BINNENLAND.
WW
•- B. ;v
"t
ir~
w -
H L A N D.
-
In inkta zaak, dat Napoloon
Bezocht, Maar hij heeft
liet scheelde bitter wei.
zijne omniddelijke nabij,
den maarschalk Ney, bij
II thans beschoren zijn aan
Ft tnschen was P
[LAND.
leert tegen het verkeerde
II eude tnetischen, die zoo
Vi aan Duitsohland de ter-
rop -'e v- d" zal w.rden
In beoordeclcn gewoonlijk
lind, nlsof het een slrant-
Icr sterke moet een beeije
opt, of als de strijdenden
|e kander staan, dan moet
meeste succes heeft, door
linnoedigd. Het zou zeer
|ht begrip van den tegen-
I onze sentimenleele wijze
laan een kant wilden zet-
lat deze oorlog eene histo-
[vcr verheven boven nlle
It ten opgeworpen over het
Ier waaghalzerij de oorlog
flat van anderen, door wier
lortgezet. De strjd, waar-
lijn, is geen gewone oorlog
naar een tijdperk van groote
art drie eeuwen oude tra-
staanbaar maakt. De een-
lerwonuen na verloop van
dan Frnnkrijkk stelling
lien en is door de siaats-
m gevreesd. Het zou oa-
landigheid aan het tweede
De belangen van Ënropa
00 spoedig mogelijk worde
kgen vorderen nog dringen.
Eter hij ook gesloten wordt,
pe wezenlijke, niet op een
vrede, die zijn ontstaan
l&gzondereu invloed, of aan
rbiiilenis, die later zou op-
tierd op een voorbijgaande
lp te volken verraden. De
|>m den vrede op dit oogsn-
lutiön, die de bron worden
Ligen. Dit zijn de wnre
I die Frnnkrylc en Duitsch
ink in het aangezicht te
te leeren eerbiedigen.
inzette lezen wy
Dsnd te Amsterdam een ge-
tNapoleoti vóór een maand
(tien millicen francs) heeft
ftn den Holltndachen spoor-
piidea met de interessen ven
1 h en zijn gezin behoorlijk
e (honden.*
Is he kust bestaat nog slechts
(ticbeidene schepen weer uit -
schersvloot heeft verlof ge
in een spoedigen vrede ver-
Ie particulier telegram der
nies Favre vredcsvoorstel-
|p osteld, aangenomen. Vol-
01 er schadevergoeding aan
Ie in beslag genomen sche
le vestingen Metz en Slraats-
t schrijft in de Preussische
|n dat de schrik van dezen
chweder den zwoelun ilarop-
lo Irbeschaving zal zuiveren
[til smakelooze zwelgerijen
|ijK ld ie toch maar al te veel
prgeplant. Mogen de Duit-
ren tot den ouden ernst en
Bid, en n.ogen de deugden
ludigheid, onder de massa
rlorru gegaan, ook weder
stocralic in eere komen."
intie uit Kassei nan de
1 ii
ut|c
i ie andere zijde is medege-
elders er niet mede in-
apoleon de schoone Wil-
kaugewezen. Velen aoliten
lhei| van zulk een gastoeniger-
li i<1 ui velen het niet goed dat
r' 'ti met eeno ©erewacht out-
.- i is over 't algemeen een
KD'.l, en die indruk wordt ook
iloor vorsohiltünde bnitcnlandioho bladen gedeeld en
versterkt. Het is evenwel te hopen dat die onte
vredenheid niet lang zal duren, vooral by hen die
zich niet enkel door zucht tot wraak laten leiden.
Immers, al is er iets meer geschied dan eigenlijk
volstrekt nooilig was of in de bedoeling lag, zoo
zal het voor eene groote nnlie en baar opperhoofd
toch beter passou, den overwonnen, w eerloos gemank-
len vijand met te veel dan met te weinig groot
moedigheid te behandelen. In de geschiedenis zyn
een aantal voorbeelden bekend vnn het gevangen
tiemen van vijandelijke vorsten en haar oordeel
over de behandeling, die zulken vorsten veelal werd
p-rge-' '.an 's met ""tt.'.ig. In dc i'.u c gesehit
denis daarentegen bestaat nauwelijks een voorbeeld
dat dc vorst van ecu groot rijk op het slagveld den
overwinnaar zijn degen voor de voelen legt. Nu kun
nen wij, Duitschers, toch niet verlangen dat (lelie-
schaafde wereld in staat zou w orden gesteld om een
ongunstig oordeel over ons uit te spreken, wegens
onze houding in zulk een buitengewoon geval
nl moeten wij, van een moreel standpunt, eenstem
mig de handelingen van den overwonnen vorst af
keuren, en al moeten wij ons verzekerd houden dat
hij, wal ook verder zijn lot op aarde moge zijn, het
oordeel eens lloogeren Rechters over zijne daden
niet zal ontgaan."
ITALIË.
In de Mom/lento leest men den volgenden brief
vau Garibaldi
„Cnprera, 7 September.
Aan mijne vrienden I
„Gisteren zeide ik u Oorlog tot san den dood
tegen Bonaparte, lieden zeg ik u De Fransche
republiek uioet met alle kracht ondersteund worden.
„Ikzelf ben invalide, maar toch heb ik mijn dien
sten nnu het voorloopig bestuur te Parijs aangeboden,
en ik hoop dat liet mij niet onmogelijk zul zijn
mijn plicht te vervullen. Ja, medeburgers! wij
moeten bet als een heiligeu plicht beschouwen, onze
Fransehe broeders Ie ondersteunen.
„Het is zeker onze roeping niet, de Duitsche broe
ders te bestrijden, die een weiktuig waren in Gods
band, om de tirannie, welke loodzwaar op de wereld
drukte, te vernietigen ïu den persoon, die baar ver
persoonlijking was. Maar wij moeten het stelsel
ondersteunen, liet eenige dat bestaat, om den vrede
eu de welvaart der volken te verzekeren.
„Ik herhaal hetmen moet de Fransche republiek
door alle mogelijke niiddelea bijstand ver!-enen. Zij
is het, die, lioor bel verledene wijs geworden, een
der beebtste stcunpilareu zal zijn van de herboren
vrijheid."
De Italië meldt, dal Garibaldi te C'aprera ziek is,
en bijgevolg onmogelijk aan zyu wensch kan vol
doen, om unnr Parijs te vertrekken en zich ter be
schikking te stellen vnn de republiek.
Gouda, 15 September.
De Burgeravondschool alhier is verleden maandag
weder geopend met het voorzeker aanzienlijke getal
van 105 leerlingen, wnnronder 39 nieuwe. Aan
het toelatingsexamen hadden 47 jongelieden deelge
nomen, zoodat er 8 werden afgewezen. W.unieer
men bedenkt dat de eischen van dit examen slechts
zijn lezen, schrijven en cijferen met gelaJJen, lien-
deelige en gewone breuken, dan heeft mei allen
grond om het getal van hen, die zelfs dat niet
konden, bedroevend groot te noemen.
De beraadslagingen in de eerste kamer over
het wetsontwerp tot afschaffing der doodstraf blijven,
tot aan de uitgave van het officieel verslag, geheim
omdat voor het publiek en ook voor de verslaggevers
der dagbladen niets verstaanbaar is van hetgeen wordt
gesprokeu. De vertimmering van het lokaal is dus
in dit opzicht alles behalve verbetering geweest. De
beraadslaging is nog niet afgeloopen acht leden
spraken tegen en vier voor het ontwerp. Heden i9
de minister aan het woord. De voorzitter der ka
mer, Mr. J. A. Phi'ipse, leidde vcor het eerst ge
durende deze zitting, (ie beraadslagingen weder. Eene
langdurige ziekte had hem dat tot nu toe verhinderd.
Wij herinneren dat heden de winterdienst op
den Nederl. Rijnspoorweg een aanvang heeft geno
men. De vertrek-uren van en naar Gouda deelen
wc als gewoonlyk hier achter mede. Voorts wijzen
wij er op, dat in de uitgifte der retourbilletten we
derom eenige wijziging is gebracht. Er zijn twee
soorten
1. billcttcn voor een dag, alleen voor gewone
treinen
2. billetten voor drie dagen, voor allo treinen.
Vrangt men niet uitdrukkelijk om een billet der
1® soort, dan ontvangt men er een der 2° soort.
Gedurende den winterdienst zijn op de stations
van de itijnsponrweg-muatschnppij de telegraafkan
toren open te Gouda van O 72llP/g, 's Gravenhage
en Utrecht van tl10Va» Harineleu van 7
Nieuwerkerk en Rotterdam van 610x/4, Oudewater
van b8/4B3/4 en Woerden van 7 9Ö/*» ft"en ge
rekend van 's ochtends tot 's avonds.
liet Dagblad zegt het volgende
Naar men ons van gewoonlijk goed ingelichte zijde
rueuiAieelt. zou de 2e div..!- het 'eg»»- ip v#4de
binnen een paar dagen ontbonden worden, en zou
den voor het einde der maand alle troepen naar
huuue respectieve garnizoenen teruggekeerd zijn.
Den 7U September 11. had de verkiezing plaats
voor een lid vnn den polder Aohterbroek, in de
plaats van A. Rijkaart Az., die voor die betrekking
had bedankt. De uitslag der stemming was, dat
151 stemmen werden uitgebracht op P. van Dorp
en 14 L op D. de Jong, zoodat eerstgenoemde ge
kozen is.
Zoo als reeds door ons gemeld werd, had
Zaterdag de derde provinciale vergadering van on
derwijzers en voorstanders van het onderwijs in
Zuid-Ilollaud, alhier plaats. Sedert hadden wij nog
gcene gelegenheid het over/icht der discussion te
geven, hetwelk wij hadden toegezegd, zoodat het
eerst nu geplaatst kon worden.
Het eerste onderwerp ter bespreking werd inge
leid door den heer K. G. Heringa, oud-schoolopzie
ner. Naar aanleiding der vraag Levert de lagere
school tegenwoordig inderdaad zulke gebrekkige re
sultaten op als van verschillende z.ijden is beweerd
verdedigde de heer Heringa den onderwijzersstand
tegen de aanvallen, waaraan zij in den laatsten tijd
van velerlei zijden blootstaat.
Van een neutraal standpunt verdedigde hij, met
aanhaling van verschillende geschriften, ons ouder
wijs tegen die pessimistische beschouwingen, en by
eindigde zijn inleiding door de vraag te stellen:
ie, waarover, met welk recht wordt geklaagd .J
De lleeren Meijer vnn llekendorp en de Broeder
uit Rotterdam wezen er op, dut tot die gebrekkige
resultaten aanleiding werd gegeven door schoolver
zuim, onverschilligheid vnn gemeentebesturen en
ouders, gebrekkig schooltoezicht, te gering perso
neel en te geringe iractemeuten.
De iwecdc vraag op do agenda voorkomende en
luidendevan welken invloed zou een opiu ffing of
inkrimping der scholen voor meer uitgebreid lager
ouderwijs zijn, gelijk rij door sommigen gewenscht
wordt werd ingeleid door den heer T. C. Delfos
van Rotterdam. Spreker verdedigde het recht van
bestaan van het uitgebreid lager onderwys, daar zoo
vele leerlingen nog iets meer moeten leeren dan
het lager onderwijs geeft, zonder den cursus op de
middelbare school geheel te volgen. Het onderwijs
op de middelbnre school was bovendien niet ge
schikt voor nlle leerlingen, waarom spreker wenschte
dat de scholen voor uitgebreid lager onderwys niet
mogen worden ingekrompen maar uitgebreidminder
iu aantal dan wel in betrekking tot het hulpperso
neel en hulpmiddelen voor het onderwijs. Hier
over w erd geen gedachten wisseling gehouden.
De heer Mars, leeraar aan de hooge burgerschool
te Gouda, sprak over het onderwijs in de natuur
leer, naar aanleiding van dr. Arens: Materialitv
J'iir Jen Anschauunys Unlerricht in der haturlthrt.
Spreker wees er op, dat over het algemeen, bij het
lager onderwijs nog zeer weinig aan de kennis der
natuur gedaan wordt; hoofdzakelijk, omdat de on
derwijzers over het algemeen nog niet doordrongen
zijn van het gewicht van dit leervak, en er zelf
niet genoeg in bedreven zijn om het methodisch te
onderwijzen. Daartoe werd het bovengenoemde
werkje aangeprezen, waarin het doen van chemische
proeven op den voorgrond staat. Ook de physische
werktuigen, door den heer Harling Bank le Utrecht
vervaardigd, werden door spreke:* dringend aan
bevolen.
De heer Delfos verdedigde krachtig chemische
proeven en de chemie in het algemeen als leerstof
voor het lager onderwijs
De heer Mars drong nog nader aan, dat alleen
het doen van proeven den leerlingen eenig begrip
kon geven vnn de natuur en hun verschijnselen.
Mevrouw Elizc van Calcar van Wassenaar had
bereidvaardig op zich genomen de vierde vraag in
te leiden Zij luidde voldoet onze volksschool nnn
de behoeften der vrouwelijke jeugd, en wal kan er
gedaan worden om haar meer vruchtbaar voor liet
vrouwelijk leven ie maken? Spreekster, wegens de
grootte der zaal niet overal gemakkelijk te verstaan,
meende dat christelijke moraal en de christelijke
zedekunde meer bij het onderwijs op den voorgrond
moesten treden. Zij wenschte op achtjarigen leef
tijd scheiding der seksen in de lagere school; en
de vorming der meisjes aun vrouwelijk personeel
te zien toevertrouwd.
Als motie van orde stelde de heer Lindo voor nu
eerst de inleiding der volgende vraag en dun de dis
cussie over beide vragen te openen. Dit door de
vergadering aangenomen zijnde, besprak de heer Jan
sen de vraag: o( splitsing onzer volksscholen in
klassen voor meisjes en jongens afzonderlijk al of
niet ie aan te bevelen. Die vraag werd door spre
ker outkenuend beantwoord. Hij wees op de taak
der volkf8chool, die moest vormen en ontwikkelen.
Hij wees op de voor- en nadeelen van vereeuiging
en scheiding. Bepaald was hij tegen vrouwelyk
hulppersoneel, alleen kon dit ie- i.. djj!.; óstc
klasse nuttig werken.
Ook de inleiding op de volgende vraag ging nog
aan de discussie vooraf. De heer Muls van Rot
terdam leidde de vraag in, hoe de school het best
voor de toekomstige bestemming van de leerlingen
kan zorgen.
Na aangewezen te hebben, dat tnen niet alles van
de lagere school mocht en kon verwachten, stelde
spreker als eisch voor de lagere school, dat zij haar
leerlingen zou geven een helder hoofd, een warm
Hart en rappe handen om in staal te zijn hun ver
plichtingen tegenover zichzelf, maatschappij en staat
te vervullen. Speciale opleiding behoorde in de
lagere school niet te huis.
Aan de discussie over deze drie punten werd door
velen deel genomen.
Mevrouw Storm van der Chijs, drong aan op het
onderwys in de gezondheidsleer en op dal in vrou
welijke handwerken, op alle lagere scholenwegens
de ongunstige resultaten keurde spreekster handwerks
scholen voor meisjes die de lagere schooi reeds be
zocht hadden af; in de schooljaren hadden de meis
jes overvloed vau tijd, om zich ook in da hand
werken le bekwamen.
De heer Terpstra van Gouda sprak over het ou
derwijs in de geschiedenis op de lagere school.
Nog altijd werden zij den kinderen als helden voor
gesteld die op het slagveld de oorzaak waren van
den dood van duizenden hunner uatuurgeuooten
hierin moet verandering komen, het kind moest al
leen hen als helden leeren eerbiedigen, die zich op
het gebied van humaniteit en beschaving verdien
stelijk gemaakt hadden voor de geheele mensohheid.
De heer Labbertou van Alblasserilam wees op den
bestaandrn toestand. Ontwikkeling moge uit een
paedagogisch oogpunt het doel der lagere school
zijn, de maatschappij vordert thnns meer van haar.
Het meisje dat op elfjarigen leeftyd de school ver
laat, is op het platteland buiten de raoge/ykheid
zich verder te bekwamen; zy verlaat de lagere school
en treedt de maatschappij in. Dat meisje moet
kennis van raeei dingen hebben dan de lagere school
kan geven, en daarom geef ik 9preker in bedenking,
of een scheiding in de hoogste klasse van meisjes
en jongens niet noodzakelijk zoude zyn om het
meisje nog speciaal die dingen te onderwijzen, di8
voor haar in haar volgend leven onmisbaar zijn.
Mevrouw Storm geeft een schets van het onder
wijs in Amerika, waar geen scheiding is, en wnar
geen scheiding verlangd wordt; erwyl zy op eene
gedane vraag verklaart, dat 7/8 van het onderwijzend
personeel vrouwen zijn waarna gerepliceerd werd,
danr dan moeielijk een parallel tusschen twee onge
lijksoortige toestanden te trekken was. De heer Jan
sen, hoewel op opvoedkundige gronden tegen schei
ding, verdedigde die mede wegens den be3taanden
toestand. Ook de heer Laban, van Oud-Beierland,
sprak in dien geest.
De heer Hennes, van den Kinderdyk, sprak over
het onderwijs in vrouwelijke handwerken, dat volgens
spreker hoogst gebrekkig was, omdat zelfs geëxami
neerde onderwijzeressen niet genoegzaam op de hoogte
zijn. Onderwijs iu wiskundig teekencn werd als
grond voor dit vuk onmisbaar geoordeeld, om het
meisje ook hierin zelfstandig te leeren handelen.
De laatste vrn.ig werd ingeleid door den heer
Hartman van Capelle, luidende: hoe dient het on
derwijs in de aardrijkskunde, in de lagere school
gegeven te worden Uitvoerig werd door spreker
deze volgens methode opgegeven. Discussie had
over die vraag niet plaats, daar do vergadering
overtuigd scheen, dat op alle scholen het onderwijs
in de aardrijkskunde in 's sprekers geest gegeven werd.
Aan den ernvoudigen maaltijd, die na het einde
der vergadering werd gehouden, namen velen deel.
De commissie, die door bijdragen van vrien
den cn vereerders in slant gesleld iverd hel graf
van mr. Jacob van Lennep to Oo9fcrbcek met een
gedenkteeken te versieren, heeft gemeend hare taak
nog verder te moeten uitstrekken. Het is bekend,
dat de heer van Lennep groote waarde hechtte aan
het bewaren van herinneringen ook door gevelstee-
nen. De commissie, na het graf des dichters geken-
tcekend te hebben, was dus van oordeel nu ook
nog te moeten zorgen, dat de plaats waar van Leu-
