.
Bloemendaal bij Gouda, 5 Dec. 1S68.
Voor de vele bewijzen van deel-
i neming, ondervonden bij het overlijden van
onzen wa nien vader den Heer G.OUDIJK,
betuigen wij bij dezen onzen hartelijken
dank.
Uit aller naam,
A. OUDIJK.
Goida, 9 December 1868.
Zender van het witte paardje,
Gij hebt mij één vraag gedaan
'K zal U 't antwoord daarop geven,
Duidt mij slechts Uw wening aan.
Dit wil ik vooraf U zeggen
'K vind bet beestje heerlijk mooi,
T voeder, dat ik het zal geven,
Is tabak, in plaats van hooi.
