BINNENLAND.
X
V
Koloniën.
Laatste Berichten.
d uTVs^aiTXlti d.
/e.6«v, X 7 /4-«5V,
7.20V,
OOS T-I NDl£.
INQEZONDE N.
nis «lie vau den vorige» dag aangenomen en daarop
dele belangrijke vergaderingen gesloten.
Dat het ere Noneonformisten bij de verdediging
hunner raak niet aan bestrijders zal ontbreken, blijkt
onder anderen 1iit hetgeen ons uit Bristol wordt
gemeld, «1. dat dé bisschap vau Gloucester1 eft Bristol
dezer dsgen in eeU verga<lering aldaar heeft ver
klaard, dat de kefk nu een yCrdedigeude houding
tegen de aanvallen der Noncoiiformistën moest aan
nemen, die niet langer streden voor gelijkstelling,
maar voor de opperheerschappij.
In de Beiersohe kamer is een lang debat gevoegd
overeen bezavaarsohritt van den bisschop van Augsburg.
Tot recht verstand der zaak wcn*chen wy even te
verinelden wat daartoe aanleiding gaf. Door de
bisschoppen (in dit geval door de» bisschop van
Augsburg) zijn indertijd de geestelijken aangemaand,
om den herderlijken brief, gegeven ie Fukla in Sep
tember 1870 en betrekking hebbende op de beslui
ten van het concilie op den predikstoel voor te lezen
en by de gemeente attu te bevelen. Pastoor Renftle
te Mering handelde op 9 November 1870 overeen
komstig dien last, maar gaf daarbij te kennen, dat
Eij niet deelde in de zienswijze der bisschoppen om
trent de rechtmatigheid van dit concilie en met name
niet de onfeilbaarheid des pausen kon beschouwen
als geloofswaarheid en dus ook niet als zoodanig
aan zijne gemeente kon voorstellen, llcnftle werd
hierop door deü bisschop ter verantwoording geroe
pen; by verklaarde niets anders te hebben gezégd
dan hetgeen zijne overttfigiug was, en tevens, dat
hij van het gezegde niets kon of wilde terugnemen.
Op 16 November werd Renftle gesuspendeerd en
te Mering een vicaris aangesteld, die doör Kenftle
moest worden onderhouden. Daarbij gaf men Renftle
4 weken, om zyne verklaring te herroepen. Renftle
verklaarde daarentegen de hem opgelegde straf niet
als rechtmatig te kunnen erkennen eu bleef zijn ambt
waarnemen. Hierop werden bij het ministerie - be
zwaarschriften ingediend doordeu bisschop) tegen
Renftle, door' den pastoor tegen den bisschop fiii
door onderscheidene bewoners vai^ Mering ten gun
ste van den pastoor. Het ministerie beschikte op
beide eerstbedoelde bezwaarschriften at wy zend, waarop
de bisschop 7/ch wendde tot den staatsraad, die nog
geen beslissing heeft genomen. Inmiddels werd
Renftle in den grooteu ban gedaan;, hij bleef echter
rijn ambt waarnemen en het bezwaarschrift, waarvan
thans sprake is, werd namens den bisschop inge
diend bij den landdag. De meerderheid van de com
missie van rapporteurs heeft de gegrondheid dezer
bezwaren erkendde' minderheid acht ze ongegrond.
De vraag is, of de Beieische regeering, door hare
weigering om den bisschop van Augsburg tegen den
pastoor gpn Mering den wereldlijken arm te leenen,
heeft genandcld in strijd met de wet.
Het behoeft geen betoog, dat het debat algemeene
belangstelling had gaande gemaakt. De leden waren
in grooteu getale opgekomen; alle ministers waren
aanwezig. In de diplomatenloge waren de Pruisische
gezant von Werther, de Wurtembergsche gezant von
Soden en onderscheidene secretarissen der nuntiatnur.
Verder waren onder het publiek verscheidene oud-
minis'ers enz.
De rapporteur der Meerderheid betoogde, dat de
bescherming, door de regeering verleend aan deu
pastoor te Mering, was in lijurechten strijd met het
concordaat. De rapporteur der miuderheid deed uit
komen, dat het dogma is afgekondigd, in strijd met
de wet (anroe.ijk 2ondf*r dat van te voren het ko
ninklijk placet «as gevraagd) en dat men nn den
sterken arm te hulp roept tegeu een geestelijke, zich
verzettende tegen handelingen, gepleegd in strijd met
d« wet.
l)e vraag van welké zijde in deze het recht is, kan
natuurlijk niet worden beantwoord, dan op grond
van bijzondere bekendheid met de Beiersche wetge
ving op dit stuk.
antwoord op die vraag is echter te minder
noodig, omdat ieder gevoelt* dat het groote belang
vafi d.t debat eigenlijk minder gelegen is in die zaak
die er de hnaste aanleiding toe gaf; dan *el inden
algeineenen toestand, waarvan zaken als dt«e een symp
toom zijn. Zeer t® rech£ zeide dr. Sepp op zijue eigen
aardige wijze: „Kerst heeft mei» de kerk in brand
gestoken en nn wil men tons de rol doei» vervullen
vnn den heiligen Florian. Men komt met een on-
noozelen strijd in de kerk van Meriug, maas inderdaad
betreft de zn?k een der gevaarlijkste geschillen fn
de igeheele kerk„"
leder gevoelde dit. Het was ni'et de zaak van
pastoor lien t'c, die in de,Beiersche kamer behrthdeld
werd, maar de gansche Aerkrlijke toestfind, Vooral
'in verband uiet de wikeflvan den staat, gelijk die
rich heeft geopenbaard door en sedert het jongste
concilie. r
De telegndf bericht ons dat He( roodtel der com
missie, om djs bezwaren van den bisschop gegrond
te verklaren, tworpen is.
Gouda, 30 Januari. i
De collecte voor het monument te Brielle heeft te
Gouderak de sbnt van ruim 48 opgebracht.
De te Oudewater door de sub-commissie gehouden
collecte ter oprichting van een monument te Brielle
heeft opgebracht-/ 80,50.
Te Krimpen In/d lJsel heeft zich op verzoek van
den heer Burgemeester eene sub-commissie gevormd,
bestaande uit <fe heereu J. 1). Hölsteijn, A. vaa Wat-
snm, li. Kooy en J. W. van Hoogstraten.
Bij het sluiten der Zangschool te Ouderkerk a/d
IJsei, jl, Zaterdag, gavn» de ledep dei». Hoofdonder
wijzer een fraai metalieken Barometer tea geschenke*
Verleden week werden te Ondefvnter door de gem«
veldv. uohters vnn HekeytJo'P «m Oudewatwr opgespoord
en aangehouden twee personen, met namen A* JC.,
van Bergschenhppk en D. L., van Zoetertneer, die zich
in de naburige gemeente il^kenderp aan diefstal en
bedelary op deu openharen weg hadden schuldig ge*
maakt. Beide personen waren reeds vroeger in luu»*
den der just.tie geweest.
Bijj het departement van koloniën is een telegram
ontvangen vau den Gouverneur-Generaal van Ned.
Indië, dat de berichten van groote overstroomingen
aldaar bevestigt.
Te Ammerstol zyn in de afgeloopen week ter markt
g£br..cht 29 zalmen, weg. van 8 tot 27 halve kilo-
graöimèn- prijs vau 1.60 tot/2.10 per kilogr.
Git Stolwijk schrijft men 27 Jan.
Ofschoon reeds twee jaren geleden door het pol
derbestuur besloten werj tot stichting van een mag
stoomgemaal, ter vervanging der pölderwntei-molens,
is van de uitvoering rlsn het besluit nog niet de
minste sprake. De reden luervan ligt alleen in de
voortdurende tegenkanting van de besturen der om
liggende poldertj«8 Beiersche, Aehterbroek c. a.f welke
alle medewerking weigeren, Biylt deze toestand zoo,
dmi zal de stichting van het gemaal nog wel een
geruimeu tijd achterwege blyven.
Aan de Sehoonh,t Courant wordt medegedeeld „dat
door de kamer van koophandel en fabrieken te Solioon*
hoven onderliandeliugeh''geopend zyn met bevoegde
deskundigen, ter verkrijgiifg van eene zoo mogelyke
verbinding aan den Rijnspoorweg". Zy hoopt weldra
meerdere bijzonderhedert omtrent .deze btlangryke
zaak te kunnen mededeelcn.
In eene andere, van
20 mauWu 10 50 pCt.
3 vrouwen
13 jongens
3 meisjes 2
100
54
67
39 22 56 pCt;
la een pijpenfabriek van
30 mannen 11 37 pCt.
33 vrouwen; 13 54
7 jongens 1 14 H
4 meisjes 1 25
74 3i
In een andera vnn
9 mannen 3
8 vrouwen 3
1 jpugen J)
3 meisjes 0
4» pCt.
33 pCt,
SI
0
8
*<e
M
21 6 29 pCt.
Wanneer men de bovenstaande loonen vergelijkt
met hetgeen een normaal huisgezin noodig heeft, day
blijkt daaruit dat zeeF velen /ich dat noodige, hoe
weinig ook, moeten ontzeggen.
Wij laten hier een staat volgen, die de levens
wijze van vele gezinnen uitdruk».
Het gezin telt 5 leden: man, vrouw en 3 kindergfe
1 kilo tarwebrood per dag/0.18
5 kop aardappelen u - 0.25
vet, krooten of wor
telen v r «v 0.04
5 ons grutten - 0.10
2 pint. karnemelk w - 0.05
boter 0 0 - 0.04 Vs
Ie den gemeenteraad te Meppel is door twee le
den een beLugrijk voorstel ingediend. Bezwaar ma
kende "tegeii de tot hiertoe gevolgde wijze van nacht -
Nachtdienst door bemraigde personen, waarVoor de
gelden bij afzonderlijken hoofdelijken omslag worden
verkregen, achten zij, in het groot belang der zaak,
de meerdere veiligheid van eigendommen en goederen
enz., het hoogst wenschelijk, dat bedoelde dienst
voortaan door alle mannelijke ingezetenen, zonder
onderscheid van rang of stand, worde verricht; rul
lende alleen vrijstelling worden vi-rkregen tegen be
taling van/t per nacht, waarvoor geschikte personen
zullen worden aangenomen.
t VERSLAG OVER DEN TOESTAND DER
ARBEIDENDE klasse alhier.
(Vervolg)
liet ged%g der falyiekarbeiders is over hèt alge
meen goed te noemen. - 4
Misbruik van sterken drank komt mindir voor,
dan vele denken, een statistiek van het drmukver-
bruik leert dat, aannemende dat 1 vau da 5 je
r.ever drinkt, hetgeen zeer ruim is genome» Aie
persoon slechts voor 13 ets. daags kan drinken.
Opmerkelijk is h«t dat zij die de hoogste loonen
hebben zich 't mpest bedrinken en de slechtste levens
wijze lijden pottenbakkers en sigarenmakers.
Met de ontwikkeling der fabriekarbeiders is, het
vrij treurig gesteld enkele opgaven, een geheel over
zicht was buiten onze krachten, volgen hier:
In de Kaarsenfabriek kunnen niet lezen
van 131 mannen 40 Sü'/g pCt.
111y rot wen 41 37
ir 4 jongens 2 50
62 meisjes 16 26
808 99 32 pCt.
In een Kleingarenfnbriek kunnen niet lezen van
23 mannen 18 78 pCt.
6 vrounen 6 100
15 jongens 11 7-3
5 meisjes 2 40
49.
37
7 5 pCt.S'
per week. e
Hunr der woning (veelal een of tw^oe
kamertjes) 0.80
Brandstoffen. -0.35
Olie -0.25
Zeep en stijfsel.-0.15
Onderhoud van kleeding «n schoeisel - 0.50
Koffie en melk - 0.21
Bossengeld-0.19
I ons Tabak r -0.10
Ken bedrag dat door velen niet wordt verdiend,
zoodat zij wel genoodzaakt zyn vrouwen en kinde
ren (van 88 jaar reeds) mede te laten verdii*u*n.
Wanneer men daarop ï\it dan moet men zich ver
bazen over het getal arbeiders dat vnn de beide
spnarinrichtingen alhier gebruik maak».
Aan de spaarkas, onder beheer van het Burgerlyk
Armbestuur, wordt doorgaaus joarlyks door 800 per
sonen ongeveer 7000 ingebracht.
In 1871 uamen deel J66 touwslager»
4? pijpmnkers
180 (diverse beroepen)
400 vrouwen, ongetrouwde
mannen en kinderen.
Totaal 81#.
Behalve 5°/0 interest, ontvangen de inbrenger» 3
a 4 maal gedurende deu winter eene uitrlecling van turf.
Omireut de deelneming aan de spaarbank opge
richt door het Departement van 'i Nut kunnen min
der «tellige cijfers gegeven worden. Volgen» een
zeer globale opgage kan uien aannemen dat ongeveer
200 ambachtslieden en fabriekarbeiders hunne spuur-
penningen aan deze inrichting toevertrouwen.
De interest van de spaurbauk is 3°/0.
Vnn beide inrichtingen i» een reglement hierbjj
gevoegd.
(\fbrdt vervolgd)
Aan het algemeen overzicht yan het Nieuw Bal.
Handelsblad ontleenen wij 'het volgende:
De Javasche Ct. heeft het programma vastgesteld
voor de ontvangst van den nieuwen Gouverneur-Ge
neraal. Het transportschip Soerabaijakommandant
jhr. de Stenrs, is van Soerabaija Uier aangekomen
en naar Singapore vertaokken om den heer Loudon
af te halen.
Het laatst der dagen van het be«tnur van mr P.
Mijer kenmerkt zich nog door eenige niet onbelang
rijke feiten. - j
Eene expeditiè zal naar de Oostkust van Sumatra
vertrekken. (Zie beneden).
Van Makassar wordt geineld, dat eenige voort
vluchtige daëngs, Matowa, Masalinri en nog een paar
andeVeu (-waarvan de eersic een der rotgezellen van
daeng Bdnto-llonto is geweest, de taeede bij den moord
van deq regent s van Boeloe-Boeloe betrokken, was),
den 24 Nov. Bikeroe op 15 palen van Balangnipa,
hebben ayngpvallen. Zij schijnen door wrevel, wraak
zucht eu geprek tot het ufterste ie zijn gedreven. De
oontreleur van Braam Morris w;apendei zijn inlandsch
en Buropeesch personeel en vijf kettinggangers en
verschanale zich in rijn hui». Toen een 30tal man
nen met lansen te hnlp. kwamen, sloeg hij de brandals
uiteen. Zy lieten acht dooden op de plaats, waar
onder daëng Maiowa, zijne medestrijdende zuster,
Masalinri en twee of dije andere daëngs.
De bezetting van Balangnipa, uit 75 man bestaan
de, is met 50 inlandscbe militairen versterkt, die er
eenigen tijd in garnizoen zullen blyven.
Dit opstootje schyut van weinig beteek en is te zyn.
De twee compagniën van het 9de bataljon, die
eenige maanden geleden naar Pekalongan werden
gezonden om daar des gevorderd de rust en orde
tas helpen bandhaven, welke men meende dat door
de stemming onder He bevolking bedreigd werden,
zyn alhier teruggekeerd.
,De Samarangsche Courantverzekert, dat de ver
ordeningen omtrent de uitvoering van de suikerrege
ling by den raad van Indië zijn afgedaan en eerlang
in de Jaoasche Courant afgekondigd zullen worden.
De vertraagde afdoening lag hoofdzakelijk aan ge
schillen lusschen de regeering en de fabriekanten over
bet gebruik van water.
De verordening omireyt het bezit en de bewaring
van petroleum zul, volgens nadere bepalingen, eerst
den isten Maart 1872 in werking treden. Vreemd
is het voorwaar, dat ihen de/en schorsenden maat
regel eerst neemt, nadat de handfel met kracht en klem
vertoogen heeft ingediend en niet vooraf over de ge
volgen van de gemankt» bepalingen schijnt te hebben
doorgedacht.
De verpachting der kleine middelen alhier voor
1872 heeft/2,89») per maand meer opgebracht dan
het jaar te voren.
De opium-verpachting in de meeste residenticn
van Java is daarentegen geheel mislukt. Dit is het
gevolg van bet stelsel vau onbeperkte si ram-vers trek
king, terwijl men het opium-entrepot te Soerabaija
tevens openlaat, waardoor een grooie snaokkelhnndel
in de hand werd gewerkt. De bevolking schuift steeds
Meer en meer, terwrjl de prijs van den opium hoe
langer hoe meer daalt en de schatkist door de enorme
Concurrentie van pachters onderling telkens belang
rijk minder geniet. Het tegenwoordige stelsel is
onhoydbaar en verderfelyk.
De Javaiche Courant bevatte nog eene ordonantie,
waarbij wordt gewyzigd het be&luiCVvan 14 October
1863. n°. 37 Staatsblad n°. 383) en voorloopig
gearresteerd het reglement op het afnemen van het
examen voor deu rang van officier van gezondheid
late klasse in N.-L, met bijbehoorend programma.
Met het Ned. schip Mlasseruoard gezagv. Jacobs,
is alhier qangebrocht de ijzeren kunstlichttoren, be
stemd voor Boompjes-eiland.
Ter kennis van belanghebbenden is gebracht, dat
jn bet vaarwater, lfidenue naar de reede vau Batavia»
aan den zuidkant van Karang-Serase, */4 mijl bezuid-
oosten de Agnhden-groep eene zwarte Herberts-ba-
keuton is gelegd.
U.t Djocja wordt aan de Locomotief medegedeeld,
dat be» daar vroeger gevestigde landbouw-genoot-
schap overleden is, en bij uitersten wil rijn gelden, circa
/2000 aan de loge Mataram heeft nagelaten. Daar
entegen is eene curculaire uitgezonden om op nader
te bepalen dagen in April ls72 te Soerakarta het
eerste lundbouw-Congres te houden.
Radhen Aris Perantoe, luitenant-kolonel, komman
dant van de barissan te Sumanap, is, naar men aan
het &oer. Hbl. mededeelt, door de lUgeering verhe
ven tot pnngd-ran ouder den naam van Mangkoe Adi
Ningrat. Als vingerwijzing, dat genoemde pangéran
gewenscht wordt als toekomstig troonopvolger, heeft
deze ondersoheiding bijzondere politieke beteekeuis.
Alhier is den '15den door het b<s'uur van den
schouwburg eene oproeping aan belangstellenden ge
richt om eene bijeenkomst te honden tot het bera
men der middelen, ten eiude de nog ontbrekende som
van p. m. 14,000 te verkrijgen, verejscht om een
ÏYansch opera-gezelschap te laten overkomen. Bui
ten het bestuur kwamen zeven personen ter verga
dering. Men geeft de zaak echter nog niet op.
Beter' slaagde de oproeping van eenige ingezetenen,
die eene comité hebben gevormd om giften ?ri te za
melen tot leniging vap de rampen, die hongersnood
en ziekten over Verzie uitstortten. Den 20" Dec.
was reeds 2255, den 21° Dec. nog 1,430 inge
komen.
1 .V.
Parijs, 29 Jan. Het Journal des, Débats deelt
onder reserve het gerucht mede, dat, blykons eor-
respondentiën uit Londen, het Engelsoh gouvernement
niet begrijp», dat gelijk uien m Fronkryk^meeut
voor het geval van up egging van het handels-
tractaat, de datum van! 4 Februari verplichtend was
gesteld. De Britsche Iregeering meent, dat tot'de
opzegging geen bepaalde datum is vastgesteld en
deze moet plaats hebben een jaaf voor den werkelij-
ken afloop van het traptaat.
Dublin, 29 Jan. De heer Gladstone heeft op
nieuw in een tohrijyen» gericht aan dp vereeniging
welke ten doel heeft de regbering fe bewegen am
nestie te verleenen, het aanzoek van de hand gewe
zen om dp laatste Fenians, die zich in hechtenis be
vinden, iu rryheid te stellen.
Parijs, 29 Jan. De Union deelt een brief mede
van den graaf van Chambord, waarin hij zegt dat
hij nimmer zal abdiqueereu en nooit Frankrijks
wettige koning wil worden door de revolutie.
Versailles, 29 Jan. De nationale vergadering
heeft een aanvang gemaakt met de discussiën over
het Frausch-Engel8ch handelstractaat. De heer de
Rémusat gaf den wensch te kennen, dat de qusestie
spoedig zou beslist worden. Hij zeide eene verkla
ring te hebben ontvangen van den Britschen gezant,
dpt Engeland van gevoelpn is, dat het haudelstractaat
twaalf maanden van kracht zou blijven na den dag,
waarop het zou zijn opgezegd. De vergadering be
sloot morgen de debatten voort te zetten.
Rome, 29 Jan. De Belgische legatie is defini
tief alhier gevestigd.
i r
Gouda28 January 1872.
Mijnheer de Redacteur!
Met belangstelling las ik in een der laatste nom-
mers van de Goudsche Courant» het opstel door een
werkmaningezonden en ik vertieug my dat het
door u is geplaatst. Even als de verstandige4|te
elk woord van den patient gretig opvangt, wal zou
8*rekken kunnen tot vermeerdering zijner kenqis aan
gaande de kwaal van den lijder, evenzoo zal elk,
Wieu bet belang der arbeidende klasse ter harte gaat,
gaarne luisteren naar de stemmeu, die vandaar uil
tot hem komen. De kennis van het kwaad is de
halve weg tot verbetering.
Ver/un mij ook een enkel woord over dit onder
werp iu het midden te brengen.
Len der vele oorzaken, waardoor menig werkman
verhinderd wordt zijn toestand te verbeteren, zijn de
ziekten en kwalen, waardoor hij meestal niet kan
werken, en daardoor buiten staat geraakt in de be
hoeften van zijn gezin te voorzién. Velen komen dan
ten laste der gemeente, terwyl na verdrijving der
ziekten slechts zeer langzaam de krachten terugkecren,
bij gebrek aan versterkend voedsel.
Van deze waarheid doordrongen, besloten nu 13
jaren geleden, eenige kleedermakers hier ter stede
om het mogelijke te beproeven ten einde, wat hunne
vakgeuooten betrof, een beter toestand iu het leven
te roepen. Het gevolg hunneF pogingen was deop-
rigting der vereeniging „Onderling Hulpbetoon," onder
de zinspreuk „Eendragt," zich teu doel stelleude aan
hare leden ingeval van ziekte eene wekelyksche uit-
keering te doen. Daartoe werd vaq ieder lid slechts
gevraagd eene wekelyksche bijdrage van lü cents.
Ik geloof dat zeer weinigen geweigi rd zullen heb
ben zich aan te sluiten bij de vereeniging. Hoe ligt
toch" wordt 10 cents uitgegeven voor een minder
goed doel
Van daar dan ook dat-het ledental, beginneude met
79, sedert weinig verandering heeft ondergaan. Het
klom lot 87, daalde langhaam tot 55 eu klom toen
wéér even langzaam tot 7$.
Vraagt men nu: hoe heeft die vereéniging gewerkt
dan aarzel ik niet die werking allezins heilz&am te
noemen. Velen waren nu in étoat in ziekte zioh-
zelve te helpen in piaatk vqn de toevlugt te nemen
tot b ink van lepning of openbare liefdadigheid.
En was dat dubbeltje per week steeds voldoende?
Ja, ert wel ruimschoots" voldoende. Bij de oprigting
besloot het Bestuur, met de inbing der contribution
dadelijk te beginnen, doch de bepalingen omtrent de
uitkering van ziekengelden eerst na eenigë weken
in werking te doen. treden. Men wilde hierdoor
voorkomen dat de vereeniging door geldgebrek zich
moest ontbinden. Behgpteiis deze enkele uitzonde
ring heeft de Vereeniging geregeld tot heden gewerkt";
en als wij d© mededeelingen, ons gegeven, nftgaa»,
dan blijkt daaruit?-
1°. dat ineu al vrij spoedig de uitkceringmn aan
zieke leden, bij de oprigting bepaalde op/ 2.
v per wéék voor de ongehuwden en/ 3.voor
de gehuwd/ft, algemeen op 9.— per week
durfde stptlen.
2°. dat n£en éffhige jaren later, onder de c0<-
tributie te verfioogeu, aan de weduwe of er-
veri van gestorven leden 40.kon uitkee-
ren -4er bestrijding van begrafeniskosten.
8^ dat de rekenfhg Vöi^<den Penningmeester op
"31 December 1870 siopt meteen batig saldo
van 99,13, boven en behalve 198.15 iu
de spaarbank belegd en 1000.nom. ren
tende 21/» o/a ten name der vereenigiög op
het grootboek ingeschreven.
Om zoo'n resultaat te kunnen verkrijgen, hebben
zeker twee zaken medegewerkt.
af Bazen en knechts zyn leden der vereeniging. Qn-
der het werk is natuurlijk ieder knecht aan zijn
baas gehoorzaam, maar als leden der vereeniging
hebben ze gelijke regten. Trouwens, tieide hebben
bij haren bloei evenveel belang: Mpgt dit overal
maar meer wordqn begrepen!
h. Bestuurders nemen hunne betrekking kosteloos
waar. Alleen de noodzakelijke uitgaven vau ka*
merhuur, druk loonen en verdere verschotten won
den in rekening gebragt. Menige zoogenaamde
philantropische inrigting mag zich hieraan spiegelen.
En nu een woord ten slotte. Zou de alhier ge
vestigde Ambacht-stand-Vereeniging, wier statuten
door de Jury op de tentoonstelling voor den Haud>-
werksmaq te Amsterdam ziju bekroond, haren werk
kring ook niet op die wijze kunnen uitbreiden, dat
daaraan ook eene dergelijke inrigtiug werd. verbonk-
den Of zoo daartegen ernstig bezwaar bestaat, zou
den dan niet eenige ambachtslieden van verschillende
beroepen zich kunnen vereenigen, om wat onder dl1
Goudsche kleedermakers zoo gunstig werkt, ook in
hunnen kring tot stand tq brengen Onverminderd
toch de pligt van ieder lid der maatschappy, om
bet zyne bij te dragen tot welzijn van het algémeeu,
blyft het een heilige waarheid
God helpt degenendie zich zeieen helpen
Met de opneming dezer regelen rit1 UEd zeer ver-
pi igten Üw bestendige lezer M.*
Met jjetrekking lot den aanstaanden herinnering»-
dag aan dea 1» April 1572 wordt vau enkele zijden
vtel gedaau om de feestviering op dien dag niei^
alleen impopulair maar zelfs onmogelijk te maken.
Die pogingen zullen te beter gelukken, naarmate een
grooter deel der bevolking onkundig is van de ge-
beartroissen, die tot den opstand onzer vaderen heb
ben geleid en die aanleiding lebben gegeven tot de
inneming van den Briël. 1 4
Veel meer dan waar, wenschelijk en tot bevorde
ring van verdraagzaamheid noodig is, wordt de op
stand als een verzet tegen gewetensdwang afgeschilderd,
en wil men het doen voorkomen dat die gewetens
dwang de eenige oorzaak van onzen worstelstrijd is
geweest. Men vergeet geheel en al van 3ie zijde'—
de onkundigen in te lichten omtrent dé staatkundig»
oorzaken als daar zijnSchending der privilegiën, bet
blijven vau Spoansche troepen hier te lande, ook na
het eindigen van den Frauschen oorlog in 1559, de
invoering van 18 in plaats van 4 Bisdommen, waar
door zoowel de geestelijkheid als dfe Roomsche ïee-
ken en Protestanten verbitterd werdeh. Ite'hoöge
geestelijkheid omdat haar gezag daardoor veriujtndenf
of beperkt, deklagere geestelijkheid omdat zij daar
door onder strenger toezicht kwam en de inkomsten
der abdijen aan de Bissc|ioppën werd elf gegeven, «le
Rootpsche» omdat zij die invoering in verband brach
ten met de invoering der Spaansche iuquisitie, de
Protestanten eindelijk omdat de maatregel voorname
lijk tegen hen gericht was.
Nog andere redenen tot ontevredenheid waren het
vonnis det Spéantche inquisitie waarbij alle Neder
landers, &opm8ch of Qnroomsch, met slechts enkele
uitzonderingen, die niet name genoemd ijrerdteu, schul
dig werden verklaard aan ketterij, kètterzuchi of
jesteitschennis en waardoor Alva de mAcht. ontving
naar willekeur met de Neder'andsche bevolking te
handelen, en eindelijk het latér invoeren van den
Tienden penning. Maar boven en behalve het hier
genoemde was de handhaving der bloedplakkaten den
Roomschcn hier ook niet welgevallig immers
in weerwil dat het aantal Protestanten hier toen
slechts het Y100 <ier bevolking bedroeg werd er
veel handel met Protestantsche buitenlanders gedreven
en was -dus het handhaven dezer, plakkaten ook in
het nadeel der Roomschen, die zich in hunne han
delsbelangen za»er» aangefcvst, daar het aan Protes-
tantsche buitenlanders onmogelijk werd gemaakt eën
lipid te bedoeken waar de regeering zoo on verdraag-
zaam^was jegens andersdenkenden.
Maar men wil geen feestvieren over de oorzaken,
men wil geeu feestvieren over den opstand zelfs, maar
men wil de ipneming van Brielle herdenken, omdat
daarmede de bevrijding van ons land een aanvang
nam, en d^se zulke zegenrijke gevolgen gehad heeft.
YVqt zpu het lot van ons land geweest z(ji» indien
wij toen,onder Spoansche heersohappy gebleven wa
ren? Handel e;» nijverheid zoudep door de buiten
sporig hooge belas'i'ngen. gdknakt zoo niet geheel ver
nietigd rijn geworden; on na den Spahnscheu suc
cessieoorlog waren de/.e lauden even als Jp^gië gewis
onder Oostenrijk'» bestyur gekomenóp het Weener
Congres iri 1815 zoudeii we evenmin als België iets
in te btengen hebben gehad maar zouden als drft
deel der Oosten rijksche Momittrbie 4>ij den een of
anderen staat zijn ingedeeld geworden. Neen voor
zeker noch onder het bestuur van Spanje 'noch ónder
