Nieuws en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
EN.
1869.
N? 791.
LEN,
LION
Zondag, 19 September.
INSEL.
H<*t Handelsblad en de Republiek.
Algemeen Overzicht,
De inzending van advertentien kan geschieden tot één uur des namiddags op den dag der uitgave.
on JONG-
»n in ecnc
ialaris nnnr
j ranco brie-
r G, bureau
pierland,
anWASCH-
DER-MAN-
COMBUI-
WTEGEN,
|EN, MOE-
1.N-MAAI-
*IES en alio
HEN.
egarandeerd.
len te beko-
10 tot 12
gegrond op
|terd door do
haaripiddel
keel afwijkend
Pene hunrmid-
v oortrelïclijke
ersterking en
eustbaar zijn,
ezelve, houdt
kitavaeemingen,
izond, zet de
v rouderdc en
nd opkleuren
of bevat. De
jirExtract bui-
welke altijd
Dat hierin alle
Iziju, die wei
Ibrengen, doch
|v orden, door
Iving van stof
Is daarvnu een
Ik «urn wijzing a
khteit van hare
fegekend.
met bekende
J. VAN DER
kt te Gouda.
dug's morgens
liorg. 7 uren.
dagen 'snant.
GOUDSCHE COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt ZONDAG,
WOENSDAG en VRIJDAG. In de Stad
geschiedt de uitgave in den avond van
DINSDAG, DONDERDAG en ZATER
DAG. De prijs per drie maanden is 1.75,
franco per post 2.
ADV EltTENTIEN worden geplaatst
van 15 regels a 50 Centen; iedere regel
meer 10 Centen. GROOTE LETTERS
worden berekend naar plaatsruimte.
Afzonderljjke Nommers VIJF CENTEN.
pi.
feinan.
Het Handelsblad behandelt Vragen van den
dag" en daaronder inde eerste plaats«Consti-
tutionneel koningschap of republiek?" Er zijn
tot heden twee artikelen over dit onderwerp.
De schrijver wil de liberalen vrjj pleiten van
de beschuldiging, dat zij den koning willen
maken tot een »stroo-pop" en niets liever wen-
schen dan het constitutionueele koningschap te
vervangen door de republiek. En tot de ont
zenuwing dezer beschuldigingen volgt nu eene
lange reeks van recrimination over dit en de
vorige ministerien, die ons voorkomen niets af
te doen tot de beantwoording der voorgestelde
vraag.
Maar met het tweede artikel wordt het on
derwerp eerst aangevat. Daar heet het1°. Er
bestaat in Nederland tot hiertoe geone republi-
keinsche partjj. 2°. Zelfs bestaan er geen zelf
bewuste, geen erkende republikeinen. 8°. Er
is, gelooven wij, in ons land niemand, althans
niemand van eenigen naam en invloed, die het
constitutionneele koningschap door de republiek
zou wenschen te vervangen. Wij kunnen niet
ontveinzen, dat deze drie stellingen, en vooral
de tweede, ons hoogst naïef voorkomen. Weet do
schrijver niet heter of wil hij de oogen sluiten
voor hetgeen bestaat?
Dat er tot hiertoe geeue zoodanige partij in
ons land bestaat, schijnt aan te duid sn, dat men
die weldra verwacht, en dit zouden wij oprecht
betreuren, als wjj partij moeten opvatten in den
zin eener menigte, die eenstemmig door hare
pogingen de invoering der republiek beoogt en
daaronder niet verstaan allen, die den rcpubli-
keinschen regeeringsvonn als den besten l>e-
schouwen en als het einddoel onzer tegenwoor
dige instellingen.
Maar de tweede stelling, dat er yeen zeil be
wuste en erkende republikeinen bestaan, komt
ons hoogst wonderbaar voor. Wel mag ik niet
vergen, dat iemand de oogen sla in het onbe
duidende Goudsche blaadje, maar hot Handels
blad mag toch het eerzame Utreehtsehe Dayblad
niet ignoreeren, dat l'i Juli de volgende frag
menten uit de Goudsche Courant, zeker wel met
heiligen afschuw overnum.
Men leest daar:
Do republiek blijft Jo rain of meer verscholen harte-
wcnsch van vele radikalcu't ia herhaaldelijk gezegd.
Do redacteur van de Goudsche Courant komt heden rui
terlijk voor zijne raccning iu dezen uit, en schrijft o. a.
„Geboren onder de Bataafashe republiek, zoog de re
dacteur met de moedermelk do rcpubliekeinscho begin
selen in, gevoelde niets voor den Frauschen Lodcwijk,
kromde zich umviilig ouder het juk van den tirao, die
Nederland vernietigde, en heeft wel nooit begrepen wat
soeverein en souverciuitcit beteckende, maar begroette
toch met welgevallen den oranjevorst, die waarlijk libe
raal de oude veete heelde. Hij erkent met dankbaar
heid het vele goode, dat wij onder onze koningen moch
ten genieten hij ziet geenszins voorbij, dat ouze tegen
woordige burgerlijke mjheid niet achterstaat bij die,
welke onder do republiek werd genotentoch blijft hij
getrouw ann zijne eerste liefde, en huldigt in het gc-
mecncbest hut doul, het ideaal vnn den staat, llcm is
dit een onschuldig genoegen, hij verwacht die toekomst
van de regelmatige outwikkcliug der volken, zonder te
haasten, zonder te morren onder de coustitutionneele mo
narchie, die zoozeer, in do onbeperkte heerschappij der
wet, genaderd is tot het wezen van den republikeinschen
regceringsvorm. De roem van Athene en Sparta zal
leven tot do laatste nageslachten, Rome's wereldheer
schappij zal nooit vergeten worden, Genua eu Venetie,
Florence en hoe vele andere republieken wekkeu onze be
wondering; Nederland verrees en bloeide als republiek
cn de Vereenigde Staten ziju het uitstckcndste volk door
grootheid, macht cn volkswelvaart. Duidt hot dan uwen
kindereu niet ten kwade nis zij met bewoudcriug opzien
tot het ideaal der republiek, man. schaamt u veeleer
als Nederlander ecu roemrijk verleden ondankbaar te
vcrloocheuen.
Dat ik nu wel niet erkend word, zie ik, maar
dat ik niet zelfbewust zou zijn, wil er bij mjj
niet in. Is het Handelsblad dan alleen een
vreemdeling in Jerusalem Dezer dagen las ik,
dat er drie republikeinsclie bladen in Nederland
zijn, de Sluissche, de Goudsche Courant en bet
Noordenik laat de qualificatie voor wat ze is,
maar vraagkan het Handelsblad de drie voor
treffelijke artikelen van het Noorden, »de re
publikeinsclie geest" dan geheel ignoreeren Ik
tvil alleen wijzen op bet daar (6 Sept. jl.) ge
stelde:
liet stnntsrecht onzer eeuw kan op dit punt niet
beter uitgesproken worden, dan /.ooals het eenmaal de
Gruniogsche hooglecraar star n\ man deed „wij geloo
ven aan cene repuolikcinsehe richting onzer dagen, zelfs,
dat onze eeuw, om het zóó tc noemen, reeds door en
door rcpublikeiusch is, cn dat karakter hoe langer boe
meer zal openbaren. Wij hebben daarin altijd een
waren vooruitgang gezien. Dan wij nemen dit woord
in zijne ware betcokenis, als omvattende do znak, het
welzijn van het volk nis een organisch geheel, dat niet
uit bijzondere dcclcn ontstaan is en bestaat, maar leden,
geslachten, instellingen in en onder ziob vcreenigt en
bezielthet verledene, tegenwoordige en de toekomst
verbindt, zich door eigen geest en Ie» sn kenmerkt." En
verder: „zoodat de koniogsgezindeu onder de liberalen
in ouze eeuw in vertrouwelijk gesprek eerlijk belijden
dat zjj het koningschap slechts als eeu noodzakelijk
kwaad beschouwen."
En nu zal ook de derde stelling wel geene
nadere wederlegging behoeven.
Men deed beter te zwjjgea over de republiek
dan daarover smadelijk te spreken.
De eehte republikein is de beste burger; hjj
acht de heerschappij der wet, het hoogste be
ginsel in den staathij verfoeit het geweld en
gehoorzaamt het ingesteld gezag. Hjj ziet de
gebrekkigheid der bestaande vormen wel in,
maar wacht verbetering alleen van voortgaande
ontwikkeling. Wij willen den koning eerbiedigen
in al zjjne grondwettige rechten, zonder die
ooit in iets te willen verkorten; maar wij hand
haven onze vijje overtuiging en wij verlooche
nen die niet schroomvallig als zij hatelijk wordt
afgeschilderd door kruipende slaven of aange
rand door de naïeveteiten van een onzolfstandig
liberalisme.
Het constitutionneele koningschap wordt be
wonderd als de parel der 19® eeuw, het is het
non plus xdtra der moderne staatsmanswijsheid.
Ons is het eene voorbijgaande fictie, eeu ge-
wenschte overgang van het despotisme tot de
vrijheid, die komen zal door de algemeene be
schaving der volken.
Gouda, 18 September.
De schrik veroorzaakt door de ziekte des
keizers begint langzaam te bedaren, de beurzen
herstellen zich, maar minder de Oostenrjjksche
beurs waar andere oorzaken medewerken, die den
gedrukten toestand doen voortd uren. De land
dagen komen achtervolgens bijeen en dienen
slechts om den ongelukkigen strijd over de
nationaliteiten te verlevendigen. De bisbilles
met Pruisen zjjn geëindigd en von Beust zal
vooreerst niet weer beginnenhij is ter ver-
poozing een klein uitstapje gaan doen. Hij
mag waarljjk wel; want het is een rusteloos
werk minister te zjjn in dat verdeelde land.
Het keizerschap is daar buter baantje; de ge
liefde monarch bekommert zich over geen staats
zaken hij houdt zich buiten al die lastige be-
