AND.
Nieuws- en Adverlenliellad voor Gouda en Ongrekeu.
frlngcn,
1869.
Zondag;, 1!) December.
N? 830.
De Maatschappij tot nut van
den Javaan.
raijer.
oggebrood
Algemeen Overzicht,
De inzending van advertentien kan geschieden tot één uur des namiddags op den dag der uitgave.
fen 28J December
enkele inschrij-
pehap to weten:
perceelen
perceelen;
[Spaarndamschcn
van houtgewas,
eenlandshuis te
pt. te verkrijgen
ers te Halfweg
nede zijn te be-
igen ten dienste
letten tegen beta-
te beginnen te
de perceelen 3
en 19, te begin-
yuwsluis, en voor
te beginnen aan
AAS GEESTE
PEN te Spaarn-
ILS te Katwijk en
Rijnland,
PS, Secretaris.
BELEENING,
YPITALEN of
lar.
GOUDSCHE COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt ZONDAG,
WOENSDAG en VRIJDAG. In de Stad
geschiedt de uitgave in den avond van
DINSDAG, DONDERDAG en ZATER
DAG. De prijs per drie maanden is 1.75,
franco per post 2.—
ADVERTENTIEN worden geplaatst
van 15 regels a 50 Centeniedere regel
meer 10 Centen. GROOTE LETTERS
worden berekend naar plaatsruimte.
Afzonderlijke Nommers VIJF CENTEN.
ih >os verkrijgbaar
a entjes Dekker,
Burgemeester.
vn der Hoop
Zoon
•ut C°
Kikkert
veld.
(or deze, dat het
Verwacht, bostel
le.
1NDAL Gz.,
r. Gouwe, Gouda.
i/ihiian
In de zitting der tweede kamer van den 27
November 11 ".eide de oud-minister Mr. J. Heems
kerk Az., thans afjgevaardigde van bet kiesdis
trict Gorinchem, dat de maatschappij tot Nut
van den-Javaan door sommigen gehouden wordt
voor een der gemoedelijkste boerenbedriegerijen
die nog immer in Nederland bestaan beeft.
Wanneer een man als de oud-minister, die de
Mger-myetificatie beeft bijgewoond en de pro
clamaties met gekleurde randjes heeft doen druk
ken, dit oordeel van sommigen in 's lands hoogste
vergaderzaal ter sprake brengt, dan mag men
veronderstellen dat't niet ondoordacht geschiedt,
en het bestuur der maatschappij heeft te recht
dit niet onopgemerkt kunnen laten voorbijgaan.
Met belangstelling wordt dan ook zekerde op
lossing verwacht of de collega's van den heer
Heeemskerk de heeren Moens, Viruly Verbrugge,
Fransen van de Putte, Stieltjes en anderen tot
de bedriegers of tot de bedrogenen behooren.
Het zelfde mag men vragen van mannen als
prof. Veth,ds. J. P. de Keijser, ds. M. A. Perk,
dr. J. van Vloten, H. van Lier, A. Ising, prof.
mr. R. Fruin, ds. C. P. Tiele, ds. F. Haver-
schmidt en tal van anderen, (de maatschappij telt
reeds meer dan 2000 leden uit alle rangen en
standen). Behooren zij tot de bedriegers of de
bedrogenen
En zjjn zij de bedrogenen, wie zijn dan toch
de bedriegers?
In antwoord op den heer llartsen, bespreekt
de minister van koloniën in de zitting der eerste
kamer van 4 December 11. ook de maatschappij,
en schijnt met haar evenmin ingenomen als de
heeren Heemskerk Az. en Hartsen. Na liet feit ge
constateerd te hebben, dat de maatschappij liet
met den minister niet eens is, zegt do mi
nister: Ik heb wel eens het voorrecht gehad
van uitgescholden te worden, en sedert ik mi
nister ben is er dat niet op verminderd, maar
waar hetgeen ik geboord heb van zekere ver
gadering in Diligentia alhier zou ik kunnen
zeggen nog nooit zoo erg uitgescholden te zijn
als toontot, Nut van den Javaan.
Verder verklaart do minister, dut do maat
schappij kruehtig 'optreedt, eu meer en meer in
vloed uitoefent, waarom de minister aanraadt
»lid te worden, daardoor zjjn gevoelen in de
maatschappij te brengen en verkeerde gevoelens
te bestrijden. Men moet toch niet voorbij zien,
dat de maatschappij wortel vat in het land en
vcoral bjj een deel der bevolking, dat niet veel
denkt." Een aardig compliment dat de mi
nister van koloniën aan de leden der maat
schappij maakt. Zoude Zijn Excellentie zelf
wel veel gedacht hebben, toen lijj dit zeide?
Zoo is in de eertte en tweede kamer en zeker
niet van een gunstige zijde de maatschappij tot
Nut van den Javaai. ten sprake gebracht en
voorzeker vragen velen: fr-i wil die maat
schappij Een blik in het reglement zal hierop
het antwoord geven.
Volgens art. 1 beoogt de maatschappij hand
having en toepassing der beginselen van recht
vaardigheid en liefde tot den naastedie de
betrekking tusschen het moederland en Java
moeten kenmerken.
Daartoe wil volgens art. 2 van het reglement
de maatschapij in Nederland door vergaderingen
en geschriften de kennis verspreiden van den
mnatscbappelijken en zedeljjken toestand der
Javanen; en wijzen op bronnen van welvaart
en bloei, thans tot schade van moederland en
Indie veronachtzaamd of belemmerdzij wil
in het licht stellen en bestrijden alle onrecht
tegen Javanen, door wie ook, gepleegd; maat
regelen uitlokken en ondersteunen tot bevor
dering van liet doel der maatschappij, in over
eenstemming met de wet en de staatsinstellingen
op Java.
Binnen de grenzen der wet en met eerbie
diging van den band die Java aan Nederland
verbindt door zedelijken invloed en stoffelijke
middelen liet welzijn der inboorlingen bevorderen,
zoowei door aanmoediging van het onderwijs
als door ondersteuning der pogingen die tot
hun geestelijke ontwikkeling worden aangewend.
In een woord van inleiding tot het reglement
kan men lezenDe maatschappij wil ons volk
leeren inzien, dat het door de voorzienigheid
tot, geheel iets anders bestemd is dan om zich
te verrijken met hi t dagloon, dat, den Jnvnan-
sclien arbeider naar recht eu wet toekomt,
wnarvnn hij leven en zjjn gezin onderhouden
moet.
Nederland moet leeren inzien, dut wil liet
rechtmatige voordeelen van Java trekken, het
dan daar de beschaving niet mag belemmeren
maar moet uitbreiden, inzien, dat het de ont
wikkeling van landbouw en productie niet lan
ger mag beperken en met geweld beletten,
maar op allerlei wijze moet bevorderen.
De maatschappij wil het volksgeweten wak
ker maken, en dit voorlichten als het ontwaakt is.
Het karakter der maatschappij is zedeljjk en
nationaal, zij is geen partijzaak, wil geen partij
geest, bedoelt geen partij belang. Waarheid
vól zjj en rechtvaardigheid, waarheid vow Ne
derland en rechtvaardigheid voor Java.
Ziedaar het een en ander uit het reglement
der Maatschappij. Is een maatschappij die dit
wil, die er naar streeft dit doel te bereiken zoo
afkeurenswaardig? Verdient die maatschappij
de harde woorden, haar in de eerste en tweede
kamer toegevoegd? Daartoe willen wjj eens
nagaan wat zooal, op de laatste algemeene ver
gadering dit jaar den 16 September te Arnhem
gehouden, behandeld is, om vervolgens kortelijk
na te gaan wat zooal, namens de maatschappij
door de commissie vanr edactie is uitgegeven.
(Wordt vervolgd.)
Gouda, 18 December.
Te Parijs blijven de geruchten, betreffende
de aftreding of wijziging van het ministerie
elkander opvolgen; dezer dagen werden weder
volledige opgaven der personen verspreid maar
telkens worden die beweringen tegen gesproken
en blijken dan ongegrond te zijn. Het schijnt
uan ook slechts te moeten strekken oni den
keizer niet te doen vergeten, dat niemand er
aan denkt, dat het mogelijk zou zijn met de
tegenwoordige ministers verder te gaan. Waar
schijnlijk echter wacht men tot dat de kamer
geheel geconstitueerd is en dan nog zal men
slechts schoorvoetende komen tot eenige belang
rijke concessie, elke stap voorwaarts zal betwist
worden en de vooruitstrevende partij zal in
dien strijd kracht moeten vinden om doortas
tende maatregelen te doen nemen.
De discussieu over de toelating der als offi-
cieele candidatcn gekozenen duren lang, maar
hebben toch ill i ll. geval dit nut, dat zij de
willekeur, de onderdrukking en de onzedelijk-
