IRSZAAK,
Nieuws en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
r#
1869.
N? 794.
|"WATER.
I RKOOPINGEN
NHUIS
Zondag, 26 September.
IDDELEN
itomelanus
sU
Kennisgeving.
iïciTCULTUURSTELSEL.
Algemeen Overzicht,
Xd
De inzending van advertentien kan geschieden tot één uur des namiddags op den dag der uitgave.
n. o.
t
U D A,
12 8» SEPTEMBER 1809,
|li ure, in liet logement
ida, van s
JLAATS on ERF, staande
udeweg te Gouda, wijk
de
Jvolg is uitgeoefend
staande en liggende
pIRFstaande en liggende
ufo, wjjk A n°. 81.
IF awi de Turfmarkt
164.
pTOBER 1869, des voor-
bet logement in: Zalm"
fcitaal dubbel
pijen TCJIN er achter,
Gouda, wijk B n° 81,
zjjnde in liet Huis
jerde Vestibule en Gang,
gnarvan enkele met mar-
i en Spiegels, Dienst
leiders, fraaije Keuken,
er tot een goed en ge-
bnhuis behoort. Te aan-
1870.
0 OCTOBER 1869, des
In sterfhuize van den Heer
lendeweg te Gouda, van
|eene Apothekerszaak be-
r B O E D E Lwaaronder
|en Juweelen.
udigheden, mogen alleen
I Apothekers, aan Genees-
Iren van geneesmiddelen
zijn te bekomen ton
In ris W. J. FORTUIJN
f.i ouda.
ogenwater is een van de
I der wereld hetzelve bezit
I Ie kunnen verbeteren, welke
I of andere omstandigheden
Ikking, afmatting, prikkeling,
In druipende oogen, welke
pare, jeukende, drukkende
lang ingespannen zien of
oogspieren of aderen, ook
h. vooral bij kond weer, en
II icht of bij schel licht niet
■ze en meer andere oogge-
lii Oogen water hersteld en
logen tegen die gebreken
z iodat men tot in hoogen
elioeveu. Hetzelve is vcr-
I flaoon bij
1 uda.
I cyden.
ngeustraat, Rotterdam.
IlLUÏEIt,
kt molenstraat
I x C°. Utrecht.
in ons rijk.
van A. linnkuuui
GOUDSCHE COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt ZONDAG,
WOENSDAG en VRIJDAG. In de Stad
geschiedt <le uitgave in den avond van
DINSDAG, DONDERDAG en ZATER
DAG. Do prijs per drie maanden is f 1.75,
franco per post 2.
ADVERTENTIEN worden geplaatst
van 15 regels a 50 Centen; iedere regel
meer 10 Centen. GROOTE LETTERS
worden berekend naar plaatsruimte.
Afzonderljjke Nommers VIJF CENTEN.
De BURGEMEESTER van Gondii, brengt bij
deze ter kennis van de belanghebbenden, dat door
den heer Commissaris des Konings in de provincie
Zuid-Holland, op den 14 September 1869 is exe
cutoir verklaard
het suppletoir voljaars kohier voor de belasting
op bet personeel, dienstjaar 18(19—1870 u®. 4.
Dat voormeld kohier ter invordering is gesteld
in handen van den heer Ontvanger, dal ieder daarop
voorkomende verpligt is, zijnen aanslag, op den bij
de wet bepaalden voet te voldoen en dat beden in
gaat, de termijn van drie Maanden, binnen welke
de reclames behooren to worden ingediend.
Gouda, 24 September 1869.
De Burgemeester voornoemd,
Van BERGEN IJZENDOOIIN.
De opstand der zuidelijke gewesten des lands
vorderde van het Noorden een buitengewone
krachtsinspanning. Op de roepstem van Wil
lem I vlogen de vrijwilligers naar de grenzen,
een aanzienlijk leger was daar spoedig vereenigd,
ert bleef geruimen tijd bijeen, want de nationale
eer(?) gedoogde niet toe te geven. Het stelsel
van volharding onthield niet slechts velen aan
hun bedrijf en huisgezin, het verslond verba
zende sommen, geld en altijd geld werd gevor
derd, de Nederlandsche schatkist was reeds uit
geput, en het, Nederlandsche volk, lios vader
landslievend en hoe bereid zich veel te getroosten
voor de eer des lends, was langer buiten machte
de schatkist gevuld te houden. Indie, die zoo
kostbare kolonie moest helpenwaren do op
brengsten tot toen goring geweest, nu was hot
oogenblik gekomen, dat Java moest vergoeden,
wat hét van het moederland had ontvangen, en
wat het tijdens den opstand gekost had. Do
generaal van den Bosch werd door den koning
met die taak belast. Een kunstig stelsel van
gedwongen arbeid tot liet verkrijgen van pro
ducten voor de Europeesclie rrarkt moest de
zoo noodzakelijke gelden verschaffen. 1 )e Javanen
moesten gedwongen worden hun velden te be
bouwen met suiker, koffie, indigo enz., die pro
ducten inde gouvemements-pakliuizen geleverd,
zouden met Nederlandsche schepen naar Neder
landsche havens gebracht, en daar ten voovdecle
van du Nedorluudsclto schatkist verkocht worden.
Een billijk looit, in overeenstemming met den
marktprijs, zoude de inlander ontvangendaar
door zoude de oloei van Java en het moederland
te gelijk bevorderd worden, en toch verzette
zich reeds do toenmalige minister Elout, een
eerlijk en rechtschapen man, tegen die zoo
schoonschijnende plannen, in weerwil van de
plechtige betuiging van den ontwerper, dat
het geenszins zijn voornemen was het beginsel
van vrijen handel en vrjje beschikking over
don arbeid van den inlander af te schaffen; toch
bestreed de heer Merkus, als raad van Indie,
op meesterlijke wijze de sociale revolutie, zoodat
eindelek de heer van den Bosch op geen an
dere wijze de doorvoering-^jner plannen kondo
bewerken, dan door te wijzen op den nood in
het moederland en op de gehèime bevelen des
konings, hem bjj zijn vertrek gegeven. Eer
lijkheid en plichtgevoel moesten wijken, het
cultuurstelsel kwam tot stand, maar met ver
krachting van wet en recht, niet verzaking van
de goede trouw, die steeds het Nederlandsche
woord behoorde te kenmerken.
Dit stelsel met al zijn gebreken beheerscht
den toestand op Javamet behoud van dit
stelsel is geen verbetering van dien toestand
mogelijk. Alle ellende, waarvan Java het too-
neol heinas! nog is, worden daardoor veroor
zaakt, afpersing, mishandeling, hongersnood,
ontvolking, toenemende ontevredenheid, opstand,
zijn de wrange vruchten van het zo schoon
schijnende cultuurstelsel.
Reeds bij de invoering bleek, wat men van
dit stelsel mocht verwachten. Europeesche en
inlandsche ambtenaren aan de cultures ver
bonden, zouden boven hun traktement, beloond
worden in evenredigheid van de onder hun toe
zicht verbouwde en geleverde producten. De
cultuurprocenten, een aanzienlijk voordeel ge
vende aan die ambtenaren, wekten, zeer ten
voordeele der Nederlandsche schatkist, huil am
bitie op, om toch zooveel mogelijk te leveren
ten koste van de welvaart der Javanen, die
dikwerf hun akkers, hun tijd, hun arbeid, hun
zweet en bloed moesten geven, om n .n de al
tijd hoogere eiselien te voldoen. De eerbied,
dien de inlander voor zijn hoofden koestorde,
deed liini veelal geduldig lijden, ongehoorzaam
heid werd met do rotting, verzet, met do ba
jonet gestraft; de inlander, die zijn rechten op
zjjn grond, op zijn arbeid, hem herhaaldelijk be
loofd, wilde handhaven, was een oproerling, de
ambtenaar, die de meests producten bracht,
werd beloond, en de rapporten van rustige rust
krachtig gesteund door df steeds rjjker vloei
ende baten, deden het Nederlandsche volk in
dommelen; het verheugde zich over de schijn
bare welvaart der kolonie en onderzocht niet,
hoe die schatten verkregen werden
In de laatste jaren is het gelukkig anders
geworden. Veler oogen zijn geopend. Er zijn
stemmen uit ons midden opgegaan, die recht
vroegen, ook voor den bruinen broeder aan gene
zijde van den Oceaan, en die stemman hebben
bjj velen weerklank, gevonden, ook in 's lands
hoogste raadzaal.
En treurig waren dan ook de berichten, die
van tijd tot tjjd onder de oogen van het Ne
derlandsche volk gebracht werden.
Men hoorde, dat inlanders 10 dagen verwij
derd van de landen, die zjj moesten bewerken,
die tien dagen heen en weder zonder eenig loon
moesten afleggen om eenige dagen 2>/2 cent
daags te verdienen, en dan durfde men nog
zeggen, nadat dit loon mot 1 cent per dag ver
hoogd was, dat niemand tot de indigo-cultuur
gebezigd werd dan tegen betaling; bjj de uit
breiding der koffiecultuur moesten de nieuwe
koffietuinen door de bevolking aangelegd, be
plant en vier jaren schoon gehouden worden,
dan kwamen de vruchten, en die vruchten zou
den hun betaald worden naar den marktprijs.
Tot lieden toe betalen wij niet de helft van den
marktprijs en als de Javanen in die betaling
geen vergoeding vindende, hun koffietuinen
omkapten, dan werden zij tot 1866 nog ge-
geoseld. Gelukkig is die straf toen afgeschaft.
Gouda, 25 September.
Thans wordt officieel tegengesproken, het
gerucht betreffende de toetreding van Batten
tot den Noord-Duitschen bond. Dit wil echter
niet zeggen, dat er niets van nan was, maar
men wilde, voor dat het voorstel in de Badensclie
kamer werd gedaan, zich vergewissen van de
goedkeuring van Pruisen. Voor deze toestem
ming deinst Pruisen vooraïs nog terug en men
wil gunstiger oogenblik afwachten.
