Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
)-l
I
I
ri
H
1878.
Np 2166.
BUITENLAND.
■I
Zondag 14 Juli.
Buitenlandscli Overzicht.
F
Kennisgeving.
Parlementaire Werkzaamheden.
Btf deze Courant behoort een Bijvoegsel.
II
ft
f
r
Pr
j
1'
I'
ft
i t s
•‘1
de ontwikkeling
iet amendement ver
GOUDSCHE COURANT.
1
'ii
Het Congres gaat op een eind loopenaan alle
De
d
H I
I
Zoo was men gevorderd tot art. 43 en daar
mede komt een der belangrijkste wijzigingen
van het ontwerp aan de orde.
De traktementen zijn verhoogd, het getal
onderwijzers zal aanmerkeljjk vermeerderd
moeten worden, vele gemeenten kunnen die
nitgaven niet doen, hoe zal in die vermeerderde
uitgaven voorzien worden? Zullen alleen de
behoeftige gemeenten evenals nu geholpen
worden of zal van rjjkswege voor een gedeelte
in de kosten van onderwijs voorzien worden?
Zal de schatkist geheel of gedeeltelijk de trak
tementen der onderwijzers betalen ot zal 30,
40 of 60 pCt. van alle kosten van het onder
wijs door het rijk aan de gemeenten vergoed
worden. Op deze en meer andere vragen heeft
de vertegenwoordiging in de laatste zittingen
dezer week het antwoord gegeven. L.
aim RusUud.
Ardahan vtrwyderd,
zoodat uit den afstand van deze stad, waarin Engeland
eiudeljjk toch moet toestemmen, blijkt dat Rusland
hier een belangrijke uitbreiding van grondgeUed heeft
verkregen. Intusscheu zal het gebied der Lazen groo-
tendeels aan Turkije blijven. De o-gauisatie van
West-Rumelië wordt onbeslist gelaten, minder omdat
men den Sultan ten minste ergens de vrije hand
kwaad in ons land ten allen tjjde veroorzaakt laten wil, dau wel omdat Bismarck zich begint te
vervelen en naar Kissingen virl.mgt. Woensdrg b
reeds een aanvang gemaakt met het VJorlizen der
artikelen, en nu zal heden de ondertcekening wtl
volgen.
Volgens een telegram aan de Timet is het von
Bismarck ook gelukt, het Congres een laatste netelig
vraagstuk te doen ontzeilen. De vraag rees, hoe het
Congres handelen zou om aan zijne besluiten kracht te
geven. Op voorstel van prins Bismarck is besloten,
dat iedere mogendheid voor zichzelve zal handelen
en aan zijne veriegenwoordigers in Turkije zal op
dragen voor de uitvoering der artikelen, zijn land
betreffende, te waken. Zoo wordt eene geneeuschap
pe lijke handeling vermeden, die wegms het vitschil
ran belangen nog al bezwaren zou oplereren.
De Duitsche Keizer heeft het plau nog niet opge-
gereu om de leden van hel congres te bezoeken. Tot
dat einde heeft hij op 9 dezer een proef g<nonen in
hoeverre hij zich hersteld mag beschouwen. Hij is
namelijk een verdieping hooger geklommen in het
paleis en heeft daar voor het eerst de trappen der
waarts bestegen, want daar worden de groote ver
trekken gevonden van recepties 'ten hove. De proef -
schijnt goed geslaagd te zijn naar de mededeeling van
de Bank- end Hand. Zeitang. Het laat zich derhalve
verwachten, dat de leden van het Congres op Zater
dag e. k„ onmiddelljjk vóór het gala-diner in het
paleis, door den Keizer zullen worden ontvangen.
Ook meldt de Bank and Hand. Zeitung, dat de
Keizer eerstdaags naar een zijner buitenverblijven zal
vertrekken. Zijn gezondheidstoestand is derwyze ver
beterd, dat de geneeskundigen, die hem behandelen,
daartegen geen bezwaar hebben.
De Fransche begrootingscommissie is van plan
tien millioen op de gezamenlijke begrooting te be
zuinigen. Vijf millioen daarvan ongeveer komen op
rekening van de begroeting van Marine; eeu bepaald
besluit zal eerst worden genomen, na tie bptrokkeu
Ministers te hebben geboord. Men zegt dat de Paus
in een nieuwen herderlijken blief nader do bevoegd
heid der aalmoezeniers op de Fransche. vloot zal
bepalen.
Het Italiaansohe Minister heeft een pverwiwting
behaald. De Kamer heeft met groote meerderheid
heidenen een dwaasheid, den joden een ergernis
was. Hij was tegen het geheele artikelof
godsdienstlooze of secteschool: voor spreker
was geen derde mogelijk.
Of de formule beteekent niets, zeide de heer
Heijdenrjjck, waarom wordt die dan niet ge
schrapt? Of zij heeft beteekenis, waar blijft dan
de liberaliteit der heeren liberalen?
Wat is dan toch we! het doel van het amen
dement, vroeg de heer Borgesius, en dit was
naar zjjn meening, om de openbare school door
weglating der bewuste formale minder bruik
baar te maken voor een deel der Christelijke
bevolking.
Mocht de heer Godefroi bij deze discussie
zwjjgen? Moet hjj nu, zoo vroeg hjj, als Is
raëliet zyn houding van 1857 opgeven en me
dewerken tot wegneming der formule: Christe
lijke deugden? Volstrekt niet. Een een-en-
twintigjarige ondervinding heeft hem geleerd
dat door die formule geen kwaad is gesticht.
Men heeft losse beschuldigingen geuit, maar men
beeft vergeten die beschuldigingen en klachten
door bewjjzen te staven. En wat zal het ge
volg zjjn der weglating? Dan zal van anti-re-
volntionaire, zoowel als van katholieke zjjde der zijden zijn nu de Turksche grenzen vastgesteld,
domme menigte (die volgens den heer van der bepaling, hoeveel van Klein-Azië aan Rusland zou
Hoeven alleen verstand heeft om haar leiders komen, zcbjjnt nog met «enige moeielgkhi id verbonden
te kiezen) kenbaar gemaakt worden, boe gods- 1 geweest, daar Eugelaud zich tot bet laatste
dienstloos, hoe ongodsdienstig, hoe verwerpelijk 'P® verzette legen bet afsi.iau vau Olti aan KusLua.
die openbare school is, dan zal het heetan: nu i Olu. 'a“ Kar’ ,A"lal,a"
vertoont zij zich in al haar naaktheidUit han- i
den der anti-revolationahen bedankt hjj als Is-
raëliet voor het geschenk.
In de zitting van Dinsdag verdedigde de mi
nister uitvoerig het artikel tegen den aanval
der clericale oppositiehij toonde aan hoeveel
kwaad in ons lanc
it doordien men het dogma dikwijls boven de
moraal gesteld beeft.
Bovendien kan het godsdienstig onderwjjs op
de school door godsdienst-leeraars verstrekt
worden, zoodat de opleiding tot deugd op de
school moet en kan rusten op de algemeene
grondslagen der moraal en der Christelijke
ethiek. En daartoe kan men opleiden zonder
zoogenaamd godsdienstig onderwijs.
In den geheelen strjjd tegen dat artikel kon
de minister, even als de heer Godefroi, niets
anders zien dan een poging om de bezwaren
tegen deze wet te vermeerderen, om op de prik
kelbare gemoederen invloed te doen oefenen door
heerschzuchtige en zelfzuchtige leiders.
Na de rede des ministers volgden natuurlijk
nog replieken, al werd dan ook niets nieuws
gezegd. De heer Saaymans Vader was niet
overtuigd, hjj scLtidt zich ook van zijn vrienden
af; maar genoeg, het amendement om het woord
christelijk te doen vervallen, werd met 53 tegen 28
stemmen verworpen en het artikel goedgekeurd.
En alsof nu de kamer den verloren tijd
wenschte in te halen, werden met gepasten
spoed eenige artikelen goedgekeurd, na ver
werping van een paar am ndementen.
Zoo zal de minister uitspraak blyven doen,
wanneer klachten inkomen, omtrent boeken op
de openbare school in gebruik het drijven van
handel of het doen van nering blijft den onder
wijzer en zjjn huisgenooten verboden vrijstelling
van dat verbod kan door Ged. Staten verleend
worden, den districtsschoolopziener gehoord.
De vjjf-eu-zestig-jarige leeftijd geeft recht op
pensioen en wel tot een bedrag van zooveel
maal een zestigste deel der jaarwedde met
inbegrip der vrije woning als het getal dienst
jaren bedraagd.
Bij opheffing der school, ontvangt het hoofd
der school, gedurende vjjf juren de helft van
zijn traktement als wachtgeld.
De BURGEMEESTER van Gouda, brengt bij
deze ter kennis van de belanghebbenden, dat door
den Heer Provincialen Inspecteur der Directe Be
lastingen enz. te Rotterdam, op den 9u July 1878
is executoir verklaard:
Het Kohier van het patentregt No. 2 over het
dienstjaar 1878/79.
Dat voormeld Kohier ter invordering is gesteld
in banden van den Heer Ontvanger, dat ieder daarop
voorkomende verpligt is zynen aanslag op den bij
de wet bepaalden voet te voldoen, en dat heden
ingaat de termyn van DRIE MAANDEN, biuuen
welken de reclames behooreu Ie worden ingediend.
Gouda, den 12n July 1878.
De Burgemeester voornoemd,
VAN BERGEN IJZENDOORN.
«Het schoolonderwijs wordt onder het aan-
leeren van gepaste en nuttige kundigheden
dienstbaar gemaakt aan de ontwikkeling van
de verstandelijke vermogens der kinderen en
aan hunne opleiding tot alle Christelijke en
Maatschappelijke deugden
Zoo luidde het ongeveer in de wet van 1806,
zoo was art. 23 der wet van 1857, zoo luidt
art. 33 in het ontwerp van den minister.
Christelijke en Maatschappelijke deugden
Hoeveel woorden zjjn bij de vaststelling der
wet van 1857, over die formule gewisseld, hoe
veel geschrjjf hebben zij na de vaststelling uit
gelokt, en in weerwil van alle dogmatische be
spiegelingen bjj de algemeeue beraadslagingen,
heeft de heer de Jonge zorg gedragen dat zij
ook thans niet alleen stof tot discussie, maar
ook tot tal van hatelijke opmerkingen hebben
gegevenzijns inziens toch is dat artikel het
brandpunt van het geheele ontwerp, behandelen
de andere artikelen de middelen, hier wordt
het doel van het ontwerp geschetst, en omdat
hjj nu een voorstander van waarheid en niet
van fictie is, omdat fictie logen en dus zonde
is, stelt hij voor het woord Christelijke te doen
vervallen.
Het is toch overbodig; maatschappelijke deug
den is voldoende voor een school, waaruit de
Christus geweerd wordt, waar ook de Israëliet
zonder ergernis zjjn kinderen kan heenzenden.
Uitvoerig wordt de geschiedenis van dit ar
tikel door den voorsteller aan zjjn medeleden
verhaaldtal van personen worden geciteerd,
zelfs de Heidelbergsche Cathechismus wordt den
minister voorgehouden, en het ongeloof der te
genwoordige onderwjjzers, enkele mnniieu der
oude garde uitgezonderd, wordt niet vergeten,
zonder dat spreker echter zjjn beschuldigingen
door eenig bewjjs staaft.
Eenstemmigheid heerscht echter blijkbaar om
trent deze zaak bjj het hoopke niet, want de
heer Saaymans Vader verklaarde zich tegen
het amendement, hjj wil opleiding tot Christe
lijke deugden ook op de openbare school, en
acht dat bljjkbaar niet zoo onmogeljjk als zjjn
geestverwant.
Meerder steun vond de voorsteller bjj den
heer Mackay, die den minister snder het oog
bracht dat zjjn definitie van Christelijke deugd
geheel verkeerd was. Nog meerder steun werd
van katholieke zjjde aan ht
leend. En de heeren Barge en Hejjdenrjjck on
dersteunden zoo krachtig mogeljjk.
Voor den eerste was de godsdienst boven
geloofsverdeeldheid van Thorbecke, een Christen
dom, waarvan de apostelen zeiden dat het den
