0 s.
CHINA THÉE.
GEBROEDERS (<fó) HOUTMAN.
Laatste Berichten.
APVERTEWTIBW.
LANGE MEUWSTIUAT.
t
I N a E Z O N D E W.
Ken Monument
Burgerlijke Stand.
elke universileit kunnen, in het belang van
de wetenschap, doctoren tijdelijk met den titel van
buitengewoon hoogleeraar worden aangesteld, en nog
eenige andere bepalingen, ter vervanging van art.
50 van het ontwerp.
Bij elke universiteit behooren wetenschappelijke
mannen aangesteldte kunnen worden, wier taak het
is zich aan de beoefening der wetenachap te wijden,
slechts tfrlelyk, evenwel met vaste jaarwedde.
Tot het geven van hooger onderwijs aan univer
siteiten kunnen doctoren als privaatdocenten worden
toegelaten tot wederopzeggens toe.
Gewijzigde bepalingen omtrent de toelating tot de
universiteit, ia het belaag van het peil van het on
derwijs; getuigschrift van r\j|heid als voorwaarde
voor de toelating van hen, di^het onderwijs in zijn
ytbeeleu omvang wenschen te volgen met het doel
om een academischen graad te verwerven.
Vervroegde indiening van het algemeen regeerings-
verslag over het onderwijsafschaffing der assessoren.
De bijzondere scholen van voorbereidend hooger
ouderwijs te beschouwen als dezulke; waar voortdu
rend de meerderheid der leerlingen tot de kennis der
klassieke oudheid wordt opgeleid, ter voorkoming van
ontduiking de? wetten op het lager en middelbaar
«onderwas.
Alle bijzondere universiteiten, alle faculteiten om
vattend, kan, onder wettelijke voorwaarden, het recht
toegekend worden om doctorale titels te verleenen,
waaraan dezelfde rechtsgevolgen verbonden zijn als
nan die, welke door rgks-uhiversiteiteu worden ver
leend.
De heer J. J. Cremer verzoekt te melden, dat het
gerucht omtrent zijn optreden als regisseur van het
Ned. Tooneel van allen grond is ontbloot. De om
standigheid dat zijne vrienden gaarne te gelegener tijd
zijn advies in sommige zaken, de opvoeringen be
treffende, zouden inwinnen, zal waarschijnlijk tot dit
zonderling gerucht hebben aanleiding gegeven.
De algemeene jaar-tentoonstelling der Hollandsche
Maatschappij van Landbouw, die te Botterdam zal
plants; hebben, is bepaald op 16-20 September a. s„
(Laxdb. Cl)
Omtrent den schrijftoestel van den majoor 5hr.
Serraris, deelt men het volgende mede.
De majoor Serra ris, die zelf geheel blind is, ge
bruikt een schrijftoestel, Waarop de hand bij het
schrijven zich gt hei l vrij beweegt, De schrijvende
hund beweegt zich in eene rechte lijn door hare
ligging dp eeue platte liniaal, die telkens na het
volschreven van eenen regel naar onderen wordt om5-
gedraaid, en later na het volschrijven eeuer blad
zijde, weder naar boven wordt gebracht. Deze liniaal,
f* die. tot steun en richting voor da hand dieut, blijft
onbewegelijk gedurende het schrijven.
Eeue bijzonderheid daarbij is aat de schrijftoestel
door den heer Serraris zelf is vervaardigdhij heeft
zich op het timmeren toegelegd nadat zijne oogen
hem het lezen en schrijven niet meer loelieten. Ook
versubilleiike andere voorwerpen van hout, doorhem
vscvaacdigd, zijn. nauwkeurig eu net afgewerkt.
Eeu schrijftoestel volgens de uitvinding van den
heer Serraris ia naar de tentoonstelling te Phila*
delphia gezonden.
Ah «en staaltje van verregaande achteloosheid van
een ambtenaar iin functie bjj de Rijnspoorwegmaat
schappij, diene het volgende Eene dame uit s Hoge
plaats genomen hebbende in een koepee 1ste klasse
te -Utrecht, met bestemming naar Woerden, had de
bittere teleurstelling, aldaar gearriveerd zijnde, in
weerwil van het luide en aanhoudende gefluit van
den station» chef, mede door te moeten sporen, daar
daar de conducteur verzuimde het portier te openenen.
De bijzondere, schijnbaar overbodige rekommandatie
aan den konducteur te Utrecht, om dit te Woerden
toch vooral niet na te laten, had dus de tegenge
stelde uitwerking. De verdienstelijke stationchef te
Woerden troostte de zuster der dame, aan den trein
gekomen ora haar af te halen, met de verzekering,
oogenblikkelijk te tel grafeeren «Har 't station Oudt-
water, alwaarde dame dan, natuurlijk op kosten
der maatschappij, een rijtuig kon rekwireeren. Dit
telegnifeeren geschiedde inderdaad, doch ongelukkig
te vergeef», daar ook te Oudewater verzuimd werd
te apeneu. Ztf moest dus bon gré mal gré de reis
naar Gouda mede maken en na eenige uren gefor
ceerd verblijf aldaar, 's avonds naar Woerden retour-
neeren. Alhier aangekomen, had die flinke konduetcur
nog daarenboven de brutaliteit, de dame op hare
verwijten te antwoordenjrdat de portieren der reizi
gers 1ste klasse' nooit anders geopend werden dan
op bét getik aan bet raam, om geen noodelooze tocht
te veroorzaken!*
Omtrent den Engclachman, die getracht heeft zich
aan het geheim der heeren Jeekel tot fabrikantie,,
van hard glas meester te maken, meldt men aan hef
Vod. thans uit volkomen vertrouwbare" bron het
volgende: #De bewuste persoon W>rT: Mason, te
Amsterdam woonachtig, is op heeterdaad betrapt ge-
geworden door het werkvolk van de hh. Jeekel; Mijns-
sen Co. '8 avonds tusscheu 7 en half 8, terwijl
hij, zich alleen in de fabriek wanende, eenige hard-
giaten voorwerpen in den zak stak. Eerst weigerde
hij zgn naam op te geven en ontkende iets bij zich
gestoken te hebben. Dien nacht heeft hg onder be
waking in een der lokalen van de hardglasfabriek
doorgebracht, op verzoek der politie. Den volgenden
morgen voor het verhoor heeft Mason onder getui-
fen aangeboden, om zijn zaken te Amsterdam te
witeeren en voor altgd ons'land te verlaten, doch
de heeren Jeekel c. s. wilden in geen transactiën
treden. Daarna is hg gehoord, procesverbaal is op-
gemaakt, zgn signalement genomen en na eenige
dépcches, tusscheu de bureaux van politie eu justitie
te Gordum eu Amsterdam gewisseld, is Mason naar
zgii woonplaats teruggekeerd. Hg is dus niet pre
ventief in hechtenis gehouden, maar de zaak zal a
tour de róle voorkomen. Mason moet ook pogingen
hebben aangewend tot omkooping van den boekhou
der en den meesterknecht der fabriek, waaromtrent
zgn brieven, bij de justitie gedeponeerd, bewijzen
leveren.*
Boterfabrwk! Wat is dat voor een soort van fa4
briek? Er is er, maar ik meen, o. a. te Oss in
Noordbrabnnt een. Maakt men daar boter? Zoo ja
waaruit? Eu waar gaat 'tfabiiekaat heen? onder
onder welke naam? Jabriekuat of als ge wane boter?
Toch niet naar 't buitenland, om daar deur naam. van
onze echte boter nog erger te bederven, dan toch
reeds het geval is? Wie meldt er ons iets van?
(Latdb* Cl)
Volgens eeu Duitsch weekblad, hebben zich de
Regeeringen van Oostenrijk-Hongarije en van Italië,
omtrent eenige bepalingen ter bescherming van voor
den landbouw nuitige vogels verstaan.-
(F. C. v. d. L. Ct.)
De belangstelling in het Nederlandscb Tooneel, die
in den laatsten tijd meer en meer toeneemt en. die
reeds het gelukkig gevolg heeft gehad dat in Amster
dam en *8 Graveuhage voortaan hoogst bekwame en
met roem bekende letterkundigen directen invloed
zullen uitoefenen op de tooneelvoorstellingen in die
plaatsen, is o. a. ook hieruit gebleken, dat meer dan
sedert langen tijd het geval wua, oorspronkelijk Ne-
derlaudsche stukkeu wetifeii gésohreveu en
werden opgevoerd. Cremer, Glanor, Keller, Jan ten
Brink en meer anderen waagden hunne krachten
aan het tojneel en met goeden uitslag.
Het tegenwoordig seizoen begon gelukkigimmers
Werden verscheidene nieuwe Hollandsche stukken aan*
glkondigd. Niet 't minst van die allen trok datgene de
aandacht, dat ia October bij gewoon bericht ia de
dagbiadea werd aangekondigd als getiteld: „Zoe*
een eerste stuk van twee jonge letterkundigen de hh.
Slingervoet Ramondt en Margadant. Zag men deze
aankondiging met genoegen, net stuk zelf in Decem
ber daarop te Rotterdam opgevoerd scheen reeds da
delijk bg de eerste kennismaking van een gehalte te
zijn, dat schrijvers en tooneejspelers er eer aan zouden
behaleu. l)e uitkomst bevestigde het %erx herhaalde
malen werd het daarop te Rotterdam voor volle zalen
opgevoerd, en zelfs te 's Hage en Leiden waar?»
Rotterdamsche gezelschap slechts zoo nu en dan op
treedt, werd op vereerend verlangen eveneens een
eerste opvoering door een tweede gevolgd en alom
luidde het oordeel«Zoë is eeu bepaalde aanwinst
voor het repertoire.*
Het doet ons daarom recht genoegen dat de hier
gevestigde afdeeiing van het tooueelverbond Gowda's
ingezetenen Jn de gelegenheid stelt genoemd stuk te
tien opvoeren en 't lijdt o. i, geen twyfel of gretig
zal van die gelegenheid gebruik worden gemaakt.
Bg meuigeeu rijst de vraag op: *Wie i? Zoë?*
#Wat beteekeut dat woord?*
Wij zullen zoo vrij ziju deze vraag niet te beant
woorden, daar *t naar ons óórdeel verkeerd is een
korte inhoudsopgaaf mede te doelen van een nog op
te voeren stuk. Laat de inhoud voor ieder toe
schouwer het bekoorlijke der nieuwheid hebben 1
dDe opvoering door 't Rotterdamsche gezelschap, dat
zulke goede elementen in zich bevat, moet uitstekend
zgn. De Rotterdamsche criticus van wHet Neder-
landsch Tooneel* - orgaan van het Tooneelverbond -
zegt er o. a. dit van, dat de wgze, waarop het stuk
is opgevoerd, voor de hh. Slingervoet Ramondt en
Margadant de beste belooning is die zij kunnen ver
langen en een voorrecht, dat door hen op prgs mag
worden gesteld. Aan de raise-en-scène is zeer bij
zondere zorg besteed en na een en ander daarvan
genoemd te hebben eindigt die criticus met de
woorden #al 't genoemde vohnt een geheel, dat niet
alleen de waarheid zeer nabg komt, maar werkelijk
artist iich mag genoemd worden.*
Doch genoeg. Were bet ons doel een soort réolune
t» schreven over Zoë, wij zouden slechts .behoeven
aan te halen een aantal gunstige woorden door de
toooneeloritiek in verschillende bladen terneêrgeschre-
ven. Maar 't is onnoodig. Alle reclame is hier
o. i.overbodig, daar de goede roep, die er van 't
stok uitging, ook Gouda's inwoners bereikte.
Wij gevoelden alleen behoefte bovenstaande woorden
te brengen ter kennis oneer stadgenooten, om die
genen hunner, welke van meening zijn dit jaar reeds
genoeg ^Toneelvoorstellingen te hebben bijgewoond,
op te wekken de voorstelling van Woensdag a. st.
toch nog met hunne tegenwoordigheid te gaan ver
eeren, daar zij zich zeker te laat zouden beklagen
deze voorstelling niet te hebben bijgewoond.
I T-saI. I
VOOa DE
„Wie waren toch die gebroeders de Hontman en
welke waren hunne eigenlijke verdiensten, dat men
voor ben een monument wil oprichten!"' Zou het
zoo wonder vreemd zijn, .wanneer diezelfde vraagt in
den laatsten tijd door menig stadgenoot tot mij go-
richt, ook elders in den vreemde bij iepen en genen
oprees Maar zoo niet, zou bet dan niet evenzeer
betamelijk mogen heeten, dat ik, die daartoe in om
plaatselijk blad het eerst mijne medeburgers opwekt^,
thans, nn daarvan door de voornaamste Nieuwsbla
den aan ons gehéele volk kond werd gedaan, alvorens
wij in deze verder gingen, door hare beantwoording,
voor zooverre noodig, stad- en landgenooten een
weinig voorlichtte. Het ia zoo, zelf weetik van die
beide broeders wel iets, maar toch niet veel, niet
alles. Toch betaekent het iets meer, dan toenikpaa
de schoolbanken verliet, en, bij de weinige kennis
omtrent 'hunne personen, werkzaamheid, verdiensten,
daar vergaderd, zal het wel bij de meesten gebleven
zijn. Aan mijne laatste nasporingeu betreffende beide,
heb ik zelfs nog menige bijzonderheid te danken, die
vroeger voor mij verborgen gebleven was. Maar
reeds genoeg ter rechtvaardiging van my, dat ik de
pen opvat, en veel liever ter zake.
Oihstreeki de helft dan der 16e eenw woonde iu
Gouda de man, aan wien èn ons broederpaar èn de
gehèele familie haren naam ontleende. Hij komt in
de stads-beaohrijving van der Goude door J. Walvis,
voor, onder den naam van Cornelis Jacobsz. Hout
man of de houtman, leverancier van het kout voor
de doodkisten, althans in 1553. Oogeuschijulijk had
hjj 'geen bijzonder voordeelige kostwinning, xn een
tijd toen hij voor 70 kisten van eikenhout niet meer
dan zestien, en voor 10 kisten van boekenhout slechts
aoht stuivers per stuk ontving. Evenwel het geld
had toen veel hooger waarde dan thana, de menschen
hadden veel minder behoeften, eu hy zelf zal ook
nog wel andere en betere zaken gedaan hebben.
Toen althans na den laatslen grooteu brand der 8t.
Janskerk, omstreeks dienzelfden tijd, het Sacramenh-
huièjt zeer onlrampoueerd mi, zoo bericht ons de-
zelfde schrijver, was hij èn vermogend èn vrijgevig
genoeg, om, ter vervaardiging van eene nieuwe be
waarplaats, het noodige hout te scheuken. ïlie man
nu had waarschijnlijk meerdere kinderen. In de stads
boeken komén1, sedert meerdere Houtmannen voor.
Een daarvan, en juist de persoon, aan wien ons voor
het tegenwoordige ieto gelegen is, Pieter Cornells»
Houtman, wortjt niet alleen bjj Walvis, in het aan
gehaalde werk,' in 1573 als lid der vroedschap, maar
ook door Bor vermeld, bij wien men in het 25ste
boek zijner Mhderl. Historiën lezen kan, dat hij ook
>Kapiteyn .fan de burgerye binnen der Goude, en
brouwer, blerende op Gént was, daer hjj ook om syn
affairen wesende gestorven en begraven is.* Hjj be
hoorde dus tot de aanzienlijke en welgestelde Gou
wenaars in zyae dagen, wier voornaamste bedrijf de
drapiers-nering of de brouwerij was. Men kan dït
niet alleen uit het hui% dat hjj bewoonde, en waar-
voot de overlevering nog immer een woning op (ien
besten stand der stad aanwijst, maar ook uit liet
wapea opmaken, dat hjj en zijne nakomelingen voer
den. Dut laatste toch vertoonde niet een pauw met
half uilgzzpreiden etaart, gelijk men wel eens beweerd
heeft (1) op grond van een mcereudeels versleten
grafsteen (Ivoarover onder meerder) in de kerk te
Alkmaar, maar geeft daarentegen, in tweeën gedeeld,
van boven een halven leento en van onderen een
bloempot met een drietal rozen of andere bloemen -te
aanschouwen.
De- gebroeders Houtman, Cornelis eu Frederik,!
waren zijne kinderen. Zjj hadden hun vader reeds ih
1584 verloren, want in dat jaar „op den 4n Novem-
(1) Zie b. ,v. 4e Kevorieber 1652, II. pag. 153 en de Gidi
1868, peg. 570, ia de noot, wesr de heer iu Dovt, we«r-
■chjjnljjk op grond dierzelfde dwaling, Plu en de Bootman -
bloedvi-rvinnten noemt.
ber vekkoëlaUh de HH. Burgemeeiteren met.de Tre-
noriers aan Agnêa, Frëderiks dochter, zvcduKC icylen
Pieter Corntliue Houtmaneen huis en erve, staande
ea gelegen op de Oostzijde van de Haven, op den
hoek van de zyl aan 'ttfot.» Uit deze bijzonderheid
leeren wij niet natteen den naam hunner moeder ken
nen, Agnez Prederik», maar wij zien daaruit tevens,
iat.de oudste zoon .naar zijne» greotvadn na vadsrs.
kant en de jongste naar dien van moeders zjjde was
gen9ejud. Van den geest huns vaders was geen van
beide verstoken. Wij leerden dien reeds kennen als
een recht bedrjjvigen koopmansgeest. Hjj ging bij
zijne zonen eehter, was het ten gevolge van den
reeds wegeus de Spaaaache belemmeringen kwijnen
den handel, of had deze misschien ook nog andere
oorzaken, p— mat een koene en zelfs eenigzins stout
moedige ondernemingszucht gepaard. De oudste,
Cornelis,was waarschijnlijk ongetrouwd. De jongste,
Frederik, daarentegen was „in den jare 1590 tot
Alkmaer gehuwelijkt met dè dochter van Cornelia
Hanningzz., oulschepen aldaar.* (1) Maar beide
besloten in 1593 zich te-begeven naar Lissabon in
Portugal, met geen andere bedoeling, dan om zioh
aldaar te informeeren op 't etuk de voert en handel
van Ooit'Indien aengaende. En toen zij daar eenigen
tijd zich opgehouden hadden „doende grote naerstig-
heyii, gitten eu maellyden aen dengenen, dewelke uyt
Oost-Indiën quameu, om uyt deselve goede kenuisse
van alles te bekomen, en niet sonder groot perykel
en excessive kosten tot deselve kentiisse gebracht
zijnde," (2) is de oudste naar Amsterdam vertrokken,
werwaarts hem waarsohijnljjk een weinig later zijn
broeder gevolgd is. Daar gelukte het hem al aan
stonds het vertrouwen van eenige kooplieden-te win
nen. Daar wist hjj deze te bewegen „nadat se ham-
wel geêxainineert hadden op 'tstuk van de vaerten
koophandel van Oost-Indien," dat zjj, getrouw aan
de Ouil'Hollsndsche leuze: eendracht maakt macht,
zich iiau.v aaneen «loten. Daar bracht hij-het einde
lijk bjj hen zoover dat zij alzdoen een Compagnie
of Co lieg ie hebben gemaekt, om de voyagie op Ooit' Indien
aen te vangen, noemende 't zelve l)n Compagnie van
v kruk, en reeolvcerdm, eenige penningen daertoe te
fourneren en op be brengen(3).
Van algemeene bekendheid is het, dat toen het
eerste viertal Hollandsche schepen, de Mauritius, de
Hilland, de Amsterdam en een van kleiner omvang,
het Duif ken, voor de vaart op Oost-Indiën, langs de
k.uip de Goede Hoop, werd uitgerust. Het geschiedde
voor rekening van voormelde Compagnie tan verre.
51 aar ook van Staatswege werd die onderneming be-
guastigd. Vrijdom van 'sland tollen (4) b. v. was
di r vloot verleend, en schepen zoowel als manschap
pen waren op 's lands kosten gewapend (5) Den
2n April 1595 stak de vloot -in zee, Masr aan
Curiielis Houtman, den zzksthn af.npoubkb van
dksk voYAGiK, was het hoogste gezag bjj deze expe
dite toevertrouwd, terwijl zijn broeder slechte in
ondergeschikte betrekking dien eersten tocht mede
maakte. Als capilano major liet hij zich dan ook aan
land in Oost-Indiën gskleiv en, naar het sohjjet,
werd er, indien noodig, op zijn bevel en Onder zijue
leiding scheepsraad gëhonden. Men moet eehter de
verschillende journalen van die eerste ichipvaert lezen
om de koenheid en onverschrokkenheid bij al de ge-
vuren, die zij hebben moeten doorstaan, en onder ai
de opofferingen, die zij zieh hebben moeten getroos
ten, van hem en zijne uiedgezelien te bewonderen.
Twee jaren en ruim vijf maanden beeft die reis ge
duurd, eu slechts drie van de vier schepen, maar,
wat nog veel meer zegt, nog geen honderdtal van
de twee honderd vijftig schepelingen,«.die uitgezeild
waren, keerde behouden- in het vaderland terug. W|j
kunnen ons dan ook de geestdrift verklaren, waar
mede zij ontvangen werden. „Als de schepen tot
Amsterdam quameny* zoo laat al weder dezelfde
Bor, (6) faun tijdgenoot, zioh hooren, „bedreef men
aldaer groote vreugde, met luyden van alle de klok
ken en andersiats." En moge. bij het volk de peper
en de notuzmuzcaten en de folye en alle andere zpe-
ceryen en droguen, in too groote koeveelheid ah 't noyt
gezien acos, biertoe iete hebben bijgedragen bij
hen, die nog aan iets anders dachten, dan hetgeen
voor oogen was, en daarenboven echte menschelijke
grootheid en degelijkheid wisten te wsardeeren, zuilen
nog wel andere oorzaken en drijfveeren in 't spel
zijn geweest.
Die eerste onderneming gaf erniet alleen aanleiding
toe, dat de admiraliteit van Holland' ter herinnering
jier gebeurtenis een legpenning liet vervaardigen (7_);
maar dat zij ook spoedig door vele andere gsëolgd
werd. Amsterdam zond reeds het volgende jaar 8,
Middelburg 2 schepen-uit enz. Waarom echter w%kden
(1) Zie Bar, 1. 1. b. 25 o. 20.
(2) Zie Bor,dl 1.
'3) Ibidem.
<4) Zie KeeolanieëD der gee. Reden ren Hollend, 3 Pebr. 1595.
(51 lteaolulieën ren Hollend, 31 Oct. 1594.
(3) Zie 1. 1. Boek 82.
1 Zie ran Loon, Ned.Hilt. pen». T. peg. 503. Een exem
plaar ven koper ia in mijn bezit. Of er ook ziïaeren verveerdigd
zijn, ia mij onbekend,
de Gebroeders Houtman niet weder van wege'de
Amsterdamsche, maar door Middelbnrgsche kooplieden
aan het hoofd dier tweede expeditie gesteld? De
Amsterdammers hielden zich, schrijft Bor, of zij tceynig
profijten hadden gtdaen. Toch meen ik op goede
gronden te mogen aannemen;- dat niet alleen derving
van winst, groot verlies zullen zij wel niet geleden
hebben, maar ook andere minder edele beweeg
redenen hiertoe medewerkten. Dooh voor het tegen
woordige doet dit nieta ter zake. Zeker is het, dat
die tweede tocht had de eerste hem reeds weinig
voordeel opgeleverd, maar een tal van onaangenaam
heden berokkend, en aan veler naijver blootgesteld
aan Cornells Houtman het leven heeft gekost. In
datzelfde Atjeh toch, waarmede wij tegenwoordig nog
zooveel te stellen hebben, werd hij aan boord van
zijn eigen schip vermoord. Door eeuige Portugeezen
in zuzpicie en koet bij den vorst des lands gebracht,
werd hij overvallen door diens secretaris, die hem,
terwijl een deel van zjjn eigen scheepsvolk aan land
was, met veel volks - in ziju schip de Leenu vrien-
delijkerwijze is komen bezoeken. Met goedeu sier
door hem aan boord wel ontvangen, heeft deze hem,-
in tegenwoordigheid des kouiugs, zoo schrijft van
Meteren (1), verraderlijk van achteren doorstoken.
Zijn broeder Prederik Houtman of de Houtman (2),
gelijk hij zelfs bij afwisseling zijn naam teekende, is
later veel gelukkiger geweest. Naar alle waarschijn
lijkheid werd hij eerst, met datzelfde volk, dat zich
tijdens den moord van Cornelia aan land begeven
had, 26 maanden in Atjeh op Sumatra gevangen
houden (3). Maar later is hij op eene wonderlijke
xijzc, gelijk hij zelf in de voorrede van het aangehaalde
geschrift'bericht, hoe? dit is mij nog niet gebleken
verloet en behouden in het vaderland wedergekeerd.
Niet vele rustige dagen heeft hij daar, aauvuukelijk,
te midden der zijnen gesleten. Iu 1603 toch vinden
wij hem aan boord van een der twaalf schepen, onder
Steven van der Hagen naar Oost-Indiën uitgezonden
als commiez terug. Maar dan -ontmoeten wij hem
verder twee jaren later als eerzien Gouverneur van
het kasteel van Amboina, door diauzelfden vlootvoogd
aangesteld. Gedurende zes' achtereenvolgende jaren
heeft hij op eene bijzonder eervolle wijze, vele
en velerlei bemoeiingen en zorgen, die betrekkiug be
kleed (4). Toen achijnt-hij op nieuw het land zijner
geboorte te hebben opgezocht. Van 1614 tot 1618
komt hy bij herhaling voor onder de schepenen op
de vroedschaps-lijst te Alkmaar, de plaats, waar, ge
lijk wy boven zagen, de familie zyuer vrouw woonde.
Toch mocht hy zich toen nog niet aau de werkzaam
heden van meer beperkten kréég «n de genoegens
des hnisselyken levens wijden. Volgens eene oude
aauteekeuing (5) op de genoemde vroedsohapslijst
is hij iu Januari 1619, volgens Bontekoe daarentegen
reeds in December 1618 weder naar Oost-Indiën
gezeild (6). Men had namelijk hoe langer zoo meer
de hooge voortreffelijkheid van zyn persoon, ook
als schrijver was hij opgetreden en had zich als taal-j
maar vooral als sterrekundige (7), een naam verwor
ven, maar niet minder zijne uitstekend goede hoe
danigheid en groote verdiensten ais landvoogd leeren
kennen en waardeeren. Ik aoht het waarsehynlijk
uit dien hoofde, dat hy toen in geen geringer rang
en waardigheid, .dan in die Van Baad van Indien oji
nieuw derwaarts toog: Daar aangekomen, heeft hy
in Juli 1620 ais oud-gonverneur een vernienwd con
tract met de' inlandsohe vorsten en overheden op
Ambon geteekend (8). Hij toefde er zoolang tot
hy in het volgend jaar met den heer Koen naar
Banda en toen verder naar de hem toegesohikte land
voogdij op Ternate ging. „Het sohynt mij toe uit
oude en zeer geloofwaardige zoo politieke als kerkelijke
aanteekeningen," dus sohrijft Vuleutijn (9), betreffende
zyn verder verblijf in die gewesten, "dat-de heer
Frederik Houtman in 't jaar 1621 als landvoogd
der Molukken derwaarts vertrokken Op de lyst
der Nederiandsche landvoogden dier eilanden komt
hij dan ook als de vierde iu die betrekking van 1619
(lees 1620) 1626 by dienselfden schrijver voor (10).
(1) Zie »nn Meteren, Ned. Historiën, B. 24, pag. 449.
(2) Zie den titel eu de voorrede van bel door hem ge*
schreven werk, hieronder opgegeven
(3) Zie Valantyn, Ood en Nieuw Öoat-Indiën I pag l7ö.
(4) Zie daarover Valentgn, 1.1. U. 2 pag. 11,12,29-36
(5) De kennis dezer bijzonderheid heb ik aan de vriepdelgk*
heid van dan E. A. Heere Nuhout van der Veen, Secretaris der
stad Alkmaar, te danken.
(6) Zie Jonrnael ofte gedenkwaardige beschrijvinghe van da
O. 1. Reyse van Willem IJsbraotsz Bontekoe van Hoven, in de
onderscheidene uitgaven.
(7) Door zijn werk: Spraek* ende Woordenboeken der Ma-
leysche eu Madagaskarsche talen, met vele Arabische en Turksche
woorden enz. Noch zgn hierbij ghevoegd de deelinatien van vele
vaste starren, staande omtrent a Zuidpoolvoor desen tyd noyt
ghesien. Sonderlingh nut vooa deghene, die do lauden van Oost-
Indiën besoeken; ende niet min vermakelick voor alle cnriuuse
liefhebbers van vreemdicheyt. Alles ghesteldt, gheobseiwert
ende beschreven door Frederick de Houtman van Gouda, 't Am
sterdam bg Jan Evertsx. Clopnenharch, hoek ver koopt r op 't water
in den grooten Bijbel, 1603, met privilegie voor acht jareu.
i (8) Zie Valentgn 1. li. 2. pag.' 43 en 44.
(9) Valentgn I. 2. pag. 249.
(10) ibidem, pag. 37.2.
'V
Toen heeft hij nóg- eenmaal Indie mat,sijn vaderland
verwisseld, ora vaa 16251627, waarschijnlijk te
Alkmaar, zijne laatste' Werisdogtfn door te brengen.
Dudi* ligt althbns zijn stoffelijk overschot iu eene
grafatede dfer grdótelk<Tkt niet 'een graft teen gedekt.
Ebü opschrift stobd eertijds dawop té legen, dat tharas
grotendeels is uitgewisoht, ratór waaruit men voor
Weinige jaren (1). n>g zooyeel opmaken kon, dat
ohder dien steen het liik van Frederik Fic ersz.
Hou trahit lag. Uilftfreétler vféF daarop voorkomende
solnldjes, beide hèt wapöu van Gouda vertoouemle
bleek toen te gelijkertijd, dat hij een Gouwenaar was.
Wel verre van eveft 'als een Erasmus, die daarvoor
daa ook wel reden had, zijne afkomst ooit verloochend
te hebben, schijut hij hierin,getuige het mede de
titel van zijn geschriftmisschien omdat Gouda in
vroeger dagen zoo vele groote' mannen opleverde,
veeleer eene zekere glorie te hebben gesteld.
Dooh thans reeds genoeg ter beantwoording der
vraagof de gebroeders Houtman aanspraak hebben
op een monument ter huuiier eere gesticht, vtiet
alleen door hen, wier belangen voor het tegenwoordige
zoo nauw met onze Oost-Indien verbonden zijn, maar
door het geheele voftc vnrl Nuderfarid.tlitt zijn b«bond,
ziju welvaart, zijn bloei; voor een groot deel aan
het werk, door hen ondernomen te dauken heeft.
G. Febr. 1876. J. N. 8.
- 1 ''"i
Parijn, 3 Maart. Don Carlos is gisteren avond
te Boulogne aangekomen en zou van daar heden
scheep gaau naar Engeland.
M&drid, 2 Maart. De koning wordt morgen
alhier terugverwacht.
GEBOREN: 2 Maart. Mzrrigia.ouders E. F van der Draag
ea A. W. Heerkens. Gijibertai Arnoldos, ouders T. Bos-
hofT en JL C. Tier. JohaJna, ouders J. woa Eyk tn A.
van der Woensel. 3. Judith, ouders J. B. Cohen ea
S. Polenaar. Adrians, ouders P. J. Spieriugs M. C. van
der Laad. Maria, ouders L. Broere en W. Mulder.
OVERLEDEN: 1 Maart. J. P. Joosten, 4 m. 2. J.
vaa der Kleij, l j. 7 ra. 2. S. B. vso Uunon, 3 j. 6
at. C. A Edelman, 7 m.
ONOERTROU W D: 5 Maart. J. J Prohu tan Rotterdam,
22 j. en i. Slugter, 27 j. F. van der Heuvel, 24 j. ec
N. Hunik, 22 j.
Voowpoedig bevallen vaa eene Dochter
M. SNEL—Van Wusmngen.
Moordrecht, 3 Maart 1876.
Bedes middag hntsiiep zacht en kalm
tea onze huize, onze geliefde Moeder eu Behdwd-
Moeder ANTOINETTE HAVELAAH, Wedw.
van MACHIEL van dsb STEEN, in den ouder
dom van circa 82 jaren.
A. Di BAADT. v
J. bi RAADT—van dr Steen.
Gouda, 1 Maart 1876.
Bij vonnis van de Arrondissement» Regtbank
te Rotterdam, d(L 24 January 1876, is, op taf-
zoek van beide partyen, verklaard ontbonden
door Echtscheiding het tusschen den Heer'JAN
MOES BOOT en Mevrouw .ANTOINETTA
MARIA SCHIEVEEN bestaande huwelijk.
Mr. van REESEMA, Procureur.
De ondergeteekende roept by deze allen,
die hy niet persoonlyk bezoeken kan, een har-
telyk Vaarwel toe, en deelt mede dat hy van
af WOENSDAG 8 MAART e. k. zyn Kantoor
beeft1 gevestigd
A. Nr. 522 te Utrecht,
J. G. BROUWER NIJHOFF,
Notari,.
De onvervalschte, goed waterhoudende
CHINA THEE van 'Jean BoUwIns Co., te
Kralingen, is te bekomen by: A'. BOUT, West-
haVen B 179 Gouda. A
(1) Zie C. W. Rrvynvi» inde Number 1862, II. pag. 158.
