Nieuws en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
1875.
N9 1731.
BUITENLAND-
liuilculandsch Overzicht-
BINNENLAND.
Vrydag 1 October.
ENGELAND.
GOÜDSCHE COURANT.
Het blijft etil ia de politiek. De Engelscben vie
ren Ie Dedington een waar vredefeest. Zij gedenken
den SOsten verjaardag van den eersten spoorweg.
Inderdaad ie het wel de moeite waard een gebeurte
nis, die zooveel invloed op den gang der beschaving
heeft uitgeoefend, met eere te gedenken.
Mae Mahon en Thiera zijn beide te Parijs terug
gekeerd. Men zegt dat de president zeer tevreden
is over de genoten ontvangst en overtuigd is van
de verstandige, tevreden gezindheid der bevolking,
zoodot bij minder dan ooit gestemd is het oor te
leenen aan Bonapartistisehe inblazingen.
De minister van financiën Léon Bay heeft Ie Isle-
Adnm oen rede gehouden, waarin werd geweren op de
toeneming der indirecte belastingen met 70 mtllioen.
Dit gunstig resultaat schreef hij toe aan de politiek
van Mae Mahon, die de wetten weet te doen eer
biedigen, de tucht handhaaft en de constitutie be
vestigt.
De Duitsche Reicheanzeiger behelst een Keizerlijke
verordening, waarbij het Ryksmuntstolsel van I Janu
ari 1878 af voor het ganache gebied des llyks in
werking wordt gesteld.
De Beierrche Landdng is door prins Lnitpold
in naam des Konings geopend. Dadelijk 'heelt de
ultramontaansche meerderheid zich doen gelden. Het
geheele bureel ie uit mannen van die kleur samen
gesteld de ultramontanen kregen 79 stemmen tegen
76, die op de liberale candidaten werden uitgebraebt.
De aanneming van bet vredelievend adres in de
Servische Kamer heeft niet den kalmeerenden invloed
uitgeoefend, die men er van hoopte. De woelingen
van de oorlogsparty en vooral de samentrekking van
Tnrkscbe troepen op do grenzen, hebben groots op
gewondenheid veroorzaakt.
Het leger wordt marschvaardig gemaakt, minister
raad gebonden geruchten worden verspreid, als zou
het Vorstendom zyn diplomatieken agent te Konsteu
tinopel teruggeroepen hebben en een oorlogsverklaring
gereed liggen. Al ia de toestand niet geheel zonder
gevaar, men behoeft niet op eens 't ergste te duchten.
De groots Mogendheden staan op wacht en zullen
het uiterste aanwenden om een botsing te voorkomen
Het Jourtal de Si. Peterehovrg constateert, dat de
behoefte aan hervormingen thans ook door Turkye
wordt erkends daarom ook moeten de vreemde Ka
binetten zich van zichtbare diplomatieke pressie ont
houden en vertrouwen in de bedoelingen van den
Sultan aan den dag leggen. De diplomatieke be
moeiingen *0 t n zich bepalen tot medewerking om
den opstand te doen bedaren en tot het gemeenschap,
pelijk zoeken naar middelen, waardoor geschikte ia-
stellingen kunnen warden in het laven geroepen.
De innige overtuiging, dat het beste middel tot
hervorming en verbetering van een volk onderwys is
en opvoeding van bet jonge geslacht, heeft ten laatste
ook in Engeland overwonnen en duizenden met geest
drift bezield. De staatslieden en philantropen van
Engeland zijn opgeschrikt uit hun onverschilligheid
betreffende onderwys door de groote uitbreiding aan
het stemrecht gegeven. In Nederland achten de ge
matigde lieden het beter eerst het onderwys te ver.
beteren en het volk te ontwikkelen, eer men iederen
man het stemrecht geeft, doch in Engeland is door
de conservatieven, om den liberalen een vlieg af te
vangen, plotseling aan honderdduizenden lieden van
zeer weinig ontwikkeling on beschaving het stemrecht
geschonken. Bij de eerste invulling dor stembiljetten
bleek hoe ontzettend groot tet aantal was der ,*rye
en onafhankelijke* kiezers, die niet eens den naam
van den door hen verkozen c.ndidaat konden schrij
ven. Lezen en schryren, die eenvoudigste aller hulp»
middelen tot de verkryging van kennis, waren uu-
bekend aan de groote meerderheid der lagere standen
in Engelandde onwetendheid der plattelands
bevolking en die der fabriekstede en myndialrioten
maakte haar tot blinde werktuigen in de handen
Zij wilden den wethouder van der Tnelen, bijge
naamd „de koning der Geuzen,u doen vallen en leg
den hem ten laste, dat hij een rol had gespeeld in de
demonstratie van 1873 tegen het ministerie d’Anethan.
Zelfs beweerde men dat hij geroepen bad Weg met
den kaartenkoning Leve de republieken wat nog
al meer. Geen bestrijding of tegenspraak hiertegen
baatte iets. Hce meer de meest geachte mannen vol
van diepe verontwaardiging tegen dergelijke schandelijke
aantijgingen protesteerden, des te meer wierpen de
clericale bladen rn vooral l'Eacaul zich op hun prooi
en hielden met een stalen voorhoofd hun lasterlijke
beschuldigingen vol.
Zij gingen zoover, dat zij eindelyk aanleiding heb
ben gegeven tot eene uitbarsting. Alle eerlyke lieden
waren zoozeer verontwaardigd, dat de heer van der
Thelen dezer dagen het voorwerp is geweest van een
zoo groitsche ovatie, dat men wel kan zeggen dat
zijne tegenstanders hem zooveel goed hebben gedaan
als zij hem kwaad hebben wil’en berokkenen.
Een adres, door verscheidene duizenden van de
voornaamste ingezetenen der stad omlerteekend, werd
hem a in geboden door een deputatie, die op wegnaar
de woning van den wethouder door bijna de geheele
bevolking van Antwerpen werd gevolgd. Ziedaar
eene gebeurtenis van groote beteekenis met het oog
op de aanstaande verkiezingen voor den gemeenteraad.
Op andere plaatsen spreekt men nog niet over de
verkiezingen, terwijl men te Brussel te midden
van de September «feesten zit. De 45e verjaardag van
de obafhankelykheid van het land is op de gewone
"*“J‘^er niets bijzonders valt méde
te deden. Het vermakelijkste is nog de groote
drukte die in de stad heerscht tengevolge van het
GOUDA, 30 September 1875.
Niet zonder eenige verwondering hebben wij
kennis genomen van het rapport van B. en W.
op het adres van de heeren A. A. G. van Iter-
son o. s. betreffende de reorganisatie der open
bare school voor jongejuffrouwen (Versl. N°. 4,
Ingez. st. 7°). Het afwijzend advies zelf ver
baast ons geenszins; de groote voorzichtigheid
van het college van B. en W. op het stuk der
financiën is te welbekend. Maar de motieven,
waarop het steunt, hebben ons verrast. Voor
eerst Is ons onderwjjs werkelijk goed te noemen,
en is er op dat gebied te Gouda niets anders
te doen dah hoe langer zoo meer de volmaaktheid
nabij ie komen. Ons komt dergelijke meenmg,
vooral met het oog op het meisjes-onderwijs,
tamelyk naief voor. Ten andereHeeft het
niet iets van spelen met cijfers, als men alle
mogelijke uitgaven Voor onderwijs bij elkander
zoekt om te komen tot 46037.66s en daarby
onvermeld laat dat er ook schoolgeld op de in
komsten voorkomt, zoodat de werkelijke kosten,
van lager, midd. en hooger onderwys geraamd
zyn op even 36000 Ten derdeZyn B. en W.
niet (onwillekeurig zeker) eenigszins aan het
overdrijven, als zij de kosten van een h. burger
school voor meisjes begroeten op 10,000? Ons
komt het voor, dat een rjjkssnbsidie wel ral te
verkrijgen zyn en dan komen nog de school
gelden in mindering. Wij hebben de koeten
hooren begrooten op ƒ7500 (Zie ons vorig num
mer). Daaronder was ook reeds de rente be
grepen van 10,000, welke geacht worden noodig
te zyn voor verbouwing van de school op de
Turfmarkt. Indien het al noodig mocht zyn
Voor meisjes eene school te hebben voor m. n.
lager onderwys, naast eene hoogere burger
school, is er niet aan de school van den heer
Kramers eene mouw te passen, zooals men be
zig is te zetten lian die Vah den heer Huber
Dan kohrt het gebouw op de Turfmarkt 'vrij
en de kosten van inrichting zullen zoo gróót
van geestelijken of democratische volksmenners en
schrik sloeg om het hart der oouservatieven die den
radicalen maatregel hadden doorgedreven. Tot hnn
eer dient gezegd dat zij geen oogenblik er aan dach
ten den gevaarlijken maatregel te nemen, otg het
verleende recht weder ia te krimpen, doch manmoe
dig zette ieder burger, die inzicht en kennis beaat,
zich aan het werk can het gevaar te bezweren, door
bet onderwijs te verbeteren.
Dat de liberalen dit doen is nataurlyk genoeg, doch
dat de conservatieven zich zoo krachtig bij hen aan
sloten, is eerbiedwaardig. Zjj Moeten toch beginnen
met schuld te erkennen, en te verklaren dat de toe
stand van het lager onderwys ia Engeland, een nati
onale schande was. Veel, zeer veel is er in enkele
jaren geschied, en «enig Nederlander, die enkele
jarerr geleden in Engeland vertoevende, zich zal ver
wonderd hebben over de onverschilligheid zijner En-
geische vrienden, aangaande het lager onderwys, m iet
wanneer hij in de laatste twee jaren Engeland opnieuw
bezocht beeft, zich verbaasd hebben over de veran
dering in enkele jaren geschied.
De'Anasterdamsehe kiezersvereemging .Burgerplicht,*
die zich steeds zoo verdienstelijk heeft gemaakt door
haar ongeveinsde geestdrift voor onderwijs en die zelfs
zoover is gegaan in haar y veren, dat bij bare eaodida-
ten liefde voor onderwys, evenals de chariteit, vele te-
kortkomingen en gebreken kan bedekken, beeft thans in
Engeland vele navolgers.
Onderwys vóór alles en boven alles is de kreet van
liberalen en conservatieven, en deiaatsten, door vrees
voor de gevolgen van het ongeveer algemeen stemrecht wijze gevierd, zoodaft
gedreven, zyn niet de koelste der béiden. I f
Ben merkwaardig bewijs hiervan kan men vinden oruare uie iu ue a,au uecrwaa icugevmgc v
in de redevoering, door den oonaervatieven minister groot aantal vreemdelingen dat haar bezoekt,
van binnenlandsehe zake., den bmv Craw, een paar
dagen geleden gehouden.
Hij zeide tot de kiezers, die hem naar bet parle
ment hadden afgevaardigd, dat alle belastingschuldigen
van Engeland verstandig zouden bandelen, indien ze,
als iets dat vanzelf sprak, wilden begrijpen, dat ze
jaarlyks meer en meer te betalen zullen hebben
voor het onderwijs. Beter onderwijzers worden tel.
kent onontbeerlijk geacht, en goede onderwijzers
moeten goed betaald worden.
Met groote warmte wendde de Minister zich ver
volgens tot de werklieden ouder zijne kiezers, en deed
een bi roep op hun liefde voor hun kinderen, om zich
de extra inkomsten te ontzeggen, die zij zouden kun
nen verkrijgen door den arbeid.hunner kinderen ge
durende de jaren, dat zij de school behooren te
bezoeken. Geen vorm van onzelfzuchtigheid eu eilel
moedigheid is zoo ryk aan zegeningen als deze. Vele
ouden besparen wat zjj kunnen om hnn kinderen ie s
na te laten, doch geld in de spaarbank draagt nooit
zulke goede en blijvende vruchten als onderwys in de
jonge jaren genoten.
De Minister voorspelde, dat het weldra onvermyde
lijk zal blijken schoolplicht of minstens leerplicht in
te voeren, en hij eindigde zyn speech met woorden,
die het motto behoorden te zjjn van elk liberaal mi
nisterie en daarom in den mon I vaa een conaer-atief
minister bijzonder treffan „In d<ze eeuw van voor
uitgang is hetgeen voldoende is voor van daag feite-
lijk en practiacb onvoldoende voor morgen.*
Te Antwerpen hebben zich de eerste verschijnselen
vertoond van den verkiezingsstrijd voorde verkiezingen
die in dit jaar in het geheele land moeten plaats hebben
om de4 gemeenteraden voor de helft te vernieuw n
Zooals men weet heeft Antwerpen een liberalen, Ju >6 I»
geavanceerden gemeenteraad, terwijl de AutwerpBche
leden van de beide kamers van het parlement cle.i-
calen zijn.
Men kan dus wel begrypen, dnt de ólerioalen lol
iederen prijs de besla inde liberale stedelijke admini
stratie naar hun tin willen veranderen. En daar het
stedelijk' bestuur door zijn verstandige werkzaamheid
zeer groote diensten heeft bewezen aan den handel en
de scheepvaart van Antwerpen door een reeks van
hervormingen, vooral ten aanzieh van het brheer over
de haven, kunnen de u tramontaansdbe bladen over geen
ander wapen beschikken dan o»er dat van den laster.
