BINNENLAND.
Laatste Berichten.
in staud ral hohden, hetgeen hoog noodig is, opdat
de onwettige handelingen, die de greuskoloniën ver
ontrusten, ophouden.
De opstandelingen op Cuba hebben geen hoop om
voor goed te s.agen. Spanje evenwel slaagt ?yner-
tijds er niet in den opstand te onderdrukken. Het
voortduren van de slavernjj is ongetwijfeld de hoofd
oorzaak v an het conflict tasschen die kolonie en het
moederland. Eene verschrikkelijke ongerechtigheid
is oorzaak van eene verschrikkelijke ramp. De pre
sident zegt het verder te betreuren, dat er Ameri
kanen op Cuba zijn, die alsnog slaven bezitten.
Aan den senaat en de kamer van afgevaardigden
is medegedeeld, dat in de maand November de open
bare schuld is verminderd met 1,217,500 dollars.
In de schatkist is 08,625,000 aan goud en 10,125,000
aan papier.
F R A N K R U K.
Op de boulevards der ex-hoofdstad liep eergisteren
en ook gisteren het gerucht, dat Thiers en al de
minisiers zouden aftreden. Dat niet alleen Lefranc,
maar ook de overigen hun ontslag hadden ingediend,
schijnt vrij zeker te zijn. Het wordt ten minste van
verschillende kanten gemeld. Thiers zou echter enkel
de demissie van den minister van binuenlandsche
zaken hebben aangenomen. De beurs in de open
lucht op Zondag was flauw gestemd en ook den
volgenden dag werd veel verkocht voor rekening
van angstige houders, die voor verdere verwikkelingen
vreezen en bijtijds geborgen willen zijn. Dat zulks
onmogelijk is, zal niemand durven beweren. Wie
weet welke verrassingen, in den trant van die op
Zaterdag dei\.heer Thiers nog wachten Reeds doemt
een nieuw gevaar voor hem op van den kant der
commissie voor de verzoekschriften, die een gunstig
rapport gemaikt heeft nopens de petitie van prins
Napoleon, over zijn uitzetting. De Bonapartisten
hebben de andere monarchalen in de Nationale Ver
gadering dapper ter zijde gestaan in den driedaagscben
veldslag van Donderdag, Vrijdag en Zaterdag. Zij
verwachten nu, dat zij op hun beurt gesteund zullen
worde» wanneer het debat over het Bouapartestsche
verzoekschrift aan de orde komt. Niets is natuurly-
ker. De eene dienst is den aanderen waard.
De parlementaire berichtgever der lnddpendance
klaagt in zijn jongsten brief over de lauwheid en
verdeeldheid der linkerzijde, waarbij de vastberaden
heid en eendracht der tegenpartij zoo. gunstig afsteekt.
Geheel ongelijk heeft de man niet. Ann den éenen
kant vergaderen dc zes afgevaardigden der mduarchale
fraotiün dagelijks na afloop der zitting, om de ge
meenschappelijke gedrngslyn dier fractiën vast te stel
len, waarin zij hun besluiten aan de verschillende
groepen mededeelen, die ze strikt eerbiedigen en op
volgen. Aan den anderen kant, aan dieu der repu
blikeinen, ziet men niets van dieu aard. Er is geen
afspiaak, er heerscht geen overstemming, geen tucht
in huu gelederen. Vrijdags hadden zij, onmiddelijk
na de stemming, bijeen moeten komen om hun toe
komstige houding te regelen, Men wist dat Zaturdag
de interpellatie des herren Prax+Paris plaats vinden
zou en toch deed men niets. Wat geschiedde toen
Een deel der linkerzijde, zijn eigen weg gaande
bij gemis aan afspraak onthiéld zich van de stem
ming of stemde tegen de regeering. Aan het hoofd
dezer fractie stond Berenger, die ten gevolge zijner
neutraliteitsverklnring zelfs met ïtémusat in woorden
wisseling geraakte. Van Bcrengèr's volgelingen stem-
deu 74 niet mede, 14 tegen dé regeering.
De heer Thiers moet al den ernst van den toestand
inzieu. Dugelijks vindt er uu een mimsierraad plants.
In dien op Zondag, welke van 9 tot 12 nur duurde,
kwam het ontslag des heeren Lefrauc in. Over den
toestand werd lang en breed geredekaveld, zonder
dat men tot een besluit kwam. De beraadslagingen
werden gisteren voortgezet. Of men toen een bepaalde
beslissing genomen heeft, is nog onbekend.
De heer Thiers heeft het thans druk roet zijne nieuwe
vrienden der linkerzijde. Zaturdag had hij onderschei
dene hunner by zich aan ia el genoodigd, o. a. de
heeren Arago, Ricard, Martel, Gauthier de Rumilly,
Albert Grcvy, Picart, de Eourtou, enz.
Zoowel bet rechtermidden als de republikeirtsche
linkerzijde hebben Zondag in het Grand Hotel ver
gadering gehouden.
De heeren monarchalen waren schaars vertegen
woordigd en niet meer dan 45 in getal. Men sprak
over de wenschelijkheid om de overige ministers te
vervangen door andere, meer oéderdanigë. Men ver
heelde het zich niet, dat een wijziging noodig wordt
en besloot half en half de allereerste slagen te richten
tegen Jules Simon. Dupanloup moet den aanval lei
den, naar aanleiding der jongst^ circulaire des minis
ters over het middelbaar onderWijs.
De liukerzyde was talrijker vertegenwoordigd. In
baar bijeenkomst was de discussie bijzonder levendig
eu duurde tot 5 uur. De heer A. Grèvy voerde bet
voorzitterschap. De heeren Abcline, Pernollet, Arago,
J'lu ïjr'y J
Ducarre, Rolland en Laboulaye spraken allëri over de
wenschelijkheid om de bestaande unie tusseken de re
geering en de linkerzijde door eendracht en standvas
tigheid te handhtvob en te versterken.
pe heer Leblou ontwikkelde de noodzakelijkheid om
een volkomen of althans purtieele herziening der
Kamer tot stand te brengen.
Algemeen was men van gevoelen, dat een partieel©
hernieuwing onontbeerlijk is, om uit den onmogelijken
toestand van het oogenblik te geraken, en besloot bij
den heer Thiers aan te dringen op het kiezen van dezen
eenigen uitweg.
AMERIKA.
De mau, die nog zoo kort gelede# aan 't hoofd
der democratische beweging in de Vereenfgde Staten
van Noord-Amerika stond en daarbij een zeldzame
veerkracht en werkzaamheid vertoonde is niet meer.
Horace Greeley was een van die Amerikanen» die hoe
langer hoe zeldzamer worden. In vele opzichten ver
schilde hij van Franklin, en toch heeft Amerika in onze
eeuw geen tweeden persoou opgeleverd, wiens karak
ter zoo vaak aan Franklin deed denken. Wij Euro
peanen kunnen ons moeielyk een voorstelling maken
van iemand die grooteo staatkundigen in vloed heeft,
die de middelen in handen heeft, zoo hij ze slechts
wil aanweudeu, om tyi^iom te verzamelen, en die
toch in een van de grootste eu schitterendste steden
der wereld een lëvett leidde zoo doodeenvoudig, dat
't slechts met dat Van een ouderwetschen boer te
vergelijken was. ,Zulk een man was Greeley. Zijn
uiterlijk was even vreemd als zijn innerlijk zelf
standig en zonderling.
Zijn pdrtret is over de geheele wereld vooral door
tallooze karikaturen bekend. Oppervlakkig zou men
gezegd hebben (lat 't zoo ongeveer een persoon was
als mr. Wilfer in Dickens „Onze wederzijdsche vriend."
Maar in dat hoofd woonde een ontzettende kracht
't was 't groote sterktt hoofd van den man die zich
zelf gevormd heeft. Hadden zijn handelingen iets
in zich dat de menigte deed lachen en hem lief
hebben, zijn verstand was van eene zeldzame grootte,
krachtig, helder en doordringend. Echter had hij
vele zwakheden. Hij preekte steeds spaarzaamheid
en strooide zijn geld rond, „want", zeide hij,
verledeu i9 't zekerst." Een ander zijner zwakheden
was dat hij zich joor een Volmaakt landbouwer
hield. Zijn hoeve te Chappaqua was zyn troetel
kind, en hij was kinderlijk trotsch op de vruchten
daar door hem gekwekt, gekweekt met onkdsteö,
die, zooals deskundigen zeiden, voldoende waren
om die producieu van 't andere einde der aarde
te doen komen.
Greeley was geen spreker. Stijl, stem en methode
ontbraken hem ten eeuemale. Toch boeide hijzijn
helder doorzicht deed hem steeds het fijne van elke
zaak doorgrondennimmer gebrnikte hij twee woor
den, zoo hij er buiten kon, en zijn humor gaf aan
zijn rede iets eigenaardigs. Steeds was Greeley voor
ieder te spreken, 't Best *op 't bureel van de
New-York Tribune, waar men hem steeds werkzaam
kon vinden te midden van een stapel boeken en
papieren, die zonderlinge hiëroglyphen neerschrijvend,
die zoo moeilijk waren te ontcijferen.
Zijn behoeften waren uiterst gering, Zijn goedhar
tigheid groot, ledereen in New-York was met hem
bekend. In de keus van zijn vriendeb was hy echter
zeer streng. Ook maakte hij zich vele vijanden door
ziju vaak zonderlinge uitvallen, 't Moeilijk leven
van zyn jeugd en 't gebrek aan goede opvoeding
waren daarvun oorzaak. Later was hy goed van
alles op de hoogte. Hy had veel gereisd in Enge
land en 't overig Europa en was goed bekend met
de staatkunde der Enropeesche staten. En boe een
voudig ook^de strijd des ,levejis en zyn eigen veer
kracht en werkzaamheid maakleu hem niettegenstaande
zijn excentrReiten tot een d<?r eersten van zijn land.
Algemeen wordt dan ook z|jn verlies gevoeld.
OOTj'Di, 6 ÜECIMBE».
Tot hulponderwijzer te Krimpen a/d IJsel ia, den
28,tM dezer benoemd de Heer de Regt van Botterdam.
Dóór testamentaire beschiklcins; en een besluit van
HH. Kerkvoogden der Hervormde Gemeente te Krim
pen a/d IJsel, is het predikatitstmctement aldaar
verhoogd met ƒ200 en alxoo gebracht op 1000.
Te Cappelle en Krimpen a/d IJsel bestaat het plan
om eene spaarbank op te richten. In den loop dezer
maand tal eene vergadering yan notabele ingezetenen
belegd worden om daarover samen te spreken en de
eerst benoodigde stappen te doen om tot dat doel
te geraken.
In de Dinsdag te Botterdam gehouden vergadering
van de afdeeling Rotterdam, Schiedam eb Omstreken
der Hollandsche Maatschappij van Landbouw werd
door de afgevaardigden, ter algemeene vergadering te
's-Hage, verslag nitgebracht van het aldaar verhan
delde. Op voorstel van het Bestuur werd beeloten
tot het honden eener tentoonstelling van rundvee,
schapen, varkens en pluimgedierte, te Sohiedam, op
Woensdag 2 April 1873. Het programma hiervoor
ral tijdig verspreid en bekend gemaakt worden. Ein
delijk zjju, ter vervanging der aan de beurt van af
treding zijnde bestuursleden, de heeren D. P. Van
Cajlpellen te Capelte a/d I/sel en Arent Buys te
Bergachenhoek, gekozen de heeren' H. W.'Wachter
te Kralingen en H. Uitdenbogert te Bleiswijk; terwijl
de Heer H. De Bie, die mede moet aftreden als se
cretaris is herkozen.
-Le»- j
StatOn-Generaal. Tweede Kamek. Zittingen
van 3 en 4 Öecem'oer.
In de Dinsdag gehouden zitting waren de beraad
slagingen gewijd aan het lager ouderwijs. De heer
Moena drong aan op herziening der wet met be
trekking vooral op de tractementen der hoofd- en
hulponderwijzers, terwijl de hh. Saaymans Vader en
van Wasseneer Katwyck klaagden over achterstelling
van het bijzonder onderwijs eu de godsdienstlooshèid
der openbare neutrale school. Onderscheidene sprekers
namen deel aan het debat. De minister ran binnenl.
zaken was nog niet overtuigd van de noodzakelijk
heid eener wijziging dezer belangrijke organieke wet
In do bezoldiging der onderwijzers komt gaandeweg
verbetering. Het bijzonder onderwijs heeft geen reden
tot beklag, want het is vrij eene godsdienstige over
tuiging bjj het onderwijs te laten domineren, maar
by de openbare neutrale sohool kun en mag dat niet.
De beraadslagingen over het onderwijs zijn in deze
zitting afgeloopen.
In de zitting van Woensdag zijn beraadslagingen
over het hoofdstuk binnenl. zaken ten einde gebracht
eu is dat hoofdstuk aangenomen met nlgemeer.e stem
men op eene na, die van den heer Hotfinau.
Burgemeester en Wethouders van Amsterdam heb
ben den gemeeuteraad eenige namen voorgesteld tot
benaming van nienwe straten en kaden. Zoo geven
zij in overweging om de straat tusschen de Sarpha-
tutraat en Andrietzkade, naar den bekenden wijsgcar,
Spinoza, den naam te geven van Spinozattraol. On
der de voorgeateldc namen komen nog voor de Ja
cob van Campenstraat, de Daniel Stalpertsatraat (naar
de bouwmeeoters van het Kouinklijk paleis), de Kern-
brandstraat, de Gerard Donatraat, de van der Helta-
straat, de Ferdinand Bolstraat, de van Buyedaelknde
(naar de bekende kunatenaars van die namen). Bur-
gem. en Wethouder! stellen den nsam van Pieter
Coneliszoon Hooftsstraat voor ten behoeve der straat,
die zal leiden naar het Vondelspark en het Vondels-
beeld, en den naam Hujjgensstraat voor de straal,
verbindende de Vondelatraat met den overtoom. Voorte
zijn nog voorgesteld de namen van Marnixstaat en
Marnixkade.
Wij vernemen, meldt bet N. c. d. D., dat het
lokaal „Het Vosje" aan het Bokin, te Amsterdam,
is aangekocht door eene vereeniging van boekhan
delaren, ten einde daar te vestigen een inrichting tot.
expeditie van pakken en brieven, uitsluitend ten dienste
van den Nederlandaclten boekhandel.
Hoezeer de nauwgezette waarneming van den Ne
derlandsehen zeeman zoo door de Hooge Begeering
als buitenslands erkend en gewaardeerd wordt, blykt
weder nit de mededeeling van het Meteorologisch
Institunt te Utrecht, dat de heeren B. F. Boujey,
H. F. Planten, C. J. Botgnna en K, J. Swart door
Z. M. Koning, en de heeren C. J. Bax, O. A, Trap
pen, P. C. Hosier, J. ,B, Lusink, II. C- Haaoke en
lt. Brouwer door de Aitociatio* tcieniifujue de France
met medailles zijn vereerd.
tr*~" -,n ti.i'f
Naar men verneemt, heeft Amsterdam een waren
triomf behaald op de Exposition Dniveraelle d'Eoo*
nomie domeatique, die te Parjjs in het Palais de
l'Indnstrie van Jnni tot 2 December is gehouden.
De Maatschappij voor den Werkenden Stand behaalde
het groote eerediploma, de Maatschappij tot bevorde-
ring der Bovwkunst de gouden en de heer J. H,
Leliman de groote zilveren eerepenning j de eerste
als waardeering voor haat streven, dfc tweede root
de tentoonstelling van een compleet exemplaar barer
boek- en plaatwerken, en de derde voor zijne ontwer
pen van arbeiderswoningen, in het bijzonder voor de
vereeniging Salerno, ontworpen of gebouwd.
Men meldt uit Maastricht dd. 1 December
De hooge waterstand en de daardoor ontstaande
sterke strooming waren oorzaak, dat er gisteren avond
ecu droevig ongeluk plaats vond, hetwelk het naburige
dorp Borgharen in rouw dompelt. Negen inwoners
van genoemd dorp, in de stad werkzaam, keerden
gisteren avond naar bun dorp terug en lieten zich
te dien einde bij het dorp Smeermaas de Maas over
zetten. De stroom schijnt den veerman overmeesterd
te hebben, waardoor bet bootje is omgeslagen, zoodat
allen bun graf in de golven vonden.
Ju militaire kringen te 's Graveuhage loopt het ge-
rnéU, dat de Minister van Oorlog voornemens zon
zijn eenige luchtballons bij 't leger in te voeren, en
eene afdeeling soldaten in alles wat de behandeling
dier werktuigen betreft grondig te doen instrneeren.
Vooral bij de inundatie-werken zonden de ballons,
bestuurbaar volgens de nieuwste'ontdekkingen, groot
nut. voor de armee stidhten, (PinCl.)
irdt gemeld Zondag avond is de
jp den laatsteh trein Van 't station
Da con-
Uit
omnibus, rjjd<
Ede naar Wsgeniogen, bestolen geworden
dqeteur had het brievenpakket met couranten, aange-
teékende brieven enz1.,'om den grooteh omvang, niet
bij zich gehouden, maar in de' ledig zijnde omnibns
gelegd. In hel dorp Bennekom komende, hield bjj
op en was niet weinig verbaasd en verschrikt toen t
hij zag, dat het portier openstónd, de trede omlaag
en het ganache .pakket verdwenen was. De justitie
doel onderzoek.
zullen geheven wórden. Indien Frankrijk niet toe-
geelt, gelooft men dat 't handeistraetaat niet zal worden
ceratificecrd.
Zondag hebben de bekende leden der Internationale
J. 8. Van der Hout en F. 3. Saner te Amsterdam
afscheid genomen van de gewone bezoekers van Dal-
rilt. Beide mannen zijn gisteren naar Londen gegaan,
om daar, evenals hun vriend Potharst, werk te zoe- i
ken, dat zij bier niet meer vinden kunnen. Zij hebben j
hunne familiün achtergelaten en aanbevolen aa'u dc
liefdadigheid der menden wan Valnat, tlie daarop
terstond een collecte hebben georganiseerd.
De reden, waarom vele officieren der schutterij te
's-Heitogenbosch hun ontslag vragen, is niet omdat
de majoor-commandant naar elders vertrekt, maar de
behandeling die de generaal-majoor Van der Sohrieck
zich eenigen tijd geleden aan het stationsgebouw jegens
het korps officieren der schutterij heeft veroorloofd, en
waarvoor zij tot dusverre gcene genoegdoening heb
ben verkregen. (U. D)
Men leest in het Amlerd. Handeltblad n®. 11905
Bij de afwisselende weergesteldheid der laatste dagen
met de daarbij gepaard gaande vatbaarheid voor Long
en Borstlijden Hoest, Heeschheid, Asthma enz. ves
tigen wij wederom gaarne de aandacht onzer geachte
lezers up geneesmiddelen, die duizende bewijzen ge
bracht hebben en nog brengen degelijk en
doeltreffend te zijn. Wij bedoelende JOHANN
HOFF'sche Mout-(Malz)-prseparatenbet
Malz-Extract-fGezondheldsbler) en de
Halz-bonbons (met het Mottoblaauu niet peel.)
Zijn er wel ook weinige, die niet reede met het
een of ander der HOFF'sche prseparaten heb
ben kennis gemakt eu .dan ook zeker met het ver
kregen resultaat tevreden waren zoo hebben wij,
bij de vele geneesmiddelen, die dagelyksch aangeprezen
Worden eene kleine herinnering aan de HOFF'sche
artikelen toch niet voor ongepast geacht en zal ons
daarvoor mogelijk menige lijder niet ondankbaar
zijn. D. K.
(De HOFF'sche producten zijn tier ter strde ver
krijgbaar bij den Heer 3. O. van Vreumingen en
de Wed. A. C. Schouten.
Babonne, 3 Dee. Een bende van 250 gewa
pende C'nrlieten is gisteren op Spaansoh grondgebied
verschenen.
Berlijn, Dec. De Prov. Corretp. constateert,
dat de lichting van manschappen in Elzas-Lotharin
gen ih de beste orde en rnstig is nfgelbopen en dat
zelfs velen vrijwillig dienst hebben genomen.
VersaiUeB, 4 Deo. De Vergadering gaat voort
met de discussie ovet de begrooting. Geelt enkel
incident beeft plaats gehad. De ministerieelc wijzi
gingen zyn uitgesteld tot na de Verkiezing der bu
ream op morgen.
Loilden, 4 Deo. De werkitakende arbeiders atfn
de Loedensche gasfabrieken hielden heden een optocht
naar Trafalgar-square. Zjj hadden muziek voorop,
en de republikeinsche driekleur in hun midden. De
stoet was een 3000 man slerk. Op Trafalgar-pquare
werd een meeting gehóuden, en besloten 'om in de
strike te volhhrden, en aan alle pogingen tot intimi
datie weerstand te bicden. De meerderheid verklaatde
zich echter bèreid om 't geschil aan arbiters te on
derwerpen.
Lónden, 4 Dee. De Globe verneemt uit Man
óhestcr, dat de Frauscbe regeering blijft aandringen
op de vaststelling van 't door den heer Thiers voor
gestelde tarief van rechten. De Britsohe regeering
eischt van hrre zijde, dat slechta compensatoire rechten
Vergadering van den Gemeenteraad.
Dinsdag, 8 December.
Tegenwoordig de hh. van Bergen IJxendoorn, voorzitter,
Viruly, Remy, Kist, Lnyten, Prince, Weaterbaan, M esse ma
ker, Buchner, Dioogleevcr, Poet Drost, Hoogeubootn, Sam*
som cd Straver.
De notaleo der vorige vergadering worden gelezen en ge
arresteerd.
Is ingekomen een door Z. M. deo Koning goedgekeurd be
sluit van bh. gedeput. staten dezer provincie waarbij het
tractemeut van den Burgemeester verhoogd wordt tot f 2000
en dat der beide Wethouders tot ƒ1600.—, waarbij gevoegd
eene missive van dezelfde met terugzending der begrooting
om die in dezen zin te vryzigen. Not if. en uitv.
ecu missive van dezelfde houdende goedkeuring der subsi
die vhn 3300.—, ten behöeve van bet besledelingbuis
over 1873. inform.
eenige missives betreffende de periodieke aftreding van
eenige com missiën.
Ter visie eu benoeming in een volgende vergadering,
eene oftssive vau Mevrouw Knaap-Koot, bedaukttude wegens
ziekte als regeutea van bet Wees- en ÜElemoezeuiers'huis. Het
ontslag wordt eervol verleend;
eene missive, vsu regentessen vso bet Wejj*- en jElemoczeniers-
huis houdende aanbeveling ter benoeming in de feature,
waurojj geplaatst zijo: Mevr. de Lange, v. Leeuwen en Mevr.
Claus, hoon van Oatade;
eene missive vau de comm. voor de muziekschool kennis-
gevt-ndc dat bet voorgeaehreven ezamen op den 23 Dcc. plaats
zal hebben in het locaal Nnt en Vermaak, en worden ter by-
woning uiigeooodigd de leden van den raad; Notif
teue missive van P. Jansen en anderen bedankende voorde
verleende tractenii-uUverboogingInform
cenc missive vau den hulponderwijzer E van Gent Jr., ver
zockeude verhooging van wachtgeld. Geateld ia handen van
B en W.'tcn flue euz;
A so de ordei
1. een voorstel van Burgemeester en Wethouders tot aan
koop van grond en water in de Boeleksde en tot verbete
ring van den daarin gelegen weg.
De heer Messciuaker vraagt of men niet de geheele Boe-
lekadc zou kunueu bestraten.
De heer Droogleever zegt dat hier natuurlijk onteigening
ten algcmceue nutte zon kuunen plaats hebben, maar uit
hoofde van de vele raoeielijkheden daaraan verbonden zou hij
daar \ooralsuog niet voor zyn.
De Voorzitter meent dat de overige eigenaars wel in schik
king zollbn treden als zy zien dat de weg goed wordt aan
gelegd.
De heer Kist wil met de begriojing ook doorgaan langs
den tuia vau de U C. Kerk.
De heer Bocluier meent dat dit ongeoorloofd is, daar van
oudsher die weg aan de eigenaars der tuinen, daarin gelegen,
behoorde.
De heer Kranenborg komt ter vergadering.
Hit voorstel wordt met algemeens stemmen aangenomen,
terwijl de heer Krauenburg builen stmnming blijft
Op voorstel vau B. en W. wordt Ue begroot tug gewijzigd
en de post der Boelekade elders overgebracht ten bedrage
van 8000
2. Verzoek van meiufvroaw J. Tauw om verhooging van
bezoldiging als bulponderwyzcres aan de openb bewaarschool.
B. eu W. advisecren guuvtig om het tractemeut te verhoo-
gen tot f 150.—, dat door al de leden wordt goedgekeurd.
3. Voorstel van dc plaatselijke schoolcommissie tot het
geven van uitbreiding aan het openbaar Ugt-r ondcrwija.
De heer Droogleever vraagt bet woord en zegt het volgende:
Dankbaar aan de Plaatselyke Schoolcommissie voor de vele
zorgen, welke zij voor het l>«ger Onderwijs heeft eu op prijs
stellende de yver en volharding waarmede zy haar voorstel
haudhaaft, meen ik, my tegfu. dat voorstel verklareode, de
redenen daarvaa te moeten opgeven.
De schoolcommissie verlangt dat aan het Lager Onderwijs
zoodanige uitbreiding worde gegeven, dat bet ook voor jongens
omvat de Fraascbe, Lngelsche eu Duitsche talen eu de wis
kunde.
Hj acht dit noodig en door de wet geeucht.
Art. 16 der wet op 't lager onderwijs van 1857 zegtj
„waur behoefte aan uibreidiug bestaat, fcordën een of meer
of alle vakken van het meer uitgebruld lager ouderwya, in het
onderwijs opgenou a 1."
Voor jongens voorziet, naar mijn inzien, de Hoogere Bur
gerschool in die behoefte, zoo als voor meisjes de school van
jufvr. Hardeman.
Toen toch het Gymnasium en later dc Hoogere Burgerschool
werden opgerigt, waren er, mceu ik, vier scholen waar dat
ondefwys gegeven werd, die der Heeren Terweu, Ruiter, Be
geer eu hcheffelaar Mots. Alle gingen ze kwyoen en Werden
de eene na de andere opgeheven. Dat zou niet geschied zyn
wanneer er werkelyk behoefte aan was geweest Nu is wel
de bevolking in de laatste jaren toegenomen; maar niet zoo-
dvnig dat daarom behoefte aan uitbreiding bestaat; want op
de Hoogere Burgerschool is nog plaats.
De Commissie haalt ook art. 1 der genoemde wet aan, waar
staat„dat tot het meer uitgebreid lager onderwijs bebooren
de beginselen der levende tnlen," en zegt nu, dot dat verplich
tend is eu dat dat zyn die der Fr., Eng. en Hoogd. Uien. Ik
kan er dat echter uiet uitlezen WilJe men dat artikel woor
delijk opvatten, dan zoo meu ook onderwijs moeten doen geven
in het Russisch, Spaanseb, ltaliaansch en alle andere talen
die 6og door alle leveude volken gesproken wordenmaar de
wetgever zal dat toch wel niet bedoeld hebben, want, bet
onmogelijke kan niet gevorderd worden, en zy liet dus de
Gemeentebesturen vry in de keuze der tnlen en de Gemeen
teraad van Gouda begeerde de Hollandsche taal en de begin
selen der Franache taai en dat ia, volgens mijne overtuiging,
wettelijk voldoende.
Aiuar de Commiisie acht het ook weinig kostbaar
Z\) meent, dat de nit voering van haar voorstel, gemakkriyk
te virkrijgen is, door eene betrekkelijk kleine verhooging van
sommige schoolgelden.
Zij wil dus de ouders van de tegenwoordig schoolgaande
kinderen doen betalen de kosten die voor ouders, welke niet
verlangen van de hoogere burgerschool gebruik te maken, ge
maakt zouden worden.
Ik geloof niet mijnheer de Voorz.dat dé Raad em zoodanig
middel mag te baat nemen en zou ook meenen, al deed hy
dit, dat dit tot teleurstelling nanleidiug zoude geven, daar voor
sommigen de betaling der hoogere schoolgelden hunne finan-
tieele krachten zouden te boven gaan en hunne kindereu daar
door van 't onderwyg verstoken zouden worden en andere wel
licht hnnne kinderen van de opeubare school zouden afnemen
om op eene andere goedkoopere te doen overgaan, waardoor
de inkomsten der gevestigde openbare school in plaats van tc
vermeerderen, zonden verminderen.
Eo wilde meu nn op andere wijze de kosten dekken, dan
geloof ik dat de finantien der Gemeente dtnrdoor te veel
zonden worden gedrukt en we moeten ook niet vergeten dat
die dan bijna mtsluitend zonden moeten worden gediagen door
diegeuin, welke er geen genot van hebben.
Eindelijk meent de Commissie ook dat de maatregel in hei
welbegrepen belang der Hoogere Burgerschool zoude zijn.
ilad onze gemeente eene bevolking, dubbel z >0 gro it als zy
nu heeft, dan geloof ik dat de maatregel uittevoeren zoude zijn en
twee inrichtingen ronden kannen bestaan; maar zoo als die
nu is, echt ik dat de eene de ondergang der andere ten
gevolge zonde hebben. Wij moeten ons niet gelyk stellen
met zooveel aanzienlijkere gemeenten dan dc onze, want die
te veel wil hebben, oogst in den regel, teleurstelling.
De heer Hócbner stemt hoofdzakelijk in met den vorigen
spreker, heeft vele bedenkingen en vreest voor sectrscholen.
De heer kist zegt, dat hij de inrichting der scholen slbier
niet volmaakt vindt. Naar zyn inzien wordtu de jongens
te weinig opgeleid op de scholen voor het maatschappelyk
leven. .Manieren leeren zy er niet De onderwijzers letten
niet genoeg op de schooljongens. Hij gelooft dat het onder
la ys op de h burgerschool zeer goed ia, maar zon niet ziju
tegen het subsidieeren eener nieuwe school, mits die dan ook
aan de door hem gestelde vereischen beantwoordde.
De heer Kranenburg viudt veel waars in hetgeeu de school
commissie aanvoert ter ondersteuning van haar verzoek Naar
zijn inzien wordt er ia Gouda een overgang gemist van de
school van den heer Hnber tot dc h burgerschool. Tot be
wijs daarvoor haaldi de spreker aan voorbidden van jongons,
die op de b. b. school afgewezen werden, nadut zij bij den
heer Huber de klassen hadden dooiloopen, en die op een
school bniten de stad in korten tyd geschikt werden gemaakt
tot nnttige leden der maatschappij
Het argument van de groote koet baarheid van eene school
kon spreker niet deelcu, d.mr hij voor onderwijs met incer
genoegen geld toestond dan voor zulke dure ea onuoodige
bruggen, die nog niet lang. gili den waren gebouwd Voorts
was hij het uiet eens met den hprr Droogleever, dat onder
levende talen anderen konden begrepen worden dan Frausch,
Duitsch en Engelsch.
Spreker zeide wenschelyk tn achten eene uitbreiding der
school van den heer Huber, door b v. daaraan ecu onder
wijzer te benoemen in de talen.
De heer Messciuaker spreekt tegen het voorstri der school
commissie. Hij is het met deu vorigen spreker niet eens dat
een goede ovcrgHiig gemist wordt van de school-van den
heer H. tqt de h. b. school Dit jongens d e afgewezen wa
ren aan de h. b school alhier, eldus goed terecht kwamen,
kwam, volgeus spreker, hierdoor, dat op die school elders,
de jongens van 's ochtends tot 's avonds onder toezicht der
meesters stonden, terwijl op de h b school de jongens al
leen les kregen, en dan naar huis gaande oitd-r geen toezicht
stonden, daar vele ouders niet genoeg letten op hunne kinderen.
Spreker zegt dat de vorige spreker de school van den heer
Huber uitbreiden wilde door ook daar talen te doen leeren,
maar dan leerde meu langzamerhand op die school hetzelfde
als op de h. b school, msar met veel kans dat daar niet
zoo goed ouderwezen werd als op du h b. school, waar spe
cialiteiten voor ieder vak zijn.
De heer Viruly betoogt tegen den heer Kranenburg het not
en de noodzakelijkheid van den bruggenbouw en de goede
vruchten die de gemeeute daarvan plukken zal. Voorts, Wat
de quscstie der schoolcommissie aangaat, wijst hij op Rotter
dam, waar juiat 't omgekeerde gedaan ia, van wat men nn
hier wil doen Daar is een school voor m. 0 1. o opgeheven
eu nog een school v. ra 0. opgericht. Dit is gedaan op ad
vies van vele autoriteiten. I erdi-r vreest hy dat in den be-
giiiue de h b. school, zoo er een nieuwe school werd op
gericht, zou kwijnen en misschien verplaatst worden, doch
dat dan zon blijken dat een stad als Gouda niet kan bestaan
zonder ccue h. b school en dat d»o de gemeente zelve er
eene zou moeten oprichten, natuurlijk tot groot nadeel der
gemeente.
Ue beer Droogleever beantwoordt even den beer Kranenborg
en zegt dat, daar de wet spreekt van dè leveude talen, wer
kelijk alle levende talen daaronder kunnen begrepen worden.
De redactie der wet is wel onnauwkeurig, en het ia anders
bedoeld, maar zijne interpretatie ia, volgens hem, de jniste.
Had do wetgever alleeu en bepaaldelijk de Fransche, En-
gtUchc en Hoogduitsche talen bedoeld, dan zou liij, evenals
in d« w. o h. M. O. die talen speciaal opgenoemd hebben.
De heer Straver is voor het voorstel der pl. schooleomm
maar vraagt of de school van den heer Hnber gegne uitbrei
ding zou kunnen ondergaan.
Do heer l'rince vraagt of er behoefte is aan m. n. 1. 0. Hy
meent van ja. Dc hoogere burgerschool is niet voldoende,
volgens spreker. Een nuuwe school v. m. u 1. 0. zou voor
incnigi n jongen genoeg zyn. Niet ieder behoefde ecu geleerde
te worden, er. om later een nuttig lid van de uiuntschappij
tv zyu, behoefde men zoo veel niet te weten
De jongens op de h. b. school verbeelden zich te veel
•studentjes" te zijn, dat was niet goed. Volgens sprekef,
sou een. nieuwe school voldoende zijn voor menigeen, om hefi
voor „zaken doen" geschikt te maken
De voorzitter beantwoordt den heer Prince. Hy zegt dat
juist het doel van bet m. 0. is algemeene kennis te versprei
den onder de burgers en geenszins om, zooals de heer Prince
•chynt te meenen, geleerden te vormen. Daarvoor zyn do
gymnasien en academies.
Voorts is het vforstel der schoolcommissie, naar zijo idee,
een anachronisme. Eenige paren geleden was spreker lid van
de pl schoolcommissie alhrer, en toea hnd spreker medege
werkt om een school te trachten op te richten, als waarvan nn
hier qnaestie was Toen echter was het jaar 1863 nog niet
daar. Toen waren wij nog niet in het bezit van de wetap
het ra. o. Nn echter achtte spreker do oprichting der nienwe
school geheel onnoodig en hij zou het een ro^kelooze, onver
antwoordelijke uitgnnt vinden van de gelden der gemeente.
In stemming gebracht wordt het voorstel der pl. school,
comm. afgewezen met 12 tegen 3 stemmen die van de hh.
Prince,. Kranenburg en Straver.
