öuitenlflnïr.
öinnenlanö.
Gemengde Berlgten.
Dr. J. BOSSCHA Jr.
GODSDIENSTLOOS.
iel
i
Ingezonden.
li edekiezers
llr. G. Groen van Prinsterer
i
i
London, 17 JaDij. In het parlement antwoordde lord
Gladstone den kolonel North ten opzichte van den brief van den
heer Bright. Hij zeide, dat de regering niet voornemens was
om de lords in hun besluit te bemoeilijken; hij voegde er bij,
dat hij 't houden van meetings afried, indien de lords de
iersche kerkbill mochten verwerpen.
Men meldt uit New-York De heer Motley, amerikaansch
gezant alhier, heeft in last gekregen, de onderhandelingen over
de Alabama-kwestie aan te houden, voorts den wensch der
regering tot het streven naar eene wederzijdsche eervolle be
slissing der kwestie tc kennen te geven, en er op te wijzen,
dat de neutraliteits-proclamatie op zich zelve geen grond geeft
tot aanspraak op vergoeding, maar dat zij, in verband met
de daarop later gevolgde vijandige handelingen, verliezen heeft
te weeg gebragt.
18 Junij. Op eene interpellatie van lord Cairns in het
hoogerhuis, antwoordde graaf Granville, dat het ministerie den
beleedigenden brief van Bright niet goedkeurde. Daarna hield
lord Derby eene uitvoerige rede tegen de wetsvoordragt, andere
leden spraken in denzelfden geest, terwijl eenigen, waaronder
twee conservatieven, er op aandrongen dat het huis de tweede
lezing zou toestaan. Daarna werd het debat verdaagd.
Madrid, 16 Junij. In de cortes is gisteren, bij de dis-
cnssien over de wet betreffende het regentschap, een groote
parlementaire strijd gevoerd tusschen de heeren Olozaga en
Castelar. De laatste heeft zekere beschuldigingen ingebracht
tegen het fransche keizerrijk, maar Olozaga heeft geweigerd hem
cp dien weg te volgen. Ten slotte is het ontwerp betreffende
het instellen van een regentschap onder den maarschalk Serrano
aangenomen met 193 stemmen tegen 45.
De afgevaardigde Capderon heeft in de cortes zijn voor
stel ontwikkeld, om gedurende vijf jaren 33 percent van de
coupons der buiten- eu binnenlandsche schuld in te houden, en
gedurende de vijf volgende jaren 25 perceut. De minister van
financien drong op de meest nadrukkelijke wijze op de ver
werping van dit voorstel aan, dat hij onrechtvaardig noemde.
De heer Capderon verklaarde, dat de korting alle coupons van
de buiteniaud&che schuld zou treffen, met uitzondering van die,
welke door internationale tractaten gewaarborgd is. De mi
nister van financiën zeide dat de prise en consideration van
het voorstel nog volstrekt niet in zich sloot, dat het goedge
keurd werd. Ten slotte is het voorstel, in weerwil van de'
tegenkanting des ministers, met 87 stemmen tegen 63 in over
weging genomen.
18 Juuij. De commissie voor het budget, aan welke
het voorstel, betreffende eene korting van 33 pCt. op de rente
der staatsschuld verzonden was, had reeds te voren een voor
stel verworpen tot eene korting van 14 pCt. Het gouverne
ment wil nu noch het eene noch het andere, maar zich bepa
len tot eene korting van 5 pCt. op de binnenlandsche schuld.
GOUDA, 19 Junij.
Z. M. beeft op zijn verzoek eervol ontslag verleendaan
J. VV de Wilde, als Is luitenant der dd. schutterij alhier en
zijn benoemd bij dezelfde schutterij tot 1" luitenant C. C. H.
Prince thans 2" luitenant, tot 2" luitenant P. L. J. Kamstee»!
Donderdag is de öl« verjaardag van H. M. de komn-
gin ook alhier op de gebruikelijke wijze gevierd.
Verleden jaar werd door een drietal leden der sociëteit
„Ons Genoegen" in den uitgestrekten tuin en de flinke lokalen
dier inrichting, bij wijze van proefneming, eene kinderkennis
georganiseerd, waarbij al, wat der jeugd schadelijk kan genoemd
worden, zooveel mogelijk werd geweerd. Die proefneminv
slaagde uitmuntend, de commissie had er alle eer van. He°t
was dus een goed denkbeeld van heeren commissarissen dier
sociëteit, om die drie heeren andermaal uit te noodigen een
dergelijk feest op touw le slellen. Deze laatsten hebben die
opdragt aangenomen, zoodat bij gelegeobeid der Goudscbe ker
mis, bij gunstige weersgesteldheid, voor vele kleine en groote
kinderen weer een genoegelijke dag in 't verschiet is.
Z. M. heeft tot secretaris-generaal van het ministerie van
binnenl. zaken benoemd nr. P. F. Hubrecbt
fet Vaderland zegt te vernemeo, dat de heer van Loon
de benoeming te Amersfoort niet zal aannemen, en dat de hr
van Goltstein zich niet weder verkiesbaar stelt. Doeh het
Handehllad van gisteren meldtNaar men ons uit Amersfoort
ten stelligste verzekert, heeft de heer van Loon de benoemin»
als lid der kamer aangenomen, en is dus het eerste herigt
onjuist. De Amersf. Courant bevestigt de aanneming.
De tweede kamer heeft donderdag hare werkzaamheden
hervat. De voorzitter deed mededeeling der ingekomen stuk
ken, waaronder een wets-ontwerp tot nadere regeling van dt
suiker-cultures in ned. Indie en tot wijziging van art. 60 vai
het n, i. regerings-reglement. Na de zameustelling der afdee
lingen deelde da voorzitter mede dai de commissie van rap
porteurs gereed was met haar eindverslag over het wets-ontwerp
nopens de Rijnvaart. De beraadslaging over dit wets-ontwerp
werd bepaald op aanst. maandag ten elf ure.
Het Vaderland publiceert een brief van dr. J. Bosscha jr.
aan den hoogleeraar Vreede. In strijd met de beweringen van
den heer Vreede in het Utreehtsch Dagblad, verklaart de heet
Bosscha dat hij met de parlementaire portretten niets te maken
heeftdat hij geen letter van den inhoud heeft gezien, voor
Jat zij waren uitgekomen en dat het hem volstrekt onbekend
is, wie daarvan de auteur is.
Het prov. geregtshof in Zuid-Holland beeft woensdag uit
spraak gedaan in het vierde regtsgeding betreffende de rotter-
damsche ongeregeldheden. B. A. Schieveeu, J. P. F. de Haan,
J. van der Benning, L. Campbell en A. S. Bennings zijn
vrijgesproken van de feiten, waarvoor zij hebben teregt gestaan j
L. S. de Heer en A. J. Rueb zijn schuldig verklaard aan re
bellie gepleegd door meer dan 20 gewapende personen en met
vrijspraak van de overige misdrijven bun ten laste gelegd,
veroordeeld ieder tot een tuchthuisstraf van 7 jaren J. A.
Bunk is schuldig verklaard aan beschadiging en omverwerping
van voorwerpen, die ten algemeenen nutte geschikt en door
het openbaar gezag opgerigt zijn ep veroordeeld tot 2 jaren
correctionele gevangenisstraf en 500 boete. Bunk is voorts
vrijgesproken van rebeliie en brandstichting, waarvan hij be
schuldigd was,
Moordrecht, 18 Junij. In de op heden alhier gehou
den vergadering van ingelanden van den Zuidplas-polder werd
een voor dien polder belangrijk besluit genomen.
Voor een paar jaren, toen men nog onder den indruk was
van den treurigen winter van 1866/67, werd er eene com
missie uit de ingelanden benoemd, om de middelen aan te ge
ven die tot eene betere bemaling van dezen polder zouden leiden.
Die commissie, die zich daartoe in betrekking gesteld bad
met deskundigen op het gebied van werktuig- en waterbouw
kunde, bracht in deze vergadering een plan ter tafel, dat in
hoofdzaak aangafTe besluiten, dat het bestaande gemaal in
bet vervolg van tijd zal worden opgeheven, en dat de polder
alsdan uitsluitend door stoom zal worden bemalen en zulks
met twee onder en twee boven schepradmachiues. De uitvoe
ring zal geleidelijk geschieden; ecbler zal onmiddelijk worden
overgegaan tot verandering der bestaande stoomwerktuigen en
tot het verbinden aan dat verbeterd stoomgemaal van een tij
delijk strijkgemaal. De kosten der gedeeltelijke uitvoering, die
dadelijk zullen noodig zijn, en waarvoor eene leening werd h
voorgesteld, zijn geraamd op 124,000,
Dit plan is thans aangenomen, en de geschiedenis dezer be
langrijke droogmaking (rnim 4400 bunders groot) een nieuw
tijdperk ingetreden. Moge het in vele opzichten een tijdperk
van ontwikkeling en welvaart zijn.
PARLEMENTAIR PORTRET van
Jhr. Mr. W. M. de BRAUW,
door SAGITTARIUS.
Vrucht der eerste ontbinding, die van 1853, verloochende
hij niet den stam, waaruit hij ontsproot
Iedere feil der liberale partij, die zijn scherp oog sedert ont
dekte, werd met opzet door dezen jonkheer vergroot.
Hij gaf door zijn zegel aan het Hugenholtz-amendement in
1861 aan het conservatief ministerie den stoot.
Hij had daarvan later berouwen de zonde woog op zijn
bar te zoo zwaar als lood.
Sedert bekampte hij Thorbecke, en jubelde een zegelied (want
hij is een welsprekend, enthusiastiscb man) in 1866 de liberale
partij is dood.
Intusschen werd hij om beweerde politieke immoraliteit in
bet najaar van 1864, door zijne medeleden uit de commissie
voor de stenografie verbannen, maar door bet Dagblad vergood.
Bene conservatieve regering trad op, en weer erkende de heer
e Brauw ook hare zonden waren als scharlaken zoo toad.
'ju voorstel tot schoolwetwijziging ^vas van allen gezonden
zin ontbloot.
En als weêr in Gouda gestemd moet worden, is als altijd
vroeger de heer de Brauw in nood.
De zamenzwenng te Praag ondekt, gaat nit van de czeehische oppositie.
JJe porte protesteert tegen de Suez-invitatien van den onderkoning.
marek, en koning zijn te Hanover goed ontvangen. Maandag
en dingsdag zijn 483 parijsche arrestanten ontslagen. De fransche be-
zetnng van der. romeinscher, staat zal van 15 sent. af trapswijze ver
minderd - rdtn. D j- den'. Cram ILwWu solmiucud auivuugc"
'O
Te Amsterdam zijn de loodsen en werkplaatsen van de koolteerfabrick
buiten de zaagbarrièrre verbrand. Te Bucharest delibereert men over
eene leening van 15 millioen. Spanje weigert de bemiddeling van de
vereenigde staten in het geschil met Peru, omdat deze laatste republiek
de cubaansche opstandelingen erkent als oorlogvoerenden. Den 22 junij
wordt de groote Skupschtina te Kragujewatz in Servie geopend. In
den nacht van woensdag is te Florence een moordaanslag beproefd op
den afgevaardigde Lobbia. De vestingwerken van Glatz zuilen gesloopt
worden. Men spreekt te Berlijn van het aanmerkelijk verhorgen der
tabaksbelasting. Den generaal Clnseret, amerik. borger, is het verblijf
in Frankrijk ontzegd. Bij een onlangs te Nimes gehouden stierenge
vecht zaten de torreadores op velocipèdes. De japansche gouvernements
stoomboot Kewanee is bij Jeddo in de lncht gevlogen met 130 man.
Te Hummelo heeft zondag een boschbrand op het landgoed Enghuizen
sen bunder bout vernield. Te Buenos Ayres is een maatschappij opgerigt
to- het vervoeren van levend vee naar Europa. Te Londen wordt eene
tentoonstelling van velocipèdes gehouden. Te Rome heeft men weder
groote behoefte aan nederlandscbe zouaven. Het uit Duitschland in
gevoerde meel schijnt doorgaans vermengd met stoffen schadelijk voor
de gezondheid. Te 's Hage hebben 120 bakkerknechts gedelibereerd
over hunne belangen en achten het dienstig het brood een cent op te
slaan en hun tractement met nagenoeg 50 pet. te verhoogen. - De Great
Eastern is zondag middag van Deal vertrokken naar Portland met den
franschen transatlantisohen telegraafkabel aan boord. Den 9 en 10 junij
heeft te Calcutta een orkaan gewoed, die vreeseiijke schade heeft aangerigt.
Te St. Etienue en onder de kolenwerkers aan de Loire is werkstaking,
vergezelt! van ongeregeldheden begonnen. De amerik. gezant te Rio Ja
neiro heeft zijne passen gevraagd en bekomen over eene geweigerde gel
delijke vergoeding. Op de internationale tentoonstell'i-g te Amsterdam zul
len 200 engelschen goederen.inzenden. Men verwacht te Londen weldra
weder een vermindering van het bankdiscouto. De conservatieven zul
len de meerderheid hebben in de nieuwe saksische kamer. De katho
lieke bisschoppen in Polen hebben vergunning bekomen van den keizer
om het concilie te bezoeken. Te Parijs werden de oproerkraaiers van
15 mei jl. dezer dagen gevonnisd, die maand wordt er hier meer dau „zeven."
Diagsdag worden we andermaal ter stembus geroepen, om
te herstemmen tusschen onzen vroegeren afgevaardigde mr. de
Brauw en den candidaat der liberale partij dr. J. Bosscha jr.
Is het waar, dat de uitslag niet twijfelachtig is P Zal Gouda
andermaal de Braow afvaardigen?
Waren wij voor veertien dagen onzeker omtrent den afloop
der verkiezingen in het gebeele .and, de uitslag heeft de ge
koesterde verwachting verre overtroffen.
Zwolle, Amsterdam, Alkmaar hebben met hun verleden ge
broken zal Gouda andermaal een wijfelenden conservatief tegen
over een hartigen liberaal verkiezen
De groote meerderheid in het land heeft door de stemming ver
klaard, dat geen verknoeijing der volksschool zal geduld worden,
dat de liberale beginselen, die van het denkende deel des volks
zijn; zullen wij door onze keuze de verklaring afleggen, dat
slechts de minderheid hier overeenstemt met de groote meer
derheid in den lande, dat de meerderheid in ons district niet
is ingenomen met de volksschool?
Wij kunnen, wij mogen dit niet onderstellen.
Meer dan 1000 kiezers verklaarden door hunne stem, op den
heer Bosscha uitgebragt, dat zij geen genoegen namen met de
onduidelijke verklaringen omtrent het onderwijs door den heer de
Brauw in nood afgelegd. Deze verwachten wij weder ter stembus.
Eif honderd stemmen verklaarden zich voor den heer de
Brauw. Medekiezers, weet wat ge doet! Herhaaldelijk en
goed is de zaak voor u toegelicht. Leest nog eens, leest bedaard
zonder partijdrift noch vooroordeel, wat tegen die candidatuur
is aangevoerd.
De Branw moge een knap, een bekwaam man zijn, in de
groote kwestie, die de tegenwoordige verkiezing bebeersebt heeft,
staat hij niet zelfstandig, en ten volle is de vraag op hem toe
passelijk vleesch of visch, vogel of muis
Uwe medekiezers, die hun stemmen op Bosscha en de Neuf-
ville hebben uitgebragt, hebben dit begrepen.
Roomsch-katholieke medekiezers 1 slechts in één district heeft
de liberale partij den slag verloren.
Een katholiek afgevaardigde te Breda is gevallen om plaats
te maken voor een ciericaal 1 Zijn er onder u, die deze ver
kiezing toejuichen, zijn er eenigen die Rome boven Nederland,
priestergezag boven vrijheid, de syllabus boven de grondwet
stellen, de groote meerderheid van u, daarvan ben ik over
tuigd, is waarachtig Nederlander, de groote meerderheid hul
digt de vrijheid als een gave Gods, de groote meerderheid zal
niet dulden, dat het vrije Nederland den nek zal krommen
onder het juk eener vreemde geestelijkheid.
Verre zij het van ons, twist te willen zaaijen tnsschen broe
ders van hetzelfde vaderland. Blijven wij alien Nederlanders,
houden wij ons bij de spreuk van den ouden kerkvadereen
heid in het nooaige, vrijheid in het twijfelachtige, in alles Je
liefdeLaat de liefde tot uw geboorteland a leiden en luis
tert niet naar de heillooze inblazingen van mannen, die mis
schien thans ter goeder tronw dwalende, naderhand als het
helaaste hal is met diepe smart op hun werk zullen terugzien.
Protestantsehe me-lekiezers, weet wat ge doet 1 De uitslag
der verkiezingen in Noord Brabant zij een les. Staat als een
man voor de volksschool, is deze gevallen, valt met haar de
eendragt, dan voorzeker is de vrijheid verloren. J'edekiezers
Waakt, het geheele land heeft het oog op ocs district gevee-
tigd. Beschaamt de hope niet en stemt onder de leuze geen
priestergezag van welke rigting ook
Ziedaar den naam dien men onze openbare scholen geeft»
bij den een omdat men er den bijbel niet leest, bij den ander
omdat men er de leer der transubstautiatie niet verkondigt,
maar wel voornamelijk, en dit is inderdaad bij velen een coios-
9aal bezwaar, omdat men er natuurkunde onderwijst
Is het mogelijk dat kinderen der negentiende eeuw nog zulke
duisterlingen zijn; staat de man, slechts van zeer middelma
tige ontwikkeling, niet verbaasd over zooveel onkunde en be
krompenheid; en zal het nageslacht, op een hooger standpunt
van beschaving dan wij, niet treurig terng blikken op dezen
tijd, ais op een tijd van brotaie heersen- en zelfzucht en drieste
onwetendheid?
Kan ooit, wij vragen het aan de geheele wereld, de natuur,
dat opengeslagen boek, waarin op iedere biadzijde met on-
uitwischbaar schrift Gods grootheid te lezen staat, de vijandin
der godsdienst zijn Neenduizendmaal neen
Die de schoonheid van een beeld bewondert, vereert den maker.
Die met een wetenschappelijk oog de natuur beschouwt, die
buigt het hoofd en denkt aan Goden is het waar dat bij deze
beschouwing de bestaande leerstelsels verloren gaap, vreest niet
klein-geloovigen; op hunne graven zal een tempel verrijzen,
schooner en heerlijker den die gij hebt gemaakt, want God
zelf heeft in zijne werken er de grondslagen van gelegd gods
dienst-vormen gaan voorbij, doch hun goddelijk beginsel blijft
eeuwig bestaan.
Ééne taal spreekt de natuur tot alle volken en tot alle ge
slachten, en leert in tal van wonderen de onnaspeurlijke groot
heid Gods kennen, en zoowel de laagste als de hoogste vor
men des levens, allen dwingeu onze bewondering en eerbied af.
Houdt toch op met de school, waar natuurkunde wordt on
derwezen, godsdienstlooste noemen, gij begaat heiligschennis!
Secteloosis het woordmaar gij overdrijft altijddie zich niet
inkerkert binnen uwe tempelwanden noemt ge een godlooche
naar, en zoo betracht gij de wet der liefde.
Ware godsdienst-scholen zijn die, waar men God in de na
tuur leert kennen, zij beboore.i tot enzen tijd.
Secte-scholen, zijn kweekplaatsen voor inquisitie en broeder
moord, zij behooren tot de middeleeuwen.
In de eerste vormt men vrije staatsburgers, in de tweede
kerkslaven, meer gehoorzamende het mandement van een bis
schop, dan de wetten van een land of de bevelen van een vorst.
Gouda, 19 Juni 69.EEN KIEZER.
ontraadt in zijn vijfde stukje «BIJ DE STEMBUS" den con
fessionelen en voorstander, der Christelijk Nationale scholen het
uitbrengen hunner stemmen in de herstemming voor een lid
der Tweede Kamer Staten-Generaal op aanstaanden dingsdag.
In dat blaadje, a 1 cent per stuk verkrijgbaar bij Kemiuk en
Zn. te Utrecht, '/egt de eminente man: //Onthoud u als, bij
herstemming met een liberaal, de conservatief uw program niet
beaamt. Onthoud u ook dan. Menig liberaal is beter voor
ons gezind dan een conservatief. u- Dit laatste is inzonder
heid waar in opzigt tot den heer de Brauw, dien men ons met
alle geweld wil opdringen. De Branw is reeds met zijne plan
nen veroordeeld in onze vergadering in de maand Mei 1867
te Leeuwarden gehouden. Hij kan onze man niet zijn; tot hem
het woord der Schrift//Och of gij heet of kond waartmaa r
nr gij laauw zijt* verwerpen wij u. Meent niet, dat
hij ons een steun en een staf is, ja, misschien als de rietstaf,
die, welke er op steunt, de hand doorboort. Conservatieve
voorstanders zeggen het onverbloemd, dat de heer de Brauw
door zijn ontijdig ingediend subsidie-voorstel de zaak der voor
standers van onze scholen jaren achteruit gezet heeft. Daarom
moeten wij ons onthouden, maar ook de wederoptreding van
den heer de Brauw als lid der kamer onmogelijk maken, door
te stemmen op den heer J. BOSSCHA Jr. Ebenhaëzer.
GhDOCEN 15 Junij. Johannes, ouders P. M. Roosendaal en J. Gra-
vesteijn. 16. Adolf, ouders A. van Dantzig en S. Ligtecstein.
Johannes Justus Christiaan, onders C. A. Tebbenhoff en H. M. van
Noord. 17- Wijna, onders A. S. Schiebroek er D. van den Berg.
18. Adrianu®. ouders J. Boas en A. van Eijk. Alida Petrooella, onders
N. Boer en J. P. van Wijk.
Overleden: 15 Junij. J. Weber, 7j. i6. A. F. Begee". 2 j. 4 m.
17 M. Kats. hnisvr. vau J. van Hork, 64 j. S. Gomoers, 1 m.
Jun:„ II. M. BruiL tv Spr
3rd4
a;
E
i hq
is
e g
*eg
insjj
leid|
L h
in
ptred|
jxir 1
't la
ar d
1
hein
'aam
e v
nnis
tzet.
a aa
Hg
ït d
1g <31
enie
gist
3orw
in rd
ien w
begrel
AwissJ
•ver i
■zelldJ
t mei
De vo
Ji vf-r
ven ik
beraip
a.
ran^ei
e iers
i aaa|
arbii
