Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
N? 1972.
1877.
Woensdag 18 April.
De Oorlog.
Flinke Stemmen.
GOUDSCHE COURANT.
eerste opkomst der staathuishoudkunde. De
overdreven toepassing van het: laissez faire,
laist'z passer is geëindigd. De staat bemoeit
zich weer en beter dan vroeger met het
welzijn zijner burgers; denkt b. v. aan den
kinderarbeid. Die meJower :iug van den staat
is te waardeeren. <Bi) zooveel verdeeldheid is
hij de eenige macht die vereenigt. Doch die
medewerking moet vooral niet overschat worden.
Het is eene noodlottige neiging om alles van
den staat te verwachten, alles op hem te laten
aankomen. Zelf moeten wij de hand aan den
ploeg slaan. Daartoe hebben wij 'wetenschap
noodig, en onderwijs, dat de wetenschap geeft,
onderwijs voor het opkomend geslacht en, waar
het kan, onderwijs voor het volk. 4
het kwade niet kunnen verhinderen, gij hebt
veel kwaads gesticht, omdat gij bet geweld in de
gelegenheid hebt gesteld zich met den mantel
der menscheljjkheid te omhangenomdat gij
de geveinsdheid bevorderd hebtGij hebt veel
kwaads gesticht, omdat weder door u een zaak
die vrij eenvoudig was, zoo verward is, dat
slechts het zwaard de Gordiaansche knoop kan
doorbakken, waardoor het geweld door uw tus-
schenkomst een vrijbrief heeft gekregen om naar
willekeur zjjn lusten bot te vieren, en nog het
recht heeft ,ora zich voor de rechtbank der
publieke opinie te verontschuldigen
Door uw tusschenkomsk zal Rusland nu op
treden als verdediger der vertrapte menschen-
rechten, het zal optreden ter verdediging zjjner
vervolgde geloofsgenooten, als beschermer der
verdrukte menschheid!
Verre zij het van ons de daden van bloedig
geweld te willen verdedigen, waarvan de vlakten
vau Bulgarjje getuigen zijn geweestde gruwelen
daar bedreven, kunnen door niemand verdedigd
wardenhet Turksche wanbestuur wordt dan
ook niet verdedigd, hoogstens kan men het
verontschuldigen met het oog op den toestand
des lands, en op de voortdurende kuiperijen
van Rusland, waardoor het land steeds in span
ning werd gehouden.
Maar wjj kunnen Rusland het recht niet toe
kennen om de beleedigde menschheid te wreken.
Waarlijk de Ii.ussisc.ie toestanden zjjn voor
den Westerling al even weinig uitlokkend als
de Turksche. Zou de toestand der Katholieken
in Rusland zooveel beter zijn, dan die der Chris
tenen in Tnrkjje. Is de absolute macht van
den Eussischen keizer minder dan die van den
Turkschen sultan. Is verbanning naar Klein-
Azië zooveel erger dan die naar Siberian's
woestijnen of mijnen?
Rusland heeft geen recht om over de onmen-
scheljjkheid van anderen te klagen. Ook in
deze zaak is het: Maskers af! en al wordt nu
Turkije door de omstandigheden gedwongen om
den oorlog te verklaren, niet daar is de oorzaak,
Rusland heeft den strijd uitgelokt, Europa heeft
zich onmachtig getoond dien te beletten, en al
ware het nu ook dat op het laatste oogenblik
nog een schikking tot stand kwam, het zou
eeuvoudig een bewijs zjjn dat Rusland niet ge
reed was, of door binnenlaudsche toestanden
werd afgeschrikt om een langdurigen en ge
vaarleken buitenlandschen oorlog te beginnen!
Toen koning Bomba te Napels zjjn besten
onderdanen ter kerker verwees en zjjn steden
bombardeerde, verzette Rusland zich tegen dé
tusschenkomst der mogendheden, want die dwin
geland ^as heer en meester in zjjn eigen ryk,
waarom is het nu met Tnrkjje anders Bomba
beloofde geen hervormingen; integendeel; zan
regime was hun heilig. Tnrkjje heeft niet
slechts hervormingen beloofd, maar reeds een
begin gemaakt met de uitvoering.
Het Turksche parlement is te Konstantinopel
bijeengekomen. Wanneer zal den Rus de ge
legenheid gegeven worden om vrij en onbevan
gen zijn oordeel over den toestand zijns lands
uit te spreken, en daardoor een einde komen
aan den tegen woordigen toestand in het Oosten,
nu van het machtwoord van één enkelen het
geluk van duizenden en tienduizenden af hangt.
Het lot der wapenen zal beslissen, duizenden
bij duizenden zullen aan eer- en heer.schzucbt
ten offer gebracht worden, ejl het Europa dar
negentiende eeuw zal weder machteloo. moeten
aanschouwen hoe het brutaal geweld, ia' het
kleed der veinzerij gestoken, het geluk van tal
van familiën vernietigt.
Treurig verschjjnsel, vernederend voor de
menschheid in zijn geheel, vernederend voor
„De crisis, die sedert zoo hjug het Oosten van
Europa verontrust en het Westen bedreigt, zal
dan de almachtige invloed der diplomatie trach
ten op te lossen! Is de wapenstilstand, die
gesloten is, en die de vjjandeljjkheden in de
verschillende provinciën van het Turksche rijk
heeft doen ophouden, de voorlooper en het on
derpand van een oplossing: zjj is ten minste ge
schikt om nieuwen strjjd te voorkomen Zullen
de gouvernementen slagen om den Westerschen
vrede te bewaren door de herstelling van den
vrede in het Oosten te beproeven Ziedaar de
vragen, die zich heden aan ons opdringen.”
Zoo schreef de bekende kroniekschrijver van het
1 beroemde tijdschriftRevue des deux mondes
den 14 Nov. van het vorige jaar, toen door
Tnrkjje eeu wapenstilstand met Servië en Mon
tenegro was gesloten en de conferentie te Kon-
stanünopel zou bijeenkomen om, even als tjjdens
den Utrechtschen vrede iu 1713, inTurkjjeover
Turkjje te handelen zonder'dat men dit land
het recht toekende aan die conferentie deel te
nemen.
Vijf maanden zijn verloopen; in voortdurende
spanning is de winter doorgebracht; Lord Sa
lisbury heeft alle hoven bezocht vóór de con
ferentie, de conferentie heeft onderzocht, beraad
slaagd en beslotende Russische gezant heeft
mede een tournee volbracht, een niets beteeke-
nend protocol is met veel moeite ter wereld
gebracht, men heeft geschreven, gesproken en
onderhandeld en nu de tijd gekomen is, geschikt
om op de meest wetenschappelijke wijze met
het meuschenslachten te beginnen, nu de natuur
geen hinderpalen meer in den weg stelt, nude
wegen droog en begaanbaar zijn en de meer
dere warmte het tentleven en het leven in de
open lucht mogelijk maakt, nu is de tijd voor
Rusland daar, om weder een poging te wagen
om Peter’s testament ten uitvoer te brengen.
Arme diplomatie! Nog altijd vertrouwt gij
op uwe pennen, en hoe dikwjjls heeft de onder
vinding reeds niet geleerd, dat het zwaard nog
steeds beslist! Hoe werkzaam toondet gjj u
in den voorzomer van 1870, even als nu werd
er to-n geschreven, gereisd en onderhandeld,
tot u door het kanon het zwijgen werd opge
legd, en gij beschaamd en verlegen uw onmacht
moest erkennen! Weder hebt ge gewerkt,weder
hebt ge al uwe krachten ingespannen, gij meen-
det te handelen en gjj waart slechts het werk
tuig in de hand van den listigen, die tjjd moest
winnen omdat hij niet gereed was het bloedige
werk met succes te beginnen. Arme diploma
tie! Wanneer zult gjj eens leeren, dat gij
slechts dient ter verdrukking der vrijheid, tot
van den zwakken zoolang het
ii.
'Stemmen over«taatkundigeen maatschap
pelijke vraagstukken, ouder leidiug
van D. C. Nijhoü’. 12 urs. f fi
afzonder! nrs f 75, Culemborg,
Blom en Olivierae.
N’. 3 Nieuw leven door ben Leek.
Wjj zouden wel eens willen weten, wat de
schrjjver dezer brochure bewogen kan hebben
zich een leek te noemen. Deze bladzjjden geven
toch zoo vele bljjken van ernstige studie en
nauwgezet denken, dat de schrjjvsr moge
dan al geen officieele geleerde zijn de door
hem aangenomen naam hem weinig of niet past.
Want de wjjze, waarop een zoo moeilijk onder
werp in dit nr. der Stemmen wordt behandeld,
toont den meesterhand. Het is geen gemak-
kehjke taak om in het korte bestek eener bro
chure op bevattelijke wijze een onderwerp te
behandelen, dat nog zelden buiten den kring
der geleerden werd aangeroerd De schrjjver
doet een o. i. welgelukte poging om het stand
punt en de beteekenis der nieuwe maatschap
pelijke wetenschap te schetsen. De beteekenis
van den mensch in de maatschappij, zjjn deel
van, zjjn aandeel in het gemeenschappelijke, de
verhouding van het individu tot die vereeniging
van individu’s die men de maatschappij noemt,
worden in den laatsten tijd beter, juister beoor
deeld, en dat dit het geval is, begroet deschr.
met den juichkreet: nieuw lev n.
Om dien beteren toestand te begrijpen is ken
nis van den bestaanden en vergelijking van
beide noodig.
<Een scherp geteekend individualisme is de
sprekendste karaktertrek dezer eeuw.» «Men
leeft meer individueel dan collectief: in den
kleinen kring der familie, maar niet in den
grooterende natie, niet in den grootstende
humaniteit*
«Egoïsme is de kankerende ziekte onzer sa
menleving in al hare vormenalleen in verster
king van het gemeenschapsgevoel ligt de ge
nezing.»
Dit individualisme werd bestreden door de
socialisten, door den Staat, door «de vierde klasse»
(den vierden stand) en ten slotte door de we
tenschap. Zjj toch bracht het nieuwe leven
voort. Door haar werd aangetoond hoe indi
vidualisme en gemeenschapsgevoel kunnen,
moeten samengaan. Het is vooral de sociologie
(de leer der maatschappij, de wetenschap der
samenleving) die, door aan te toonen dat niet
het individu, doch de groep het samenstellend
element is der maatschappij, tegen het nood
lottig individualisme in het strijdperk trad, Zjj
leert band, samenhang, groepeering. «De mensch
staat niet op zich zelven; hjj moet buiten zich
treden, want daardoor alleen is samenhang
mogeljjk. Hjj behoort tot een groep: eerst tot
de familie, dan tot een volk, eindeljjk tot de
menschheid.»
Voorts leert zjj, dat er ontwikkeling is, waar
mede men bij het bestudeereh der maatschappij
te rekenen heeft. «Het heden van den één is
het verleden van den ander.»
Dan wjjst zjj op orde; als deel van het
geheel, als een «onverplaatsbare schakel in den
grooten keten der solidariteit» is de mensch
afhankeljjk van de menschheid. De wet der
orde leert beperking van de individueels vrij
heid; en ook de «groote plicht der verdraag
zaamheids »Waar 'de mensch niet alles kan,
is hjj ook niet voor alles verantwoordelijk.»
Die nieuwe wetenschap voere tot nieuw leven, het dwingen
Hoe moeten wjj daartoe medewerken? Staats- absolutisme nog als heer in het beschaafd
bemoeiing wordt meer gewenscht, dan in de Europa, heerscht! Gij tocht hebt niet slechts
