UN EN.
ën7
Hl
Nieuws en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
1869.
N? 784.
(TIEN.
1869
Vrijdag, 3 September.
U|
Kennisgeving.
Schoolverbond.
Algemeen Overzicht.
1
Tan
B. M».
Inland brengt
De intending van advertentien kan geschieden tot één uur des namiddags op den dag der uitgave.
j
f >1.»Wil»
Vj
^i hoven bij Gouda,
i'geil en zeventig
Behuwd-Moeder
|"P, weduwe von
leer JAN CHRIS-
|aller naam,
L O M A N.
eurige en verster-
bnd volgens Prjjs-
lergeteekenden.
tearlem.
P en DUTILH
if lent voor Gouda
leen BRIL verlo-
linig wacrde; die
fel, Bureau dezer
enieten.
aghebbenden, dot
ba is ontvangen r
aissie uit de Sta-
- Bolland, tot op-
|m Rijnland, met
werken;'
het waterschap
de gemeene om-
de Elleboogsche
l onder Zegwaard
|-'t Meersche Ver-
n'leen door de
an Zuid-Holland
Q 1" totdenluat-
i op de Secretarie
des morgens 10
m uitgezonderd),
ie stukken mog-
1" October e. k.
Ituten van Zuid-
in.
van Rijnland,
J. HOOG.
GOUDSCHE COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt ZONDAG,
WOENSDAG en VRIJDAG. In de Stad
geschiedt de uitgave in den avond van
DINSDAG, DONDERDAG en ZATER
DAG. De prjjs per drie maanden is 1.75,
franco per post 2.—
ADVERTENTIEN worden geplaatst
van 1—5 regels a 50 Centen; iedere regel
meer 10 Centen. GltOOTE LETTERS
worden berekend naar plaatsruimte.
Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Gonda brengen ter kennis van de Ingezetenen, dat
de Begrooting van de Inkomsten en Uitgaven der
Gemeente over het dienstjaar 1870 voor den tijd
van veertien dagen, op de Secretarie ter lezing van
een ieder is nedergelegd, waartoe gelegenheid wordt
gegeven op alle werkdagen van de* morgens ten tien
tot dei namiddags ten één ure, terwijl bovendien,
tegen betaling van kosten, afschrift dier Begrooting
kan worden verkregen.
Gouds., 31 Augustus 1169.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Dc Secretaris, De Burgemeester,
DROOGtEEVEit FORTUIJN. va' UERGEN IJZENDOORN.
Holland sehe
un den Hand
le it tout prix,
>0 Francs met
Brinkman.
De hh. P. en D. Harting hebben een ver
dienstelijk werk gedaan door het op nieuw ter
sprake brengen van een algemeen en dringend
belang: de bevordering van het schoolgaan.
Zullen wjj toch vruchten plukken van al de
ijvervolle pogingen voor het verbeterd onderwijs,
dan mag het niet ontbreken aan leerlingen, die
trebruik maken van dat onderwijs. En waarlijk
'le vermeerdering der leerlingen heeft geen ge-
Ijken tred gehouden met de verbetering van
het onderwijseen schromelijk aantal kinderen
bljft verstoken van alle geregeld onderricht, en
een ander deel der jeugd bezoekt zoo kort en
zoo ongeregeld de school, dat de uitkomsten
daaryan hoogst bedroevend zijn. Dit mag niet
alzoo voortgaan. Alle standen moeten detlen
in de volksbeschaving, of de geheele maatschappij
wordt in zijne grondvesten bedreigd door de
rnwe dierlijkheid eener menigte, die door gemis
van ontwikkeling zijne wezenlijke belangen ge
heel miskent.
Er geschiedt veel voor het onderwijsde al-
gemeene belangstelling ontbreekt niet, maar
Ibgenover het schoolverzuim staan wij machte
loos. Hier stuit men op eigenaardige bezwaren,
ontstaan uit den toestand van de lagere stan
den en de ruimste openstelling van geheel kos-
telooze schoolinriclitingen is niet in staat dezen
kanker weg te lemen.
Het is dan wel geen wonder te denken aan
schoolpligtighoid of gedwongen schoolgaan. Do
voorstellers van het schoolverbond getuigen van
de gunstige werking der schoolpligtighoid bjj
onze naburen, maar zjj twjjfelen aan du moge
lijkheid der invoering.
Wij betwisten geenzins de gunstige resultaten
van den schooldwang in Pruisen, ofschoon die
uitkomsten niet overal dezelfde zijnen wij
vragen, kan men hierover wel eenigzins juist
oordeelen zouder een naauwgezeten omvattend
onderzoek, en hoe staat het dan met de vergelij
king tusschen de meerbevoorregte standen, die de
school niet verzuimen? Maar wjj hebben eene
andere bedenking, het komt ons namelijk wen-
seheljjk voor dat de schooldwang bjj de bespreking
over en de vestiging van het schoolverbond,
buiten discussie gelaten worde.
Wie zullen te Utrecht zamenkomenschool
mannen, schoolvrienden, philanthropen. Wat
kunnen zjj Zij kunnen middelen en wegen
bespreken om het algemeen schoolgaan aan
te moedigen en te bevorderen, door al wat zij
vermogen, jjverige zamenwerking tot stand
brengen door eigenwillige pogingen.
Als wij nu te Utrecht beraadslaagden en de
meerderheid zag geen ander middel dan school
dwang, dan hadden wij afgedaan, en wjj konden
hoogstens nog eene petitie teekenen en doer
teekenen aan het hoog bestuur om dit eenig
overblijvend middel wettelijk in te voeren.
En wat hadden wij dan gedaan, dan hadden
wij den last, dien wij schenen vrijwillig op ons
te willen nemen, van onze schouders afgeschoven.
De vraag, de wezenlijke vraag ishoe kunnen
de ouders uit den minderen stand gebracht
worden tot de volle overtuiging van hunne
dure verplichting om al hunne kinderen te doen
deelen in het aangeboden onderwijs en hoe kun
nen wij de hoogere standen bewegen tot het 'i esef
dat de algemeenste beschaving van het hoogste
belong is voor de geheele maatschappij.
De mannen, die te Utrecht zullen zamenkomen
kennen een beter en hooger beginsel dan dwang.
Zij kunnen geene blinde onderworping en lij
delijke gehoorzaamheid willen, zij zoeken eene
zedelijke en godsdienstige overtuiging te be
vorderen. Dwang is eon korte weg, doch het wille
keurig gebod ontadelt den geest; vrijheid ver
hoogt den menscli. Het zou eene eer voor
Nederland geen schande zijn,als spoedig bleek,
dat het dwangjuk onvcrdrageljjk was en geen
enkele goede vrucht droeg Het schoolgaan is
i'ïti eg belang, uu i us voli. ter wille der
school tot kruipende Pruisen verlogen dat
zou zijnpropter vitam vital perdere causas
het grooter goed verliezen om het mindere te
winnen.
Als het te doen is om dwang te bevorderen,
dan moeten politieke- en politiemannen zamen
komen en de middelen beramen om den dwang
te handhaven door boete en kerkerstraf, dan
staan de vrienden van volksontwikkeling ver
af en betreuren de nog altijd heerschende bar-
baarschkeid. Wij weten wel dat wij meer en tot
erger gedwongen worden, dat ons geweten ge
weld wordt aangedaan door dwingende wetten
en wij kunnen ons daaraan lijdzaam onderwerpen,
maar wjj willen niet zamsnkowea om het ge
weld te steunen en den dwang te vermeerderen,
al zou liet lieeten voor de hoogste belangen.
Wij willen medewerken tot liet goede, maar
slechts door reine middelen van vrije overtuiging
en zedelijke ontwikkeling, en omdat wij ge-
leoven in de kracht der waarheid willen wij
niet vertragen in zachtmoedige pogingen ter
verlichting en heiliging onzer medemenschen..
Gouda, 2 September.
De keizerin van Frankrijk heeft hare reis
haastig volbracht en is te Parijs teruggekeerd
om met den keizer naar Chalons te gaan. Het
zal den keizer moeilijk vallen, maar net is een
staatsbelang, de keizer moet gezond zijn, dat
is volstrekt noodig voor Frankrijk zoowel als
voor de rust van Europa. Het is bij de te
genstrijdige geruchten en de officieele leu
gens onmogelijk te zeggen, wat cr van die
ziekte en 'dat herstel des keizers waar of on
waar is. Maar dit weet ieder dat in deze
oogenblikkcn, voor het behoud der dynastie
het leven des keizers van de hoogste wat Je
is. liet zijn dagen van overgang waarin alles
onzeker isna een ijzeren juk van 17 jaren,
was men aan het einde der willekeur en moest
men een anderen weg inslaan, en om nu wel
te slagen behoeft men boven alles rust. üe
geheimzinnigheid der regeeving heeft de gemoe
deren zee- verontrust en de eindeljjke verze
kering van hot herstel, heeft de ontroering
niet. k mien bedaren. Daarom moet de kei
zer zoo mogelijk uaai Chalons om zich te ver-
