Woensdag 29 September 1875»
BINNENLAND.
i
ADVERTENTlfiM
Middelbaar Onderwijs
Burgerlijk» Si {J^f|
J£rdam- 28 Sept.
0
behoeven; het doel is niet om banr een menigte po-
8 kennis te geren, maar om die heerlijke
vermogens, die by haar niet minder dan by den man
worden aangetroffen, niet braak te laten liggen. De
aard der vrouw maakt bovendien, dat men in dit
opzoht met voor overdrijving bevreesd behoeft te
zynzooals door vele schrijvers terecht is annge-
merkt, hel gemoedsleven komt by haar meer op den
TOrgrondjmen kaldus meer moeite hebben om haar aan
de beoefening der positieve wetenschappen te houden,
dan oa te voorkomen, dat zij zich al te zeer in
die richting bcwege, tot nadeel van de formeele
en anthetische ontwikkeling hnrer vermogens».
Tot zoover D. Steyn Parvé (Economist 1870).
Na al vrat ik nu over de quaestie van het onder-
"LJ" JTT .me"ie', he', algemeen gezegd en aan-
gehuld heb, zal het u met verwonderen, dat ik bet
versie deel der door my gestelde vraag vo'mondig
toestemmend beantwoord, of liever, dat ik generali-
seerende, zooals eigeulyk mijn doel is, kom tot d«
volgende stelling:
«Wil rnen aan meisjes uit den beschaafden stand
van 12—18 jarigen leeftijd onderivy. geven, beant
woordende aan de eischen van onzen tijd, dan be
hoort. zulks ie geschieden iu den geest van de reeds
bestaande b. b. met 5 j. c. voor meisjes.
Eene dergelijke opvoeding is alleen in staat om
de vrouw te handhaven op het standpunt, dat hnar
♦n de samenleving, naast den man en nis opvoedster
van het jonger geslacht, rechtens toekomt
VVat nu betreft de mogelijkheid om hier ter stede
eene h. b. school voor meisjes op te richten, ge
begrijpt dat deze quaestie voor my alleen is van
finanoieelen aard. Kan eene gemeente als de onze
ƒ7500 op hnar begrooting uittrekken voor dergelyke
inrichting? Naar mijne meeuing zal die som on.
geveer noodig zijn. Volgens den heer van lierson
zouden de kosten slechts 6000 bedragen. Ik ge-
loof dat die berekening wel wat zuinig is en voor
mets ben ik meer bevreesd dan voor misrekening
voor overdreven gunstige voorstellingen, die op den
dunr mets anders dan schade doen aan de goede
zaak. Alen loopi dan gevaar, dat de goede verwach
tingen spoedig beschaamd worden eu men geeft de
tegenpartij een wapen iu de hand, dat ze niet on-
gebrmlkt laat.
Tot grondslag van mijne berekening heb ik ge-
nomen de cijfers van den heer van Iterson, welke
mu 111 hoofdzaak juist voorkomen. Natunrlyk ia
dit slechts eene ruwe opgave. Indien de gemeente
over eene h. b. voor meiqjes daoht en het advies van
«jen inspecteur M. O. vroeg, zon misschien blyken,
dat de kosten geringer of wel het rijkssubsidie hooger
zyu kon. Ik zal u even de hegrooting-Iterson her
inneren uit 8 ran de memorie van het jaar 1873
(Goudache Vrt. 13 Juli 1873).
Jaarwedde der directrice 2000.
v van 4- leeraressen 4800.
h leeraar wiskunde en
natuurwetenschap 2000.
a onderwijzeres in de
handwerken 700.
n leeraar teekenen - 1000.
gymnastiek - 300.
amaiineneit 400.
Vuur, licht, hulpmiddelen enz. 1200,
u. Totanl 12400.
Hierbij komt nog de verbouwing van de sohool
van Julfr. Hardeman a 1000. welke som oen renle
vertegenwoordigt van 500 's jaars, dus 12900.
*an uitgaven.
Hiervan trekt de heer Iteraon af:
Schoolgeld van 100 leerlingen a 30. f 3000.
Rijkssubsidie 3000
Tegenwoordig te kort op de meisjesschool - 1000.
tv* 700ü-
Dit geeft als rest: f 5900 aan netto uitgaven
meer dAn thans.
Ik zeide reeds dat ik deze berekening bij oa geheel
kan overnemen. Voor de uitgaven geheel. Zy komt
bijna overeen met de som die dr. Steyu Parvé als
norm aangeeft 12000). Maar ik ben niet eens
dat ue school 3000 sal opbrengen, althans niet in
de eerste jareu. Gaarne geef ik toe, dat 30 school
geld voor Gouda geschikt is. Men is er aan gewoon*
en de boekenrekenuig doet toch de onkosten voor
de ouders aanmerkelijk stijgen. Maar hoe de heer
lle,,°n kolDt Mn '"O leerlingen is mij niet dui-
1.I inlfr- Hardeman heeftop hei
oogeablik 60 leerlingen, waarvan er een dozyn be
noden de 12 jaren zyu en dus niet iu rekening kunnen
geb'uubt worden als vermcdelyke leerlingen eener
h. b. Rest dus eeu goede 50. Dit getal is niet ab
normaal j integendeel het is regel. Nooit is het veel
hooger geweest. Toeu de 20 kosileerlingen van juff.
llardemau, die allen all leerlingen ingescbre.eo
waren, meetelden, bedroeg het aantal iu de 80.
-Kr sa wel een oogenblik geweest, dat de school
over de 100, ja zelfs 110 4,120 leerlingen telde,
maar toen begou men daar uog ran meet af aan; met
lezen, en was de aplitsiug nog niet gemaakt, die nu
de jongere meisjes ouder de ieidiug van dén lieer
Kramers heeft gebracht. Sedert is het norjiale Igctal
meisjesi boven de 12 jaren ruim 50. Nu ié het
mogelyk, dat de school rau den heer Kramers alükele
leerlingen nan do h. b leveren zou, die uu ouder
zyue leiding blijven om alleen de holl. vakkeu te beoefe
nen; enkelen totdat zij den vereisohteu ouderdom hebben
om de note als hulponderwijzers te verkrijgen. Maar
waarschijnlijk is het niet, want ouders die uu al te
vreden zyn met hetgeen eeue gewone lagere school
geven kau eu het meerdere versmaden, dat bij Julfv.
Hardeman te krijgen is, zulleri niet zoo direct over
gaan tot eene h. b. s. Stel echter een ruim getal
v»n'"j iT'1"6'1 k01Ilt er 100 n0« 60,1 enkele
ran Julfr. VVcurmnu, die cveuwel ook vooral doH
in jonge meisjes; stal ook 5. Dan is het aantal nik
üüüf I-u 6r'i G,a,"e Keef ik toe, dak er waar-
schyuiyk familieq van buiten af onze stad zullen X
zoeken, als zy zod goed is ingespannen orthet gebied
van het onderwijs, «aar daar staat tegeiUer, dat de
•'"ff VVeurm.n zal blyve,,!Xstaau 1
een gedeelte der bruikbare elementen Van de b. s.
omiertvlt t hü Z'j" «Nd? ouders met
ouderwetsohe begrippen, tegensiaudere vai| wat nieuw
18 eh ontovredeuen, die om persoonlijk of andere
even geldige redenen minder lugenuiuei4 zullen zijn
ook me. dat deel van he, M. U. AanneJnd, dat dë
overvlieger. van elders tegen de besefte*» uit eigen
boezem opwegen, dan hiy'rt het getal p m 60 'De
°P begrooting Iteraon j verminderen dun
X f 38 1200, zoodat de uitgaven wor-
den 6900 1200 7100. gedenkt men nuj,
dat de goede aansluiting van de school tr. d héér
Kramers aan de k. b. s. misschien tjföhr eemge ko-ten
zullen veroorzaken, -tan nrfeen ik veilig de ronde som
van 7500 Ie mogen stellen, die jaarlijks zal moé
ten worden gevonden uit !;de gemeentekas. I
Naar mijne meening nul; is eene vermeerdering der
uitgaven met die som, biet boven de draagkracht
onzer gemeente. Op eenéi begrooting van een paar
toa kan men met éeiiigèh goeden wil gemakkelijk
dat bedrag vinden. Enjilul ware dit moeielijkde
zaak is wel eenig hoofdbrekens wnard. Het is alleen
de Trang: Wil men de zask erustig; wil men op
andere raaterieele behoeften iets bezuinigen om mede
te werken aan de voorziening in dat groote volks
belang. Als men bjj het opmaken Ier begrooting
gaat zitten met den ernstigen wil 7500 te vinden
voor een meisjesschool, ilan maak ik mij sierk dat
er op eene begrooting van 2'/a 'on, zegge ruim 2
ton inkomsten, zonder bezwaar een middel is te vin
den om aan dien wensch te voldoen. Mnar als men
de zaak met wil, of er lauw jegens gestemd is. zoo
dal andere belangen in den geest ran den ontwerper
den voorrang heubeo, ilati is er zeer gemakkelijk een
dooddoener te vindqn in de verzekeringHoogst
gewenscht nw streven, mijne beeren, maar er is geen
gei»l voor.
Als laatste redmiddel blijft nog altijd de directe
belasting. Als laatste redmiddel zeg ik, want ik weet
zeer goed, dal de inkomsten-belasting zeer geschikt
is om gebruikt te worden als boeman om de stoute
kinderen naar bed te jagen. Maar ofschoon ik her
haal dat naar mijne meening een bestuur, dat ern
stig de zaak wil, ook wel de middelen kan vinden; ik zou
ook voor vermeerdering ran directe belasting niet terug
deinzen. Wat belet b. v. eenvoudig de rerhooging van den
honfdelyken omslag met 7500 of zooveel er te kort
komtIk zou eenvoudig aan de burgerij zeggen
goed onderwijs is absoluut noodzakelijk de kosten
daarvan vererechen nieuwe middelen wij zullen uw
hoofdelykeu omslag rerhoogeD om. in die behoeften
te voorzien. Het denkend deel der burgerij zou iu
dezs reihooging berusten, omdat zij geen uitgaven
beter besteed aeht dan aan het onderwijs; do ont
wikkelde keru der bnrgerij heeft nog .courage en
gezond verstand» genoeg om eenige guldens meer op
te brengen als zij overtuigd kan worden van de
nood/uke ykheid. Ei, om de moppeiaa-s van professie
zou ik my met bekreunen. Het onvu ataudig deel
van het publiek mort toch tegen elke belast*ng en
zou misschien alleen tevreden zijn, als men op kosten
der algemeene ka» een nieuw geveltje met spiegelruiten
voor hon winkel zette of iets dergelijks.
i i "'If koilt het mij niet onbillijk voor
dat de beschaafde middelstand, die zooals een in de
wandeling zijnd adrrs het uitdrukt, het leenwenaan-
deel in de belastingen betaalt, voor zijn kinderen de
gelegenheid rinde om ze onderwijs te doen geren
naar den eiicb des tjjds. Men bekostigt arraensoho
tan en scholen roor minvermogenden. Uitstekend.
Elke galden daaraan besteed brengt (luizen Ivoudige
rente op en hst ware te wenschen, dat men met nog
milder hand daarbij te werk ging. Maar elk deel
ran het geheel heeft zyn rechten en men moet niet
stelselmatig de middelklasse met een kluitje in het
riet staren, omdat de wet niet het gemeentebestuur
met ijzeren hand tot zijn plioht roept.
Onze gemeente geeft volgens de ingediende h.
groot,„g uit: ƒ44507,656 aan onderwy»,CëriLj
en hooger, w..sr tegenover staat «en Mra'gT0
ƒ8262 aan schoolgelden, zoodat de gemeeni» ÏU
73,1000 bijpast. I,Kd,t i Teel M. ll.g;r.ë„fd
van 17000 zielen? Naar mijne meening kant
som, zonder buitengewonen druk, best met de Et
verhoogd worden, mits men op andere punten mis-
een weinig zuiniger wordt. Er zijn toch gemeeSEn
waar men jaarlijks der gezamenlijke uitgareuïïan
onderwijs besteedt, zonder dat men gebukt gaatdE
den overmatigen druk. Daar i. b. v. de gemifeta
Delft met een bevolkingen 23366 zielen D«He
beele begrootiog der uitgaven voor bet jaar lftö
bedraagt 373573,95 en aan kosten voor l. m'Qlh
onderwijs heb ik opgeteld 105,148, waarvan ƒ2®0
door schoolgelden weer iu de leas terugkeeren-*ieu
netto Uitgave dus van ƒ76000 aan onderwys 'MÏr
zult ge zeggen, de gemeente Delft liefhebbert inS,.'
disoh onderwys en heeft daarvoor een dure gemeante.
mstelhng. Vooreerst,is die! inrichting zoo duurXièt:
1(0,t/iSSSO uitgaven tegen f 12000 ontvangUeff -
/If, een /j4650, dat voor eeo Jr'oét
zóo met geheel, irel zit gedekt vrordeo doMk
j'UMterdeje bedrag van de Cpéenien op1 bet rijkspatta-
'nfl "f de 4/, die dejgemeeul
méerdeging oen tjgevolg W vav
d^echeidene falUilieii wélke di
loöi Maar om hen zaivtrderli
fndische sehfiolJbuitM be-eker
•wV/88,496" aAfSuitfc^i t£
dns een bedrag van bijna: f 7
l.)elft jaarlijks iïesteeijt «u ]i
vatp lager, middojb. en hoogef
er »u evenredigheid tnsschen
ƒ71000 op 230QU inwoners?]
tyj/ons ƒ62,500 aan netto dl*
wijs besteed worden.
Gjjrzipt, Al. H., 'Jit-wi nój
s ontvangt, weikêtVe
de overkomst va|i|;ii
s.anriohtiiig naari DÏl
qttelijking z|lléii We d
|ihj? laten. Dan vindfej
tjofy 17000 Dntvanga
wUO; dat de ge meent
bllj-gewone Ifoslen vpi
ooiierwjjs. bestaat i
/f600# Of 17000
'«'•oOiingmods
en'jvoor hetopder
7 lij
iel wat
yiy zier, M. H., dat er nh«ieel wat aïq oBïéiW
wys kan gedaan worden in i onze gemeehle, e# ei
eemge aanleiding bestaat tot de selfgenoogzame mee-
ning, dij' ik wel eeus hier heb aangetroffen, dat da
gemeente Gouda zich zoo bijzonder verdienstelijk
maakt op het gebied van volksonderwijs.
Een tegenwerping voorzie ik nog. Men zal mij
te gemoet voeren: Maar, eilieve! kan mes zeggen,
dat er behoefte bestaat aan een middelbare school,
wa"ue" ef sleohts 60 meisjes gebruik van zullen
maken? Elke leerling zal dan d« gemeente 125.
per jaar kosten. 1
Vooreerst moet ik u doen opmerken, dat ik
de eerale jaren op hoogstens 60 leerlingen reken, in
den beginne veel minder zelfs. Maar gaandeweg
zal de zaak populair worden; meisjes van buiten
kannen zich aanmelden. Doch ik zou al heel tevre-
den zyn als er 60 kwamen. Dit evenwel daargelaten.
Ik bereken met het aar.tal leerlingen om daaruit de
behoefte te bewijzen. Mijns inziens behoort de ge-
meeote zich op een ander standpunt te plaatsen en Is
rragenbezit ik een rolledig «tel in elkander passende
scholen voor beiderlei kunne Heb ik goed ingerichte,
aan den eiscb des tyds voldoends scholen van lager
onderwys roor de massa des volks, van u. 1. en
daaraan aaualaiteude middelbare aeholen voor het
beschtafde, nijvere deel der burgery. En teuzij het
financieel oninogelyk ie, het gemeentebestuur heeft
niet zyn plioht gedsan vóo'r ten minste één compleet
stel scholen voor jongens zoowel als meisjes zijn
deuren openzet om leerlingen te ontvangen. Dan
eerst komt de vraag vao het aantal der leerlingen
te paa, en van elke seort belmoren zooveel exempla
ren aangeschaft als de behoefte medebrengt. Voorloopjg
zullen wij het wel mat 1 ex. run de h. b. v. m. rf
kunnen.
En de 125 per hoafd? M. H. Zulk eeu vet-
weiders-ar^ument ii geen antwoord waardig. Jonge
menschen zyn geen slachtbeesten, waarvan preeiei
de koslen %an bet roêr moeten berekend worden, om
te zien ol er by den loopenden marktprijs nog winst
te behalen is. Dergelijke berekeningen zijn een ern
stige zaak onwaardig.
Een gemeentebestuur, waaraan de wetten ten onzent
de zorg voor het volksonderwijs grootendeels hebben op-
gedragen, behoort by het beantwoorden ran een Traag,
als die oos heden avond bezig houdt, zich np een
rnim standpunt te plaaisen. Dit heeft wel zyn be-
zwaren, want uit den aard der zaak reiken de ge
wone zaken, welke aan zyn beheer zyn onderworpen
niet verder dan de poorten der etad of den rook
barer achoorsteenen. Maar onderwijs is ean belang
van de gansche maatschappy, en by bet behartigen
van de geestelijke belangen der jeugd treedt bet ge
meente bestuur niet in de eerste plaats op voor het
enge gebied, dat aan zyn zorgen is toevertrouwd.
De onderwijzer zaait met volle haoden zyu lessen
in de hooiden en herten zyner leerlingen. Veel valt -
in on vruchtbaren sieengrond en vervliegt op den adem
des winds. Maar hier en daar fait een korrel in
Vervolg in het Bijvoegsel.)
Giuia Druk ?«n A. Brinkman.
indiridoëa
VOOEMJEISJES
(Fenol#)
aards eu draagt vrucht, uiet alleen
waarin hij zyn zaad strooide, maar
jjlgeade geslachten, die bet op boooe beurt
ili uu die pa beo komen. Wie bcrekenta
vea bet onderwijl?
ja een gemeentebestuur bedeaken, «li zy
Ut «d« doe» te be-Urnen beeft. Reken, dat
echoot voor meisjes jaarlijks maar 5 goed
'vrouwen aflevert aan de maatacbap*|
-gaan telken jare winst doen, met hetj
rijst zU au de school hebbek rerworvettZij;
paardige gezalUnbea van baar ecbtgeneoten.j
•ar osugang kieawe trisohkeid en vaerkraeht;
'arbeidenzy worden moeders ren
•gen, op wis zij een beslissenden in-
kouoeo uilovfenen; zij doen in |lle
der msatschaapy winst met de
/a«h de school te danken hebben. M.
jerekenejL hoeveel nut er, ik zeg niet in
naar in'jSe 'maatachappij gesticht wordt
5^)0 'sjgsrs?
nijne beeren, met aap mijn eerste stal
ling nog deze toe te éoegen
.Elke gemeente behoort, naar gelang ran harm
finaneieelen toestaud, zorg te dragen voor goedé
meisjesscholen. De finaahieele bnlpbroüucn van de
atad Gouda zyn ruim genoeg om eene hoogeic bur
gerschool voor meisjrs te bekustigeu. Financieele be
uwarea, die meu er tegea oppert,, zyu alleen het
gevolg vau minder levendige belangstelling voor da
H. W. P. BONTE.
Gouda, 28 September.
Hét asntal laden ven bet Zieken- en Wednwenfondi
^Procidentia" vermeerdert voortdurend. Op de be-
Muurevergadering Zondag gehouden zyn 60 nieuwe
leden ingesobravea, saodal de veineuiging thaus 198
iaden tuil.
Thans z(jn in druk verschenen de voorwaarden van
conoessia voor den aanleg en de exploitatie ran den
spoorweg Leiden—Woerden, de overeenkomst tueschen
dó oanoeeeionariaeeo en de Rynipoorwog-maatsohappij,
de statuten der naamlooze vannootsohap: .Spoorweg
maatschappij LeidenWoerden,* benerens het pro-
spectus voor de geldleeniug der Maalschappjj. Wij
ontleenhn aao die Itakkoo do volgende bijzonder-
bede»;
De epoorww begint aan den Hollindschen Spoor-
esag. in de,nebyheid ran bet etation Leiden, en eindigt,
da zoidxyde van den Rjjn volgende, aan den Neder-
laadschan Ryuspoorwrg, in de nabyheid van zyu.
ttatipm Woerden.
De ooncresionarissen hebben, nadat bun roorloopige
concessie was verleend, het terrein, waardoor de spoor
weg. zal gelegd gorden, doen opnemen, waterpassen,
bpren en in. kaart brengen met de profillen eu de
Mhftarerkut doen- ontwerpen. De begroeting van de
kosten van aknleg roor enkel, dook met grondontei-
awiogen en faodceriugen der lunetwerken voor dnb-
.M «poer,bedraagt/ 2,800,000. Het kapitaal wordt
iataeaoben gesteld op 3/100,000. De raming zoa
daa in het eea of ander opzioht nog voor een bo-
trekkelijk aaHtoiljle bedrag kaenen tegenvallen, zon
der. dat er gevaar bestond dat meer kapitaal werd
gevorderd, dón waarop ten overvloede gerekend was.
'H" tfioéo f«n bet grootst gedeelte van den weg,
met statiën» of kuiten te Hazertwonde, orer de brug
vMf' Koudekerk, Alphen, Zwtmmerdam en Bodegraven,
le doer dm Miuiiter ean Binnen landeehe Zaken
goedgekend en de onteigeningutnkken zijn daarvan
greod. Da lengte van den weg zal 81 kilometer
Detoofdbepalingen ea overeeakouut, door deoon-
cessionarissen met de Nederlandsebe Rijnspoorweg-
muateohappij gesloten, komen hierop neder. Zoodra
dp spoorweg, overeenkomstig do bepalingen, opgenomen
m de machtiging tot opening van den dienst verleend
ie, wordt hjj met al hetgeen daartoe bekoort aan
gezegde Miatschsppij Ier beheer en eiploitatie
overgegeven. Behoudens bet onderbonden ran
kunstwerken en gehooweu geritrends een jaar en dat
der aardewerken met bat liebtea der eporen gedarende
twee jaren, ie die Maatschappy verpliebt, den weg
met de daartoe beboerende Waekea en inrichtingen
te oaderboodeo, tn bij bet aiodigaa der overeenkomst
in goed onderhonden toestand aao de eigenaars tereg
te geren. De koeten van onderhoud worden gebracht
ten laste dek exploitatie-rekening. ■De eigeoaare eijn
'oegd, op bunne kouten, door opname toezickt op
onderhoud te doen honden.
1 De Rijnspoorweg maatschappij zal io de gabeelc
exploitatie voorzien met baar eigen rollend materieel
eo met hkre beambten, opzichters en bediendeo, ea
het verkeer over den weg ea hst daartoe verkrijgen
van voordeelige geblelyke uiikomaten bevorderen, met
'gelijke zorg en op grlyka trjjze, alsof die wegdesl
'uitmaakt der aao haar bebooreade spoorweglynen.
De Uijnspoorweg-aaaatsohappij waarborgt deo eige
naars, dit, gedurende den loop der overeenkoout,
'bet batig asldo dier exploitatie-èakening in eenig jaar,
anaraugende met het eerste jaar dier exploitatie» aiet
minder tal bedrageu dan 4220 per kilometer, de
leogte des wega gerekend op 82 kilometer, en ver
bindt zich om hetgeen aan dat bedrag van/ 135,040
in eenig jaar mocht ootbreken aan de eigenaars uit
te betalen, als renteloos voorschot op toekomstige
winsten.
Van hetgeen het batig saldo in eenig jear meer
bedraagt dan 4220 per kilometer geuietcn de eige
naars wijders (voor zooraal noodig echter zander af
trek var. ereugemeld renteloos voorschot) naarmate
dat meerdere hooger stijgt, 80 a 50 pG't.
Teu einde den weg aan te leggen zal, opgericht
worden aene naamlooze vaanootsctiap, met een maat
schappelijk kapitaal van f 3,000,000, verdeeld ia
12,500 aaodeelen, ieder groot/ 240 of 20 sterling.
's Konings wederantwoord op het adres van de
eerste kamer der staten-geuersal, ter beantwoor
ding van de troonrede, op den 25 September 1875,
luidde: .Myne Heeren Ik verzoek u aan de eer
ste kamer der staten-generaal mijnen dank over
te brengen voor kaar adres van antwoord.'
Staten-Generaal. Twkde Kame». zittiog
van 27 September.
In deze zitting heeft de minister van bip-
neulatidaohe takes, de beat Heemskerk, verklaard
dat hij ende minister van financien, na het votum
van de eerste kamer op Vrydag li hun ontslag aan
Z. M. dea Koning hadden verzocht. Z. M. had
echter een stellig weigerend antwoord gegeven. Ook
met het oog op den betuandeu toestand iu bet al
gemeen bidden de beide ministers toen, na rijpe
overweging, besloten vooralsnog aan te biyvee.
De kamer beeft bet ontwerp adres in antwoord op
de troonrede, dat eren als dat van de eerste kamer
slechts een weerklank is van die rede, onveranderd
aangenomen, na korte discoaaie over enkele paragrafen.
Over dht betreffende het leger onderwys hebben het
woord gevoerd de hb. Scbimmelpenniock van der
Oye, de Jonge, van Eek, Heydenryck, Moens en de
minister van binnenlandsche zaken. De eerste wilde
eene commissie ven onderzoekde hh. ven Eek
en Moens de epoedige indiening eener wyiigingswet.
De andere sprekers waren met den minister van oordeel
dat eerst het hooger onderwys moet geregeld worden.
De minister verklaarde sich ook tégen eene commissie
van onderzoek.
By de tweede kamer ia gisteren ingekomen eone
regelingswet der militaire pensioenen bij de landmacht.
De afdtelingen van de tweede kamer zouden hei
den vergaderen tot het onderzoek van de ontwerpen
uitmakende de Ned. Indische begrooting roor 1878.
Door eenige leden ven bet Roode Krois, te 'e Hage,
ia besloten den beer Gunt her von Bultzingslóweu,
die zioh by de verpleging van troepen in Atchin .zoo
bijzonder onderscheiden heelt' by zyne komst bier te
loodt, wear hjj eerlang verwaekt wordt, eeu feestmaal
tan te bieden.
De Minister van Oorlog heelt aan de Staten-Generaal
toegezonden het aan den Koning aangeboden nlgemeen
verslag nopens de werken, welke in het jaar 187^ voor
de voltooiing vau het veetiugateisel zyu totstuHige-
komen en vtn da veatlngwerken, welke als verde
digingswerken in dat jaar zyn opgeheven. Daaruit
bljjkt, dat de iu 1874 verrichte werkzaamheden tot
verbetering vau het veetiegiteleel tieh hebben bepaald
tot die waarvoor reeda vroeger, nameljjk op de ba-
grootiag voor bet Ministerie van Oorlog voor dan
dienst van 1874, gelden waren toegestaan. Tér vol
doening aan art. 4 der wet van 18 April 1874
(Staatsblad n". 64) tyn iu 1874 de groeiden, be-
boorende tot de navolgende werken, aan het Bestuur
der domeinen overgegeven, voor zoover ejj niet tot
militair gebruik behouden moesten blijven, als: 1° da
kustbatterjjen in de provinciën Friesland en Gronin
gen, 2'. de reeling Groningen3°. de linie van
HelpmaD; 4°. de vesting Delfzijl; 5°. de redoute te
Elden; 6°. de vestingwerken bjj Breskens. Voorts
zjjn vau da overige bij dat artikel bedoelde vesting
werken de voorbereidende werkzaamheden tot over
gave der gronden aan bat BeaiuUr der domeinen on-
verwjjld na aitraafdiging der wet in behandeling
genomen. De overgave van ul dia gronden zal dan ook
vóór het einde van dit jaar vermoedeljjk wel plaats
hebben g?bad.
Men schrijft ons uit Leerdam, dat het bericht voor
komende in ons voorlaatste ur. onj'nistis. Wel staat er
sedert 1 Augustus één groot gebouw, waarin de fa
briek roor hard glas zal worden opgericht, maar nog
geen enkele machine tot het vervaardigen djurSan
benoodigd, ia er ia geplaatsten hat kan nog eenigen
tijd doren alvorens de machinerie die in Frank-
trjjk guuaakt wordt, voltoi.il is. De bobéebes die
hans in den handel zyn, zyn nliéeu gtkard in do
ptbriak van-j dan hear de la Basti te Farjjs.
Op het adres vaa mr. H. van dér Hoavan tn
Briefte over vertraagde verzending der bijlagen van
het bijblad der Staaia-oonrant beeft da Minister van
Binnenlandsche Zaken aan de Tweede Kamer mede
gedeeld, dat, na gedaan onderzoek, door hém de
noodige bevelen zijn gegeven, ten einde de Vrinra-
ding ven de bijlagen aan de beltnghehbendeo gere
geld en zonder eenig oponthoud plaats hebbe.
Een aas tal ingezetenen te Batavia hebben met
het oog op bet geruébt, opnieuw aldaar in omloop,
dat bij de Rqgeeripg vau het Moederland hét plan
bestaat, om eene belasting in Ned.-Indié in te voeren,
die uitsloitcnd gedragen zal worden door aldaar ge
vestigd» Nederlanders en rreemeje Oosterlingen
zich bjj adres tót de Tweede Kag»ergèwóórt- Zjj
verzoeken buur dringend „hare goedkeuring ie ont
houden aan elk roprstel, om aan de ingezetenen, van
Nederlandsch-Indié, onverschillig tot weliteq land
aard zjj behooreii, nieuwe latten op te leggen, zoolang
niet zal zjjn uitgemaakt welke geldelijke rerpliebtin-
gen op Indie's belastingschuldigén behooren te rusten,
zoo ter voorziening in de behoeften van dt Jndiache
staathuishouding, als ter kwjjting van Indie's gelde-
ljjke verplichtingen jegens Nederltnd.*
Gkboekn: 22 Sept. Cornells, onder» C. Noorlatider «n C.
A. Morie. 23. Frederic», «aders F. H«rman de Groot en
A. A. tan Eeawen. N eelt je Wilhelmfns, öoders P. Zjuidtmen
M. da Groot. Johannes, ouders J. Snelleman cA B. da
do Bruin. 24. Jacobus, otadars J. van der' Woeösel ea
D.. de Joug. Johannes Gerardus, ouders 31. vtn Öeth eu
J. C. Kromme. 26. Martiue Elizsbeth Corueüs, ouders
G J. Eeijen eu M. A. Grendel. 27 Coruflia Fraaciseus,
ouders D. Niereld en A. van dar Draag.'— AntoniusJlftun-
nes, ouders T. C. van Xanten en AV; C. Baars.
OvïhLEOtN: 22 Sept C. vaa Daufen, li' «r. 25. C.
J. K. Bik* lj. g,m. P.Sever»,. b»i*vr. van B.,va» der
Kleij, 29 j. 27. M. Dokland, 7 w.
mm
Ondertrouwd t
PiKTBR VAN DER WANT Jju-
ALETTA ANTONIA EVERDINA VAN
BEÜVEN.
Wageningen.
1875,
