Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
1878.
N? 2157.
EEN,
I
Zondag 23 Juni.
EEP.
hen gear,
erfijnten
ezit door
sngewone
kleur te
laid zacht
nurlykste
armen is.
asterdam,
it,F. 250.
1INGEN,
’HOIST),
'rankamt.
Kennisgeving.
Parlementaire Werkzaamheden.
[poeder
je kalk en
ner.
ïrsel,
Hen.
Bij deze Courant behoort een Bijvoegsel.
Iherin-Pre-
MAN.
inspreken
ie betrek-
r de En-
>en toilet-
rsterkend
iding zoo
letter A.
KOK
'a.
keiler op' de
van Santqn
»uwe porce-
ilié, apoth.;
enhoven; te
Noordijk;
:rdam bij F.
ipothek.; te
ihoonhovon
1 60 cent
van Z. 31.
ten,
iiche tand-
1 het taud-
p en voor-
losstaande
aadvkesch
inigt, geeft
:uk, terwijl
rerdwijnen.
idpasta
auden, tot
ïii van kalk
idzeep.
1 het émail
■doeningen
en ie toe-
rwjjs werd door spre-
weder moet gevraagd
ige, dat de regeling
s zoo uiterst gebrek-
it iets van den Staat,
GOUDSCHE COURANT.
De BURGEMEESTER ran Gouda, brengt bij deze
Ier keuiiis van de belanghebbenden, dat door
den Heer Provincialen Inspecteur der Directe Be
lastingen enz. te Rotterdam, op den 19u Juuij
1878 is executoir verklaard:
Het primitief Kohier van de BELASTING OP
HET PERSONEEL (wijk A tot en met I).
Dat voormeld Kohier ter invordering is gesteld
in haudeu van den Heer Ontvanger, dat ieder daarop
voorkomende verpligt is, zijnen aanslag op den bij
de wet bepaalden voet te voldoen, en dat heden
ingaat de termijn van DRIE MAANDEN, binnen
welken de reclames behooreu te wordeu ingediend.
Gouda, den 21 Janij 1878.
De Burgemeester voornoemd, z
VAN BERGEN IJZENDOORN.
dt het ge-
eder flesch,
Anatherin-
is, hetwelk
aar en de
De heer Teding van Berkhout was de laatste
der vijf sprekers, hij betreurde dat hij en zjjn
vrienden steeds verkeerd begrepen worden; zij
toch willen slechts een vrij onderwijs, niets
meer. Wel is dit hun door de grondwet ge
waarborgd, wel wordt niemand belemmerd om
scholen te stichten, maar toch! Die heer
schappij van de staatsschool, dat voldoen aan
het imperatief voorschrift van de grondwet, dat
van overheidswege overal voor voldoend lager
onderwijs moet gezorgd worden, zijn onoverko
melijke bezwaren tegen de vrijheid van on
derwijs, zooals die door die heeren begrepen
wordt.
Dat het «agitator”, door den heerWintgens
den oud-afgevaardigde Kuyper voor de voeten
geworpen, niet onopgemerkt zon bljjven, was
te verwachtende heer Teding diende hem in
den loop zijner rede de reprimande toe.
Moge de heer Wintgens met het oog op den
nationalen tijd die reprimande onbeantwoord
laten, en het voorbeeld volgen van andere sprekers
die reeds bij voorbaat verklaarden, aan het debat
geen deel meer te zullen nemen
In de zitting van Woensdag vervolgde de
heer Teding van Berkhout zjjn rede, en maakte
er de regeering een verwijt van dat de volks
school volgens dit ontwerp ten bate van den
burgerstand zal komen, na#r wiens behoefte de
wet is ingericht blijkens de opvoering der leer
vakken, de hoogere eischen der examens en de
betere vooruitzichten voor de toekomstige on
derwijzers. Alsof het geheele volk juist daar
mede niet zal gebaat zijn
Dat deze spreker ook de godsdienstige oplei
ding zou behandelen, was te verwachtendat
de moderne richting zich niet in zijn goedkeu
ring mag verheugen is bekend dat deze echter
de oorzaak is van den strijd op het gebied van
het onderwijs gaat wel wat ver, men zou waar
lijk denken dat alle andere richtingen in liefde
en vrede samen woonden, en dat door de mo
derne richting de fakkel der tweedracht ont
stoken isvroeger kon de samenvoeging van
Katholieke, Protestantsche en Israëlitische kin
deren nog gaan, zeide spreker, nu is daaraan
niet meer te denken. Spreker is niet tegen de
openbare school, maar de bijzondere moet zich
daarnaast vrijelijk kunnen ontwikkelen. Zoo
wordt de geheele quaestie weder tot een geld-
quaestie teruggebracht, want dwang ondervindt
het bjjzonder onderwijs niet, de hoofdzaak ligt
in de subsidie.
De heeren Reekers, Barge en Brouwers be
speelden vervolgens ieder op hun wijze het kla
vier der volks-conscientie. De school zonder God
of godsdienst gesteund door het geld van den
staat; de godsdienstige school in verdrukking
en bezwijkende voor de staatsschool, treurige
schilderingen jammer dat men zich niet bereid
verklaart om de bijzondere school zoo goed in
te richten als de regeering voorstelt het de
openbare tchool te doen. Een godsdienstige
school vraagt het eene deel der oppositie, een
godsdienstige school wordt ook door het andere
deel gevraagd. Is er krachtiger bewjjs noodig
dat de neutrale staatsschool de eenige afdoende
oplossing der schoolquaestie is?
Dat de heer de Jonge verklaarde, dat hjj vol
strekt niet tevreden was met de wet van 1857
en nog minder met dit ontwerp, waardoor de
minderheid met conscientie-bezwaren droeve
tijden van Ijjden en strjjden zal tegemoet gaan,
was alweder niets nieuws.
Na al die klaagtonnen was de rede van den
laatsten spreker, den heer Bastert waarlijk een
verademing. Deze toch begon met de verkla
ring dat hjj zjjn adbaesie aan dit ontwerp gaf,
ook omdat het de beginselen handhaafde door
en eerst
rerd.
Zoo zjjn dan, dank zjj den minister, door de
voorvarendheid, waarmede door hem het ant
woord op het voorloopig verslag is ingezonden,
de openbare beraadslagingen over het ontwerp
tot herziening van de wet op het lager onder
wijs laatstleden Maandag begonnen, en mag
de hoop gekoesterd worden dat na afloop dier
beraadslagingen, het onderwjjs voor geruimen
tijd van de agenda zal veirtwjjuen. Wei zal
door dit ontwerp niet tegemoet gekomen wor- r
den aan de zoo hoog opgevjjzelde gemoedsbe- leggingen omtrent die stukken geheel verkeerd,
zeuren, die nu J :"L
om den bjjbel als leerboek op de
Scuoui ivo ve inwu, iuuai uivu o... w ™uu.w..ua cu „vuil zou uy leus uvzwereu wat ny nier 10
vooreerst moeten leeren berusten in het onver- j oprechtheid meende. Tot het ontwerp komen-
mijdeljjke, en zich zoo langzamerhand met den de, verdedigde hjj de confessioneele school en
toestand verzoenen, als de agitators tenminste het subsidie-stelsel;gesubsidieerdeconfessioneele
niet voortgaan om zich te verzetten tegen de scholen regel, de neutrale school aanvulling
machten, die door onze grondwet tot de wet- schjjnt de leuze te zijn, hoe dikwjjls reeds be- I
’.—~i.-Jx.-_a J-. .i:x-h overeenkomstig de
plicht, die den clericalen grondwet als uitvoerbaar is. De vier millioen
ander is voorgeschreven? i eindelijk die de nieuwe regeling aan den Staat
zullen kosten, wogen bjj dien spreker zwaar.
Waartoe die weelde bjj het openbaar onder
wjjs? Waarljjk men mag wel van weelde
spreken, als men nagaat hoevele onderwjjzers
zich moeten vergenoegen met traktementen, die
minder zjjn dan het dagloon van een gewoon
arbeider, men mag wel van weelde spreken als
één man dikwjjls met het onderwjjs van 80 en
meer kinderen belast is
Op hetzelfde aanbeeld als de heer van Nispen,
sloeg de heer van Baar, toen hjj zjjn krachtig
protest tegen de verdrukking der minderheid
deed hooren, doch hjj vergat alweder dat de
school, hoe ook verbeterd, niet alles kan geven,
dat de staat niet op het gebied der kerk moet
treden godsdienstloos onderwjjs en godsdienst-
looze opvoeding, bet zjjn al weder groote woorden
zonder zin. Opleiding tot maatschappelijke en
christeljjke deugden is de plicht van den open
baren onderwijzerwordt dit uit het oog verloren,
men noeme feiten; het dogmatisch onderwjjs
behoort de kerk te geven en een christeljjke
opvoeding moet hoofdzakeljjk van het huisgezin
verwacht wordeu.
Achtte de heer Saaymans Vader het noodig
hetzelfde stokpaardje te berijden, geïllustreerd
door de Fransche revolutie en de Parjjscbe
commune, door socialisten en moordaanslagen,
ook door hem werden geene bewijzen geleverd
dat de openbare school ongodsdienstig is, al
huldigen dan ook vele jeugdige onderwjjzers
met hun collega’s van de hoogere burgerschool
het materialisme, geljjkdien spreker uit de reeds
overleden Letteroefeningen gebleken was.
evenmin als hét bekleede» van kerkelijke be
trekkingen door openbare onderwijzers, de rege
ling van hetgodsdienstonc
ker een illusie genoemd. A
wordenwie is de schal
van het godsdienstonderw
kig gebleven is. Men eis<
dat niet hjj, maar de kerk moet regelen. Waar
hebben de geesteljjken tegenkanting ondervon
den, wanneer zjj dit onderwjjs wilden regelen
Zjjn hun gebouwen, leerarea geweigerd Zeker
de tegenwoordige welwillende bepalingen zijn
een illusie en ook de bepalingen van het ontwerp
zullen een illusie bljjven, tenzjj de kerk op
zich neemt wat het werk van de kerk is.
Op den tweeden dag is door vjjf sprekers
het woord gevoerd, drie anti-revolutionairen en
twee katholieken. Was het nogmaals noodig
voor de vertegenwoordiging de geheele geschie
denis der onderwjjsquaestie op te halen zooals
de hear Bichon deed? Waarschjjnljjk zal hy
over dit onderwerp niet meer het woord voe
ren het zou te wenschen zijn dat ook anderen
die niets nieuws kunnen zeggen, althans bjj
dit onderwerp van het woord afzagenhet ge
tal sprekers toch doet een langdurige beraad
slaging verwachten. Uitvoerig sprak de heer
van Nispen van Sevenaer, gepiqueerd door de
wjjze waarop zjjn nota door den minister be
antwoord, of zooals hjj meende niet beantwoord
was. Syllabus en encycliek, het mandement
der bisschoppen alles even 'onschuldig, waren
door den minister nooit begrepen, en alle uit
geconcentreerd zjjn in den eisch Reeds meermalen was door spreker na de uit-
openbare vaardiging der syllabus de grondwet bezworen,
school toe te laten, maar men zal na de aanneming j en nooit zou hjj iets bezweren wat hjj niet in
pnoeonwil mAolon Innwnn VxAWl'iaian 1FI OtlVOl*— Isnvz) mnonzlo H'zxd- lazxA as—
mijdeljjke, en zich zoo langzamerhand met den I de, verdedigde hjj de confessioneele school
1
niet voortgaan om zich te verzetten I
machten, uie door onze grondwet toi> ue wet- scnijnt ue leuze te zijn, noe
gering geroepen zjjn. Eerbied voor de overheid i toogd is, dat dit evenmin
is immers ook een -J1 -L-u-:-
even goed als ieder ander is voorgeschreven?
Twee sprekers voerden den eersten dag het
woord, de heer Wintgens, de onvermoeide
spreker en de heer Schimmelpenninck van der
Oije. Voor velen zal zeker de uitvoerige rede
van den eersten spreker een teleurstelling zjjn
geweest. Die verwacht hebben uit zjjn mond
een krachtige verdediging der openbare school
te vernemen, overeenkomstig vroegere verkla
ringen van dien spreker, moesten zich verge
noegen met een speech tegen de pers om haar
eerlijkheid en tegen de vertegenwoordiging om
haar beginselvastheid aan te bevelen. Zjj kon
den hooren over keizersmoord en prostitutie,
over het werkliedencongres en de Unie van
Utrecht, doch over het onderwjjs slechts weinig
en over de beginselen van het ontwerp weinig
of niets. Alleen de geldquaestie boezemde
spreker ernstige bezorgdheid in, alsof men niet
overtuigd is, dat een goede regeling van het
onderwys geld zal moeten kosten, vooral als
leerplicht, zooals spreker wilde, in een onder
wijswet behoort opgenomen te worden. Omtrent
de slechte regeling van het onderwjjs in den
godsdienst zal spreker waarschjjnljjk door den
minister naar Synode en Episcopaat verwezen
worden.
De tweede spreker, een der onderteekenaars
van de nota, vroeg thans slechts de mogelijk
heid voor het bjjzonder onderwjjs om met het
openbare te kunnen co curreeren. Art. 194
der grondwet was een beletsel om meer te vragen.
Op twee punten werd door hem bjjzonder de
aandacht gevestigdhet behouden der Christe
lijke deugden pnst niet in het kader dezer wet,
j
