EEN JONGELING
mi jb mm.
SPECIALITEIT VAN NOUVEAUTÉS
MANTELS, COSTWS, JAPONSTOPPEN,
STEDELIJK MUSEUM VAN
ZONDAG EN
MAANDAG
1-AKTll
AANBESTEDING.
MEUBELEN HUISRAAD
DORST HALS-BONBONS
ZIJ IS KRANKZINNIG.
Kindermeisje
Schildersknechts
Zwarte en Gekleurde ZIJDE
weer 7 Portretten
a EEK Gulden.
PONT-NEUF
VOLKSONDERWIJS.
Socictólt „ONS GENOEGEN,"
De Militaire Willemsorde.
DE HISTORIE VAN EEN KOEKENPAN.
Lingeries en Nouveautés,
Triptychon van Dirck Barcnds,
VV. N. Raaijmaakers,
Openbare Verkoopint?
LAKENS en BUCKSKINS,
KOFFIJBOONEN.
De JOH. HOPF'sche
Hoest,
Heeschheid,
Verkoudheid,
Maison du PONT-NEUF
•VE.IJ-3D-A.C3- 19 .A^IRXIL. 1878.
Gouda, 18 April 1878.
$00neel~ty00r0teUtng
op MAANDAG 22 APRIL 1878,
,DE GÉNESTET,"
Mej. A. DAM,
2 BEKWAME
alsmede alle tot het MANUFACTUUR-VAK behoorende
Artikelen zijn in zeer ruime en groote keuze ontvangen.
L. H. SERRE.
VOORHANDEN BIJ
OPENBARE
De levering van ÏOÖO Kubieke
Meter fijne puin, in twee per-
ceelen ieder van 600 Kubieke
Meter, op het Jaagpad gelegen
langs de Rivier de Gouwe-
De voorwaarden liggen, op werkdagen, van
des voormiddags 10 tot des namiddags 1 ure,
ter Plaatselijke Secretarie ter inzage, terwijl de
inschrijvingsbiljetten, op Zegel geschreven, ge-
teekend en gesloten, den 23 APRIL te voren,
vóór des namiddags 5 ure, op gezegde Secre
tarie moeten zijn ingeleverd.
2
Verkrijgbaar in hiaamce makjea
a 39 cent.
Heeren Kinderkleederen.
Zwart lakensch
Gl. 22, 50
Kinderpak
Gl. 2, so
>:o:<>x>:o:o:<>;c>:<y:o;o;o:<>
V Heden OTerleed na een smartelijk lgilen,
tot onze diepe droefheid, mgn geliefde Echtge
noot en onze Moeder MAEIA FRANCINA tan
MINDERHOUT, in den onderdom van 71 jaren,
N. PRIN8ENBERG.
Kinderen en Behnwdkindeien,
Gouda, 17 April 1878.
Algemeens kennisgeving.
V Aan allen, die mg door blgken van
sympathie den 15deu j. 1. tot znlk een genot
vollen dag maakten, mgn hartelijke dank.
De. W. JULIUS.
Zaal «KUNSTMIN.»
door eenige werkende- en Dames eereleden der
Utrechtscke Rederijkerskamer
Beschermheer: 2. K. H. PRINS ALEXANDER
der Nederlanden.
Zkh worden opgevoerd
Tooneelspel in 2 Bedrijven, naar het Frangch
van MELISVILLE, door Mb. J. H. BURLAGE.
Gevolgd door:
Oorspronkelijk Dramatische Schets in 1 Bedrijf
door ROSIER FAA8SEN.
Tot Slot:
Blijspel met Zang in 1 Bedrijf
door F. A. WIEBES.
Prijzen der Plaatsen: voor H.H. Leden le
Rang 0.50, Niet-Leden 0.75,2e Rang 0.50.
Plaatsen te bespreken op den dag der Uit
voering a 10 cents extra.
Toegestaan doordeMaandconsmissarissen,
W. G. N. de KEIZER.
Q. A. BOUTER.
Sociëteit «Ons Genoegen," VRAAGT een
GEVRAAGD. Adres Bnreau dezer Courant,
onder No. 51.
Op een KANTOOR alhier wordt gevraagd
tussehen 15 en 18 jaren, goed kunnende schrij
ven en rekenen. Brieven franco onder No. 50
aan tret Bureau van deze Courant
Aan belangstellenden wordt bg deze bekend
gemaakt, dat de eerstvolgende BALLOTAGE
▼oor hst Lidmaatschap dsr Sociëteit zal plaats
hebben op ZATERDAG 4 MEI a. st. en de
BaHotnge-Lij*t aanst ZATERDAG 20 APRIL
gesloten wordt
Hit Bzarruoa,
Ma. P. J. SNEL, President.
ij, H. JAGER, Secretaris.
Gouda, 18 April 1878.
Op de beide PAASCH-DAGEN, zal hel STE
DELIJK MUSEUM, behalve met vele andere
voorwerpen, verrjjkt met het beroemde
op de gewone uren tegen betaling van den
gewonen, doch van 4—6 tegen betaling van
10 Cent8, voor ieder persoon, als entré-
prija, toegankelijk zijn.
De COMMISSIE.
Eene groote Sorteering
Banketbakker, Haven.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Gouda, zijn Voornemens op WOENSDAG 24
April 1878, des namiddags ten 1 ure, in het
Raadhuis aldaar, bij enkele inschrijving AAN-
TEBËSTEDEN
Inlichtingen worden gegeven door den Ge
meente-Architect.
op DINGSDAG 23 APRIL 1878, voorin. 9
unr, aan het Lokaal in de Nieuwsteeg, E,
u'. 17 te Gouda, van
eene GROOTE PARTIJ
verder: GAREN, BAND, SAJET, WOL, GE-
BREIDE GOEDEREN, en wat verder tot een
Garen- en Band winkel behoort. En eene Party
Daags te voren te zien.
worden als de ZEKERSTE HULP bg
dour de HH. GENEESKUNDIGEN met het
volste vertrouwen aanbevolen.
JOH. HOFF'sche Centraaldépót, Amsterdam,
Smalle Bloemmarkt. bjj de Paleisstraat, F 260.
Te Gouda hg J. C. van VREÜMINGEN
Schoonhoven ,L, BOkhuizen. Delft Frankamt.
Gooda. dbuk van A. Brinkman.
UIT HJCT MASAZIWi VAN DEN
Rue du Poot-Neut. n» I, n» 4»\ n° n»8, n» tO, 4 rue Boucher, n' I.
den volledigen CATALOGUS met de gr
va,n de Zömermodes voor 1878, met aanwijzi
zelf de maat te nemen van alle
ra vuren
zing om
Uittreksel uit den Catalogus
Jaeqatt broek «n tm»
1,0 ed Seuansch laken.
vestje aan hek bui*j«
vast, kort broekje
fan tai fa laken.
BcBtellingcn van r 13.59 af Worden franco vraoht en
rechten vazonilen, Hetzij tegen reiftbour», hetzij na
ontvangst van eeu postwissel.
Van elk kleeaitigstukdat bij ontvangst niet mocht bevat
ten, wordt het geld onmiidetijk terug gestuurd.
ALLE BESTELLINGEN TE RICHTEN AAN LE DIRECTEUR DE LA
Ur'-AJEfclB
Men correspondeert er in het Holle
Gisterenavond had eene vergadering plaats van de
Afdeeling Gouda en Omstreken der Vereeniging Volks-
onderwijs.
Nadat deze door den Voorzitter, den heer Mr. J.
Fortuijn Droogleever, geopend was en de notulen
der vorige vergadering waren voorgelezen, werd na
eenige discussie besloten om de bi handeling van het
op het convocatiebiljet geannonceerde voorstel van den
heer H. J. Wennekes tot reglementswijziging tot een
volgende vergadering uit te stelleu eu wel in verband
met een, staande de vergadering, gedaau voorstel van
den heer Mr. P. J. Snel, eveneens eene wijziging van
't reglement ten doel hebbende.
Daarop was aan de orde de verkiezing^au eeu be
stuurslid, daar de heer Mr. W. J. Fortuijn Droog
leever jr. daartoe in een vorige vergadering benoemd,
die benoeming niet had aangenomen. Benoemd werd
de heef C. Messemaker, doch daar ook deze zich
die benoeming niet liet welgevallen, werd als be
stuurslid benoemd de heer P. C. van der Meulen,
die de benoeming aannam.
Toen werd overgegaan tot de bespreking van het
onlangs ingediende wetsontwerp op het Lager On
derwijs.
De voorzitter ving aan met te herinneren dat on
geveer eeu jaar geleden 't ontwerp van den heer Heems
kerk door ons besproken was, dat echter niet in
behandeling was gekomen, daar tengevolge van een
motie van den heer Knppeijne 't ministerie-Heems
kerk was afgetreden. Het sprak van zelf dat men
van 't nieuwe ministerie in de eerste plaats een uieuw
ontwerp verwachtte en dat is dan ook niet lang uit
gebleven, doch, zeide spr., het door den heer Kap-
peijne ingediende ontwerp heeft veel teleurstelliug
gebaart). Bijna alle organen der liberale richting
hadden dap ook hun bezweren daartegen medegedeeld,
zich alles behalve tevreden getoond en allerwege waren
•temmen opgegaan tegen het ontwerp. Werd het aan
geboden ontwerp tot wet verbe*eu, we zouden in
plaats van vooruit, achteruitgaan en vooral de
verhouding vau 't openhaar ouderwys tegenover het
toezicht en tegenover, de gemeentebesturen, liet volgens
spr.'s meening, in het ontwerp veel te wenschen over.
De zelfstandigheid vau den onderwijzer was volgens
de wet van '57 beter verzekerd dan volgens dit
ontwerp en spr. drukte de hoop uit dat de verte
genwoordiging door de noodige amendeineuteu de
wet goed zou maken.
Spr. stelde voor het wetsontwerp te behandelen
ovtreènkomstig de volgorde van den Bode der ver
eeniging en dat alleen dnn de leden hun gevoelen
zoudeu mededeeleu, wanneer die verschilde met de
meening van het Hoofdbestuur in den Bode uitge
drukt, met welk voorstel de vergadering zich ver-
lenigde.
De heer D. Ruijter opende de reeks der sprekers
door er op te wyzen dat bepaald voorbereidend on
derwijs, dat de Bode wilde, door vele onderwijzers
niet verlangd werd, daar dnn wellicht een basis gelegd
werd, die naar hunne meening verkeerd was, waarom
spr. de voorkeur gaf aau voorbereidende klassendie
spr. zeer nuttig achtte.
De heer S. Posthumus zeide niet goed te begrij-
pe*Mfcoe het onderwijs in de Vaderlandsche geschie
denis kap gescheiden worden van dat in de algemeeue
geschiedenis zooals 't ontwerp wil. Dat behoort tot
de opmogelykheden, zeide spr., die twee zijn zoo
nauw verbonden, (Int de scheiding ondenkbaar is.
Dit bezwaar werd door den heer G. B. Lalleman
niet gedeeld, deze verenigt rich nl. ten volle met
het voorgestelde ten dien aanzien in 't wetsontwerp. Het
bezwaar van den heer Posthumus is van zeer onderge
schikt belang. Er bestaat toch verschil tusschen een op
zettelijke en eene occasioneels behandeling der ulgemeene
geschiedenis. Het is ten volle waar dat er sommige
punten in onze geschiedenis zijn die niet daidelyk
kunnen worden voorgesteld zonder daarby algemeeue
geschiedeuis aan te halen maar beperking van leerstof
is in deze hoogst nuttig. Nadat de heer Posthumus
nog aanvoerde dat ook thans onder de tegenwoor
dige wet de nlgemeene geschiedenis op de meeste
scholen niet opzettelijk wordt behandeld en de heer
Lalleman nog met een enkel woord 't regeeringsvoorstel
had verdedigd gaf de heer Ruijter als zyn gevoelen
te kennen dat z. i. juist dit punt eeu twistappel
jaJ zijn in de 2e Kamer. Met het oog op zekere
partij, die in aanmerking genomen de rekbaarheid
van 't woord geschiedenisdaardoor voor 't onderwijs
in bijbelsche geschiedtnis zon gelegenheid vinden,
achtte spr. verandering wenschelijk.
Daarop werd een korte discussie gevoerd over
de opneming van 't ouderwijs in de nuttige hand
werken voor meisjes onder de verplichte vakken.
De heer Ruijter achtte dat niet wenschelijk, de heer
Posthumus evenmin, daar dan op iedere school
voortaau minstens één onderwijzeres zou moeten zijn,
wat op kleine plaatsen raoéilijk was, wat de heer
Gonda bestreed daar ook in dit wetsontwerp geen
onderwijs van geexamineerden werd vereischt in dat
vak, dat echter voor den heer Posthumus geen reden
was om er voor te zijn, d^r hij van dit beginsel
uitgingalle niet-geexamineerden moeten uit de
school worden geweerd I
I)e opinie van 't Hoofdbestuur teo opzichte van
't onderwijs in gymnastiek en teek enen, betreffende bet
godsdienst- en het lijtrhalings onderwijs scheen door de
vergadering gedeeld, daarover werd althans geen dis
cussie gevoerd. Evenmin over het voorgestelde aan
gaande de schoolgebouwen of over de gelegenheid tot
het genieten van openbaar onderwijs. Doch ten aan
zien der kweekelingen was dit niet het geval.
De heer W. G. N. de Keizer zeide zich uiet te
kunnen vereenigen met den algeineeneu geest die
er in den laatsten tijd tegen het kweekelingeustel-
sel bestond, vooral iu verband met de groote be
hoefte aan hulponderwijzers. Het is waar de kwee
kelingen moeten niet meer zooals tot heden 't geval
ist als onderwijskracht worden gehouden, inaar als
zoodanig behooren ze niet geheel buiten gesloten.
Spr. heriqnert zich de voorstelling die hitr vroeger
door den heer Kerdijk daarvan is gegeveu, doch die
had z. i. een caricatuur geleverd van jongens van 11
a 12 jaar die als kweekeln.geu voor de klassen
stonden, doch schaft in$n ze af, spr. zou vreezen
dat de thans reeds bestaande behoefte aan hulp-
onderwijzers nog grooter zou worden. Met dit ge- i
voelen vereenigt zich de beer C. Mosemakfr, die
juist in 't van kindsbeen af op school zich practisch
oefeuen der onderwijzers veel heil zag. Een oplei-
ding die zich bepaalde tot onderwijs op de kweek- j
school, was rain of meer onnatuurlijk. N'een, op
I de school zelf moet 't ouderwijzen geleerd worden.
l)e heer A. Roozeboom was 't sltchts ten detle
j met de vorige spr. eens Een practisebe opleiding achtte I
1 hij hoog noodig, maar die inoet niet verkregen worden i
ten korte van theoretische ontwikkeling en daarom 1
juist achtte hij een regeling als de tegenwoordige per
nicieus. Spr. is voor een bepaalde studie tot löjarigen
leeftijd, terwijl dan gelegenheid moet worden gegeven
tot twee jaren practische oefening. De heer de Keizer
kon zich daar wel mede vereenigen, ware 't niet dat
zulk een regeling nog grooter behot fte zou doen out- 1
staan aan hulponderwijzers. Van waar koinen toch de
meeste onderwijzers? vraagt spr. Uit den mingegoedeu I
stand. I)e gegoede stand toch zal weinig of geen J
onderwijzers leveren, zoolang de bezoldiging nog zoo
laag is, waardoor men gevaar loopt op 30, 40,
ja 50 jarigeu leeftijd slechts 600 a f 700 tracte- i
ment te hebben. De ouders nu uit den mingegoeden j
stand kunnen niet hun kinderen tot 16jarigeu leeftijd j
om 't zoo eens uit te drukken uit de hand houden.
Spr. noemt eeu voorbeeld van een kweekeling te j
Gouderak die nu een 250 verdient. Gepoot hij j
niet een dergelijke toelage, hij en meer met hem
zouden geen onderwijzer kunnen worden, maar een
ambacht moeten kiezen. De heer Lalleman is het
eens met den heer Roozeboom zonder echter het
bezwaar van den heer de Keizer te ontkennen. Moet
echter daarom de thans bestaande ziekelijke toestand
Vorden bestendigd Spr. geloof 't niet. Het wets
ontwerp zelf geeft aanleiding om in dergelijke ge
vallen als de heer de Keizer aanhaalde, aau jongelui
van aanleg eeu geldelijke toelage toe te kennen,
evenredig aan de thaus te verdienen bezoldiging.
Spr. vereenigt zich ten volle met 't gevoelen van prof. M.
J. de Goeije, sohry ver van de bekende brochure, dat de
kweekelingen ook dienst kunnen doen in sohool, echter
alleen onder toezicht van iemand, die in 't bezit is van
de hoofdonderwijzersacte. Nadat nog de heer Ruijter
als zyn gevoelen mededeelde, dat kweekelingen op
kleine scholen goed gebruikt kunnen worden, waar
't toezicht op hen gemakkelyk is, en evenzeer op
zeer groote scholen, waar de hoofdonderwijzer niet
dooeert maar meer directeur is, doch in scholen van
middelbare grootte alleen niet, wordt door den heer
Lalleman een lans gebroken voor de normaalscholen.
Zyn ondervinding had hem geleerd, dat, ja de
normaalscholen verbetering en uitbreiding noodig
hebben, maar tevens dat daar de jongelingen uitstekend
tot onderwijzers kunnen worden opgeleid. Zelfs beter
in menig opzicht dan op kweekscholen. Een zoo
groot aantal kweekelingen tegelijk -*• als op de kweek
scholen is een goede practische opleiding te geven
is onmogelijk, veel beter gaat dit op de normaalscholen,
waar zij over verschillende scholen verspreid zijn.
De heer Gonda is het eens met den heer Lalleman,
hij wil er nog dit bijvoegen, dat bij uitbreiding van
het aantal kweekscholen het gevaar nog gróoter wordt,
dat vele jongelieden zich op rijkskosten laten op
leiden tot onderwijzers en dan een andere be
trekking zoeken, welk gevaar zooveel mogelijk voor
komen moet worden. De heer Roozeboom is van
oordeel dat aan dit bezwaar zeer gemakkelijk tegemoet
kan worden gekomen, alleen is daartoe de bepaling
noodig dat zij, die op rijkskosten tot ondenvijzer
worden opgeleid b. v. 1(J jaar als zoodanig zullen
moeten werkzaam zijn, moetende anders bij aan
vaarding eener andere betrekking de kosten wor
den gerestitueerd. Spr. zegt verder het normaal-on
derwijs niet zoo hoog te schatten als de heer i»al-
lemnn. Het bleek toch aan spr, meermalen dat de
leerlingen dier inrichting in theoretische ontwikke
ling zeer tegenvielen, wat de heer Lalleman deed
herinneren dat ook hij op verbetering der normaal
scholen had aangedrongen.
Nadat nog de heer Ruijter er op gewezen had
dat z. i. by de kweekscholen eeu zekere dril-methode
heerschte, waar meer het geheugen geoefend dan
bet denkvermogen ontwikkeld werd, waardoor niet
zoozeer als wenschelijk was, zelfstandige menschen
werden gevormd, dat door de heeren Lalleman en
Roozeboom werd ireérsproken, waarvan de eerste meer
malen uitstekend ontwikkelde jongelingen, die van de
kweekschool kwamen, had leeren kennen, terwijl de
laatste die inrichtingen, met name die in den Bosch,
tegen welke hij eerst met wantrouwen was vervuld
geweest, zeer had leeren op prijs stellen, werd door
den heer Gonda er op aangedrongen dat de afkeurende
uitdrukking in den Bode, betreffende 't onderwys
geven door personen zonder actp, versterkt mocht
worden. De heer Roozeboom toonde vervolgens er
het vreemde van aan dat volgens 't wetsontwerp, zij, die
onderwijs iu teekenen, landbouwkunde en gymnastiek ge
ven, van Lunne bevoegdheid niet behoeven te doen blij
ken, terwijl de heer Posthumus dat ook betreurde ten
opzichte vau 't onderwijs in nuttige handwerken. Dc
heeren de Keizer en Messemaker zijn dit niet met hem
eens. De eerste meent dat b. v. op dorpen zeer
goed in breien en naaien onderwijs kan worden
gegeven doqr niet-geeiamiueerden en de laatste her
innerde dat het hier in deze gemeente eens gebeurd
was, dat er een vergelijkend examen gehouden werd
voor breivrouw, waaraan geexamineerde en on-geexa-
mineerde personen deelnamen en dat de knapste
bleek te zijn een niet-gee^amineerde, die dan ook
beuoemd werd.
Daarna werd nog eenige dracussie gevoerd over de
acte-examens, over het vergelijkend examen en over
de schorsing van onderwijzers Jwelk laatste zeer
werd afgekeurd daar dat het prestige van de onder
wijzers tegenover de leerlingen zeer b^adeelt. Voorts
werden nog eenige punten ter loops bq^foken, waarbij
de heer Ruijter het o. a. zeer betreurde dat nog steeds
ook in dit ontwerp zoo voorzichtig werd ge
handeld ten opzichte van den leerplicht. Reeds in
1863 was de wenschelijkheid daarvan aangetoond en
het noodzakelyke daarvan betoogd en hij hoopte
dat; jfa^algtëmeene vergadering er flink voor uit zou
ko^jff^oor haar leerplicht noodzakelijk werd
^^^^^werden tot afgevaardigden ter algemeene
verga(T&ri^r gekozen de hh. GFB. Lalleman, A. Roo
zeboom en C. Messemaker en tot hunne plaatsver
vangers, zoo de genoemde heeren onverhoopt moch
ten verhinderd zyn, de hh. J. Gonda, J. J. Groo-
tendorst en W. G. N. de Keizer.
Daarop werd de vergadering door den voorzitter
gesloten.
Gonda. Druk van A. Brinkman,
