BINNENLAND.
GOUDA, 7 October 1879.
De Gemeenteraad van Bodegraven heeft 200 be
schikbaar gesteld voor de feestelijkheden ter gelegen
heid van deu intocht van den nieuwen burgemeester,
den lieer Steenstra Toussaint.
Uit Oudewater schrijft men ons:
Eindelijk, na ongeveer 6 jaren wachtens, heeft de
K^rkeraad der Ntd. Hervormde gemeente alhier het
genoegen de beide predikautspluatseu gelijktijdig
vervuld te zien. Ds. Margadaut vau Appeltern, Zon-
„dag voormiddag bevestigd door Ds. de Kruijf, een
vroegereu leeraar dezer gemeente, deed 's namiddags
ziju intrede, bij welke gelegenheid evenals des voor-
middags, eene groote schare was opgekomen. Onge
twijfeld zal het voor een groot deel aan de goede
zorgeu der Kerkvoogdij, ten opziohte der nu geheel
vernieuwde pastoriën, zijn toe te schrijven, dat het
bcroepiugswerk in den laatstcn tijd van succes
mocht zijn.
De Hooge Raad heeft bij arrest van gisteren den
proo.-gen. bij het gerechtshof te 's-Graveuhage niet
ontvankelijk verklaard in zijne voorziening tegen het
arrest, waarby A. d. V. c. 9. te Lekkerkerk zijn vrijge
sproken van het hun ten laste gelegde verzet tegen
de uitgraving van het kerkhof, voor den bouw van
een post-en telegraafkantoor aldaar.
Het vervoer langs de spoorweg LeidenWoerden
heeft gedureude de maand September 1879 opgebracht
aan reizigers 7586, aan goederen ƒ2129; tezamen
ƒ9715. Sedert 1 Mei 1879 was de opbrengst van
reizigers en goederen 48846.
In de afgeloopene week had te Boskoop de procf-
maliug plaats van het stoomgemaal voor deu Ver-
cenigden Polder. De polder was spoedig van het
overtollige water bevrijd de machine werkte uitne
mend en met een zeer zuinig kolenverbruik. De werk-
fu'gen zyn ontworpen door den heer J. Paul, ar
chitect te Zevenhuizen, en vervaardigd in de fabriek
der hh. Cosiju en Co. te Gouda.
De commissie belast met het ondeizoek vau de
geloofsbrieven van den heer mr. M. W. du Tour van
Bellinchnve heeft bij een uitvoerig gemotiveerd rapport
aan de kamer voorgesteld dien heer niet als lid toe
te lateu. Zij acht, na raadpleging der wet en lettende
op de aan het licht gekomen feiten, de in deze zaak
overgelegde kiezerslijst van de gemeente Harmeien
geen kiezerslijst iii den zin der wet. Daarbij zijn
verscheiden misslagen begaan, die voor geen herstel
vatbaar waren. Bovendien hebben burg. en weth. van
die lyst in April openbare keunisgeviiig gedaan niet
als vau een lijst voor de tweede kamer en de pro
vinciale staten gezamenlijk, waarvoor zij schijnt te
zijn opgemaakt, inaar als van eene lijst voor de pro
vinciale staten. De verschillende fouten hebben de
commissie belet de aanwezige lijst als eene kiezers
lijst voor de tweede kamer in den zin der wet aan
te nemen.
Staten-Generaal. Tweede Kamer. Zitting
vau 6 Oct. 1879.
In deïe zitting heeft de heer Keuchenius, na te zijn
beëedigd, zitting genomeu.
De heer vau Kerkwijk heeft voorgesteld een wij
ziging van art. 59 der gemeentewet en wel om bur
gemeesters op eene aanbeveling van drie personen van
wege den gemeenteraad door den koning te doen
benoemen en de zesjarige herbenoeming te doen ver
vallen.
Heden zou de discussie plaats hebben over de ge
loofsbrieven van den heer du Tour vau BHIinchave.
de Britsche en de Nederlaudsche regëering omtrent
het klauwzeer en de tongblaar. Het kwam hem
voor,\dat men in Nederland veel meer vrees voor
de longziekte {pneumonia) dan wel voor klauwzeer
en tongblaar koestert; dat men de laatste ziekten te
gering schat en dat de bestrijding daarvan niet
van dezelfde energie getuigt, als waarmee tegen
verspreiding van de longziekte gewaakt wordt. I11
Engeluad worden tongblaar en klauwzeer veel ern
stiger dau in Holland opgenomen, en met leede oogen
wordt opgemerkt, dat Nederland het kwaad niet even
gewichtig opneemt."
De hoofdinspecteur herhaalde ten slotte nog eens
//Dring er bij uw landgenooten op aan, dat dezelfde
kracht en energie, waarmsde tegen longziekte gestreden
wordt, ook iu niet mindere mate gebezigd worde,
waar het klauwzeer en tongblaar betreft."
Als eene zeldzaamheid wordt gemeld, dat in Brakel
Zondag nog rijpe abrikozen zijn geplukt, terwijl men
eeuige nog aau den boom moest laten hangen, omdat
ze nog niet goed rijp waren.
De Miuister van Finantien heeft, bij gelegenheid
der verdediging van een zinsnede der Troonrede ge
wezen o. a. op de sedert 1848 toegenomen opbrengst
der belastingen.
De Volkucriend maakt daarop de volgende kant-
tcekening:
z/Zoiider nu te willen onderzoeken in hoever ook
de Indische baten op den stoffelijke» vooruitgang van
de NedeVlandschc huishouding gedurende de laatste
25 a 30 jaren van invloed wuren, meeneu wy hier
toch te moeten stilstaan bij het aandeel van het ge
destilleerd in de opbrengst van Rijksbelastingen.
z/Laat oas de twaalf laatste jaren nemen b.v. van
de opbrengst vim het gedestilleerd.
1867 ƒ13,265,808, 1874 17.903,373,
1868 - 13,355,692, 1875 - 18,707,338,
1869 - 14,029,692, 1876 - 20,049,980.
1870 - 14,453,606, 1877 - 21,111,553,
1871 - 14,927,220. 1S78 - 22,031,791,
1872 - 16,197,954, 1879 - 14,165,922, (1)
1873 - 17,107.363,
//Deze vermeerdering van c. 10 millioeu gulden
aau bi lasting, alleen op het gedestilleerd, getuigt 0. i.
niet van vooruitgaug in rijkdom en welvaart. Nog-
thaus heeft zij bepaaldelijk tot afschaffing van andere
belastingen bijgedragen en schijut ons derhalve de
vraag geoorloofd, of de bewering mag opgaan dat
dit een en ander aan het vrijhandelstelsel zou zijn te
danken
(1) Acbt maanden.
-nv
De Commissie, onder den vorigen Minister van
binuenlandsche zaken benoemd, om de Regeering
voor te lichten omtrent de uitvoering van art. 4 der
nieuwe wet op het lager onderwijs, heeft, na eene
vry lange rustpoos, Vrijdag en Zaterdag te 's-Hage
weder eene vergadering gehouden.
Ten gevolge eener veranderde schikking is de ope
ning der Passage te Rotterdam, die aanstaanden
Zaterdag zou plaats hebben, uitgesteld tot Woensdag
15 dezer.
De Engelsche correspondent van het N. v. d. Dag
bracht een bezoek aau den hoofdinspecteur van het
Engelsch veeartsenij-departemeut en deelt van het
gesprek het volgende mede, dat op onze vee-uitvoer
betrekking heeft: «Hij bracht hulde aan de krachtige
maatregelen, die de Nederlandsche regeering genomen
had om de longziekte tegen te gaan. Hij was ge
neigd om zelfs te erkennen, dat de regeering als
een voorbeeld kon gesteld worden, maar en hij
wenschte dat uitdrukkelijk in het licht te stellen
er bestaat een groot verschil van opvatting tusscheu
Eene zekere vrouw Mallet te Parijs werd eene
maand geleden gebeten door een dolle kat. De beet
werd uitgebrand met een gloeiend ijzer en de wond
geuas spoedig. Men dacht, dat de beet geen ver
dere gevolgen zou hebben, toen vrouw Mallet, vóór
een paar dagen met eene buurvrouw pratende, plot
seling eene verschrikkelijke vlaag kreeg. De buur
vrouw outstelde en riep om hulp, maar vróuw Mallet
wierp zich op haar en wilde haar bijten. Eene
wilde worsteling ontstond tusscheu de twee vrouwen.
De toegeschoteu bureu zagen het aan, doch geen
hunner durfde tusschen beide te komen. Gelukkig
kwamen twee politie-dienaren. Een greep een deken
en wierp die zoo behendig over vrouw Mallet, dat
het mogelijk werd haar te binden eu haar naar een
ziekenhuis te brengeu. Toen zij deu drempel van
het gasthuis overschreden had, stierf zij.
Te Utah iu Noord-Amerika heeft een koorddanser
in Davolgiug van Blondin, met een knaap op den
rug over een koord gewandeld, dat op eene hoogte
van 50 voet tusschen de huizen was gespannen. Hij
vielde knaap stortte te pletter op den grond
hij zelf greep zich nog aan het koord en werd be
houden. Hij is gearresteerd.
Het publiek heeft dus weder alles genoten wat
het verlangen kon. Maar er ontstaat nu eene andere
kwestie. Als de koorddanser gestruft wordt, omdat
hij oorzaak is van den dood van den knaap, dan
zouden er misschieli termen zijn zulke toeren, al
loopeu zij goed af, ook te straffen als //pogingen"
tot eene strafbare daad. (Arnh. Ct.)
Punch bevat een reeks van vragen en antwoorden
betreffende de veelbesproken quaestiewat er met
den ex-koning der Zulu's moet aangevangen worden.
Vragen: Zal hij opgesloten worden in den
Tower? Zal hij verbannen worden naar Cyprus? Zal
bem een kooi worden toegewezen in de //Zulu-logical
Gardens Zal hij (als bij de triomftochten der
oude Romeinen) als gevangene figureeren in den stoet
op den aanstaanden Lordmayorsdag, om vervolgens
in de Guildhall het vuur te moeten doorstaan van
Lord Beaconsfields rhetorica? Zal hij op zijn eere
woord worden vrijgelaten, onder beding dat hij le
zingen kome houden in de St Jamens-Hall? Of zal
hij als de nieuwste Afrikaansche noviteit worden
ter tafel gebracht in de eerstvolgende^ algemeene
vergadering vau het koninklijk geogrufU^be genoot
schap f
Antwoorden: Hij zal gephotografeerd worden
in ulleriei formaat, mager en vet, de eene gelijkenis
volslagen ongelyk aan de anderen. Hij zal als
trademark dienst doen bij het debiet van een nieuwe
Zuid-Afrikaansche mosterdsaus. Hij zal de hoofdfi
guur uitmaken op tal van hoogst fantastische prenten
in de illustraties. Zijn levensbeschrijving zal als
stopsel welkom zijn aan het eerstvolgend nommer
van verscheidene week- en maandbladen. Hij zal in
effigie prijken in Het wassenbeelden kabinet van
madame Tussaud. Scharen zal hij daarheen lokken
tot men genoeg vau hein hebben zal, eu hij in
den smeltpot geraakt om plaats te maken voor een
latere celebriteit. En daarna zal hy vergeten
worden, gelijk alles wat eenmaal hier beneden groot
was en viel.
Te Grootebroek begaven zich eergister twee mannen
in een schuitje om op waterwild te schieten. Op
de tochtsloot gekomen, zag men een eend 1 oor den
boeg. Een der beide personen, die in het voorste
gedeelte van het schuitje stond, bukte en zyn ka
meraad schoot, doch bet schot miste. Eerstbedoelde
zwom daarop naar de de andere zijde over en stond,
juist toen de jager ziju tweede schot wilde lossen,
weder op, met het noodlottig gevolg dat hy het
schot in het hoofd kreeg en in het wuter viel.
Zijn makker baalde hem er oogeublikkelijk wéér uit
en bracht hem naar Grootebroek, maar naar het
oordeel der geneesheereu zal de gekwetste aan de
gevolgen wel sterven.
Hoe de stemming iu de Transvaal is, blijkt het
best uit een brief door de Commissie van het Volks
comité aan hun medeburgers gericht en iu de Zuid-
Afrikaansche bladen opgenomen. De Commissie meldt
daarin dat zij heeft kennis genomen van een groot
auutnl klachten van alle zijden bij haar ingekomen,
welke klachten vertellen vau beleedigiiigeii, plunde
ringen en zelfs vau gewelddadigheden aau de men-
schen en hun eigeudoin aangedaan.
Verschilleude van die klachten worden dan nader
aangeduid eu dun zegt de Commissie:
z/Meu vraagt ons, of dat nu die goede, rustige,
veilige regeering is, die al deze dingen laat geschie
den
«De Commissie wil die vrageu uiet alle beautwoor-
deuzij weet alleen, dat in de tijdeu der Republiek
ieder kiud zelfs vrij en veilig was."
z/En nu. Zij meent het aan alle baar medeburgers
te moeten zeggen: houdt u kalm, bewaart uw geduld,
verdraagt 1"
z/Lijdt nog maar een tijd onrecht! zoo kan het niet
langer duren."
z/Wij wachten op antwoord uit Engeland. Als het
komt, boe het zij, dau zullen wij met het volk raad
plegen, want de wil van het volk zal ons moeten
zeggen, hoe aan dezen oudraaglijken toestand een
einde te maken."
De brief is namens de Commissie onderteekend door
M. W. Pretorius eu W. Eduard Bok.
In den nacht van Woensdag op Donderdag is op eene
brutale wijze ingebroken in bet kantoor van den rijks
ontvanger te Zuidhorn, wonende even buiten het dorp.
De dief heeft alle sloten van een dubbelen lessenaar
eu laden verbroken, alle papieren door elkander gehaald
twee revolvers en een klokje weggenomen, maar heeft
zijn doel uiet bereikt. De ontvanger, die deu volgenden
morgen naar Groningen moest om te storten, had
eene zeer aanzienlijke som geborgen in zijne slaap
kamer. Die kamer heeft deu ingang in het kautoor
en de dief heeft dadelijk de deur, die open stond,
dicht gemaakt en van binnen gegrendeld.
De maand September was de elfde maand, die te
weinig warmte gaf; gemiddeld kwam men in deze
maand 0.43 gr Celsius tekort. De dagen van den 3n
tot en met den 7n, de 12e, 13e, He en van den 16n tot
den 20sten waren te warm, hoewel bij de opgenoemde
dagen nog vier dagen voorkwamen, die slechts een hui
ven graad of nog minder te hoog waren. De warmste
dag was de 7de, toen men ook den hoogsten stand
23.7 waarnam. Den koudsten dag had meu op den
25sten, hoewel op den 27stén de laagste stand 5.8
werd waargenomen. De gemiddelde thermometerstand
was 14.72 gr. De warmste herfstmaand, 17.91 gr.
had men in 1865 de koudste, 12.68, in 187J.
1855 daalde de thermometer zelfs 0.8 gr. beneden
het vriespunt.
De barometer gaf gemiddeld 0.23 mM. te veel
luchtdrukking aan. De vier eerste dagen was de
barometer te hoog; op den lsten had men een berg
top, die ruim 13 mM. boven den normalen stand was,
de barometer wees toen des avonds 11 u. 774.1;
den 9n had men een dal, dat8 mM. te weinig
luchtdrukking aangaf, den 14u een van 7 en den
24sten van ruim 12 mM. De hoogste gemiddelde stand
der maan was in 1865 nog 6.7 mM. hooger, de laagste
5.2 mM. lager in 76 alzoo kan de gemiddelde der 1
maand omstreeks 12 mM. uit elkander loopeu.
De dampdrukkiug en betrekkelijke vochtigheid kwa
men met de gemiddelde vrij wel overeen; de hoe
veelheid regen was minder, ruim 16 mM., dan men
had kunnen verwachten. De hoeveelheid 42.9 mM., viel
op dertien dagen, waarbij zes dagen wuren, die minder
dan 0.6 mM. gaven. De grootste deze maaud afgetapt,
143.3 mill., was ia 1876 de kleinste 8.6 mM., in 65. De
verdamping van water, 67.3 mM. was minder dau ge
woonlijk. Den Sisten was het stormachtig uit het Z. V/.
met enkele stooieu vau 47 kilogr, drukking en den 6u
had men des avonds 9 u. weerlicht. VD.)
In het officieel verslag omtrent den gezondheids
toestand te Stockholm wordt geconstateerd, dat het
aantal lijders aau delirium trement en- chronische
dronkenschap aldaar sedert 1875 voortdurend afneemt.
Iu dat jaar bedroeg het 578, in 1876 verminderde
het tot op 440, het daaropvolgende jaar tot op 404,
waarna het in 1878 tot op 263 is gedaald. In het
verslag wordt dit beschouwd als gedeeltelijk een ge
volg van hetzoogennarade Gothenburger stelsel, hetwelk
sinds een paar jaren te Stockholm is ingevoerd. Vol
gens dat stelsel is de verkoop van sterken drank aau
de particuliere concurrentie onttrokken eu opgedragen
aan eene maatschappij, die hare batige saldo's iu
de stadskas moet storten. Daardoor is het aantal
herbergen eu andere dergelijke huizen aanmerkelijk
verminderd en zijn de lokalen veel beter ingericht,
terwijl er 's avonds streng de hhud wordt gehouden
aan een behoorlijken tijd van sluiting.
Naar het HandeUblad verneemt, is door de eigenaars
van de Beiersch bierbrouwerij de Amtelte Amsterdam,
de hh. de Pesters Kooij en Co., den loffehjken maat
regel genomeu, om de nieuwjaars- eu kermisfooieu
af te schaffen, maar daarentegen aan de werklieden
een zeker aandeel in de winst te geven, in verhouding
tot hunne Iconen. Ditmaal 6 pet. van het loon bij
wijze van proefneming. Het voornemen is, den maat
regel ook in volgende jaren toe te passen, wanneer
blijkt, dat die de verwachte goede gevolgen heeft.
De Commissie van spoorweg-a-nbtennren, benoemd
tot het beramen van maatregelen om het 50-jarig
spoorwegjubileuni feestelijk te vieren, roept ttjgen
Woensdag 8 October des avonds ten 8 «re alle spoor
weg-ambtenaren op tot bijwouiug eener vergadering
iu het Hotel la Slation te Utrecht, ter behandeling
van het door baur ontworpen programma.
Het schijut dat in ieder geval eene feestviering zal
plaats hebben.
De ziekte-oorzaak van koorts. De hoogleeraren
Toinmasi, professor in de pathologische anatomie te
Rome, en Klebs te Praag hebben na nauwkeurige
onderzoekingen en nasporingen het gift ontdekt, het
welk oorzaak is van moeras- en intermitteerendc
koortsen. In de afgeloopen leute brachten deze
geleerden geruimen tijd iu den Agro romano, de
beruchte bakermat der Roiueiusche inoeraskoortseu,
door eu onderwierpen de lucht, den bodein eu de
stilstaande watereu in deze ongezonde streek aan een
minu'ieus onderzoek. Het resultaat was, dat zij
zoowel in de lucht als in den bodem een micros
copisch 'schimmelplantje ontdekten, uit eeu aantal
bewegelijke, glimmende Sporeu van lang ovalen
vorm bestaande, met een diameter vau 0.9 inicro-
millimeter. De b< ide geleerden hebben dit schimmel
plantje op verschillende wijzen kunstmatig gekweekt
en de daardoor verkregen vloeistof gefiltreerd en
gewasschen eu zoowel het bezinksel als de vaste micros
copische deeltjes, door hen uit den bovensten
aardlaag afgezonderd, ouder den huid van gezonde
houden gebracht. Bij al deze diereu ontstond, zonder
uitzondering koorts var» hetzelfde typisch karakter,
met vrije tusschenpoozen van zelf9 tot 60 uur eu
met verhooging der bloed temperatuur, gepaard met
koude rilliugeu, tot bijna 42 graad. (De gewone
temperatuur van den hond is 38 a 39 graden vau
de honderddeelige schaal.) Het gefiltreerde wuter
van de bewerkte schimmelplant gaf, zelfs bij toepas
sing eener vijfmaal grootcre hoeveelheid, nagenoeg
geen veranderiug van temperatuur en de daardoor
ontstane koorts was niet iulermitteerend. Bij de
honden werd dezelfde acute zwelling van de milt
als bij den met koorts behepten mensch waargenomen
en na de sectie werd in de milt van den hond een
groot aantal schimmelplantjes aaugetroffen. Boven
dien vond men ze vrij talrijk in de watervaatsklieren
Daar echter het schimmelplantje in deze orgauen tot
langere staafjes uitgroeit, gaven Tommasi eu Klebs
het den naam van Bacillut malarine.
De verdere bijzonderheden omtrent deze belangrijke
ontdekking zijn te vinden in het Juli-nommer van
het door prof. Klebs uitgegeven tijdschrift.
Een Engelsehmar. was de vorige week t,# Amsterdam.
Daar hij niet bekend waB met de verschillende straten
en grachten, nam hij het welwillend aanbod van iemand
aan om zich den weg te laten wijlÜfcn. Voor den
vriendschapsdienst ul was die dun ook van een
vreemde moest een glaasje worden gedronken. Van
een kwam twee en van twee een derde eu zoo voort,
totdat de Eugelschman beschonken geraakte. Ilij werd
door zijn gedienstigen vriend naar den Westerdoksdijk
geleid. Daar gekomen werd hij door dezen eu nog
twpe andere personen uangevalleu. Door zijn beschon
ken toestand was hij niet bij machte zich te verdedigen
en werd hem alles, tot zelfs ziju jas en laarzen, ontsto
len, waarna de dis/en het hazenpad kozen. Door
de welwillendheid van de politie werden hein eeuige
kleeding3tukken verschaft en stelde hem d« Engelsche
consul iu de gelegenheid naar Rotterdam te reizen,
alwaar hij kennissen had, die hem verder zoudeu kunnen
helpen.
Een schildersjongen te Amsterdam vervoegde zich
iu eene woning. Op de vraag van de dienstbode
wat hij te doeu had, gaf hy ten antwoord, dat de
baas hem gezonden bad ten einde een ruit mahen.
De ruit werd niet gemaakt, maar de zilverkast,
die juist openstoua, werd geplunderd. Dé voornaamste
zilveren voorwerpen waren verdwenen. De schilders
jongen wa9 spoedig door de politie gevonden eu werd
achter slot gebracht. Ook een bekende opkooper is
iu hechtenis genomen, omdat hij de gestolen goederen,
wetende dat die door diefstal waren verkregen, voor
een zeer geriugen prijs had gekocht.
Door goed weder aangempegdigd, verliet 1.1. Vrijdag
morgen nagenoeg de geheele Urker visschersvloot de
haven van Nieuwediep, ter vischvangst buitengaats.
Tegeu deu middag echter begou de wind al uieer
en meer aan te wakkeren, die dermate toenam dat
men het verkieslijk achtte weder koers te zetten uaar
de veilige haveii; dit is echter met eeu hoogst treurig
gevolg gepaard gegaan. Schipper Willem de Vries
werd zoodauig door een onverwachte windvlaag over
vallen, dat zijn vaartuig 't onderste boven werd gewor
pen, waardoor de bemanning met de'woedende golven
moest worstelen.
Eene andere schuit, schipper Essel Kroon, die dit
droevig tooneel vun nabij moest aanzien, deed terstond
alle pogingen om te redden, kort daarna was hij
dan ook op de plaats waar het ouheil plaats greep
en waar hij de bemanning nog met de golven zag
worstelen. Na vele krachtige eu ineuschlievende pogin
gen had hy het geluk twee vau de opvarenden,
waaronder de schipper, te redden, doch de derde moest
het leven verliezen.
Iu de Arnli. Ct. is de volgende opmerking gemaakt:
Daar bij de wedstrijd der brandkasten gebleken is,
dut in zeer soliede het papier toch verkoolt, is het
misschien uiet ondienstig op te merken, dat de zeker
heid tegeu verbranding of verkoliug verhoogd wordt
door de papieren niet te sluiten in de oude //blikken
trommels" en die iu de brandkast te zetteu, maar daar
toe houten kistjes, van buiten bekleed met vilt, te
gebruikeu. Al wordt dan de hitte in de brandkast
nog zoo hoog, dan zul wel het vilt en het hout
door de iu de braudkast aanwezige zuurstof verko-
leu, maar hoogst waarschijnlijk het papier iu de kistjes
bchoudeu blijven. Zeker zal vilt eu hout eer9t verko
len, de aanwezige zuurstof verleren eu rook ontwik
kelen, waardoor in alle geval het gevaar voor het papier
zeer verminderd wordt. Vooral is het vim gewicht
zulke brandkasten te kirzeu, waarin geen lucht kan
indringen: daarom is dan ook het bevestigt,u van
brandkasten aan den muur door bouten, die door een
gat in deu wand van brandkast gaan, zeer uf te
keuren.
Het bericht uit Harderwijk ^ook door ons mede
gedeeld) dat tal krachtvolle, jonge werklieden, die
den naderenden winter met zijn vermoedelijke
schaarschte tptu werk en ziju düurte van levensmid
delen niet durven afwachten, zich 'bij bet koloniaal
werfdepot aanmelden om bij het Iudisch leger dienst
te neraeu, geeft het Leiduche Dagblad aauleidiug om
onder het opschrift: Een maalachappelijk belang 0.
a. het volgende te schrijven
z/VVie zal het zeggen, wat al strijils er gestreden,
wat al leeds er geleden werd iu zoo menig gezin,
waartoe die krachtvolle, jonge werklieden behoorden
voordat het besluit werd genomen om dau maar in
vredesnaam ie teekeueu alk koloniaal?
't Is waar, zij behooren niet tot den stand van
die naar Iusulinde vertrekkende landgenooten, die in
advertentien aan vrienden eu bekenden een laafst
vaarwel toeroepen, en niemand zal hun namen keuneu
wanneer er eerstdaags weer melding wordt gemaakt
van een detachement suppletietroepeu, sterk zoo- en
zooveel man, onder commando van enz. enz.; ja,
wanneer het anker is gelicht, en zij nog een laatsten
tureuden blik slaan op de in nevelen verdwijuende
kust tan het vaderland, zal het wellicht voor den
scherpsten opmerker nauwelijks zijn waar te nemen,
dat die blik vochtig is; want het zijn krachtvolle,
jonge werklieden, tu de werkman heeft nu eenmaal
geen tijd om lang aan zij» gemoedsaandoeningen
toe te geven of zijn droefheid bij jaren te meteu.
Toch zal er menigeen hunner somber gestemd zijn
bij de geduchte dat hij het vaderland verlaat, omdat er
voor hem, hoewel krachtvol *n jong, geen werk
was te vinden en hij dus slechts de keus had tus
scheu armlastig worden of jteekeneu" te Harderwijk.
Hij koos het laatste, want al heeft de werkman
geen fortuin eu geen tijd om zyn dioefheid te meten
bij jaren, hij mist daarom uiet alle gevoel en aller
minst het eergevoel.
Eu daarom zij, die om die reden beengaan
met het detachement, zyn uiet de slechtsten neen
het ziju de besten, het is de kern onzer werklieden,
eu dat juist is te bejammeren.
Maar zoo hooren wij opmerken zij zullen
het Nederlaudsch element in het Iudische leger, dat
volgens het laatste kouiaal verslag op onrustbarende
wijze afneemt, helpen versterken en dus het gehalte
van dat leger verbeteren.
Neeu, luidt ons antwoord; zy, die uit gebrek aan
werk de wapeiu opnemen, ziju de ware soldaten niet;
als werkman zouden zij ontiudig beter aan hun
roeping beantwoorden en veel meer bijdragen tot
verhoogiug van *s lands welvaart. Daarom is het
in het welbegrepau belang van het vaderland,
er voor gezorgd worde, dat zoo min mogelijk kracht-^
volle, jonge werklieden uit gebrek aau arbeid den
geboortegrond verlaten.
Eu dat schooue doel is te bereiken door bij het
gunnen vau werken van slechts eenigeu omvang do
inlandsche nijverheid te begunstigen, zoodra dat
eenigszins doenlijk i3. Of dat altijd in het oog
wordt gehouden, wij zouden het niet durven ver-
zekereu. Dezelfde twijfel bestaat ook bij onze nijveren;
althans eigenaars of directeuren vau eeuige hier te
laude gevestigde ijzerfabrieken hebben dezer dagen
den miuister te keuneu gegeven, dat zij uiet zonder
bevreemding iu de dagbladen 'aét bericht hebben
gelezen als zouden er pogingen worden aaugewend
om de gegoten ijzeren koepels rast pantseeringen
voor de verdediging der mondea van Nieuwediep,
bet Noordzeekanaal en den Nieuwen Waterweg van
Rotterdam naar zee in Duitschlaud te doen maken,
een werk, dat alleen voor een enkel fort op 720,000
wordt begroot."
Het blad keurt dit af en meent dat, zelfs wan
neer door eeu buitenlaudsche mededinger voor de
laagste som is ingeschreven, het in tijden van gebrek
aan werk, als de tegenwoordige, hoogst gewenseht
zou ziju, dat bij uiet al te groot verschil in prijs aan do
inlandsche uijverheid de voorkeur werd gegeven. *üe
algemeene welvaart binnen onze eigen grenzen zou er
door worden verhoogd en onze kraebtvolle, jonge
werklieden zouden het vittlerland niet behoeven te
verlaten uit gebrek aan arbeid bij den naderenden
winter."
Ook liet Vaderland breekt den staf over de zucht
van vele koopera om zich vau allerlei artikeleu, die
men ook in eigen stad en land kan koopen, iu het
buitenland te voorzien, waardoor zy aan de biunen-
landsche uij verheid voordeeleu onthouden, die zij^den
vreemdeling gunnen. Dat er enkele artikelen zijn
zegt het blad die de vreemdeling ons goedkooper
of beter, kan leveren, is zeker; maar ook is het een
waarheid, dat men allengs de gewooute heeft aan
genomen rechtstreeks vau buitenlandscbe leveranciers
allerlei artikelen te koopen, die men even goed,
zelfs beter; door tusschenkomst van bimunlaudsche
verkoopers zou kunnen krijgen. Wel vermelden de
vreemde prijsoourar.teu dikwerf prijzen, welke lager
ziju dan die wij in onze magazijnen en winkels
aangekondigd vinden; maar wanneer men de balans
goed opmaakt, blijkt het meestal, dat er aan de
reehtstreeksche ontbieding uit het buitenland weinig
of geen voordeel is verbondeu. Zoo wordt niet
altijd iu rekening gebracht de contaute betaling, die
bij levering door vreemdelingen een gewoon ver-
eischte i3; bij vergelijking wordt dikwerf vergeten,
dut de prijzen iu onze winkels, gewoonlijk uiet Het
oög op lauge betaliugsUrinijneu vastgesteld, iu den
regel bij dadelijke betaling eeu aanzienlijke vermin
dering kunnen oudergaan.
De klacht dat men veel ten onzent niet kon
krijgen is zeer overdreven, zegt het blad verder.
Gewoonlijk zal men de onderviudiug hpeft ous
dit geleerd wanneer bij de vraag uaar artikelen
uit den vreemde blijkt,dat deze niet" voorhanden
zijn, met een duidelijke opgaaf van hetgeen men
hebben wil het verlangde kunnen doeu ontbieden.
De meerdere bekendheid vau de winkeliers met de
voortbrengers, het rabat dat zy door hun grootere
aankoopen verkrijgen, en vooral hunne aansprakelijk
heid dat de verlangde waar ous goed en behoorlijk
zal worden geleverd, maken die tusschenkomst bij
ontbieding van elders zelfs voordeelig.
Van den kant der verkoopers kan ook veel worden
bijgedragen om de kqopers van het buitenland tot
de hunne te makenbyv. door zorgvuldige keuze
bij het iuslaan hunner voorraden, door het aankn'oo-
peu 4vau meer betrekkiugen, waardoor zij in betere
