Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken,
Jr
U;
O
d
BUITENLAND.
ar de
Lerk.
1877’ Vrijdag 5 Januari. jq? 1Q28
I
Bultenlatitlsclt Overzicht.
Het
7
Mli
I?
i
Het Wetsontwerp op
het Lager Onderwijs.
I‘I
1 neemt
mings-
ig van
kan het
komen.
da by
Oud»-
laatsen
ïrtrou-
zulks
i over-
ruuN
is de
)KOK
betrek-
handel
intoor-
igszins
louden
rember
Notaris
ir 1876
ng der
REND
t, met
atie*
pjjsver-
tmaken
iconen,
pakjes
myne
buiten
heden
taatsen
temden
kening
i firma»
en het
vorige
e mate
GOUDSCHE COURANT.
een Boodsohap van den President der Republiek,
die echter verder niet» behelsde. De nieuwe gewone
zitting vangt den 9n dezer aan. Óver de oplossing
der begrooiiiigskwestie wordt natuurlijk reel nagepraat.
Over ’t geheel is men van oordeel, dat de toestand
door de scheuring der republikeinsche meerderheid
er niet op vooruitgegaan is; de scheuring is wel
niet blijvend, naar men hoopt, maar de aanbang,
dien Gatybetta behoudt, is zóó groot, dat de positie
van Jules Simon veel zwakker ïs geworden.
De Minister van Bianenlandsche Zaken heeft in
de Cortes medegedeeld, dat aan de vrijheid der ge-
i..Jaall.
de onvrijheid der
De afkondiging vita den Keizerlijken titel der Konin
gin van Engeland heeft te Delhi met groote statie plaats
gehad. De Onderkoning verklaarde in zijne redevoering
aj.. ir_:j_ i
volkeren van Hindustan, en de tegea-
1 j eerbewijs
van verknochtheid. De Keizerlijke Begeeri^perkende
het recht der inboorlingen op een ruim aaameel in het
beheer des lands. Lord Lytton looohendjs'de mogelijk
heid van een vijandigen inval in lujfe.
geeft de Koningin aan de vorst
Hindustan de verzekering van haf
genegenheid. Zy huldigt de begti
gelijkheid, en verklaart dat hot io
hare Regeering het géfek van India is.
De berichten uit Konstantinopel zjjn van eruatigen
aard; de mogelijkheid bestaat, dat het doel der confe
rentie niet bereikt wordt door de halstarrige weigering
van de Porte om aan de eischen der mogendheden toe
te geven. Heden moet het beslissend antwoord van
Turkye ter conferentie inkomen. Wjj deelen het voor
naamste mede uit de talrijke telegrammen.
In de zittingen der conferentie werden tot dusverre
de voorstellen der Mogendheden door Chaudordy in
uaam van allen toegelioht en verdedigd. De overeen
stemming is volkomen tusschen de Mogendheden. De
gevolmachtigden, elk afzonderlijk inededeeling ont
vangen hebbende van de tegen-voorstellen der Porte,
kwamen by Ignatieff bijeen en besloten eenstemmig
hun programma ter conferentie te handhaven. In
‘de vierde zitting der conferentie, welke den la plaats
had, gaf Salisbury de opinie der gevolmachtigden om
trent de Turksche voorstellen te kennen. Geduren
de de daarop volgende discussie somden de Tnrk-
sohe gedelegeerden de punten op, waaromtrent sij meel
den niet in onderhandeling te kunnen treden en wei
hoofdzakelijk omtreut de organisatie eener locale gen
darmerie met toevoeging van vreemde elementen,
omtrent de aan eene internationale oontrole-commisaie
te geven bevoegdheden en omtrent eene vergrooting
van Servië’» grondgebied. Toen de gevolmachtigden
vroegen of deze verklaring als een absolute weigering
moest worden opgevat, antwoordden de Turksche ver
tegenwoordigers dat zy daaromtrent nog andere instruc
ties van de Porte moesten vragen. De volgende bij
eenkomst is op Donderdag vastgesteldalsdan zal een
definitief antwoord worden gegeven.
N og blijkt nit de latere berichten, dat Lord Salisbury
Midhat-pacha duchtig de waarheid gezegd beeft, dat
deze al de gevolmachtigden achtereenvolgens heeft be
zocht, dat er daarna ministerraad is gehonden, dat
Turkjje zijne wapening krachtig voortzet, terwijl men
tevens verzekert, dat de uitzichten op overeenstemming
niet gunstig zijn en de gevolmachtigden voornemens
zijn Konstantinopel te verlaten, indien heden Turkije
niet aan hun eischen toegeeft. Nog altijd blijft het
echter mogelijk, dat de Porte ten slotte aan den verce-
nigden drang der mogendheden toegeeft.
Het Journal de SI, Petertkwr] wijst, naar aan
leiding der verlenging van den wapenstilstand, op het
belangrijke verschil tusschen den tegenwoordig™ toe
stand en dien in October jl. Toen gebood da wa
penstilstand staking van den strijd zonder eenige
waarborg voor den vrede op ie leveren, mi echter
heeft Europa door de conferentie omtrent de waar
borgen en de toe te passen hervormingen uitspraak
gedaan. Daarom zou de vrede, indien hij thans ge
sloten werd, ernstig en eervol zijn. Echter is ’t ge-
makkelüker voorwaarden voor te schrijven dan ten
kans der aanneming verhoogt. Het is toch
geheel iets anders, als voorstander van het
volksonderwijs eischen te doen, dan als regeering
ze in voorstellen te formuleeren, die voor uit
voering en verwezenlijking vatbaar zytj.
Maar zal men zeggen de conservatieve
minister zal toch wel iets gedaan hebben voor
zjjne kerkelijke vrienden, schijn, ja. Maar
inderdaad, zoo goed als niets. De schooltijden
moeten geregeld worden in overleg met de
godsdienstleeraren, maar deze worden alleen
gehoord en de beslissing blijft bij het openbaar'
gezag. Dan: verplichte schoolgeldheffing van
de ouders, die niet bedeeld worden of bepaald
onvermogend zjjn; iets, dat in 9/10 der gemeenten
van ons Tand de feitelijke toestand is. Eindelyk:
het oprichten eener openbare school is niet
verplicht in een gemeente, wagg op andere wjjze
voldoende in het’ neutrale onderwas is voor
zien eene zeer rationale bepaling, die beletten
zal, dat onnut geld besteed wordt aan eene
school, die toch leeg bljjft staan.
Indien tot den prjjs van deze concession, die
onzes inziens, zoo noodig met behoorljjke waar
borgen tegen misbruik, zonder bezwaar kunnen
worden gedaan, de totstandkoming van zoovele
andere verbeteringen kan worden gekocht, dan
zullen ook de warmste liberalen niet weigeren
deze wet uit de handen van den beer Heemskerk
te aanvaarden. Wel is het onze plicht te trachten
in den geest van het ontwerp verder te gaan
dan de regeeriqg wenscht, maar bljjkt dat onmo-
geljjk, dan durven wy nu reeds verklaren, dat
verwerping dezer wet door de liberalen onver-
antwoordelyk zou zjjn, 1». om de zaak van het
odderwjjs zelf en 2". uit een politiek oogpunt,
daar bjj aanneming de mogelijkheid van aan
sluiting der conservatieven aan de kerkelijke
partyen vervalt.
Deze laatste overweging is voor het oogen-
blik het krachtigste argument. Het onderwjjs
moet ophouden de bal te zjjn, die de politieke
parijen elkauder in hun hoog spel toekaatsen
de zaak der opvoeding van het opkomend geslacht
is er te heilig voor. Gelukt het aau de voor
standers van het volksonderwijs hun pleegkind
te brengen nit het gedrang der staatkundige
worstelingen, dan kunnen zij zich te vrjjer wjjden
aan de verbetering van water nog aan ontbreekt.
Heeft het ontwerp kans om wet te worden
Ons dunkt, ja. Ah maar de liberalen niet te
veeleischend zjjn. En de aanneming is wen-
scheljjk, want het is van veel belang, dat deze
hervorming uitga van de conservatieven, door de
medewerking dezer party tot stand komeenmet
de handteekening des conservatieven ministers in
het Staatsblad prijke. Dat is bet eenige middel
om den staatkundigen dampkring te zuiveren
en eene nieuwe partjj-groepeering tot stand te
brengen, maar ook om aan de wet op het
onderwjjs die moreele kracht te geven, waarvoor
de meerderheid des volks buigt, omdat zij dan het
werk zal zyn, niet uitsluitend van ééne politieke
party, maar van het ontwikkelde deel des gauschen
volks, dat in merg en been anti-clericaal is.
Deze gedachten, die een gevolg zyn van de
vluchtige kennismaking met het ontwerp, dat
aan de orde komt, meenden wjj onze lezers niet
te mogen onthouden. Van zelf spreekt dat er
later gelegenheid zal zyn om in bijzonderheden
op de bepalingen terug te komen. B.
De Nieuwjaarsreceptie van Mac-Mahon op het Elyséé
heeft zich door niets bijzonders gekenmerkt.
De Fransche Kamers zijn Zaterdag gesloten met
De heer Heemskerk is den Rubicon over
getrokken en heeft den teerling geworpen.
Lang heeft hjj geaarzeld, zich als de inktvisch
in een troebele wolk gehuld, doch ten slotte,
in het nauw gebracht door de lil»rale meer
derheid, heeft hjj beslist party gekozen ten
koste van zijne clericale vrienden, die zoo lang
op hem hadden gehoopt en die hjj zoozeer
om den tuin geleid heeft door zjjn gesluierde
politiek.
Dit is de beteekenis, de groote beteekenis
van de indiening van het wetsontwerp op het
Lager Onderwys. Dit onderwerp was bestemd
om de toetsteen te worden van de conser
vatieve politiek en tegenover de wet, die
ingekomen is by de Tweede Kamer, is er
voor de regeeringspartjj geen andere keuze dan
dé vraagclericaal of anti-clericaal De echte
oud-conservatieven. die neutraal onderwjjs wen-
schen, moeten zich iu beginsel aansluiten bjj
de liberalen, de clericalen zullen zich met hand
en tand er tegen verzetten.
Want het ontwerp is liberaal, daar is geen
twjjfel aan. In beginsel handhaaft het de neu
trale school, voldoet het aan den wensch onzer
party, schooi! het een al te bescheiden stap is
voor ons en de meesten der voorstanders van
góed volksonderwijs. Maar wjj vreesden een
stap in clericale richting, en na al het coquet-
teeren van dit ministerie met anti-revolutionairen
en ultramontanen Was er reden voor. Deze vrees
is weggenomen daarmede valt een pak van
ons hart en is de eerste schrede gedaan tot
een zuiverder partyformatie. Hoe het lot van
't jeugdige ontwerp moge zjjn, het conservatieve
ministerie heeft zich voor goed van de kerkelyke
partyen losgemaakt.
Dit wat de politieke beteekenis van 't groote
feit van den dag betreft. Maar ook de
politiek daargelaten de vrienden van ons
volksonderwys hebben reden tot tevredenheid.
Al gaat het ontwerp niet zoo ver als de heeren
Moqns c. s., het is in hun geest en door amen
dementen kan nog veel in den gewenschten
zin worden verbeterd, omdat de grondslag van
het ontwerp goed is. Het is al veel, dat de
wenschen van eVolkaonderwijn in beginsel als
gegrond worden erkend door de regeering.
Wat stelt de heer Heemskerk voorï
Opruiming van het Uitgebreid Lager Onder
wee, ter concentreering van de krachten op het
volksonderwys en ter verkrjjging van beter
verband met 't Middelbaar Onderwys, natuurlyk
met de noodige uitzonderingen voor de kleinere
plaatsen. Stichting van kweekscholen, normaal
lessen enz. tot verbetering van de opleiding der
ondérwyzers. Verhooging van de minimums der
jaarwedden. Beperking van het kweekeling-
stelsel. Vermeerdering van het getal der onder
wijzers aan elke school vereischt, door op elke
40 leerlingen een onderwijzer of kweekeling
verplichtend te maken. Verbod van ’t plaatsen
vin hulponderwijzers aan 't hoofd eener school,
ook aan de bijzondere. Grooter aandeel van
den Staat in ,de kosten van het L. O. Voeg
hierby nog onderscheidene voorgestelde ver
beteringen op practisch, hygiënisch en paeda-
gogiach gebied, en men zal begrypen, dat onze
eerste indruk van het ontwerp alleszins gun
stig was.
'Onze lezers zien het reedsalles in den geest
der liberalen, maar op bescheidener voet. Doch
zooals wy reside zeiden! de Kamer heeft het
richt van amendement en wy moeten er by-
voegen, dat de gematigdheid der voorstellen de
meenteverkitziugeu geen afbreuk zal worden gedi
In een land, dat bekend ia om di
verkiezingen, heeft zulk een verzekering veel van ironie.
p e I a rr
gin van Engeland heeft te Delhi met groote statie plaat»
dat de Keizerin de loyauteit en de trouw begeerde
de vonten en r -
woordigheid der vonten beschouwde als i
De Keizerlijke Begeerii
beheer de» lands. Lord Lytton loooheudja'de mogelijk-
In eene dépêche aan de te Delhi bjjeengekomenen
dén en volken van
fe belangstelling au
naaien van recht en
eenig oogmerk van
1i
