Uti adres van het personeel der nachtwacht i
bcredende vcKaelr om verboogiug van bctoldiging.
Te béuoebwn
Ecu lid der openbare gezondheids-commissie.
Beu commissaris "oor de stedeiylce beleenbank.
Een librije»e»tef.
Bij de hedrumiddeg plaats gehad hebbende vtrkoo-
piug vul de hofstede en het land ven O. de Vos
ia perceel 110, 1 verkocht 'voor f 42,701 aan A. de
Vos, pero. no. 2 voor 8.700 aau L. Erberveld en
pcre. no. 8 voor ƒ11,490 aan O. v. Dillen.
Heden morgen la de vroegte raakte op den Flu-
werleu Singel het dochtertje van een water- en
vuurvrouw, zonder het te bemerken, bij het wegbrengen
eewer theestoof in brand. Gelukkig dat een voor
bijlijdend heer onmiddellijk afsteidh en het kind
door indompeling in het water, redd^ Thans kwam
het zonder noemenswaardig letsel vrij, behalve
natuurlijk een geweldige aohrik voor de moeder.
Men aohryft ons uit StolwijkWeldra zal het
orgel in da kerk alhier gereed zijn.
De vervaardiger, de Heor H. G. Holtgrave van
Deventer heeft alweder getoond, dat alles, wat uit
syne banden komt,-degelijk is.
Het orgel is aangenaam en krnohtig van toon,
terwijl het uitwendige door sierlijkheid vnu vorm
het oog bekoort, liet bevat twee klaviers en 18
«prekende stemmen, en mag een waar sieraad der
kerk genoemd worden.
Bij de iuwijdiug die den 5n Mei e. s. moet
plaats hebben, zal het bespeeld worden door den
heer P. Brons Middel, organist te Gouda, wiens
talenten vnu algemeene bekendheid zijn. Dea namid
dags zal genoemde heer een Coneert op het orgel geren.
Wjj twijfelen niet, of ieder, die de inwijding zal
bijwonen, zal hoogst voldaan zijn over de kunstvaardig
heid van den heer Holtgrave, vooral bij de bespeling
van het orgel door iemand als de heer Middel.
Ook te Boskoop beeraoht thans eeue mazelen
epidemie ouder de kinderen, zoodat maar weinige
onaangetast blijven. Gelukkig is de ziekte van een
goedaardig karakter «a komen geen sterfgevallen voor.
De Tweede Kamer der Stateu-Ganeraal ia bijeen
geroepen tegen Dinsdag 3d April, des namiddags
ten 3'/j ure.
Donderdag avond vereenigden zich eenige heeren
te Sokiedam, out eene afdeeling op te riohten van de
Nederlandsohe Maatschappij voor tuinbouw eu plant
kunde. De heer dr. Vaillant werd tot voorzitter gekozen
eu de afdeeling, welke aanvankelijk 18 leden telt,
werd door den president van het Hoofdbestuur geïn
stalleerd.
kïa de provincie Zvid-Holland hebben 408 lotelin-
geu voor de lichting van dit jaar zieh aangemeld
om bjj de seemilitie te dienen. Van deze kunnen
-slechts 124 hjj da seemilitie wordon ingedeeld.
De „Vereenigiug van gymnastiekonderwjjzera in
Vaderland" hield op 23 en 24 April hare jaar-
ljjkaohe vergadering te Amsterdam, welke bjjeeukamsi
tear deuk was bezocht.
Ha de opening door dan voorzitter, den beer P. C.
Adrian, werden eerat verschillende huishoudelijke
belangen adgsdaan en da rapporten medegedeeld door
da cammiasiea, die onlangs een onderhoud met den
Miniatervan hiuuenl. aaken hadden gehad betreffende de
gymnastiek op de scholen voor het lager onderwijs.
Al»plants voor de volgende bijeenkomst werd-op
voorstel van een dar leden Arnhem gekozen.
Uitvoerig werden behandeld de pogingen, door
4a verteuigiug tot hiertoe aangewend, om de gym-
naztiek al» een verplicht leervak in de onderwijswet
te zien opnemen. Een treurige ervaring ia, dat het
begrip wat gymnastiek iz en waarin dat onderwijs
bestaat, uog zoo weinig hier te lande, Zelfs onder
de ïjÉfipga ontwikkelde klassen, bekend is. Bjj meer
derheid van stemmen werd beslist, dat de vereeni-
ging, nadat van harentwege zoo door adressen aan
da Tweede Kamer, als door mondeling onderhoud
met dan minister op de invo£riug""kraobtig was aan
gedrongen, en nadat da geopperde beswaren daar-
tzgen, naar hora meeuiug, door haar voldoends
waren wederlege), voorloopig geen verdere stappen
meer behoorde te doen.
Omtrent bet splitstn tan Mae klwae leerlingen bjj
bat gymnastisch onderwjj» in 6'of afdeslingen, was
toen olgMMen van gevoelen, dat rekening moest ge
houden worden mat do ruimte van het lokaal, het
aantal gelijksoortige toestellen, enz., zoodat de meerdere
of mi aders verdeeling eener klasse aan het Oordeel des
onderwijlen moei worden overgelaten.
Het bestuur ia opnieuw samengesteld uit de heeren
P. C. Adrian, vooraitter, P. G. Croesen, secreaaris,
beiden van AmsterdamJ. S. G. Disss, penning-
meeate, van leidenH. J. Steenbergen, van Gouda
en I. Hellemans van Botterdam.
Gisterenmorgen is op dsnf nieuwen SHipverung-
sehen weg een tweede próef genomen met de
stoommachine (Brevet Brouw) voor het vervoer van
tramwagens De minister van waterstaat enz. vereerde
deze proefneming met zjjne tegenwoordigheid en was
vergezeld van den raad-adviseur den heer Fijnje. Ook
de burgemeester en eenige andere genoodigden woonden
de proefneming bij. De afrit geschiedde van den wissel
van de Witte brug naar het Badhuis en van danr
.vice-versn. Ook deze tweede proefneming kan volkomen
geslaagd hertentoen het bevel werd gegeven de
machine te doen stilstaan, hield 'zij onmiddelijk op.
De machine is geheel onoverdekt, hetgeen dit voor
deel oplevert dat machinist vrij om zieh been kan zien:
terwjj, hij indien hjj zieh iu een besloteu ruimte be
vond, dikwijls door de beslagen ruiten in zijn uitzicht
zou worden belemmerd. Ook is daaraan nog een ander
voordeel verbonden dit namelijk dat de paarden van
voorbijgaande rijtuigen voor de machine niet behoeven
te schrikken, omdat zij onmiddelijk ecu persoon zien, die
bij de machine staat. Het toeral wilde dat dit
juist hedenmorgen duidelijk bleek. Bij het rijden
naar het Badhuis trok een afdeeliug paardenvolk
voorbij. Gceu der paarden schrikteer ontstond niet
de minste stoornis en de machine kon haren weg
geregeld vervolgen. De gang van de locomotief is
zeer regelmatigzij kan in beide richtingen loopeu,
zonder dat het poodig is haar om te kceren, en de
rook en stoom, dje niet verbruikt worden, ontsnappen
als gas uit den schoorsteen.
De directie heeft het gemeentebestuur verzocht
nu ook eene proefneming te mogen doen op den ouden
Scbeveningschen weg maar daartoe moet vooraf de
toestemming van den gemeenteraad worden verkregen.
De regeering heeft geantwoord op de voorloopige
verslagen nopens de getdleening ten latte van de
staat eu het successierecht in de rechte linie. Zy
houdt de ontwerpen vol; berekent de tekorten over
1876, 1877 eu 1878 op 38.297,000. Aan vermeerde
ring der gewone inkomsten bestaat groote behoefte. Een
stellige toezegging eener Oost-Indische bijdrage voor
1879 is op dit oogeublik niet te geven, 's Ryks kas zal
reeds in Juli de niet onbelangrijke versterking behoe
ven. Hel ontwerp e ner belasting van bezittingen iu de
iloode hand is door den minister ontworpen en zul in
den loop van het zittingjaar bij de kamer ingediend
worden. Aan de herziening der grondbelasting van
de ongebouwde eigeudoraineu wensoht men de afschaf
fing der overgangs- en hypotheekrechten te verbinden
met een omslag van het bedrag dier reehten over de
grondbelasting. Het gewijzigd ontwerp voor de herzie-
uiug der groudbel. zffi eerlang bjj de kamer ink'omeu.
De P. D. Cf.-geeft'de volgende berekening:
Iu Sohiedam werdén iu 't vorige jaar 41 millioen
vaten jenever gemaakt. Beuenveertighonderd millioen
Ncderlandsche kannen jenever
Hiervan worden alleen in ons land 86'/, millioen
vaten per jaar gebruikt. Ééu vat sterken drank bevat
V/t mud rogge en 1 mud gerst. Dus in Nederland
alleefi wordt verbruikt: bijna 64 millioen mod rogge
en 36'/s millioen mud gerst.
Uit de rogge had men per vat 860 ponden brood
kunnen bakken, en uit de gerst 60 koppen gort kun-
uetf vervaardigen. Elke kan jenever heeft das aan
rogge voor 81/, pond brood en aan gerst voor ruim
een halve kop gort verslonden.
De nieuwe regeling van de opleiding van onder-
offioieren eu mindere militairen tot officier, die met 1
Ootobcr vau dit jaar zal worden ingevoerd, zal eene
belangrijke verandering in de bestaande inriohtijigen
brengen. De oursns op de ouderwys-inrichtingen to*
Haarlem, Kampen, s 'Bosch en Delft duurt vier
jaren. De eciste daarvan zullen gewyd zijn aau de
opleiding in dè burgerlyke, de overige in de militaire
vakken. De onder-offioicreu, die de twee laatste stu
diejaren doorloopen, krijgen den titel van vaandrig
en worden tot ecu kompagnie bij een der regementen
van hun wapen gevormd. Zij zijn van hun rauggo-
nooten onderscheiden door fynere uniform en door
het dragen der kwasten, zooals die voor de oadetlen
der militaire uoademie naar gelang hunner studiejaren
zijn bepaald.
De leerliugeu der militaire school die bepaalde
examens met onguustigeu uitslag afleggen worden
vau deze inrichtiug verwijderd en knunen of uur
hun korpsen terugkeeren of ontheffing van hun
verderen militairen diensttijd erlangen.
Pe militaire scholen staan onder het toezicht van
den inspecteur van het militair onderwys, die tevens
vaste voorzitter is ran de eommrssie tot het afnemen
der exatnena voor den offioiers-rang. Aan het toofd
der scholen staat een kapitein, aap wien het rfooaige
aantal burgerlyke en militaire leeraren en verder
personeel wordt toegevoegd.
Na het volgend jaar wordt het Hohter examen
voor onderofficieren afgeschaft. Evenwel knnnen op
passende, getrouwe, dooh ongehuwde adjudant-onder-
offioieten en sergeant-majoors tot 2en luitenant
zonder examen worden benoemd.
Toen vger eed paar jaar de zerken in liet kooi
van de Sint-Pieterskerk te Leiden veflegd werden,
om meer regelmaat te verkrygen, en daarbij de
grafkelders aan het licht kwamen, vertoonden zieh
op den wand van eenige daarvan met eene duur
zame verf geschilderde kleine kruisen, of Wel het
verlengd (Latijiiech) kruis met eene speer en eencn
rietstok, waarop eene spons gestoken w:it, kruiselings
over elkander. Deze aan het lijden van Christus
ontleende symbolen zijn 'van oude dagteckening en
belangrijk. Waarschijnlijk hebben ziob aldaar graven
van geestelijken bevonden. Er was voormaals ge
ducht onder den grond gewroet, zoo niet de roof
zieke hand er had rondgetvoeld. öeen der graf
kelders althans is gebleken ongeschonden te zijn.
En boven den grond is zoo hier nis elders bijna geen
grafzerk meer op hare plaats gebleven. Onlangs rijn
in do genoemde kerk eenige gedeelten van den wand
in den kooromgnng, die hersteld moesten worden,
van de kalk ontdaan. Daar kwamen overal nog over
blijfselen van muurschilderingen te voorschiju. Zoo
werden er nissen of uitholittgen in den want ont
dekt, die gediend hadden tot berging van het
vaatwerk, dat bij de inis aau de kleine altaren
gebezigd werd. Ook daarin was door het penseel een
gebloemd tapijt voorgesteld. De wanden zjju zorg
vuldig met metselsteen hersteld en inet pleister over-
togen, waarmede ieder spoor vau oude kerkmnurschil-
dering is uttgewiseht. C.)
Sedert eenigen tijd houdt te Zutplien een com
missie zich bezig met het onderzoek van de melk.
Het resultaat van dat onderzoek heeft zy aan de
Gezondheidscommissie medegedeeld en door deze is
een rapport ingediend by den Gemeenteraad, waaruit
blijkt, dat 6 melkverkoopers de inelk 0 pCt. watrr
bevatte, boven het normaal gehalte; van anderen 6,
7, 11, 16, 19 eu van één zelfs 80 pOt. De namen
der 12 verkoopers zijn iu den Gemeenteraad voorge
lezen en door de N. Zuipt, Cl. ter kennis van het
publiek gebracht; 80 procent water waarlijk geen
kleinigheid I
Omstreeks half Mei zal te Amsterdam eene leut
worden opgeslagen, waarin De reit om dr wereld in
80 teconden zal kunnen worden verricht door een
ieder die, na behoorlijk zjjn entree te hebben betaald,
plaats wil nemen op olifanten,, kameelen, iu spoor
wegen of stoombooten, oin door een vernuftig me
chaniek langs het gehcele panorama, dat de verschil
lende streken en lauden voorstelt, te worden gedraaid.
Een nicnwerwetsche, reusachtige, eigenaardig ings-
riohte carousscl dut.
Nopens de eerste lading N. Amerikaanseh mager
vee, die, zooals wjj hebben bericht, in Dnilsohland
is aangekomen, kunuen wij thans de volgende nadere
byzomlerhedcu mcdedeelcu: Aangezien bij herhaald
onderzoek het ree bleek gezond te gijn, werd het
ten vervoer verder naar het biuueulaud, publiek ver
kookt (op 16 April jl.). Van ver-en naby waren
koopers opgekomen. Alle ossen brachten veel geld
op; de hoogste prijs was 180 th. de laagste 106 th.
per stuk. Gemiddeld bracht elk stuk vee op 143 th.
21 sgr. of ruim 431 mark. De stieren waren naar
vergelijking goedkooper330 en 200 th. De paarden
braobten op 156 tot 500 th. per stuk. De buffel
was reeds onderhands voor 1650 marie verkookt.
De gansohe lading heeft opgebracht 158,255 mark.
De varkens zyn daarbij' met medegerekend, omdat
die reods onder de hand waren verkocht. De eerste
proeve om mager vee uit Amerika naar Duitsebland
over te brengeu, is alzoo uitstekend gelukt. De
vraag is slechts, of dat vee op de N. Duitsehe
weiden zal willen gedijen, wat tronwenB wel te
denken is.
INGEZONDEN-
- Heeren kri^bestuurders der Itemonstrantsohe Ge-
mocnle worden attent gemaakt op bet ongerief,
dat door de late uitgave van hau predikbeurt-
briefje inzonderheid aan buiten Gouda woueude
belangstellenden wordt veroorzaakt. Mij zyn ver
scheidene gezinnen bekend iu de omliggende ge
meenten, die geregeld van familie of keubisseu
bericht ontvingen omtreut den dieustdoenden pre
dikant, ten einde Zondag desverkiezeude hier ter
kerk te kunnen gaau. Dit is du alleen bij uitzon
dering mogelijk, want niet allyd is men gestemd
jaoht te mnken op iemand die uit dan aard zijner
betrekking ons vroeger dan het briefje kan inlichten.
Vele buiterfmonsohen komen nu uiet. Kerk en armen
lydcn eene schade, welke zeker niet door de opbrengst
der briefjes wordt gedekt.
Ik' heb de handelwijze der kerkbesturen tegen
over elkander reeds nis „kwajongeueachtig" booren
betitelendoch deze qualificatie daargelaten komt
het ook my- voor, dat het kerkbestuur meer ia hot
belang der kas zon bandelen, iihlien het reed# vroeg
b. v. Woensdag of Donderdag het briefje verkrijg
baar stelde en niet met i boekverkoopersspeeulatie
schuilevinkje speddc vjeu het publiek, Hoe uteer
publiciteit, zoh. ik zeggen, hoe meer kans er is op
volle kerken en groote collectes. Iu elk geval gaan
de belangen der gemeenteleden bij de uitgave van
bet briefje voor en eventueele schade zou door een
beroep op den.Hefdadigheidszin der kerkgangers wel
vergoed worden. B.
Mijnheer de Redacteur
Het komt inij onbegrijpelijk voor, dat nu de zaak
der waterleiding goed door iedereen kan beoordeeld
worden, nu er publiciteit aau de voorwaarden en
andere stukken gegeven is, niemand van zijne be-
laugstelling doet blykeu noch door het houden eener
meeting om over die zaak van gedachten te wisse
len, noch. door ingezouden stukken in de Ooudtche
Courant.
Vreemd verschijnsel! Wat een onderscheid bij
andere steden, in geljjke omstandigheden 1.
Het is daarom dat ik de pen opvat om, in af
wachting van hel besluit van den llaad der Gemeente,
eenige gedachten en bsoordeelingcu van andeie per
sonen en over andere plaatsen, aau het publiek
onder de oogen te brengen met den wcuseh, dat
dit de overtuiging zal versterken voor het nood
zakelijke eener verbetering vau het drinkwater ter
dezer stede en het gevoelen te doen doordringen
dathel (iemeenle Heiteer eigenli jk niet moeit weten
wat het al ton doen om het de concenionaritsen ge-
makkelijk te maken en toorrecklen aan te bieden wan
neer dat tonder directe tchade voor de Gemeente kan
geichieden) om zoa'n betnngrjke, moeilijke, maar kongit
nuttige en noodzakelijke onderneming, uiteoering te kun
nen geoen I I
«Water en lueht" (legt bet familieblad van Nov.
1877) «water en licht, welke voor scheikundige
«elementen gehouden worden, zijn heden ten dage
«iu eenigsiius anderen zin nog altyd gewiohtige
«elementen, inzonderheid voor de hygiëne. In welke
«mate reeds vóór 2000 jaren de Romeinen den
«invloed vau het water op de gezoudheid waar-
«deerdeu, zonder de natuurwetenschappelijke kennis
„te hebben die ons tegenwoordig teu dienste staat,
„daarvan getuigeu de prachtig aangelegde water-
„leidingen, 'lie dikwerf vau verre, zuiver, geloud
„water naar de steden braohteu. Wy zjju iu dit
„opzicht bjj de oude Romeinen ver ten achteren.
„Eeuwen lang heeft men zich in onze steden bjj
„gebrekkige afvoering der faeoaliëu, inet ongezond
„wel- en graohtarater vergenoegd eu eerst iu den
„jangaten tjjd, is men door veelvuldige cholera-epi-
„demiën en de zeer groote sterfte iu verband hler-
„mede, te laat opmerkzaam geworden op bet fëit,
„dat het drinkwater daar de grootste schuld van
„draagt.
„Deauiettemin wordt de hoogst gewichtige water-
„aanvoer-quaestie nog met weinig ijver en weinig door
dicht behandeld. Hier is een punt waar de regeering
„werkzaam kan optreden, niet enkel door de sterfte
„te controleereo, maar ook, door de oorzaak van
„overmatige sterfte weg te nemen.
Zonder te herhalen, wat al soo menigmaal in het
publiek èn in den Gemeenteraad is gezegd, welke
invloed allóón zuiver bezoukrn IJsselwater, ten tjjde
toen de cholera alhier heersebte, had, zoo haal ik
hier nog een merkwaardig voorbeeld daarvan aan,
van eene andere stad, hetgeen in de Nienwe Rotteri.
Courant van Januari 187 5 is medegedeeld
Volgens eene
opgave
van Dr. Reuzij atierven aan
ohdlera sedert 1849 te Bombay
1849, 2128 personen
1862, 3170 personen
1850, 2997
1863, 2209
ii
1851, 5485
1864, 4847
ii
1852, 1520
1865, 2887
4|
1858, 1148
u
1866, 332
1864, 3507
O
1867, 111»
18(5, 1645
II
1868, 227
ff
1856, 1846
II
1869, 754
U
1857. 2181
H
1870, 386
H
1868, 115
H
1871, 294
II
1859, 1985
1872, 191
II
1860, 1961
H
1873, 95
II
1881,. 641
II
Januari, Februari en Maart 1874, 4
ff"
„Het sros in 1875 dat voor hst eerst maafrege-
„len werden'geoomen om het water der rivier Vehar
„door middel van ijzeren pijpen door de stad Bom-
bay te leideu en tevens de grondwetten te sluiten.
„In terband met Onze eigen ondervinding van
geen -zichtbare vermindering van cholera-aterifle na
„eene gelijksoortige verbetering vau den Watertoe
voer gelooven wij dat deze gegevens inderdaad zeer
„sterk spreken (Naar de Calcutta Englismun 30
„Deb. 1874.) v er
Hoe men te Leiden er over docht leest men in het
leidtch Dogblad van 11 Octobér 1875 waarvan
het voornaamste hier volgt
„In de belangrijke gemeenteraadszitting van den
SOsten September 11. is met 16 tegen 3 stemmen de
voordrecht von B. en W. aangenomen, strekkende
om hen te machtigen, zw mogelijk met bevoegde
personen of een maatschappij iu ouderhandeling te
treden over het verleeneu van een coucessie tot het
aanleggen eener duinwaterleiding op voorwaarden,
die het Gemeentebestuur ten meesteu nutte der inge
zetenen zal raeenen te zyn. Wat meer is, reeds is
van particuliere zijd* een aanvraag om voorloopige
concessie ingekomen.
Men is echter van meeuiug, dat de begrooting
volgens liet ook in ons blad beschreven nraut-projet
van den gemeente-architect, den heer J. W. Schaap,
uitbreiding behoeft, om tevens reeds onmiddelijk bij
het begio der exploitatie de geheele stad van duin
water te voorzien, en wij moeten volmoudig toe
geven, dat, wil men aan het doel der onderuemiag,
verbetering van den algeinecnen gezondheidstoestand,
beantwoorden, ook een zoo algemeen mogelijke ver
strekking vau duinwater de grondslag dient te zijn
waai van men uitgaat.
Nog oulaiigs, in de meergemelde gemeenteraads
zitting, werd er op gewezen, dat er na Augustus
1874 tot Juli 1875 slechts 109,558 emmers water
kosteloos werden verstrekt tegenover 300,000 emmers
h 1 cent. Indien men nu het verkrygen van het
duiuwater der eveutuëele leiding teu gevolge der
groote afstanden, door het léggen vau s'cchls vier
hoofdhuizen zoo bezwaarlijk maakt, zal men dan
mogen spreken van een onderneming ten algemeeucu
nutte? Meu moet hier ook vooral bot oog houden
op den njjveren mindergegoede, maar daarom niet
geheel onvermogende, die gaarne iets overheeft voor
eeu frissclieu dronk waters, maar wicus middelen te
beperkt ziju om er veel voor uit te geven, nis het
verkrygen van het water hem uiet gemakkelijk wordt
gemaakt.
Reeds ia ons nummer van 23 September 11. gaven
wjj als onze meeuiug te kennen, dat men spoedig
zou moeten o,vergaan tot bet aanleggen van zijbuizen
door alle straten eu grachten. Is het wonder dat
wij, waar zulke sprekende argumenten in onzen Ge
meenteraad worden te b-rde gebracht, ons scharen
aan de zijde van hen, die voor onmiddellijken aanleg
van een volledig buizennet zijn? Bovendien zal deze
uit den aard der zaak betrekkelijk miuder kosten
dan een latere uitbreiding van het buizennet bjj ge
deelten.
Wij hebben hier dus te doen met een voorloopige
concessie-aanvrage op een dergeljjken grondslag. Het
Spreekt echter vanzelf, dit de aanleg volgens dien
ruimeren, maar ook, wel bezien, alleen aan het doel
beantwoordenden maatstaf, ook meerdere kosten zou
eisehen, wellicht 600.000,. wat vooral geen over
dreven cijfer tAl blijkea to- Zyn, wanneer men in
aanmerking neemt dat onze stad ten gevolge xaa de
ruime schaal waarop zjj is gebouwd, geeij^gunstig
terrein oplevert voor den aanleg van een volledig
buizennet. In buitcnlandschè steden, b. v. Berlijn,
ontvangt men op hetzelfde aantal meters lengte eener
hoofdhuis de contributiegelileu van somtijds 40 in
ééu gebouw wonende gezinuen, waar meu in onze
stad met hare afzonderlijke woningen nauwelijks op
2 a 3 water verbruikende huishoudens zou kunnen
rekenen. Die meerdere kosten vau aanleg zuilen
echter moeten worden gevoaden door. nlgeineeuc toe
treding vau consumenten, zoodat aau rentabiliteit der
ouderneming na verloop van eenigeu tjjd juist by het
bezit van een volledig buizennet uiet valt te twjjfelea,
te meer daar de grootcre lengte der gezamenlijke
buizen slechts een uitgaaf voor eenmaal vordert eu
de exploitatie niet 'kostbaarder maakt, doch integen
deel op een later tijdstip een grooter opbrengst ver
zekert. Dez te eer zal men dit toestemmen, wanneer
men iu aanmerking neemt dat heel wnt kleiner steden
in het buitenland, b. v. in Engeland, plaatsen met
15000 inwoners zich in het bezit eener waterleiding
verheugen.
Een eerste vereisehte ter uitvoering van een der
gelijk meer 'uitgebreid plan is natuurlijk het bezit
van een nauwkeurig door een deskundige uitgewerkt
ontwerp van het avaut-pryjet vau B. eu W., met
eu benevens een gedetailleerde begrooting.
Thana, nu tvij reeds weder een kleine schrede
verder zyn; nu het bljjkt, dat er mannen in ons
midden werden gevonden, wien de bloei van de stad
hunner inwoning genoeg ter harte gaat om de hand
aan het werk te slaan thans is 't zeker ook meer
dan tijd dal onze mede-ingezetenen hun stem doen
hooren om te toonen dat zy prijs stellen op bet
bezit «ener goede, vooral eener algemeene waterleiding
en bet bewijs te leveren, dat bet bij de exploitatie
niet aan consumenten zal ontbreken. Da middelen
om van die meeuiug te doen blijken behoeveu in
oyze dagen zeker niet te worden aangewezen. De
meerdere of mindere steun, dien de taak zal onder
vinden vau bet Dagel jksch Bestuur en den Gemeente
raad zoowel als vau de ingezetenen in bet algemeen,
zal moeten uitmaken of Leiden ul dan niet van de
behoefte aan eene goede waterleiding overtuigd is».
Al zeer kort daarop was de conoessie verleend
en wel voor 51) jaren, met 5'/0 rente garantie door
het Gemeente Bestuur 11
Lu nat heeft de Hieuwt Ratterd. Courant uiet
alreeds herhaaldelijk omtrent de zorg voor het aan
wezig zyn van zuiver drinkwater gezegdAldaar
heeft men de bewijzen van den invloed van goed
bezonken cn gefiltreerd Maaswater, in ruimer mate.
Sedert dat de waterleidiug ia werking iz, hekben
de apothekers die de ziekenbussen bedienen, dus zij
die vooral aan miuvermogeuden leveren, de opmer
king gemaakt, dat, sedert de waterleiding er is, ze
niet de helft der reeepten krijgen van vroeger.
Het maximum van bet gebruik van dat Maas
water dat men eerst na tien jaren daoht te berei
ken, heeft inen nu reeds
Onder den tjtel van: Hoe wordt in Nederland
voor de Polkigezoudheid gezorgd'!" achryft de N. R.
Courant van November 1875 omtrent „de zorg voor
zuiver drinkwater" o. a.
„Het iz ook met die zorg gegaan als met de aorg
voor de volksgezondheid in bet algemeen. On»
stad en 's-Graveuhage hebben het voorbeeld van
Amsterdam gerolgd en eeue drinkwaterleiding laten
makente Groningen heeft men bij de behandeling
der gemeentcbegrooting voor 1874 en ook tater het
plan overwogen, om uit Drente of uit de duinen
goed drinkwater aau te voeren te Utn-eht beukt meu
sedert een paar jaren op het slaperige Gemeente
bestuur, in de hoop, in een helder oogenblik doog,
dat college de rente van het kapitaal, benoodigd
voor het aanleggen eener waterleiding, te zien waar
borgen in enkele kleinere gemeenten zyn groote
openbare regenwaterbakken gemaakt by de kerken
of bij andere openbare gebouwenbier en daar
vindt men ook filtreertonnen van Gemeentewege
geplaatst, of wordt door eeae particuliere Vereeni-
ging goed drinkwater tot lagen prys verkooht.
Maar het ia er nog ver van af, dat «llerwege voor
het veraohaffen of verkrijgbaar zijn vau goed drink
water gezorgd is, en het is mede zeer de vraag,
of de wijze, waarop hier eu daar „gezorgd" is, werkelijk
goedkeuring verdient. Te 's-Gravenhage bijv. heeft
men enkele buizen der leiding midden door de riolen
gelegd en, eeue onvergeeflijke fout, heeft meu verzuimd
het inrichten van waterclosets te verbieden, totdat de
verzameling van afvoer der faecale stoffen ook door
dien tragen en roor de volksgezondheid alles behalve
gloeiendeu Gemeenteraad behoorlijk geregeld zal zijn.
Het is dns meer dau tjd,*ook hier eene wettelijke
regeling te hulp te roepen, om de onvtrsehilligen,
onkundigen of onwilligeu te handelen en wel tot goed
bnudelen te dringen. De Rijks-commissie tot Onderzoek
vau drinkwater (zie haar rapport aan den Koning,
1862, biadz. 100 en 411) heeft de wenschelykheid van
wettelijk toezicht op het drinkwater iu Nederlaud
krachtig betoogd en eeu lid van die Commissie heeft
daarby de sohets geleverd van een ontwerp van wet,
waarbij het toezicht over de hoedanigheden van liet
drinkwater der ingezetenen tot eeu onderwerp van
Staatszorg verklaard wordt en waarbij de regelen worden
voorgesteld, waarnaar het afkeuren van slecht water
en het gelasten van maatregelen, tot voorziening zou
kunneu geschieden. De weg 48' dus gebaand en de-
voorbereidende arbeid is volbracht. Maar de Regeeriiig
houdt ook voor dit volksbelang het oo» gestolen
totdat een nieuwe inval van de vreesriyke cholera in
onze alluviale en veeiistrekea opnieuw duizenden inge
zetenen komt wegmaaien! Eene moedwillige ver-
waarloozing derhalve!!
Als de vijand voor de poorten staat, gaan we ijlings
aan 't leggen van riolen, of verkwisten schatten aan
dure ontsmettingsmiddelen. Maar uaqjv is 't gevaar
tydelyk geweken, of de oude zprgelooze icrstokt-
heid komt weer boven, en geen stuiver kan het
lyden voor verbeteringen, die ons voorgoed legen
verdere aauvallen beveiligen zouden. Deze wyze
van doen is oubtsohrijfeljjk d w aas belachelijk
dwaas Zou ze moeten heeten, indien ze uiet zjoveel
lyden en dood kostte. Wij verzekeren ouk: lichamen
tegen spoorwegongelukken,, onze huizen tegen brand,
onze glasruiten tegen projectielendoch ons aller
gezondheid te verxekeren tegen de premie van cede
ietwat verhoogde belasting daarna* mag uiet ge
dacht worden Zéé leven (of sterven) we dan voort
onder de tirnnuie van vuilnis. Zorgvuldig leggen
we het zoo aau, dat onze excrementen zich mengen
iu ons drinkwater; dat zjj den bodem bezoedelen,
waarop we wonen, de lucht verpesten, die we inade
men. We weten Wat ons te doen plaat, honderden
malen, schier tot vervelens toe, hebben ervaring en
wetenschap 't ons voorgezegd allen orgauisohei afval,
vooral ohm eigene taeoale stoffen, hebben wa te
verwydcreu, onschadelijk te maken, althans buiUn
aanraking te atellen met de elementen, die allereerst
tot ons leven onmisbaar zijn. Dit kunnen we doen,
voor eeu weinig geld. Toch doen we 't niet, en
houden ons geld iu den aak en laten jaar op jaar
de akeligste ziekten onder «na rota!woedentt
En hiermede tal ik vooreerst besluip. Mocht
de (yd er zyn, vóór dat onzen Gemeenteraaddie,
hoop ik, deze wenken in rype overweging éal nemen
een besluit neemt, dan stel ik tny voor, zoo de
Redactie dezer Courant, de belsefdbkid wil hebbou,
