VfflWllg»
EMMMS
mm-BAL,
SPEEL NIET HET VUUR.
HECMSC2 THEATER
MORIKjUX.^
BINNENLAND.
GrUeaTE MIIKI8C&S VQOasTP.t.r.Turfi.
KAPiTtm we.
ff.
i
C-abl ipiflAo-iitq-.
icïesfij-üt.
BUITENLAND.
r
i
n
DONDERDAG VRIJDAG, ZATERDAG en ZONDAG,
3, 4, 5 en 6 Augustus 1876,
Grroote Vocale en Instrumentale
Nieuwe Concert- en Operetten Gezelschap
UT NIDimWG VAK t (6NIUA: FRUSCB,
Mr. en Mad. ALFRED.
ENGELSCH.
Buitengewone Kunst verrichtingen
(Plhen 2tuonb Buitsflje en Ijransrlje ©peretten.
Optreden van Mr. ANGYALFI,
gevolgd door een
Kermis te Gouds.
LE GRAS, VAK ZU1JLEN k HASPELS.
Woensdag 2 Augustus 1876.
Donderdag 3 AggosUis.
IIET RECHTEHIIEKV VtV
Toonaelstudiön.
TE O-OTJDA.
"W"'OEZtsTS3D-A.G- 2 ^TT<3-TTST"g-{3 187©.
Buitenlandsch Overzicht.
<L
1007 Kill"
ELKEN AVOND OPTREDEN VAN DEN BEROEMDEN
rot e$k- It an ter en HuettlMten
j \m
LE NÈGRE VIRTUOSE
OP BOVENGENOEMDE AVONDEN NA AFLOOP DER SOIRÉE's
^ondag ^Middernacht ^Buitengewoon J^rachtig
IMj-J. SiTEL, Preeident.
Blyspel in 3 bedr. van Euo. Labickksd En. mIiu-
tin, vrij n. h. Fransch en vertaalddoOrfjoiuxos."
j ÜEYOLOD dook:
met driejarigen cursus
H
il
i
i i
rati i mil bum
TI GEVEN DOOtt HET S
TI GEVEN DOOB HET
ONDEB DIRECTIE VAX DEN HEER
door Professor COLLER-BERG.
door Mr. F. G. BERLEUR.
door den beroemden Equilibrist RICHARD BERTI.
t'oHcei txmigev uit I-ouden-
Frl L RIEGEL,
Opcru-dAiijfmu uit Stettiu.
Prl. BRIEM,
Die Imitirte Tyiolerin.
Miss BRAAM,
Engl. Chausonnette uit Londen.
1/err G. EBLRIDS,
C'barakter-Komiker.
Prl BARNOW,
Operetteu-Soubrette uit Dautzig.
Mad. BERLEUR,
Chanteuse Internationale.
Het programma wordt afgewisseld door Kunstverrichtingen,1 Komieke Musicale Voordrachten
en Grotesk-Dansen, Groote Komieke en Historische Mimische Voorstellingen, Duo's en
Ana s uit Opera s, Komieke Scènes, Chansonnetten, Coupletten, ena.
Aanvang der MATINEE's ten l'/s ure en der SOIHEE'a ten 8'/s ure.
Prl. BEIJER
Couplet-Saugeriu.
Herr E. OTTO,
Operetteu-Zangtr eu Char.-Kuin.
Herr WILH LISCHKY,
Teuor Buffo.
bal.
vervaardigd as af tv teken door den Heer A. GALLHofleverancier, te Rotterdam.
E«a Lid met ééne Dame of één zjjner Kinderen heeft altijd vrijen toegang.
NIET-LEDEN,namiddag» 30 Cts. en 'eavond, 60 Cts., en op den avond van het
V uurwerk 99 Cts. entree. Kinderen beneden 18 jaar de helft.
De PROGRAMMA s van de Matinée's en Soiree's, zullen in tjjds aan het Bareaa verkrijgbaar zijn.
OP DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1876,
des Avonds ten 6 ure.
Toegang VRU en uitfluitend voor Heeren Leden met hnn gezin.
nf' •°n*e W0Ir^j Heereu Leden gedurende bovengenoemde dagen slechts op
vertoon van hnn Bewps van Lidmaatschap toegang verleend. P
Namen* het Bettuur,
H- CTACIJUJ^/, Serretarie.
De Schouwborgtent is geplaatst TEGENOVER
BET STATION8KOFPIEH L IS.
JIlEUWE jlOTTERDAMSCHE ^CHOOWBOAQ
Bïsruca:
Opening van het Tooneel
Blijspel in 3 bedr. n. b. Hoogd. van G« zu
Pwutz. Vertaling van J. J. T.
OBVOLUD DOOK: 1
Bljjspel in 1 Bedr. van Emu. Pout,.
(Oorspronkelijk) Bljjspel met Zang in I bedr.
j door Justus van Mauuik, Schrijver vau
jf „Een Bittere Pil."
QUF* 0*en dezer stukben ooit alhier opgevoerd.
Aanvang'ten HALF ACHT «re.
PRIJZEN dek PLAATSEN:
Eerste Rang f 1.25. Tweede Raug 0.00.
Derdi- Hang 0.60. Vierde Rang li 40.
10 Abonnementskaarten Eerste Rang 10.-.
Abonnementskimrteu zijn aan het Bureau
verkrijgbaar.
Het bespreekbureau, a 10 ets. per plaats, is
op de speeldagen geopend vau 10 tot 3 ure.
Het grootste en be
roemdste MECHANISCH
THEATER der Wereld.
Standplaats Markt, tegen
over het hotel de Zalui.
Avond-Voorstelling (i en
81/, nar.
Prjjzen der Pluatsen;
Iste rang 76 cts., '2de ra»g
50 cts., 3de rang 25 cts.
Kinderen ben. 11 jaar 1ste
en 2de rang huif geld.
De LAATSTE INSCHRIJVING van het
Schooljaar 1876-1877 heeft plaats op ZATER
DAG 2 SEPTEMBER e. k. des namiddags van
12 nren in het Schoolgebouw.
Het TOELATINGSEXAMEN en de HER
EXAMENS worden MAANDAG 4 SEPTEM
BER, om 9 nor 's morgens, aangevangen. De
ondergeteekende bljjft intusschen bereid tot het
geven van verdere inlichtingen.
De Direoimr,
V Dk. W. JULIUS..)
Gouda. Druk van A. Brinkman.
In vele jaren genoot Frankrijk niet zulk een rust
binnenslands en nooit was de financieele toestand
ran het land zoo gunstig. Uit de staten, die in
bet Journal Officitl zijn verschenen, blykt dat de
indirecte belastingeu alleen in de 6 eerste maanden
van 1876 70 roillioen frs. meer hebben opgebracht
dan in 1875, en toch doorleefde men in dien tijd
de verkiesings-agitatie en den angst voor verwikke
lingen in het Buitenland.
In den regel brengen in de zes laatste maanden
van 't jaar dezelfde belastingen meer op dan in de
eerste, zoodat men voor het loopende jaar op een
.surplus van 140 roillioen frs. mag rekenen.
De staten betreffende dte handelsbeweging hebben
doen zien dat in weérwil van de crisis, die om zoo
te spreken in de gansche wereld becrsclit, het be
drag van alle omzettingen, tot 3.580 millioen frs. is
gestegen, hetgeen nog 62 millioen meer is dan in
1875.
De Kamer heeft in alle kalmte (le. begrooting
voor onderwas afgehandeld. De regeering en de Kamer
waren in hoofdzaak eenswillend.
Het ontwerp op de Pruisische gemeentebelastingen
ia reeds zoover gevorderd, dat op de door het Minis-
tcrie aangenomen grondslagen reeds de Koninklijke
goedkeuring is verkregen. Het is thans toegezonden
aan de provinciale besturen met verzoek om iulichtin-
Men vermoedt, dat het ontwerp by de agrariërs
bestrijding zal vinden, omdat de landbouwende
ing meer zal moeten betalen dan tot heden
het geval was.
In 't Engelsche Lagerhuis werd Donderdag door
Sir H. Wolff tot den heer Disraeli de volgende vraag
gericht: Of hy eenige reden had te gelooveu dat de
Servische oorlogsplannen mislukt waren, en of hij,
b^j gevolg, aan de groote Mogendheden (de Porte
niet uitgezonderd) voorstellen zou willen doen tot 't
beleggen van een Congres, ten einde verbetering te
brengen in den jaratneriyken toestand in de Slavo
nische provinciën van Turkye.
De Premier antwoordde dat, aangezien de Regee
ring nooit met de oorlogsplannen der Serviërs bekend
was geweest, zy niet kon beoordeelen of die al dan
niet mislukt waren. Wat de gewichtige quaestie van
een Congres betrof, deze kon zoo niet ter loops be
antwoord worden; zij kon bij 't debat op aanstaan
den Maandag worden ter sprake gebracht.
In antwoord op eene vraag vau den heer Biggar
verklaarde de heer Disraeli verder, dat de Britache
vloot in de Besika-baai bestaat uit 20 schepen, waar
onder 9 pantserschepen. Niemand in Britschen dienst
wat in dienst vau de Porte overgegaan; evenmin
waren oorlogsbehoeften, van welken aard ook, door
Rngeland aan de Porte verkocht of overgedaan.
Van Serviërs en Montenegrynen zijn onderscheiden
overwinuiugsberichten ingekomen. Zy behoeven even
wel nadere bevestiging.
Men zegt dat ds broeder des Sultans, Abdul Hamid,
als regent zal optreden, wegeus de ziekte des Otto-
manischen Keizers.
gen. Mi
-heftige
bevolkin
laste van het rijk te brengen, die kosten naar den
voorgestelden maatstaf bij //toenadering" doen bere
kenen en die berekening aan de kamer medegedeeld.
Met het oog daarop en om in de onzekerheid van
van de kosten geen voor sommigen onoverkomelijk
bezwaar tegen zijn voorstel te laten overblijven, is de
ondergeteekende te raden gsworden het bedrag van
het deel der kosten, dat ten laste van den staat zal
komen, te regelen op eene wijze, waardoor de onze
kerheid voor een groot gedeelte kon worden wegge
nomen. Hij stelt thans voor de helft van de mi
nima der jaarwedden van de onderwijzers door 's rijks
kas te doen dragen, en houdt zich overtuigd, dat de
tegenwoordige regeering, evenals die in 1857, bereid
zal zijn, al is het dan ook slechts //bij toenadering",
te doen berekenen welke last daardoor op 's rijks kas
zal worden gelegd.'
Het gewijzigd ontwerp bepaalt o. a.Het bedrag
der jaarwedde voor een hoofdonderwijzer aan een
school le klasse op minstens f 800, aan een school
2e klasse minstens 1000; aan een school 3e klasse
minstens 1200voor ecu hulponderwijzer met hoofd-
onderwijzersacte aan een school le klasse minstens
700, aan een school 2e klasse minstens ƒ800, aan
een <»chool 3e klnsse minstens ƒ900; vooreer» hulp
onderwijzer, onverschillig aan welke school hij ge
plaatst zy, minstens 500. Voorts wordt bepaald,
dat het aantal leerlingen, waarnaar het getal ouder
wijzers moet worden geregeld, dient berekend te wor
den naar het cijfer op 15 Jau. van elk jaar aan
wezig. Nog wordt bepaald, dat kweekelingeu uiet
langer dam 2 uur per dag tot eigèu oefeuiug in de
school mogen werkzaam zijn
Men schrijft aan (le ïeidsche Ct.: Het verlangen
naai- regen wordt eiken dag grooter, omdat de weiden
verdorren en de moesgroeuten niet aankomen. Er
is gebrek aan gras en op sommige plaatsen aan water
voor het vee. De tuiulieden kunnen poten noch
zaaien, want de plant mist stevigheid en vocht en
het zaad ligt werkeloos in de aarde. Langs wegen
en voetpaden is het houtgewas met een dikke laag
stof bedekt. In drie maanden heeft het slechts twee
maal van eenig belang geregend en hoezeer de lucht
soms dreigt, geen donderbui kwam over deze streken
opzetten of zij werd door den noordewind wegge
dreven. De regen toeft, die alle kruid zon laven.
Gouda, 1 Augustus.
Dezer dagen is verschenen de memóTie van antwoord
van den heer Moens op het voorloopig verslag nopens
zyn voorstel tot wijziging van enkele bepalingen der
wet van 13 Augustus 1867, vergezeld van een gewy-
zegd ontwerp van wet. De heer Moens zegt o. a.
z/Het wordt eene leemte geacht in het ontwerp, dat
de ondergeteekende althans niet eenigermate zijne
gedachten heeft doen kennen over den geldelijken
kat, die, werd zyn voorstel aangenomen, «blyvend
op 's lands schatkist drukken zal". Aan hen, die
van oordeel zyn dat aan een voorstel, dat zulke
groote financieele gevolgen zal hebben, noodzakelijk eene
berekening der kosten moet zyn toegevoegd, herin
nert de ondergeteekende, dat ook de regeering in
1667 tioh daarvan onthouden heeft. Maar wel heeft
zy, toen een der leden van de vertegenwoordiging een
voorstel deed om de kosten voor een gedeelte ten
In dit blad vond men dezer (lagen een uittreksel
nit het jaarverslag van het krankzinnigen-geslicht
Meerenbtrg, waarin de directeur van dat gesticht,
dr. C. J. van Persijn, als zijne ondervinding ver
meldt dat het aantal lijdt rs aan paralysis generalis
toeneemt. Als vermoedelijke oorzakeu voor die toe
neming, noemt deze deskundigs den zwaardereu strijd,
die in onze dagen voor het levensonderhoud gevoerd
moet worden, met de grootere zorgen en inspanning
welke daarvan het gevolg zijn; de veld winnende be
geerte naar rijkdom en speculatiezucht, met hare voort-
durende opwinding en spanning; de groote inspan
ning des geestes, welke van oro&e jongelingschap ge
vergd wordt, met veronachtzaming dikwijls der licha
melijke ontwikkeling ën eindelijk het toenemend gebruik
van geestrijke dranken.
Tegen deze stellingen vinden wij in de Zierikzeesche
courant eenige beschouwingen aangevoerd, waarvany
wij hier het belangrijkste laten volgen, niet als bewij/
onzer instemming in alle opzichten, maar omdat deze
z/keerzyde der" medaille" ons voorkomt wel waard te
zyu in onzen kring gelezen te worden.
*Dr. P. meent opgemerkt te hebben, zegt de
Zier. CL, dat de gevallen der bijzondere soort van
krankzinnigheid, die paralysis generalis genaamd wordt,
toenemen, en vooral sinds de laatste halve eeuw ver
meerderd zijn. Kunnen we hier uiet met een optisch
bedrog der statistiek te doen hebben? Men zou b.
v. ook kunnen beweren dat in deze eeuw het getal
der kleine planeten zeer is toegenomen; men ziet er
meer, men zoekt er nauwkeuriger naar, niemand durft
zich sterrekundige te uoemen die niet zyn asteroïde
heeft ontdekt, de werktuigen wordeu volmaakter, men
zal er nog wel meer vinden. Zoo ook misschien met
de lijders aan paralysis generalis (algemeene verlam
ming of verdooving der hersenwerkzaamheid). En
daar het hier eene bijzondere soort van krankzinnig
heid geldt, die de lyders juist niet tot de gevaar
lijkste dollen maakt, zou 't ook kunnen zyn dat de
verbeterde inrichting der gestichten tegenwoordig meer
gelegenheid oplevert de gevallen te oonstateeren, die
vroeger wellicht in grooter getale onbekend bleven
omdat men de patiënten thuis liet blijven eu hen niet
naar een gesticht bracht, daar dit minder noodzake
lijk geacht werd.
//Allerminst zijn we 't eens met de stelling dat
algemeene paralyse een ziekte dezer eeuw zou zyn.
Wat krijgt die negentiende eeuw toch al op haar
rekening! Het is inderdaad al bij herhaling beweerd
dat in onze dagen de gevallen van krankzinnigheid
onrustbarend toenemen. We hebben wel cijfergroe-
peeringen gezien, die tot znlke sombere resnltateu
voerden dat mener haast zijn verstand bij zou
inschieten, als men er over ging zitten soezen. Bij
al wat in het verslag van dr. P. wordt gezegd en
dat gezameulyk neerkomt op het verwyt aan de
hedendaagsche maatschappij dat zij haar leden gek
maakt, durven we vragen: is daar niet veel over
drijving in? Alleen dea invloed der spiritvosa zon
dereu wij uit; hier ligt de conclusie voor de hand,
ofschoon altoos nog de vraag overblijft in hoever
verslaafdheid aan den drank op zichzdÉlreeds een
vorm van krankzinnigheid is? Maar voor't overige,
meencn we, komt dr. P.'s redeneering eindelijk neer
op 't o sancta simplicitas, (heilig de eenvoudigheid
en dat is een dwaling; simpelheid is ook al een
soort van krankzinnigheid en hy die bang is voor
de studie omdat men er gek van kan wordén, rekenen
we niet onder de bijzonder wijzen, hij heeft niet
veel meer noodig, al is hij ook nog niet zot.
ffVan allen wordt haast te veel geveTgd", zegtdr.
P. Dit wil dus eigenlijk zeggen dat er toch van
niemand te veel wordt geëischt, en waar komen dan
die gevolgen van daan? Neen, de studie, de inspan
ning des geestes aan de hand der wetenschap, ach
ten we geenszins gevaarlijk voor de hersenen. Gewis
heeft niet ieder individu de gaven die noodig zijn
om door stadie iets meer te worden dan de groote
menigte: maar wie die gaven mist, geeft den hope-
loozen arbeid ook wel op voor hij er het slachtoffer
van is. In de werkelykheid ziet men ook geenszins
dat de meest geleerden krankzinnig worden; integen
deel van verreweg de meeste krankzinnigen weet men
dat zij toch vroeger ook nooit groote lichten ge-
weest zyn.
//Meer gewicht hechten we aan een waarneming
die we elders vonden, nl. dat de gevallen van mania
religiosa menigvnldiger voorkomen dan vroeger. Dit
1 is verklaarbaar. De ongelukkigen, die daaraan lijden,
zijn aan te merken als de slachtoffers van recht-
streeksche geweldplegiug op 't gezond verstand. En
j hiervan kunnen de gevallen nog een poos toenemen,
naarmate de verstandelijke ontwikkeling vordert;
want als men 't aannemen van onmogelijkheden, van
met de rede onbestaanbare, van tegen alle ervaring
strijdende stellingen en zaken wil forceeren te ver-
eenigen met een normale redelyke hersenen werkzaam
heid, in alle andere buiten 't gebied der dogmatiek
vallende zaken en toestanden, dan is er gevaar voor
krenking deT hersenen.
//Een andere aanleiding tot krankzinnigheid is
gelegen in ongesteldheden van histerischeu aard en
't i9 zeer wel mogelijk dat in dit opzicht onze eeuw,
Wet zijn intensieven strijd om 't bestaan, meer ge-
Varen daarvoor oplevert dan vroeger, toen de stich
ting van huisgezinnen niet zoo bezwaarlyk was ah
tegenwoordig.
//In 't algemeen meenen we dat men voorzichtig
moet zyn, met aan ons hedendaagsch streven naar
kennis en wetenschap gevaar toe te dichten voor de
menschelyke hersenen. Als we ons niet zeer ver
gissen, dan hebben wc hier te doen met een spook
en niets anders. Evenmin als men 't liohaam zal
verlammen door oefeningen in 't loopen, of door
geregelde gymnastiek, evenmin zal men den geest
verlammen door leeren en denken. Men kan natuur-
lyk alles overdryven; maar is, van naby gezien, inder
daad de geestesinspanning die van onze jeugd wordt
gevorderd, zoo veel grooter dan vroeger? Wy meenen
zeer bepaald van niet, omdat tegenwoordig de me
thoden beter, de leermiddelen volkomener en geschik
ter voor 't gebruik, de leeraars talryker zyn. Neen,
in plaats van bezorgdheid dat de groote geleerdheid
dit geslacht tot algemeene razernij zal brengen, schynt er
ons wel eenige grond voor de waarschuwing: ziet toe
dat 't gemiddelde peil \an algemeene ontwikkeling
niet aan 't dalen gaat.
Gouda. Druk van A. Brinkman.
