BINNENLAND.
Gouda., lfc October.
Naar aanleiding van de wet op den
kinderarbeid.
T>e groote hooveelheidsnuif, die in de kas was ge-
burgen, bad^zoo^ éterk op de reukzenuwen van den
toekomsttgeir dief gewerkt, dat hij ondanks de grootste
inpnnning niet in staat was geweest de hoorbare be-
w ijzen daarvan tegen te gaan. Spoedig werd ook hy
overgebracht naar een plaats, waar hem de gelegenheid
werd gegeven om eens fiks uit te nieten.
ENGELAND.
In het congres voor sociale wetenschappen, dat
dezer dagen te Glasgow werd gehouden, heeft de
heer llusiing ten rede over misdaden en misdadigers
uitgesproken, die bijzonder de aindaoht heeft getrok
ken. IIij1 beweerde daarin, daftle klasse dfer mis
dadigers over het algemeen, zoowel lichamelijk als
geestelijk, beneden het middelmatige der menschelijke
ontwikkeling blijft. De geaiiddode leugte vau 6000
misdadigers in het graafschap VV ore hester was njet
meer dan 5 voet 4 duim eil hun 'gemiddeld gewicht
niet meer dan 57 kilogtammen, een bewys, dat'zij
verre beneden «Ie normale ontwikkeling der1 Ébgelsclieu
hlevfii In Loudeu bevinden zich de eigenlijke kweek
plaatsen van misdadigers, daar waar Vroeger hunne
gelijken door vrome instellingen en inrichtingen tegen
de wetten werden beschermd en waar sedert een ge
slacht van inisiadigers werd gekweekt, wier neiging
tut misdaden nog door overerving werd versterkt.
Onder de middelen ter bestrij ling van die kwaal
prees Hartings ook uan ruimere toepassing van de
geeselstraf.
DüITSCHLAND.
Een zouderling rechtsgeding houdt dezer dagen de
Dultschb pers be/ig. Ken Wu'r tem berger trad voor
eenigen tijd iu liet huwelyk met een Badensche. De ge
boorte van een kind was niet irt staat aan de oneenig-
beid.'dië al spoedig tusschen het jeugdige echtpaar was
óiftstdau, een einde te maken, zoodat de vrouw weldra
'hij de rechtbank tc Bazel eeo eisch tot echtscheiding
indiétide. Dat college echter verklaarde üch incom
petent en verwees de eischeres nuar de Wurtembergsche
rechtbank,die echter het huwelijk, daar het niet
kérk^ifk was gesloten, als niet rechtsgeldig beschouwde
en dus ook het kind 'dnwettig achtte.
Thans wenffiM zich béide partijen tot den Baden*
schtu réqHter, 'dré verklaart, dat het huwelijk, wat
den vorm betreft, geldig is, maar de vrouw juist
daardoor hééft opgehouden een Badensche te zijndat
zy thans een )Yurtemberg»che is en de rechter zich
dèrRalVe voor ïnedtapetent houdt. Het lactate red-
middel, hl. een kerkelijk huwelyk aan te gaan en iich
dan te laten scheiden, werd door beide partyen afge-
wezen, eu zoodoende is de zaak tót op dit oogen
blik onafgedaan gebleven.
Z. M. heeft het eereteeken, tot belooning van eer-
vollen langdnrigen werkelykeu dienst'by de schutterijen
o. a. toegekend aan C B. fan dér Werf; sergeant
bij de dd. schutterij alhier. -
Dezer dagen is door de bevoegde geneeskundige
commissie een diploma van voldoend afgelegd littera-
risch-mathemntisch examen uitgereikt aan den heer
J. A. dè Graaff alhier.
Deze gunstige uitslag is even vereerend voor den
jongeling zeiven als voor onze Hoogét^ burgerschool,
waar hy tot op het eind van den vorigéa cursus
zijn opleiding ontving. Hy bad toen de school met
diploma verlaten.
Van de 17 «andidaten, gisteren te 's Gravenhage
geëxamineerd voor de akte vih hoofdonderwijzer, Wer
den afgewezen 5 en toegelaten 12, waartóe' o. a.
behooren de heeren W. Gróót uit Wadditixveen, J.
Heiman uit Mtoordrecbt, L. van logen uit Gouda,
en A. S. Wolsék uit Zevenhuizen. «/vm:
Tot lid van don gemeenteraad te Berg-Ambacht ia
met 56 van de 92 uitgebrachte geMige stemmen Vér-
kozen de beer J. P. M ah I stede, notaris;
Men scbrüft ons uit Oudewater dd. 14 Oct.
Ter vervulling van de met 1 Jan. ^5 te aanvaar-
dan brtrekktog van hulponderwijzer aan de opeiibare
school voor gewoon en meer uitgebreid ^nger onder
wijs slbier ia de volgende voordracht opgemaakt:
J. Vooren, J. Spaan en B den Hertog, respectieve
lijk hulponderwijzers te Zwyndrécht, Bevferwyk en
Zevebbuieea, vit welk drietal binnenkort éeue keuze
gedaan zal worden.
Het Staatsblad n°. 132 behelst bet besluit van
den 9n Oct. 1874, tot aanvulling van het Kènink*
lyk besluit van 17 April 1874 (Staatsbl. n°. 59),
houdende bepalingen tot betiugfliug der longziekte
onder het rundvee.
De afdeelipgen van de Tweede Kamer zijn Dinsdag
vergaderd geveest tot liet' oóderzoekeu der Staats
spoor wegbegrool ing voor 1675.
Naar men verneemt, zal de tweede kamer der sta
ten-gene raai tegëh het einde van deze maand hare
werkzaamheden hervatten.
Z. M. dc Kouing heeft den heer Wieniawski by
zijn vertrek van 'het Loo vereerd met de „Boutons
du Loo." Dit onderscheidingsteeken dagteekent uit
den tyd, dat op het Loo valkenjachten werden gehouden.
'•Lands middelen over de negen eerste maanden
dezes jaars hebben ópgedraeht f 641870,571 941/8,
zijnde 3,185,200.15 meer dan in hetzelfde tijdvak
van 1873. De raming bedroeg 59,802,158.28.
In het hoofd kiesdistrict Hoorn zijn ter verkiezing
van een lid voor de tweede kamer, in de plants van
jhr. nar. D. van Akerlaken, uitgebracht 2233 stem
men. Er moet eene herstemming plaats hebben tus-
schen de hh. i. D. Fransen van de Putte aie 1034
cn C. Bloem Az. die 991 stemmen bekwam. De
heer mr. J. G. A. Faber verkreeg 140 en de gene
raal von Wraugel auf Linden berg 46 sternoten.
l)e Minister van Justitie beeft den 30sten Sep
tember jl. aau heeren procureurs-generaal, fqngcerende
directeuren van politie in do provinciën, de volgende
circujaire doen toekomen:
„In het Staatsblad u°. 130 is, onder dagteekening
van den 24sten dezer, afgekondigd de wet van 10
dezer, houdende maaticgeïeu tot liet tegcugaan van
overmatigen arbeid en verwaarlooziug van kinderen.
„lk acht het niet geheel overbodig op deze wet meer
in het bijzonder uwe aandacht te vestigen en daarbij
uwe gewaardeerde medewerking in te roepen, ten
eiode aan hare' nauwkeurige uitvoering de hand te
houden.
„Daartoe is het noodig al dadelijk te onderzoeken
of en in hoever de feitelijke toestand op dit oogen-
blik in overeenstemming is met de arit. 1 eu 2,
in verbapd met de overgangsbepaling van art. 5
der wet.
„Tot dit onderzoek zal door U. W. E. G. de mede
werking kunnen worden gevraagd van de burgemeesters
binnen uw ressort, terwyl het mij aangëuaaua zal zijn
;de uitkomsten, met uwe beschouwingen dieuaaugaaude,
zoo spoedig mogelijk te vernemen."
Dinsdag had eene buitengewone vergadering plaats
der Provinciale Staten dezer provincie ouder voorzitter
schap van Mr. C. Foek.
Nadat de voorzitter een kort woord gezegd had
van dia leden, die niet meer deel uifmaqkten van
dè Vergadering, den heer v. d. Heim, tot Min. van
Fin. benoemd en den heer vau Driel, overleden en
daarbij den wcusch had uitgesproken d»t huq plaatsen
even waardiglijk mochten jvordeu vervuld, werd over
gegaan tot het onderzoek der geloofsbrieven van de
niéuw gèkozen Jedeu, ihr. mr. J. F. Sciiuurbecque
Boeye en G. A'. van Driel. N'a goedkeuring nunuer
eloofBbriéven en' ua eedsaflegging namen genoemde
eeren zitting.
Daarna werd ovrrgegaan tot de benoeming van een
lid van Gedep. Sutea, ter vervanging vau den heer
van der Heim. Van de 79 uitgebruchte siemiieu
hadden zich vereenigd 49 op den heer H C. Verniers
van der Loeff, 25 op den heer C A. van der Kemp,
1 op den lieer Schuurbeque Boeije, 1 op deu heer
de Bus, terwijl 3 blanco biljetten waren iugekoiaeu.
De heer Verniers van der Loeff ïs alzoo gekozen.
Deze, ter vergadering aauwezig, wenschte zich nu
te verklaren. Hy erkent gaarne zich in hooge maté
vereerd te gevoelen met de op hem uitgebrachte keuze.
H(j beseft volkomen de taak die het hier geldt, te
moeièlijker omdat hy de plaats inuemen zal vau een
voorganger óver wiens werkkracht 'en kunde allen
eenstemmig denken. Hy meent echter reden te hebben,
zich te mogen vleien met de welwillende voorlichting
van den Voorzitter en van de leden van het college
van Gedeputeerde Staten. In dat vast vertrouwen eu
ohder verklaring, dat bet hem aau lust en ijver tot
arbeid niet zal ontbreken, verklaart hij zich tpt de
aanvaarding bereid.
Alsnu bad de verkiezing van een lid voor de Eerste
Kamer der Staten-Generaal plaats, ter vervanging van
Mr. C. A. Graaf van Bylauat, die zyn ontslag nam.
54 Ér weren 79 billetter! ingekomen daar eau waren
uitgebracht op den heer J. IX Fransen van de Putte
48 "stemmen op Mr. J- A. O raaf eau Bylnndt
26, op Mr. C. Cbck 3, 'op Mr. A. Blussé, VV, C.
M. Begróm en A. van der Goes, ean Natera ieder
ééa stem, roodst de hoer 4. 1). Frauseu van de Putte
werd gekozen.
De' buitengewone vergadering der Pror. Staten werd
daarna gesloten.
Het door 't centraal-bestuur van het Algemeen Ne-
derlandsch Werklieden-verbond ontworpen congres,
dal ten doel zdu hebben meerdere samenwerking te
verkrijgen tusschrn fabrikanten, patronen, werkbazen
enz. en de werklieden zal wegens te ge/inge deelne
ming niet plaats hebben.
De heer Godard ia giateren namiddag 3 nar 40
min. met den Méltore uit het park Tieoli te Utrecht
opgestegen met drie reizigers. De wind was Z O.
t. Z. en de primitieve richting van deu ballon recht
op Amsterdam.
Er waren zeer veel menseheu op de beenook op
den Dom hadden velen plaats genomen om met kijkers
den ballon te volgen.
De Kerkeraad der Ned. Herr. Gemeente te Amster-
dam heeft voorwaardelijk de gehoorzaamheid aaa de
Hoogere besturen opgezegd in het volgende adres sta
de .Provinciale kerkbesturen en Synodale commissie
der Ned. Herv. Kerk"
.Waar zoo heilige belangen op het spel staan alt
het geldt bg de door de Synode voorgestelde wijzi.
ging van art. 38 vau het reglement op het godsdienst,
onderwijs, umg ouk de Korkerand der Nederdaitschs
Hervormde Gemeente te Amsterdam niet zwggeu,
mnar moet getnigen, bij u protesterende èn tegen dis
wjjziging zelve èn tegen de wijze, wuarop msr. psogt
haar tot wet te mnkeu.
.Die wijziging zelve is óf eene dueling of een
vergrijpde wijze der indiening bij u óf ondoordnchle
overijling óf weldoordacht overleg. Met dit alln
wordt velerlei onrecht gepleegd tegenover: ds belijde
nis, die op zij wordt gezet; de kerk, wier karakter
wordt opgeheven; het belijdend deel der gemeente,
welks bestaan mgu schijnt te vergelen; het recht der
ouderlingen, dat wordt miskend de karkergden ea
klassen, wier oordeel men toont niet te achten; ile
kerkelijke reglementen, die worileu geschonden; den
zedelij ken ernst, die nteu in liet aangezicht slaat.
.Om al deze bedroevende dingen komt de Kerke
raad van Amsterdam tot u, om tegen dit alles u zija
protest aan te zeggen. Iudien door uw toedoen «neile,
hetgeen God genadiglijk verhoede, dit syuodnle voor
stel wet mocht worden, stelt de Kerteraad ook u
mede verantwoordelijk voor dc juuiinerlgke gevolgeu,
die daaruit zullen voortkomen, eu als een zee van
jammer en rouw over des llcereii gemeente ïullea
worden uitgegoten.
.Met dit protest betuigt Amsterdam's kerkeraad
tegenover den Almaohtigen God, den levenden Christus,
den Heer der gemeente, tegenover de ganoclie va Ier-
derlandsebe kerk eu ook tegenover u: dat hg, door
artikel XI en meer nog door het gebed det Heeren,
In eigen oonseientie gebonden, noch haden noch ooit,
óf door medewerking ól door gehoorzaamheid deel
wensoht te hebben aan dergelijk werk.
Nesten» den Kerkeraad voornoemd, ent.»
Naar men verneemt, ie door een groot aantal da*
mes te Leiden een adres aan den Baad ingediend,
inhoudende het verzoek, dat politie-rerordeningen
ter bevordering der bescherming van dieren inagen
worden vastgesteld.
De vergadering der afd. Haarlemmermeer van ds
Hollandtcke Maateckappij vau LarMouu* heeft tegen
27 Get. e. k. era ploegwedstrjjd uitgeschreven.
In de zitting vanden gemeenterhnd van Haarlem
is opnieuw de zotlk van den heer E. J. Schoena
ker, leeraar aan de hoogere burgerschool en onder
directeur der burger-uvoudschool voor middelbaar
onderwijs aldaar, in behandeling genomen. N» le
vendige discusaieu is ten slotte hel voorstel tot ontslag
van genoemden heer met 10 tegen 6 stemmen aan
genomen, in te gaan met deu datum van het door
deu raad te nemen besluit Een amendement om
het ontslag eervol te doen zijn, werd verworpen.,
Aanstaauden Maandag zal hel 40 jaar geleden zijn,
dat do heer S. F. van Hasselt, secretarie der Synode
van de Ned. Herv. Kerk, in de kerkelijke bediening
is opgetreden. Gedurende 26 jaren ml» predikanten
16 jaren als secretaris dor Synode, is hij, bedeeld
met veelzijdige gaven, teu natte der kerk werkzaam
geweest.
Er wordt te Nieawédiep reeds veel schelvisoh ge
vangen, die voor 50 en 60 ei. het stuk wordt ver
zonden.
Met leedw'ezen, meldt het Bandelebl., vernemen wij,
dat,' evenals in de zoölogische 'tuinen "té Keulen én
fe Berlijn, ook in Natura Artis Magistra een besmet-
telijkeziekte onder de groote roofdieren heelt gehéeischt.
Het genootschap heeft daardoor aanmerkelijke verhe
zen geleden, daar een zestal wildé' dieren, waaronder
de twee prachtige koningstijger*, aan dé zlékté zyn
bezweken. Op dit oogenblik schijnt de besmetting
geweken te zyn. De verschynsèlen van de, ^wkte
waren dezelfde als te Keulen eu te Berlin. Dó gé"
leerden kunnen nog niet met juistheid deu wrd' der
ziekte verklaren.
Betreffende den moordaanslag op den heer Mey-
boQua, notaris te Lekkerkerk, verneemt men nader,
dat die aanslag volkomen mislukt is. De dader
vroeger wegens krankzinnigheid opgesloten geweest,
cu algemeen wordt hij voor deuzelfden persoon
{ehQMjdeu, die ongeveer vijf jaren geledeu een aanslag
beeft gedaan op liet levcu vfin nu wijlen de heer
J. de Gray ter Jz. Ook wordt gezegd, dat hy op
den 11 den dezer hel leven vau twee jeugdige meisjes
heeft Wdreigd^
In de JJelfUche Ct. wordt opgemerkt, dat het
vleesoh voor de garnizoens-iu^^ierie wordt gëleverd
tegen 59]/2 ct- Pcr kilo, terwijl de burger a contant
9U cti. moet betalen. Met verlies zal men zeker
aan de infirmerie niet leveren. Evenmin is bet denk
baar dat een zickeniarichting vleesch van mindere
kwaliteit gebruikt.
Onder het opschrift „duur brood en vleesck," bevat
liet RoltZondagsblad een artikel, waaraan wij bet
volgende outleetien:
Er bestuit (niet alleen te Rotterdam, maar bijna
overal elders iu ons vaderland) een op vasteu grond*
el4g gevestigde overtuiging, dat de pryzen vau brood
cn vlccsoli te hoog rijn, in verband tot de oprkt.
waarde van vee, tarwe eu meel. pie overtuiging
werd nog versterkt door de houding van de slagers
en bukkers zei ven, waarvan er zeer velen de jl, j)ius-
<lag-avoud gehouden meeting bijwoonden (die, zooals
bekend is, werd gehouden, ten einde maatregelen
te beramen tegenover de bakkers eu slagers.) Zij
kenden door middel van de pers de grieven van bet
pèlifiek. In het aangezicht werd hun thans gezegd
dat er slagers zijn die in weinige jaren150,000
hebben oververdtend, terwijl de bakkers Jiet brood
met vier centeu konden afslaan, om dan nog goede
wiusten te behalen. Dat wss nu voor slagers eu
bakkers eene even ongezochte als gewenschte gelegen
heid om eens vau leer te trekken. Zy hadden het
woord kunnen nemen om hunne medeburgers en
kalanten voor te lichten Zij hadden met cijfers en
feiten duideiyk kunnen maken, waarom het vleescb
en bet brood by steeds dalende marktpryzen der
grondstoffen, op den ouden, buitensporig hoogen prijs
moet worden belioudeu. Maar wel verre van zich
te verdedigen, bewaarden zij het diepste stilzwijgen
op de beschuldigingen die tegen hen werden ingebracht.
Eu m«n beschuldigde met slechts van onevenredig
hooge pryzen, maar sprak bovsndieu vau vervalsohiug
eu vermenging, alsmede van bedrog in het gewicht.
Een der aanwezigen verklaarde by Inhaling dat bet
niets beteekenüe, afslag vau de broodpryzeu te ver
wenen, wanneer de bakker aan het brood in gelyke
verbuodiiig minder gewicht gaf. Er werd openlijk
geregd, dat reeds nu bij de oueVenredig hooge prijzen,
bet brood niet de zwaarte beeft waarvoor M wordt
verkocht. D.U alles en zoo veel uog meer werd iu
tegenwoordigheid van de bakkers en slagers verklaard,
en geen hunner stond op om, in zyn gevoel van recht
cu gekrenkte eer, met verontwaardiging de beschul
digingen van zich af te werpen. Wc willen nu bier
IIiet het qui se fait consent! in toepassing brengen,
Bstuir mogen toch de opmerking mnkeu, dat de bak
kers eu slagers, door ter meeting op tc komen en
liet diepste stilzwijgen iu acht te nemen, voedsel heb-
l>en gegeven aan de overtuiging des volks, dat het
ten aanzien van de pryzen vau vleesch en brood,
alsmede wat de oualiteil eu het gewicht aanbelangt,
weiujg redenen hééft van ingenomenheid met de
bakkers eu slagers.
Het kan niet genoeg herhaald worden, dat niemaud
het recht heeft deu bakker of vleeschhouwer lastig te
Vallen, wanneer hij een guldeu vraagt voor een zoo-
geuaaind viérduits broodje of vyf guldeu voor een
pond vleerch, ai kou by, nmr de marktwaarde der
grondstoffen, het brood voor twee centen en bet vleesch
voor vyf stuivers ge'en. De bakkers en vleeschhou-
wers pefenen een vry beroep uit en kunuen voor bet
vleesch en bet brood;'Moveel rekenen als hou in déu
zin komt. Het stapt bun volkomen vry, bij dalende
marktpryzen, den prijs van vleesch en brood belang
rijk te verhocgen.
Is dan niet bet oprichten ceuer moatschappy tot
het in bet leven róepén eéner gemeeuscbappelyke bak
kerij en sluchtery eene. anomalie, een onding, eene
omverworping van m&atsohappciijke toestanden, eene
vernietiging van het bedryf van bakker en slager?
Zal. pen, eenmaal den voet op dieu weg gezet heb
bende, niet den gansplten w inkelstand te gronde rich*
ten -door .middel vao associatie van den kant der
verbruikers?
We antwoorden dat de winkelier, de broodfabrie*
kant, de slager, enz., slechts dan reden van bestaan
heeft, wanneer hy zioh nuttig weet te makeu en,
doÖr de goede diensten die hy verricht als tusscheu-
persoon, wordt gesteund. Aan den winkelier, deu
bakker en den slager de zorg, om te maken dat het
publiek tevreden is over prys en nualjteit. Daardoor
alléén kan hy zich op deh duur de winsten verze
keren, die voortvloeien uit de diensten die hy aan
het publiek bewast. Het is in strijd met alle ge
zonde staathuishoudkundige en maatschappelijke be
grippen, dat de consument verplicht zou zijn zioh op
den duur lijdzaam aau de willekeur vau winkelier,
slager of bakker te onderwerpen.
Wiukeliere, slsgers en bakkers zyn er voor het
publiek. Het publiek is er niet voor bakker, slager
of winkelier.
Eu pat nu is het geval met de bakkers en sla
gers? Hpt publiek is vast overtuigd dat, qualiteit en
gewicht daargelaten, veel te hooge prijs voor vleesch
en brood wprdt betaald in verhouding tot de markt
prijzen van vee, tarwe en meel 'en na toekenning van
een billijke winst aan den slager eu bakker, voor
bunne diensten als tusschenpersonen. Vruchteloos
heeft men getracht de bakkers en slagers tot ander
en beter inzicht te breijgen. Zij laten praten. Alle
klachten en argumenten ituiteu af op een soort eed
verbond. Oirder zulke omstandigheden is het den
consument uiet euvel te duiden waaneer hij beproe
ven wil de tusschenpersonen op zijde te zetien, ten
éinde zijn eigen br.oód te bakken en zijn eigen vee
te alaahlen.
De verbruiker gaat tot zulke buitengewone maat-
regeleu slechts met weerzin over, maar wanneer hij
er door winkelier, bakker of slager tegen zijn zin
toe wordt gedwongen, kaa hem jjeeu verwijt treffen.
De schuld ea de verantwoordelijkheid van hetgeeu
gebeurt, komt uitsluitend ten lagte van hen, die, uiet
ievreden met het gouden ei dat de kip ieder jaar
legde, bet arme, in het wezen der zaak duldzame ep
goedaardige dier wilden slachten of het minst geno
men net vel over deu kop wilden haleu. Dan neemt
de kip soms een adelaarsvlucht en ontsnapt voor
goed on altijd aan de handen van hem, dien zy tot
duaver trouw was gebleven.
Eene vrouw, die bij het gedrang om plaats te
krijgen in de omnibus, welke Maandag te Amster
dam nit de Vondelstraat vertrok, zich hierin teleur
gesteld Vond, beet eene dame, welke ook doordrong
om een plaats te bekomen, zoodanig iu den arm,
dat het corpus delicti met geen tienstuiverstuzje ge
heel te bedekken was. Bij zoodanig gewelddadig
Einsteigcn ware het wakend oog der politie zeer
wenschelyk. (Tijd.)
Pe uitgever van „Ons Streven," weekblad voor vrou
wen en meisjesbericht dat bij zich genoodzaakt zal
zien de uitgave van dat blad te staken, teuzy het
aantal inteekenaars grooter wordt. Hij hoopt, dat
vele dames op mOus Stroopt" zullen ioteekeuen en
zoo zorgen dat dit blad kan blyren bestaan.
Het Vaderland bevat het volgende stuk:
Hét tot staud komen der pret vau 19 Sept. 1874
houdende maatregelen tot het tegengaan van over
matigen arbeid en verwaarloozing van kinderen is
een afdoend bewys van den gidoten invloed der volks
overtuiging op de wetgeving. J)e weigever heeft als
het ware geregistreerd, wat algemeen door de natie
als uoodzakelyk was erkend.
Vermoedelyk xai daarom ook baar handhaving
weinig zw&ngbeid opleveren. Vrywillige onderwer
ping aau de aangenomen bepalingen mag algemeen
worden verwacht. Waar deze echter mocht uitblijven,
zal krachtig gehaudeld moeten worden. En zulks niet
«Hpen door dc Regeering, magr óók door dé belang
stellenden ouder de natie. Dc Regeeriug zal onge-
twyfeld alles doen wat in haar vermogen is, en heeft,
tuur ik verneem, reeds aan dè ambtenaren van het
Openbaar Ministerie byzondere instruction doen toe
komen. Maar het openbaar gezag kan in dezen slechts
dan met vrucht werkzaam zyn, iudien de bevolking
zelve medewerkt om overtredingen ter zijner kennis
te brengen.
Niemaud zal het mij, naar ik hoop, ten kwade
duiden, wanneer ik de pen opneem, om de bevolking
tot zulk eeu vruchtbare samenwerking met het opeu*
baar gezag op tc wekken, eu eenige aaa wijzingen geef,
welke bij de beoordeeling van 't geen thans al ffa-
delijk kan en moet geweerd worden van nut kqnnen
zyn.
Het Staatsblad, waarin de wet is opgenomen, is
uitgegeven, den 24n Sept. 1874. Op den 15n Oct.
aaust. treedt alzoo de net inwerking. De overgangs
bepaling van art. 5 houdt echter 4u, dat het verbod
van art. 1, om kinderen beneden toool/jareu in dienst
te nemen of in dienst te hebben, gedurende het eerste
jaar ua het in werking treden der wet slechts van
toépassiug is op kintfcrcn beneden tien jaren, en ge
durende het daarop vólgende jaar slechts op kindeken
beneden elf jaren. Alzoo mogen vair den 15 Oct.
aamt. af geen kinderen beueden tien jaar meer iu
dienst genomen worden, en die in dienst zijn moeten1
worden ontslagen. Huu plaats is nog op school. Voor
hen acht de wetgever het nog uiet te last, om bet
verzuimde onderwijs aan te vullen, en geen industrieel
kan ernstig beweren, dat hht hem moeilyk is om deze
kiuderca te missen.
Mocht men ze niettemin in de werkplaatsen blij
ven aantreffen, dan vertrouw ik, dat deze gevalleu
aan de beambten der politie zullen worden kenbaar
gemaakt, met oanwyziug van miustens twee getuigen,
door wier verklaring de overtrediug kan worden be
wezen.
De straf is geldboete van 3 tot 25 en gevan
genisstraf van 1 tot 3 dagen, te zarnen of afeonder-
lyk, en bij herhaling vau overtreding binnen een jaar
na een vroegere veroordeeling wordt altijd gevangeuis-
straf toegepast.
Deze laatste bepaling, waarvan het den rechter niet
vrijstaat, om welke omstandigheden ook, af te wijken,
is iu de wet opgenomen, ten einde ook van de zyde
der werkgevers krachtige medewerking en strenge
w.iakzaainheiil te verzekeren.
De wet zondert van het verbod uit huiselyke eu
persooulyke diensten en veldarbeid.
Er zullen er ongetwijfeld zijn, die aan deze uit-
zouderingeu eeu te ruimen iiu wenschen toegekend
te zien. De rechterlyke macht zal bij verschil heb
ben te beslissen, behoudens nnuurlijk het recht des
wetgevers, om iu geval de Hora Raad aan de ge
kozene uitdrukkingen een meer Uitgebreide beteekenis
mocht toekennen, dan door bém is bedoeld, bij een
nieuwe wet iu de daardoor ontstaande leemte te
voorzien.
De bedoeling der uitzonderingen schijnt mij echter
nauwelijks twijfelachtig.
De uitdrukking huiselyke en persoonlyke diensten
is ontleend aan de wet op de personeele belasting.
Zij omvat alleeu huishoudelijke diensten, boodschap
pen voor het gezin en dergelijke. Bepaaldelyk is
door deze uitzondering niet toegelaten, om kinderen
in dienst te nemen, ten einde in huis aan anderen
arbeid werkzaam te zijn. De zoogenaamde huisarbeid
is hier geenszins bedoeld.
Aan bet woord veld trbeid zou men, naar ik ver
neem, trachten de beteekenis te doen hechten van
arbeid te «elde of in de open lucht. Door my, en
ik geloof algemeen, is met veldarbeid slechts bedoeld
de arbeid iu het iaudjjotiwbed rijf te velde vereischt
voor het voortbrengen ey iuougsten van veldvruchten,
vóór het hoeden vau vee enz. Voor dezen arbeid
is veldarbeid de gebruikelijke term. De arbeid vau
kinderen bij steenbakkerijen eu andere soortgelijke in
de open luclit «errichtte kan daaronder redelijkerwijs
niet worden beg iepen.
Ik mceu bier nog eeu woord te mogen bijvoegen
over 'tgeen kso gedaan worden ter voorbereiding vau
de voortzetting van den nu aangevangeu wetgevendea
arbeid.
Van meer dan céne tijde is het mij. hoog aange
rekend, dat ik met een gedeeltelijke aanneming van
het door mij voorgestelde genoegen heb genomen,
en niet liever mijn voorstel heb ingetrokken, toen
daarin belangryke wijzigingen werden gebracht. Het
schijnt bijna, dat men een andere gedragslyn had
verwacht. Maar m. i. zou het zeer verkeerd zijn
geweest, om nu een goed begin te krijgen was, dit
uiet te nemen, en de voortzetting van het werk niet
tot een later gunstiger tijdstip te verschuiven. Voor
hel oogenblik bestond er nog slechts overwegende
aandrang voor het tot stand brengen van een maat
regel ter beteugeling van kinderarbeid in fabrieken
eu werkplaatsen. Van de wenschelijkheid van een
algemeen verbod, eu vau deu hoogst nadeeligen in
vloed van den veldarbeid op het schoolbezoek was
meu nog niet overtuigd. Evenmiu van de noodza
kelijkheid, om door wettelijke maatregelen het school
verzuim te beteugelen. Laat men echter slechts voort
gaan, ieder in zyn kring, de feiten na te gaan, te
verzamelen en openbaar temaken, dan twijfel ik niet,
at de nu reeds aanzienlijke minderheid in de volksver
tegenwoordiging zal binnen kort meerderheid worden*
Ik houd my voor medcdeeling van tc dezer zake
betrekkelijke feiten ten zeerste aanbevolen. Ik hoop
er naar vermogen toe mee te w«rken, dat, zoo het
noodig mopht blyken te zijn, aan rfo Regeering bui
tengewone middelen worden verschaft, om de aange-
nomene bepalingen te handhaven, gelijk mede, dat
ter gelegener tyd op den gelegden grondslag krachtig
worde voortgewerkt. Op die wyze geloof ik de beste
bewyzen te geven van myn ingenomenheid met de
mij uit verschillende kringen, vooral uit dien der ar-
beidersvereenigingeu, naar aanleidiug van het door
mij genomen initiatief, kenbaar gemaakte gevoelens.
Aan het doel van dit schrijven zou zeer bevor
derlijk zijn, zoo andere dagbladen het mochten wil
len overnemen, lk beu daarom zoo vry, andere re
dactiën, die daarvoor ruimte hebben, de overneming
te verzoeken, en betuig haar hiervoor bjj voorraad
mijn welgemeeuden dauk.
Gravenhage, 9 Oct. 1874. Mr. S. van Houten.
rp*^
