1ERWERF
Nieuws en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
Nest vlas,
1869.
N° 769.
iken I
[ontij n,
Vrijdag, 30 Juli.
Algemeen Over/Ml.
I)
oma
^rkooping-
Lhuis c. a.
rarkooping
De inzonding van advertontien kan geschieden tot één uur des namiddags op den dag der uitgave.
|r0EN8DAÖ 25 AU-
aiddags 10 ure, in de
|j' aldaar.
|daartoo last hebbende,
agemeld, in het open-
bruik, doen veilen
jaren en thans nog
SCHEEPSTIMMER-
jLINGEN, schuur,
|les non do Rivier „de
<|nde gedeelte en wel
tn 30 Ellen, van het
j C n°. 3635, benevens
(doortimmerd WOON-
fUR, TUIN en ERVE
eepstimmerwerfka-
fl, 3112 en 3113, ter
Ellen.
Ie m her 1869, en iufor-
ln Notaris MONTIJN,
Ir of kleiner kapitalen
ten billijke rente ver-
|D IN X V E E N
AUGUSTUS 1869, des
iiii het raadhuis aan
ruim
den Achterofschen
te verkrjjgen bp den
en ten kantore van
te Waddinxveen.
|cr JOHANN 110FF,
Lijn, 18 Mei 1809.
ÏACT GEZOND-
|l ecno niet genoeg non
BORSTZIEKTE
laakte genezen, hetwelk
li houden, F. ZlMMEIt-
II Uwe Fabrikaten
>i MALZ-CHOCO
door hunne builen-
pi de ziekte van mijn
LTRACT het ecuigc
nij het leven heefi be-
IKS in (ir. Küluioii,
10 Mei 1869.Uwe
1BONS helibcii mij
i kracht van eene zware
ll XTRVCT, met inbe-
|rb 50 Ct., 6 (lessehen
5.05, 28 (3 Rabat)
rilon tegen den bere-
[lN'BONS, (in blauw pn-
nemmnrkt bij dc btil-
\l'm.
en le Cumin bij J. Cl,
Woerden bij II en KT
i HrtnAmun.
G0UDSCHE COURANT.
Do uitgave dezer Courant geschiedt ZONDAG,
WOENSDAG en VRIJDAG. In de Stad
geschiedt dc uitgave in den avond van
DINSDAG, DONDERDAG cn ZATER
DAG. De prjjs per drie maanden is 1.V5,
franco per post 2.—
ADVERTENTIEN worden geplaatst
van 15 regels a 50 Centen; iedere regel
meer 10 Centen. GltOOTE LETTERS
worden berekend naar plaatsruimte.
Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN.
KENNISGEVING.
Do BURGEMEESTER vau Gouda brengt bij deze
ter kennis van do belanghebbenden, dat door den
Heer Commissaris des Koninga in de Provincie Zuid-
Ilo.Hnnd, op den 13" Julij 1869 is executoir ver
klaard
liet Kohier van liet patentregt over het dienst
jaar 1869/70 NO. 3.
l)nt voormeld Kohier ter invordering is gesleld
in handen van den llear Ontvanger, dat ieder daarop
voorkomende vcrpligt is, zijnen aanslag, op den bij
dc Wet bepnaldcii voet te voldoen cn dat heden
ingaat, de termjj.i ran Drie Maanden, binnen «elke
de reclames behooren te worden ingediend.
Gouda, don 28 July 1869.
De Burgemeester voornoemd,
DE GRAVE W. 1". B.
VU.
De wet op het lager onderwijs is sleehts
twaalt jaren oud, zj werd goedgekeurd door
de overgrooto meerderheid der volksvertegen
woordigers en was welgevallig aan het volk;
slechts weinigen van do uiterste partijen waren
ontevreden. Het beginsel der wet bestond meer
dan vijftig jaren, maar de toepassing was altijd
eenigzins bekrompen en gebrekkig geweest. De
invoering van de gemengde volksschool was in
den beginne vrij algemeen tot stand gebracht.,
het kerkgezag hield op, de monsclieljko leer
stellingen ten aanzien van het eeuwige werden
den geestelijken wien zjj behoorden, toegewezen,
men bepaalde zich bjj do boven bogripsverschil
verheven waarheden cn lessen; de kinderen van
katholieken en dissenters genoten hetzelfde on
derwijs met de overigen en dat onderwjjs werd
algemeen hoog gewaardeerd en zelfs door be
roemde vreemdelingen toegejuicht als een na
volgenswaardig voorbeeld. Op bet platte land
wnren die scholen gesubsidieerd en werden open
bare genoemd, in dc steden werden zij iu den
regel, voor rekening van den onderwijzer gevoerd
het waren dc bjjzondere scholen van do tweede
klasse. Zjj volgden den regel van de openbare
school en de oprichting was te on vrij. De bij
zondere scholen van de le klasse behoorden aan
bjjzondore instellingen.
Bjj de nieuwe wet bleef het beginsel der
neutrale school gehandhaafd de toepassing werd
krachtig uitgebreid. De veelal schrale subsidie
werd vervangen door een bolleer voor rekening
der gemeente en iu de steden werden openbare
scholon naar de behoefte der bevolking opgericht.
De schoolindustrie hield op; de onderwijzers
werden staatsambtenaren, niet gedoemd tot het
negotieeren met karige en bekrompen ouders en
ontheven van vernederende concurrentie. Vrij
in hun werkkring zouden zij zich zonder nij
pende brood zorgen krachtig toeleggen op hoogere
ontwikkeling. Het onderwjjs werd den ouders
aangeboden tegen geringe lasten. Alles werd
ten beste geregeld en zichtbare verbetering be
kroonde het werk. De gemeenten worden be
zwaard met grootere uitgaven, lichter le dragen
door don zegen, dien zij aanbrachten en welge-
valliger dan de grootere lasten, die wij als alle
volken dragen voor nuttelc*» en verderfeljjk ge
weld. Nu bet ernst werd mot de verlichting en ont
wikkeling des volks, nu bet licht der kennis
den nacht der duisternis kwam verlichten, werden
al de nachtuilen opgeschrikt, vooroordeel ver-
cenigde zich met bjjgoloof, bekrompen eenzijdig
heid met hnteljjk wantrouwen. Het menschen-
gozag werd in gevaar gebracht door dc weten
schap, hot volk zou losgemaakt worden van do
gehoorzaamheid aan versleten instellingen, zelf
leeren denken en oordeelon. Waar dan heen
met liet onfeilbaar gezag der onfeilbare kerk
wat moet er worden van het halve gezag der
versteende protostantschekerkGeheel het tolk
zal eene wereldbeschouwing huldigen gereinigd
door de wetenschap, onbezoedeld door den waan
der mensclieljjke kerkbegrippen. Van daar dat
onzalig gejammer der duisterlingen, van daar
verontrusting en ophitsing der gemoederen door
voortdurende leugens en lasteringenvan daar
openbaar verzet en eindolooze tegenwerking en-
stille ondermijning.
De onkundige menigte wordt verontrust, de
lieerschzuchtigen willen hun doel naderen door
gehuichelde belangstelling en het eigenaardig
noderlaudsch phlegroa ziet toe, totdat.de kleine
wolk is aangegroeid tot oen verwoestend onwoder.
De vraag is: wat moeten wij doen om ons
kleinood te bewaren V Als wij onzen plicht
doen, dan is er niets buitengewoons noodig.
Het volksonderwijs is gevestigd op goede grond
slagen. De wet staat daar iu volle kracht. Zij
rust op de grondwet vau den staat. Dat de
wet in allen decle gehandhaafd worde, dat is
in In t belang der geheele maalaehappjj. Wij
nu enen niet. dat de wet onverbeterlijk is, maar
dat de tijd der herziening nog niet is aangebroken
op het oogenblik, dat dc hartstochten in beweging
zjjn gebracht, dat schijnbare gemoedsbezwaren
worden opgeworpen, liet zjjn ijdele gemoeds
bezwaren want het al of niet aannemen der
weldaad is volkomen vrjj, die geen gebruik wil
maken van het staatsonderwijs, kan voor luttele
bijdrage zelf daarin voorziendie wandelen wil
iu een afgesloten tuinperk, misgunne aan een
ander niet, gebruik te maken van de openbare
wandelplaats. De gemeente mag niet beperkt
worden in haar regt om naar wettig voorschrift
te voorzien in de behoefte aan voldoend
onderwijs. Eene min juiste uitdrukking in de
wet, door beschroomde bekrompenheid vastge
houden, heeft geen wezenlijken invloed op het
onderwijs. Do opleiding tot christelijke en maat-
schappeljko deugden is eene vorouderde bewoor
ding, die toen en nu beteokent: verstandelijke
en zedeljke ontwikkeling. En bovendien zal
liet woord dor wet den onderwjzer veranderen,
die eren als wij allen het gewrocht is van
zijneu tijd? Het is waar, de wetenschappeljk
ontwikkeldeondorwjzer zal anders denken, dan
de duisterlingen verlangen, maar zou een ander
voorschrift iets uitwerken, dan dat \vj hem tot
een huichelaar maakten.
Misschien zou het strikte recht cischen, dat
do bijzondere onderwjzer vrij werd gesteld van
het examen, liet recht om dom te zjn. Maar
wie kan dat inroepen?
Kan dit de genoegzame aanleiding zjn, om eeno
overigens voortrefl'el jko wet ontijdig te herzien
De meer doorziehtigen willen herziening der
grondwet. Dit is de rechte weg om tot het
verlangde doel te naderen. De weg staat open,
men heproeve wat men vermag; maar men
gevoelt, dot het volk niet zoo verdwaasd is
en mocht het ooit zoover komen en de dweep
zieke belagers der school den eisch tot g roml-
wets-lierziening doordrjjven, dan moeten wjj
berusten in het onverm jdelijke cn betooncn dat
de waarheid ook dan nog weet tc zegevieren
als alles zamenspant om haar ondoofbaar licht
te verduisteren.
Gouda, 26 Juli.
IJit. Spanje verneemt men weinig van den
opstand, die toch hier en daar werkelijk is uit-
