BINNENLAND-
1 /V'
heeft echter geene andere keuze, dan uit te gaan
van het standpunt dat de jury's hun plicht zullen
doen, en volgens de wet eeue vervolging in te stellen
Faalt dit middel, dan eerst is bet tijd om op andere
wijze te voorzien in den onhoudbaren toestand. Men
„verwacht ook, dat de regeering bij deze repressieve
middelen niet vergeten zal Ierland stoffelijk te steuneu
zoodra het te verwachten gebrek aan levensmiddelen
zich zal doen gevoelen. Het schijnt echter te moeten
blijven by tijdelijke middelende regeering, die
zooveel arbeidskracht besteedt aau het welzijn van
Kleia-Azië en £»n het vinden tier „wetensohappe»
lijke grens" in Afghanistan, schijnt zich niet te
wagen aan het zoeken der middelen, welke den
treürigen socialen toestand van Ierland in den grond
kunnen verbeteren. Het charity begins at home is
voor de Engelsche regeering een ijdele klank, als
men onder home ook {erlacd wil begrypeu.
De ingestelde vervolgingeu hebben bij de agita
tors nog geen angst gewekt. De hoofdman der
ontevredenen, het parlementslid Parnell, zeide Don
derdag avond in het openbaar te Dublin o. a.
„Davitt heeft als een man het gevaar onder de oogen
gezien. Zijne handelingen zullen de achting voor
hem vergrooten; terwyl <le handelingen van de
regeering, lafhartig en verachtelijk als ze zy», de
minachtiug zullen doen toenemen voor de slechtste
regeering, welke immer bet bestuur of liever het
wanbestuur heeft gevoerd'over dit land." Men zal
erkennen, dat deze taul evenmin getuigt van inge
togenheid als vftu vrees, voor de regeering.
In Zuid-Afrika is 't met het oorlogvoeren nog
niet gedaan eeu telegrafisch bericht spreekt althans
van een aanval op Stcocoeniin Transvaal zouden
de boeren wat bedaarder ziju.
Ook de onderhandelingen met Griekenland gaan
vooruit, maar men moet dit nemen in een zeer bijzon
deren, Turkschen zin. Dat wil dan zeggen, dat de
Porte stellig voornemens is, zoolang zij hei laten
kau, niets toe te geven in het wezen der zaak eu
op allé mogelijke wijzen uitstel van executie zoekt.
Onder die middelen is echter ook het voorstellen
vau regelingen, die Griekenland onmogelijk aauuemeu
kan, en daartoe schijnt het nu te zijn gekoiqen.
Maar dit is dan ook het begin van het einde. Men
kan er nageuoeg zeker van zijn, dut de mogendheden
slechtarzulk een voorstel afwachten, om zich in de
zaak le mengen. De Turksche commissarissen staan
nu op het punt om, in stede van de grens, aange
nomen bij het Berlijnsche verdrag, eene andere voor
te stellen. Zoodra dit is geschied, kunnen de mogend
heden het voor Griekenland opnemen eu althans wat
Frankrijk betreft kan men zeker zijn, dat" dit zal
geschieden.
De begrotingscommissie van den Pruisischen
Landdag werkt ijverig, opdut de openbare zittingen
zoo spoedig mogelijk kuuneu worden hervat; er
wordt veel geschrapt om het (leficit te verminderen.
De llijksdag zal waarschijnlijk in het begin van
Februari worden bijeengeroepen om o. a. kennis te
maken met een tweejarige begrootingswet, met een
beursbelasting eu met een spoorwegtarief.
Het Italiaausche Ministerie is nog altijd in wording.
Volgens de Daily Nem zal het waarschijnlijk als
volgt zijn samengesteld: Cairoli, Buiienlandsche Zaken;
Depretis, Binnenlandsche ZakenMagliani, Finan
ciën; Villa, Justitie; Baccarini, Openbare werken.
Aangaande de benoeming voor de andere portefeuilles
is nog niets bekend, doch zeker is liet, dat noch
Crispi noch Nicotera in het Kabinet zullen treden.
GOUDA, 25 November 1879.
Gisteren raiddag ongeveer half 2 ure, werd de huis
vrouw van J. Hoogendoorn, spoorwegwnchIer alhier,
terwijl zij haren man eten wilde brengen, aan de
Spoorstraat door een beroerte overvallen. Ingedragen
bij den Heer A. IJsselsteip, bleek het aldaar, dat
zij reeds overleden was, zoodat spoedig ingeroepen
geneeskundige hulp niet meer mocht baten.
Betreffende het ongeluk aau het spoorwegstation
alhier Vrijdagavond voorgevallen vernemen wij nader,
dat de machiuist, wien het ongeluk overkwam, van
de locomotief was afgesprongen om de wagons aan
te haken, welk werk eigenlijk de taak tvas vuu een
ander, die niet op ziju post was.
Tevens vernemen wij, dat de geneeskundige, die
het eerst den noodigen bijstand verleende, was: dr.
I. VV. Kroon alhier.
De toestand van den patient is vrij redelijk.
De Liedertafel „Apollo" alhier, die in September 11.
haar tienjarig bestaan met een groot vocaal en instru
mentaal concert herdacht, gaf jl. Zondag voor hare
leden met hunne dames weer een uitvoering, die
als eeue voortzetting van dat feest, maar nu in meer
besloten kring, kon wordeu beschouwd.
Het programma bood veel afwisseling aan en werd
over 't geheel zeer goed uitgevoerd.
Dat ook hier het volmaakte nog niet bereikt is,
zullen zeker de direcieuren zoowel gjs de leden wel
willen erkennen, ofschoon het gezegd dient .te worden,
dat men bij het hooren vau dit, zoowel als van het
vorige concert niet zou zeggen, dat ReZfe vereeniging
nog zoo kort geleden in ecu toestand van-kwyiting
verkeerde, die ieder oogenblik haar ondergang deed
vreezeu. Wanneer de leden onder de leiding van
hunne tegenwoordige bekwame en ijverige directeuren
blijven voortgaan met zich te oefenen, zooals zij
blijkbaar in het laatste jaar gedaan hebben wanneer
zij de opmerkingen aangaande eene meer beschaafde
uitspraak, nuanceering enz., die huune directeuren
zeker wel gedurig zullen maken, ter harte nemen,
zal deze vereeniging spoedig weer een sieraad vau
onze gemeente worden en ons nog menigen genot-
rijkeu avoud kuunea verschaffen.
De nummers, die den meeaten bijval vonden waren
de voordracht van El ij a's vluchtvan B. ter Huar,
door dec heer W. van Voorstde solonummers van
den Heer Rograaus i,Die Erde ruktvan von Ru
binstein en „ce que dit le Silencevan Guilmant, de
twee kwartetten: „lkr Ftine Wilhelmvan Schaffer
en „Abtndlied" van Abt, maar vooral de Feestzang,
eeue fraaie compositie door den Heer Vcrheijen op
zettelijk voor het vorige concert vervaardigd en
waarvan de tekst, dien de Heer D. Ruijter daar
voor geleverd had, in het nummer dezer courant vau
3 October iu zijn geheel werd opgenomen.
De componist had voor deze gelegenheid het stuk
zoodanig gearrangeerd, dat het werd "uitgevoerd
met strijkkwartet, orgel eu piuno, waarbij ecuigc
verdienstelijke dilettaulen uit onze gemeente wel
willend hunne medewerking verleenden. Werd op
het concert vau 30 Sept. dit nr. met geestdrift
uitgevoerd en toegejuicht, niet minder was dit
uu het geval. Het was den zangers nnn te zien,
dat zij als 't ware wedijverden, om de vele schoone
passages dezer compositie op haar voordeeligst te doen
uitkomen. In een levendig en langdurig applau-
dissetiient gaven de toehoorders dttti ook hunne op
getogenheid te keuueii.
Toen de storm van toejuichingen bejaard was
trad de president der Liedertafel, de heer llubet-
naar voren en bracht namens de leden in korte
maar zeer juist gekozen bewoordingen zijn dank aan
de beide Directeuren, de hh. Verheijen en Konincks
voor de groote diensten, die zij aan de Liedertaftl
hadden bewezen. Hij wees er op dat de Liedertafcl
het voornamelijk aan die twee heeren te danken
heeft, dat zy uu werkelijk „met moed het nieuwe
tijdperk kan intreden-" eu bood toen namens de
ve-eeuiging als blijk van hulde en waardeeriug den
heer Vcrheijen een prachtigen zilveren inktkoker en
den heer Kouincks een fraai gouden horloge, beide
met toepasselijke insc iptie, aan, als eene herinnering
aan het feest, dat de vereeniging dit jaar onder
hunne leiding en door hun toedoen zoo glansrijk
heeft mogen vieren.
Met luide bijvalsbetuigingen gaven de leden der
Liedertafel hunne iustcmmiug niet de woorden van
hunneu president te kennen.
De heer Verheijen, zichtbaar getroffen door zooveel
blijken van achting" en toegenegeuheid, gaf in korte
woorden zijne ingenomenheid 'daarmee ie kennen en
betuigde dat hij zijne sympathie voor de vereeni
ging steeds hoopte te tooneu door haar met raad
en daad, waar hij kan te zullen bijstaan.
De heer Konincks, insgelijks zeer getroffen, wisseldc-
met elk van do leden eeu hartelijken handdruk als
een bewijs van zijne ingenomenheid en zijne weder-
keerige gevoelens van sympathie.
Met een zeer geanimeerd bal werd deze feestelijke
avond, dien de leden nog lang met genoegen zullen
herdenken, besloten.
Zondagmorgen is uit eeu der singelgrachten alhier
opgehaald het lijk éener vrouw, die naar men ver
moedt door de duisternis misleid, te water was
geraakt.
Het gerucht houdt aan, dat de oud-minister
mr. J. P. R. Tak van Poortvliet zal worden be
noemd tot burgemeester van Amsterdura.
Staten-Generaal. Tweede Kameh. Zitting
van 24 Nov. 1879.
In deze zittiug is het debat over de staatsbe-
grootiug aangevangen. De heer van Houten heeft
het regeringsbeleid afgekeurd, op grond van de
weigering van grondwets-herziening, en de nood
zakelijkheid daarvan betoogdook was het, zijns
inziens, niet goed de uitvoering der onderwijswet,
met het oog op de financicele zijde, te verschuiven.
De heeren Bichon en Keuchenius laakten de politiek
der regeering, die den liberalen weg volgt, en de
gedragslijn van den minister van Lijnden, die thans
losliet* waarvoor hij in de oppositie had gestreden.
Heden voortzetting.
Uit goede bron wordt aan het Vaderland ver
zekerd, dat de heer Bastert ziju geloofsbrieven niet
zal indienen voordat, ingeval van niet-toelating, een
verkiezing ^kan plaats hebben overeenkomstig eeu
nieuwe,vastgestelde kiezerslijst voor Harmeien.
Voor AflHlnl dus waarschijnlijk dc zaak niet aau
de orde koüln. F
Id de Zaterdag te 's-Hnge gehouden vergadering
vau het Comité voor de Noordpool-expcdilie werd
door den voorzitter, den heer Fransen van do Putte
warine hulde gebracht aan de nagedachtenis van
Koolemans Beijneu.
Er is besloten, indien de geldmiddelen daartoe
in staat stellen, in 1880 met de Willen Barendts
ecu derden tocht te ondernemen.
Tot leden van het Comité ter bevordering van
het algemeen stemrecht zyu gekozendoor de
Sociaal democratische Vereeniging te Amsterdam de
heer H. Gerhard, door de afdeeliug Rotterdam van
het Algemeen Nederl. Werkliedenverbond de heer
Th. de Rot eu door het Centraalbestuur vau het
Algemeen Nederl. Werkliedenverbond de heer B. H.
Heldt, voorzitter.
De Algemeene Synodale Commissie heeft hare
werkzaamheden in een vyftal zittingen ten einde
gebracht. Met belangstelling, en, voor zoover noodig,
met goedkeuring nam zij kennis van hetgeen sedert
de synodale zittingen door Gecommitteerden voor
spoed vorderende zaken en haar Moderameu was ver
richt. Verschillende aangelegenheden, haar door de
Synode aanbevolen, werden iu handen gpsteld van
coramissien, die dienaangaande iu het voorjaar rap
port zullen uitbrengen. Eveneeus werdeu de voor
stellen tot kerspelvorming, w.\ voorloopigé' beraad
slaging, in handen gesteld eener door de Vergade
ring zelve benoemde Commissie vau drie leden,
die desgelijks in de voorjaarsvergadering haar rapport
zal uitbreugen. Voor het onderzoek der aanvragen
oin subsidie voor kerk- en pustorijbouw werdeu tot
corresponderen der betrokken gemeenten benoemd:
in Gelderland de heer Crommeliu, iu Zuid-Holland
de heer Molenkamp, in Noord-Holland de heer van
der Vegt, iu Zeeland de heer Janssen, iu Utrecht
de heer Oroiutnelin, in Friesland de heer Feith, in
Noord-Brabant inct Limburg de heer K »oli, in
Drente de heer Bruu», in de Indische ketkeu de
heer van Hasselt.
De colhctebrief en daarbij behoorende staat vau
het fouds voor noodlijdende kerken en personen
werd vastgesteld en zal aau de kerkcrudcu wordeu
verzonden.
Op een tweetal verzoeken tot vernietiging van een
vonnis in. hooger beroep werd afwijzend beschikt;
een derde verzoek kon niet in aanmerking komen, daar
het eene eindbeslissing gold. Een verzoek van de
heeren P. M. K< lier van Hoorn, dr. P. Steen en
J. Essuui'us Greef, predikanten te Dordrecht, tot ver
nietiging eener uitspraak in hooger beroep van het
Provinciaal kerkbestuur van Zuid-Holland werd loc-
gestaan en de zaak zelve ter afdoening verzouden
aan het Provinciaal kerkbestuur van Gelderland.
Aan een tweetal Ringen werd, voor het eerst of
bij vernieuwing, overeenkomstig art. 23 van het
Reglement op de vacaturen, dispeusatie verleend voor
de waarneming der vacaluurbeurteu. Een dergelijk
verzoek van een anderen Ring kon niet wordeu
toegestaan.
Uit de bij de Commissie ingekomen rnpportcn be
treffende de stemmingen der leden van de Provinciale
Kerkbesturen en de Waalsche Commissie, in zake
de vastgestelde Reglementen of veranderingen in
Reglementen, bleek dat het herzieu Reglement op
het examen goedgekeurd was met 46 legen 20, het
Reglement op de Claflsicale Weduwenbeurzen met
53 tegen 15, het toevoegsel tot art. 38 van het
Reglement op het Godsdienstonderwijs met 52 tegen
16, de verandering iu art. 39 vnn het Reglement
met 39 tegen 29, eu de veranderingen in art. 53
van het Reglement op de vacaturen en nrt. 10 vau
het Reglement op de Algemeene Weduwenbeurs beide
met algemeene stemmen.
Tot. leden der Commissie voor spoedvorderende zaken
werden herkozen de heeren Koch en Feith en tot
gecommitteerden voor het toezicht op de ndmiuistratie
van den Quaestor-generaal de heeren Koch en van
der Vegt. {Kerk. Ct.)
Den 23en dezer werd te Utrecht gehouden de tweede
reeks voorstellingen van den internationalen tooneel-
wedstrijd, uitgeschreven door de rederijkerskamer
De Cenestet. De vereeniging Oefening baart Kunst
uit Rotterdam behaalde den eersten prijs met de op
voering van Ik eet bij mijne moedertooneeispel iu
één bedrijf, naar het Fransch van A. Decourcelle
en L. Thiboust door H. P. Boudier.
Een prachtige lauwerkrans werd toegekend voor het
beste samenspel aan dezelfde Vereeniging, die ook
in deze gemeente, naar men zich zal herinneren,
meermalen met succes optrad.
Zondag had de openingsmaats van den tramweg tc
Dordrecht. Tegen 12 uur werd dc lijn voor het pu
bliek geopend. De directie yereenigde een-aantal gc-
noodigden aan eeu dejeuner dinatoire. Menige dronk
werd gewijd aan den voorspoed en bloei1- der onder
neming en gedronken op de schittere ontvangst den
genoodigden bereid, op de verbroedering van Holland
en Belgie, op de nijverheid, enz.
De Ilelgolander schelvischvangst is in de vorige
week bpgonuen. 'De vischhaiidtlaars teGeestemuude
hebben de stoomboot Union gecharterd, ten einde
de vangst geregeld en spoedig over te brengen. De
eerste bezeuding bestoud uit 8000 stuks.
De „Amsterdarasche Gjrmnastiekvereeniging'" heeft
een damesafdeeling opgericht.
Uit Montfoort schrijft men
Reeds sedert meer dan 6 maanden is de passage
voor rijtuigen belemmerd langs den grooten weg
van Woerden op Oudewater. Een onveilige brug,
waarover quaestie is wie daarvan als eigenaar moet
beschouwd worden, de polder „Schageu en den Engh,"
of de heer de Bruin te Linscboten, is dasrvau de
na&ste oorzaak. Hel Gemeentebestuur van Linschoteu
heeft reeds terwijl beide partyen eene rustige,
afwachtende houding aannemen bij Ged. Staten
dezer provincie op eene gewenschte lusschenkornst
aangedrongen, maar tot heden blijft de zaak zooals
zij is, tot groot ongerief van velen.
ÏCr is een Commissie werkzaam gesteld om de
statuten van de weduwen- en weezenkas voor de
officieren van de landmacht te herzien en te wyzigen.
I)en Ion Mei a. s. wordt de verbindingslijn tussehen
Rh ij n- en Staatsspoorwegen te Amsterdam, die reeds
bijna gefeed is, in gebruik gesteld.
De Nederlandsche Commissie, die belast is ge
weest le Parys de nieuwe standaarden van meter
eü kilogram iu ontvangst te nemen, deelt iu haar
voorloopig verslag, voorkomende iu de Sl.-t't, vni\
Vrijdag, mede, dat de uitkomsten alleszins bevredi
gend zijn, vooral wegens de goede zorgen der Franscbe
geleerden, geueriyil Morin en II. Tresca. De be
werking der meters, door'den heer G. Tresca verricht,
is zoo nauwkeurig geweest, dat bij gewone tempe
ratuur tussqhen de drie onderzochte meters geen
verschil is ontdekt, dat één duizendste gedeelte van
een streep te boven gnat. Twee der meters zijn als
Nfderlaudsche 8tandaur<| meters aangenomen ern getee-
kend, mnnr blijven nog onder genoemde geleerden,
oin zoo uoodig ter plaatse waar de hulpmiddelen
zyu, andere proeven te kunnen nemen.
In de afgeloepen week outving de Zweedsche
kouingiu een niet ondertcekende brief, waarin van
Imar werd geeischt, dat ze aau een opgegeven adres
een som van ongeveer twaalf-honderd gulden zou
zenden. Ingeval aan het verzoek niet werd voldaan,
zou de schrijver bij de eerste gelegenheid, die zich
voofdecd, den Kroonprins doodschieten. Indien (les
taak bij dc justitie werd aangegeven zou hij zich
onmiddellijk van liet leven berouven en de kouingiu-
derhalre een moord op het geweten hebben, terwijl,
mocht het geld hem gezonden wordeu, de som,
Zoodra hij haar kon missen voor eeu of auder wel
dadig doel zou wordeu besteed.
Thans is gebhkèn, dat de schrijver een 19-jarig
onbezonnen student was, wiens geldelijke omstandig
heden van dien aard wuren, dat hy op het punt
stond zijn studiën te staken. Ondervraugd zijnde,
antwoordde hij skchts een grap op Ij^et oog te hebben
gehad. De „grapC zal hem echter waarschijnlijk duur
komen te ataau.
Een tamboer van het 7de reg. inf. te Nnarden,
die een stukje blik voor een 25 centstuk heeft uit
gegeven, is daarvoor gestraft met vervallenverklaring
van den militairen stand en zes maanden gevange
nisstraf.
Volgens een bij den officier van justitie te Rot
terdam ontvangen brief, ziju ten nndecle van K.
Pioard, juwelier, wonende te Parijs, outvreemd om
trent 11)3 gouden dames- en heereu-horloges, 33
gouden dames- en heeren-horlogekettinkjes, een aantal
vingerringen met brillantcn en andere kostbare voor
werpen.
Van dezen diefstal wordt verdacht de 30-jnrigc
bediende bij voormelden juwelier, die vergezeld is
van zijne vrouw, wier photographisch portret ouder
berusting van voormelden officier van justitie is.
Do badplaats Gpstein zal in het volgende jaar
haar twaalfhonderdjarig bestaan kunnen herdenken.
De op haar ontstaan betrekking hebbende sage
verhaalt, dat in het jaar 680 een tweetal jagers
een hert, dat te Lend het eerst werd gezien, iu het
Gasteiu8clie dal Vervolgde, toen het eensklaps dooi
de buiging van een hollen weg aan hunne blikken
werd onttrokken. Iteeds gedurende geruimen tijd
hadden zij met hunne van zweet druipende rossen
het dier opgejaagd eu uitermate vermoeid, besloten
zij dus liuniie teleurstelling thaus te verkroppen,
eu af te stijgen ten einde even te rusten. Hoe
groot was niet hunne verbazing, toen ze het uit
vele wonden bloedende hert, zonder dat ze het
zochten, tot den hals iu ecu bron zagen staan en
bij hunne nadering, opuieuw gesterkt, een steilen
bergwand zagen bestijgen eu outvIK-den. Daardoor
op de bron opmerkzaam geinuakt, namen ze oogen-
blikkelyk eeu bad en erkeuden de geneeskrachtige
werking van het uitstroomeud water. Deze gebeur
tenis werd de eerste aanleiding tot het ontstaan
der eigenlijke badplaat?,
Iu den zomer van 1878 werden er tusschen den
minister Tak eu een commissie der ambtenaarsver-
eenigiug Eigen Hulp" onderhandelingen gevoerd
over het siichleu eentr centrale spaarbank, die voor
•lieu onverschillig of zij leden warel» van Eigen
Hulp" of niet, tosganktlijk zou wezen. Dat
plan voud in verschillende organen van de per» bijval
en reeds werd het openlijk uitgesproken, dat by
het slagen van een dergelijke orgauis.itie de
«naam vau den minister Tak op M gebied van het
//spaarbankwezen in Nederland den roem zou ver-
z/werven, wtlken- die van Gladstone in 1861 in
//Engeland heeft veroverd." Maar tegen dien
lofzang teekende de heer Kerdijk terstond protest
aau. Eerst dan zoo verklaarde deze yveraar
voor een goed ingericht spaarbank weien zal die
hulde verdiend siju, indien de minister den moed
heeft eeu wetsontwerp tot oprichting van rijkspost
spaarbanken bij de Vertegenwoordiging in te dienen.
Welnu, de ministtr Tuk heeft dien moed gehad.
Reeds sinds het begin vau Mei ligt een wetsont
werp vaji bedoelde strekking bij de Tweede Kamer
ter behandeling gereed eu zonder al te groote
insp inning zou die wet op dit oogenblik reeds in
werking kunnen zijn, indien ja, indien de Tweede
Kamer een andere wijze van-werken volgde. Thans
zuilen reeds velen vergeten zyu, dat een dergelijk
voorstel is ingediend, waut met de «behandeling is
in ome Volks vertegenwoordiging nog zelfs geen be
gin gemaakt. Het wetsontwerp met de Memorie i$
gedrukt aan de lfcden rondgedeeld, maar daarbij is
het tot heden gebleven. Zelfs, het door de Grond
wet voorgeschreven sectie-onderzoek heeft nog niet.
plaats gehad.
En toch geldt hot hier geen nieuw, ingewikkeld
ouder werp, voor welks behandeling nog veel voorbe
reidende studie noodig is. Reeds sindé eeu groot
aantal jaren ia io en buiten het Parlement op rijks-
spaarbanken aangedrongen. In degelijke tydschrift-
artikels (l) is de zaak in «lledeelen behandeld.
Ja, zelfs is reeds eenmaal, in den vorm van een
amendement op de poslwet, eeu voorstel tot nn-
volgiug van Gladstone's voorbeeld aan de beslissing
van de Twgede Kamer onderworpen geweest. //Wij
behouden ons vo^r" zoo luidde het amendement
Fokker //de postkantoren te belasten met het iu
//bewaring nemen eu de terugbetaling van spaar-
//peuuingeu der minvermogenden luuir de regelen,
z/door ons by algemeeilên maatregel van innewdlg
//bestuur vast tc stellcu." Het waren voornamelijk
opportuniteits-argumenten, die toentertijd de schaal
naar de zijde der tegenstanders deden overslaan.
Met nadruk werd betoogd, dat het niet voldoende
was bij de wet alleen het beginse^ uit tc maken,
maar dat teveus in de wet uioest worden omschre
ven hoe dc machinerie zou werken, cn dat het on
verantwoordelijk zou zijn zonder nadere waarborgen
ecu grooten finanoieeley last op den Slaat tc leggen.
Die tegenwerpingen waren inderdaad niet zonder
groud, maar gelden geen van alle tegen het thans
mangeboden ontwerp, waarvan aan den min. Tak 2
het vaderschap tpekoint.
Zelden hebben wij iu den lant9ten fijd reu ont
werp onder de oogen gehad, dat zoo goed is b*--
werkt en evenzeer door .eenvoudigheid aH door
practische strekking uitmunt. Van rijkswege zoo
luidt art. 1 wordt tc Amsterdam een posispaar-
bauk opgericht. Ilct beheer zal worden opgedragen
aan een directeur, bijgestaan door een raad van
toezicht, terwijl dc Nederl. Bank zich met het
kassiersschnp zal belasten. Inlagen en uitbetalingen
zullen kuuueu geschieden op al de postkantoren,
benevens op die hulpkantoren, die door den min.
van waterstaat worded aangewezen. Geen sommen
benedeh 25 cent worden ter belegging aangenomen.
Ten einde echter het ter zijde leggen van kleine
sommen gemakkelijk te maken, zuilen spaarbankze
gels in gebruik worden gesteld. Die spaarbank-
zegels, ten bedrage vaif b. v. 1, 5, 10, 25
50 cent, zullen, evenals de postzegels, overal ver
krijgbaar wordcii gesteld. Zij worden door hen,
(1) Zie lust Oclohtrnnmmcr vnn dtJ „Vragen des Tijils" 187ff.
(2) ,/fiiilff" 1872, diel IV, en vooral in verschillende
jfpogangen tan do „Ec-jnomisl".
die slcchls zeer kleine sommen t?r belegging kunnen
afzonderen, aangekocht en in een spa u bun kal bum
verzameld, totdat het bedrag groot genoeg is om
het in de spaarbank in bewaring te kunnen geven.
In plaats van geld wordt dan het album overgelegd
en de som, die de zegels vertegenwoordigen, als
te goed in een spaarbankboekje ingeschreven.
Allen kunnen inbrengen, ook minderjarigen en
getrouwde vrouwen z^mter bijstand van haar echt-
genoottn. Als rente zal worden vergoed 2,64 ten
honderd, met dien verstande dat voor onderdeelen
van een gulden geen rente wordt berekend. Indien
éen persoon meer dan 800 op zijn naam heeft
ingebracht, wordt van het meerdere geen rente uitge
keerd. Aan elke opvrage van gelden alleen die
van kinderen uitgezonderd, die niet voor hun 16e
jaar hun spaarpenningen kunnen terugkrijgen
wordt binnen li dagen voldaan. Slechts iu buiten
gewone omstandigheden ter beoordeeling van de
ministers vau waterstant en van financiën kan
die termijn tot hoogstens drie maanden worden
verlengd. Tot meerdere zekerheid voor de in
brengers zal uit de overschotten op de renten der
belegde gelden, na aftrek van de kosten der bank,
een reservefonds worden aangelegd.
Dit is iu korte trekken de hoofdinhoud van een
zeer gewichtig- wetsontwerp, waardoor men ook hier
te laude de voordeelen wil trachten te verwerven
van een instelling, die iu Engeland reeds twiytig
jaren zeer goed werkt en ook in Frankrijk, België
cn I«ulië op belangrijke resultaten kan bogen. Ook
in Diiitschland wiut de overtuiging veld, dat een
goed ingericht spaarbankwezen zonder dezen ingrij
penden maatregel niet bereikbaar is, en de Duitsche
directeur-geueraal Stephan, die zich vroeger als eeu
tegenstander had doen kennen, heeft in 1878 vol
mondig erkend door de ervaring bekeerd te zijn,
osÉdat „de zoo ecfonoruische als,zuiver finaucieele
0en politieke voordeelen, die uit de vestiging van
„rijkspostspaarbanken in DpitscHland voortvloeien,
„zwaarder wegen dan de daaraan verbonden bezwa
ren." Dat nu is ook onze overtuiging. Het meest
treden uit den aaj-d der zaak de economische -voor
deelen op den voorgrond. Indien bet aan deneeuen kant
waar is, dat er iu ons land nog op verre na niet overal
voldoende gilcgenhctd bestaat om spaarpenningen
te beleggen (in Nederland met meer dan 1100 ge
meenten zijn nog geen 300 spaarbanken en daaron
der nog vele met éen enkel inbrenguur per week)
en aan den anderen kant de ervaring leert, dat er
geen beter middel is om met het minste gevaar
het sparen ouder de mingegoeden algemeen tc ma
ken, (einde 1877 was ingebracht in de Engelsche
ryksspaarbank circa 350 mitliodn guldén met cen>
gemiddeld bedrag voor elke inlage van ruim 25),
dan is er werkelijk geen betoog noodig om de eco
nomische lichtzijde der zaak duidelijk te maken.
Elke spaarbank rermeerdirt het aantal spaarders,
en die vt rmeerdering zal des te grooter zijn, naar
mate de bauk meer waarborgen aanbiedt voor soli
diteit. Geen beter concurrent van de kroeg, geen
beter beschermer van de school dan de spaarbank.
Wilt gij de welvaart van uw volk vermeerderen,
vernietig dan de kroegen en richt in haar plaats
scholen cn spaarkassen op, zeide eens een Engelsch
afgevaardigde, en al is dat advies niet in zijn uiterste
consequemie op te volgen, er ligt toch een kern
vau waarheid i i, omdat nipt juistheid de richting
wordt aangewezm, waarin de wetgever bij de .be
vordering van volkswelvaart zich behoort te bewegen.
De financicele en politieke voordeelen van de rijks-
spaarbank spriugeu bij een oppervlakkige beschouwing
der zank minder in het oog, maar zijn toch even
zeer van gewicht. Ook in 1870 werd nog het denk
beeld bestreden op groud van financieele bezwaren,
die van uitbreiding van het ambtenaarspersoneel het
gevolg zouden ziju. Alsof uiet die geringe kosten
verre zouden worden overtroffen door de indirecte
fiiiiiucieile voordeelen, welke de Staat er van genie
ten zou Wie bv. kan berekenen, voor welk deel
de vermeerderde opbrengst van de belastingen in
Engeland te danken is aan h«jt feit, dat (luizende
minvermogenden, door zich alleng9 aan 't sparen te
gewennen, langzamerhand kleine kapilalisteu ziju ge
worden, en waarschijnlijk ten gevolge van de meer
dere gelegenheid om te sparen honderde millioenen
ziju bewaard gebleven, die anders nog voor een
groot deel aan spiritualia en andere weeldeartikelen
zouden zijn verkwist
En dan dc politieke voordeelen ook die mogen
niet te gering worden geschat. De rijksspaarbaiiken
schrijft Stephan te recht zullen een nieuwen
gemeenschapsband doen ontstaan tassohen dc inge
zetenen des rijks. En niet alleen een nieuwen ge
meenschapsband zij zullen tevens van jaar tot
(1) Aan den heer T.ik komt het vaderschap toe, mnnr
ileve /.nl zelf de eerste zijn om te erkennen, dat ziju taak
door het opstel „Een omlo Eisch" vnn mr A. Kerdyk zeer
is vergemakkelijkt. Met ontwerp is tot zelfs in du onih rdeêlen;
bij un geheel ingericht zooals mr. K. de weiischelijkheid had
betoogd.
