Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
JEN,
hilderde
skerk te
der St.
gen, enz.
levens-
broeders
til,
1879.
N 2373.
BUITENLAND.
BINNENLAND-
SN.
Woensdag 12 November.
Cle.
Buitenlandsch Overzicht.
y
en,
FOOR
Luijn
RAAR
OÜDA,
7,
7,
°/r
7o-
en lan-
E.,
>uin-
jer fijne
vinding.
GOUDSCHE COURANT
leer H.L.
1
tt &ZO-
K
1
kunsten,
tour der
cht.
het onder-
j vertraagd
menigte
avon-
wel
hebben
J.FÖR-
Gouda.
1880 te
{oed als
EIL-
i TUIG,
1KI.EE-
ris.
ds meer
msschen
MEU-
IF HE-
ui 9—3
.Ladins'
LUX,
iKMAN
jen
GOUDA, 11 November 1879.
Z. M. heeft bij de dd. schutterij alhier benoemd
tot len luit. J. A. P. Montyn, thans 2e luit.; tot
2en luit. J. Switser, thans serg.
De Tweede Kamer is ter hervatting harer werk
zaamheden bijeengeroepen tegen Dinsdag 18 Novem
ber, des namiddags ten 3 ure
--4-
De Eerste Kamer heeft de voor gisteren aan de
orde gestelde wetsontwerpen «Hen zonder discussie
aangenomen.
Heden het immigratie-ontw^rp.
Woensdag de Indische begrooting.
Het Comité van uitvoering voor de Noordelijke
ijszeevaart heeft de plaatselijke comités en allen,
die in de ijszeevaart belang stellen, uitgenoodigd tot
bijwoning eener vergadering op Zaterdag 22 Nov.,
des namiddags ten twee uur, in het gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen te ’s-Gravenhage. Be
halve een kort verslag van-den laalsten tocht, en
voorloopig verslag over den financieelen toestand,
zal daar de vraag omtrent het al of niet voortzetten
der tochten beslist worden.
gaafne vertoornd geraakt. Het is echter zeer moge
lijk, dat wij hier slechts met eene onnauwkeurigheid
der korte telegrammen hebben te maken, waarin dit
nieuws verspreid is.
De uitslag der verkiezingen in verschillende staten
van Amerika was, naar men weet, zeer gunstig voor
de partij der republikeinen. Komen niet bijzondere
omstandigheden hierin verandering brengen, dan zou
volstrekt niet onmogelijk wezen, dat generaal Grant
in het volgende jaar voor de derde maal tot presi
dent der republiek wierd gekozen. Nadat hij van
zijne reis om de wereld terugkeerde, is hij door de
bevolking van onderscheidene Amerikaansche steden
met in het oog loopende geestdrift ontvangten.
De democraten hebben het spel vooral verspeeld
door hunne fioancieele staatkunde. De meerderheid
wil blijkbaar van de Greenback-partij niet weten.
De bijeenroeping van de Fransche Kamer op 27
dezer in plaats van 3 December, zooals aanvankelijk
was bepaald, wordt zoo uitgelegd, dat de Regeering
het weuschelijk acht, dat de Senaat nog vóór Nieuw
jaar de begrooting afdoet. De behandeling van de
Ferry-wetten zal waarschijnlijk eerst in Januari
plaats hebben; Jules Simon zal echter terstond na
de hervatting der zitting zijn bekend rapport in
dienen.
De Duitschers meenen nog altyd, dat het nieuwe
toltarief hun defecit weg zal tooveren en de andere
natiën zullen boeten, omdat zij op een te grooten
militairen voet leveq. Tot heden ziet het er niet
naar uit, dat dit zal gelukken; de levensmiddelen
stijgen in Duitschland in prijs, meer dan elders, en
het gaat niet aan dit alleen toe te schrijven aan
de speculatie. In Oostenrijk sluiten de groothande
laars zich bij elkander aan om van de Duitschers
hoogere prijzen te vragen èn hun op die wijze zelf
de invoerrechten te laten betalen. Voegt men het
een bij het ander, dan blijkt, dat de ervaring voor
loopig niet pleit voor de verwezenlijking van Bis
marcks ideaal.
Het ontwerp van wet, betreffende tweejarige be-
grootingen, bij het eind der vorige Rijksdagzitting
reeds bij den Bondsraad ingediend en toen naar
eene commissie verwezen, is thans opnieuw in be
handeling. Er zijn veranderingen voorgesteld, waaraan
reeds de regeeriugen hare goed keuring hebben gehecht
en het ontwerp zal dus wel in de eerstvolgende
zitting yan den Rijksdag worden ingediend.
Lu de jongste zitting van den l’ruisischen Landdag
heeft de nyuister van eeredienst, de heer von Putt-
kamer, in antwoord op eene opmerking van den heer
Richter, verklaard, dal dc behandeling van 1
wijs-ontwerp volstrekt niet opzettelijk was
en nog minder voorgoed uilgesleld. Het ontwerp
werd door den minister bijna gereed gevonden, maar
eer het in behandeling komt moet nog de financieele
zijde dit vraagstuk worden overwogen en voorbereid.
Wat deze betreft waren nog zoovele maatregelen te
nemen, dat het ontwerp in deze zitting ónmogelijk
in staat van wijzen kon worden gebracht, terwijl er
toch reeds ontwerpen genoeg hangende zyn.
De tegedlvoordige slaat van de financiën noopt,
meende dc minister, tot zelfbeperking. En men zou
dus wel doen met nog den lijd af te wachten, waarop
Zekerheid bestaat, dat het land en de gemeenten,
de vele millioenen kunnen dragen, die de uitvoering
van zoodanige wel zou vcreischen.
De begrooting van eeredienst is dit jaar toch al
met 3 millioen mark moeten worden verminderd,
niet zonder schade voor de behoeften van het depar
tement. Maar de minister kon niet anders, dan
den algemeenen staat van ’s rijks financiën in aan
merking nemen.
De overeenkomst tusschen Duitschland en Oosten
rijk, zoo schrijft een correspondent te Berlijn aan
de Pall Mall Gazette, behelst .ook de Egyptische
quaestie. Men meldt, dat de regeeringen gezamenlijk
zullen optreden tot bescherming der rechten van
houders van Egyptische staatsschuld. Nog zegt men
dat de besprekingen over Egypte te Weenen gehouden,
waaraan de hoeren Baring en de Blignières deelnamen
tot een goeden uitslag hebben gtlefd en werkelijk
uitzicht geven, dat de btide verbonden keizerrijken
bet met de westelijke mogendheden over deze zaak
eens zullen worden. De in dit telegram voorkomende
mededeelingen worden bevestigd door een brief uit
Weenen inde Norddeutsche Allg. Zeitung en schijnen
dus geloof te verdienen. Dal Rusland onder de
gegeven omstandigheden zou uitgesloten worden
r van het toezicht in Egypte, was te wachten, maar
het verbaast ons in deze berichten niets van Italië
te lezen. Nemen de vier mogendheden, die thans’
te Weehen over de zaak hebben gesproken, dezartk
voorgoed in handen, met uitsluiting van alle anderen,
h dan moet dit in Italië kwaad bloed zetten, vooral
tegen Oostenrijk, op welken staat toch reeds een
groot deel der Italiaansche bevolking spoedig en
maken, die uitsluitend aan zichzelf het bezit der
waarheid toekennen, die vorderen strikte, onvoor
waardelijke gehoorzaamheid aan het door hen vast
gestelde program en die ieder, die daarbuiten gaat
niet erkennen als volgelingen van Jezus, dat ortho
doxisme moet door ons, liberalen, bestreden
worden. Vraagt men, zegt spr. of ik dan zoo strijd
lustig ben Dan antwoord ikneen, maar strijd
vaardig, gereed den kamp te wagen met hen, die
zich kanten tegen de beschaving, den vooruitgang en
het maatschappelijk leven. Wij strijden, zegt spr.
omdat wij niet anders kunnen, uit roeping, uit inner-
lijken aandrang, niet uit zucht tot roem, zooals de
Franschen in den oorlog van 1870, maar geheel
uit plichtsbesef, zooals de Duitschers in dien krijg.
De wetenschap maakte in den laatsten tijd groote
vorderingen, op ’t gebied der geschiedenis en der
natuurwetenschap ging men met groote schreden
vooruit, voor een vijftig jaar b. v. meende men te
weteu dat de w4eld slechts een 6000 jaar bestaan had,
dat de aarde in 6 dagen of tijdperken geschapen was,
dat Adam en Eva de eerste menschen waren en dat
die in een soort van paradijsachtigen toestand ge
leefd hadden, thans heeft de wetenschap uitgemaakt,
dat de wereld best 20000 jaar kan bestaan hebben
en dat ipen alleen dit van de eerste menschen weet,
dat men er niets van weet en zoo is er veel ver
anderd inde denkbeelden, vroeger omtrent vele zaken
gekoesterd en de resultaten der wetenschap hebben
alzoo een gednchten invloed uitgeoefend op de denk
en levenswijze der menschen. Het orthodoxisme nn
wil van die resultaten liefst zoo weinig mogelijt
kennis nemen, die geheel enr al te ontkennen is on
mogelijk, doch althans voor zoover het dit vermag.
En daardoor moet worden geschikt en geplooid,
daardoor moet worden gegeven en genomen, om aan
de eene zijde het gezag dei bijbels niet te deren
en aan den anderen kant niet alle vruchten der we
tenschap te ontkennen. Zooveel mogeljjk wordt dus
de vooruitgang en beschaving tegengegaan, omdat
iedere schrede door die beiden gewonnen, wordt
veroverd op ’t grondgebied van het orthodoxisme,
dat geworteld is in het gezag van den bijbel.
Daarom wordt er zooveel geijverd om den bijbel
op de school te brengen, opdat op die wijze het
kind van jongsaf aan in ’t gezag van dat boek
leere gclouven. Over de beschaving worde» van die zijde
veelal de schouders opgehaald en o. a. lachend gezegd,
dat het eenige gevolg is van schaven veel krullen,
en dunne planken, doch men moet niet vergeten
dat er tweeërlei soort van beschaving is, men heeft
de uiterlijke beschaving, die de oppervlakte der
dingen sierlijk en schoon voor het oog .maakt, doch
ook dc innerlijke beschaving, die het geestes- en
gemoedsleven raakt en daarop vooral komt het aan.
Het orthodoxisme is alzoo gekant tegen vooruitgang
en beschaving en juist daarom moeten wij, die ons
benemen voorstanders daarvan te zijn^ onze wapënen
keeren tegen dat orthodoxisme. Doch dit orthodoxisme
is ook gekant tegen ’t maatschappelijk leven. Spr.
is geen voorstander van het socialisme, zooals dat
veelal wordt opgevat, gelijkheid van stand en ver-
mogen is een onmogelijkheid, tot verduidelijking van
welke stelling spr. de volgende anecdote verhaalde.
In den Fransch-Duitscheu oorlog waren een paar
Franschen tot Rothschild gekomen en haddekhem de
wenschelijkheid betoogd van invoering van het saciölisme
dat dan o. a. zóó zou moeten worden toegepast, dat
Rothshild zijn schatten zou verdeelen onder alle
‘Franschen. Deze vond ’t denkbeeld niet kwaad, maar
verzocht een daagje tijd om uit te rekenen hoeveel
ieder zou krijgen en gaf daarop elk van beiden
3 franc. Deze anecdote bewees duidelijk zeide spr., dat
door toepassing der sociale denkbeelden het kapitaal de
wereld zou uitgaan, tot groote schade der maat
schappij, daar juist alle groote werken alleen mogelijk
zijn ten gevolge van het bestaan yan het kapitaal.
Doch hetz socialisme moge verketrd zijn, zeide spr.,
de socialiteit is dat niet, en juist hiertegen is het
orthodoxisme gekant. Dit toch is vóór alles despotisch;
vormt een afgesloten ‘kring tusfechen’ zijne aanhangers,
bet heeft een program, en gehoorzaamheid aan dat
program is eerste en laatste eisch, daarbij moet men zich
geheel en al, on voorwaardelijk, ncêrleggen, daarvoor
men buigen. Een eigenaardige persoonlijkheid
Zondagavond had op de Bogen alhier zich een
Volks vereenigd wat ook een paar vorige
den reeds het ‘geval moet zijn geweest en
vooral voor het gebouw,-waarin godsdienstoefeningen
plaats hebben van een der hier beslaande afgeschei
den gemeenten.
Voor de deur, die tot het gebouw toegang verleende,
hadden een paar politie-ageriten post gevat, terwijl
nog een paar stille agenten'en ook de inspecteur van
politie aanwezig waren. Het was een gejoel en ge
woel van belang. De menigte .verdrong zich voor het
gebouw en de stemming scheen niet zeer vredelievend.
Naar wij vernemen is de oorzaak daarvan .hierin
gelegen, dat de voorganger van genoemde gemeente
zich van af de^reekstoel ergerlijk had uitgelaten over
andersdenkenden, waarom men hem wilde opwachten
ten einde-hem daarover het ongenoegen te betonnen.
Met behulp der politie is hij echter ongedeerd t’huis
gekomen, terwijl men echter ,den geheelen avond door,
scheldwoorden en kreten van verontwaardiging hoorde
uiten. ,Meh zegt dat er ook een paar glazen van
gemeld gebouw zijn ingeworpen.
Gisterenavond had in het lokaal „Nut en Ver
maak^ eene buitengewone vergadering plaats der afd.
„Gouda en Omstreken” van het Nederlandse!) Pro
testantenbond. Daarin trad als spreker op Dr. W.
Scheffer vaqgp-Leiden, die deze vraag behandelde
Waarom bestrijden wij het orthodoxisme?
Spr. ving aan met de verklaring bij de beant
woording dezer vraag in ’t bijzonder het oog te
hebben op het orthodoxie, niet op. de orthodoxie
of de Orthodoxen. De orthodoxie toch heeft recht op
I waardeering ook van andersdenkenden’'en onder de
orthodoxen zijn vele eerbiedwaardige, brave, bemin
nelijke menschen, maar het orthodoxisme, d. i. hét
.drijven door 'een gedeelte der orthodoxen, die van
de zaak, door- hen voorgestaan» geheel een partij zaak .raoe’’
