Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
ER.
b;
I
W
*01
te 1
N° 2684.
1881.
L
[TEN
BINNENLAND.
Zondag 6 November.
Co.
Cle„
nkerü
FTE.
clol.
X)M.
ipoth.
LLK
smaak «n
i bestand-
n alcohol,
en Hoog-
tnaterdam
relt door
bevolen.
I
w
n op aan-
ra.
.1
GOUDSCHE COURANT.
bui«, mits
101.
de gevolgen derend».
1, die wei-
dl dadeljjk
JHR KA-
vragen bjj
Itl
te
n mm bro- I
BTolea door I
n het phar- I
m voonitter I
eNew-York, I
lp«nkruia»H I
(•▼erteeritig, I
«maak h«t I
Ing ti. 1 te
i de meeste
plaatsen,
voor Ne-
lor eemgt
Noeingen.
dit middel
•rdMbesU
x>rsabriA»
Gouda
GOUDA, 5 November 18S1.
Gisteren morgen heeft rich J. M. T. alhier door
ophanging van het leven beroofd.
Gilleren morgen heeft een 74-jarige grijsaard op
de Gouwe een beroerte gekregen, waarop hij onmid-
delijk dood ter aarde viel.
Het Bestuur der Kweekschool voor Zeevaart te
Leiden bericht, dat gedurende de maauden November
en December in voornoemde inrichting dagelijks jon
gen. kunnen worden aangenomen, die een verbin
tenis in ’s Rijks zeedienst weuschen aan te gaan. De
vereiscbte leeftijd is van 131/, totlöjaar. Inlich
tingen zyu op franco aanvrage te verkrijgen by den
directeur.
Tot lid van het burgerlijk armbestuur te Berg-
Ambacht is herbenoemd de heer Joh. van der Hee. Cs.
tche fabri-.
prjja.
1 BIB-
3.
IDETi-
W1JN-
sulk een maatregel zeer sou winnen. Andere leden
echter konden rich met deze beschouwingen niet
vereenigensij waren van oordeel, dat eeire alge
heel. scheiding van kerk en staat tot de onmoge
lijkheden behoort, en dat er tusschen beide steeds
verband tal en moet blijven bestaanomdat de
staat belang heeft by bet bestaan der kerk, en
dese behoort te bescoermen naar de mate barer be
hoeften omdat de kerk tegenover den staat onver
vreemdbare rechten bezit, voortapruitende uit de
inbezitneming harer goederen en uit andere oorza
ken. De staat heeft er belang by, dat het volk
godsdienstig zij en dat er, waar het noodig mocht
blyken te zyn, meerdere kerken worden opgericht
om godsdienstzin te bevorderen, terwijl volgens deze
opvatting art. 168 der Grondwet wel degelijk be
zwaren tegen eene dergeljjke afrekening oplevert.
Door toeneming van de bevolking Ie Hazerswoude
tot boven de 3000 zielen, ie de Raad bij de laatst
gehouden verkiezing met vier leden vermeerderd. Door
eendrachtige samenwerking der auti-revolutionairen
en katholieken beboeren die vier nieuwe leden,
op één na, die R. K. ia, tot de anti-revolutionairen,
die daardoor in den Raad juist de meerderheid
hebben erlangd, indien sij steeds mogen staat
maken op den steun van een of twee der R. K.
raadsleden. Van dien gunatigen toestand hebben zij be
hendig weten gebruik te maken door in de Woens
dag gehouden Raadsvergadering ceu voorstel tot hef
fing van schoolgelden in de openbare gemeente-scholeo
te doen, hetwelk mei de meerderheid van ééne stem
is besloten in de volgende raadsvergadering een
punt vaas bespreking te sullen uitmakenen zulks
in weerwil dat de gemeeyja-foudsen ju bijzonder
voordeeligen en goeden staat zyn.
Men schrijft uit ’s-Gravenhage
De politie alhier deed Woensdag een ruime vangst.
Herhaaldelyk reeds bad zij klachten vernomen over
verschillende diefstallen op de openbare straat en in
winkels, b. v. door bet wegnemen van broodjes uit
onbeheerde bakkerswagens, het ontvreemden van wa
ren uit kruideniers-ueringen en het stelen van voor
winkels uitgestalde voorwerpen.
De yverige nasporingen van den rechercheur De
Fiouw werden, na een beleidvol onderzoek, bekroond
met de ontdekking van eene jeugdige dievenbende
uit 7 deugnieten bestaande, waarvan de oudste niet
meer dan 17 jaten telt, by welke tal der ont
vreemde voorwerpen werden gevonden, zoomede ver
schillende sleutels, die hier en daar vermist werden.
Allen zyn sedert 2 dsgen door den commissaris van
politie der 2e afd. in verboor genomen, die termen
heeft gevonden ze naar het huis van arrest te doen
overbrengen, als verdacht van diefstal in vereeniging.
Een paar dezer knapen bezochten de ouderlijke
woning niet meer, maar waren altoos zwervende.
Van hen die zich van tijd tot tijd naar het onder
lijk huis begaven, wordt vermoed dat de ouders
niet onbekend waren met de gepleegde feilen.
De Duitsche reiziger dr. B. Hagen beeft uit Tand-
jong-Morawa, dd. 3 Sept, jl, bericht, dat hy van
zyne reis in het binnenland van Sumatra dien dag
was teruggekeerd. Hy trok de Noordelijke, nog vry
onbekende Battalandeu door en bet plateau van
Noord-Tobah tot aan 'het groote Tobahmeer, waar hy
10 dagen vertoefde. Hij werd overal zeer vriénde
lijk ontvangen. Zyn reisgezelschap bestond uit 2
Maleische bedienden en 30 Tobah-Batta. Zijne ver
zamelingen van ahthropologisch-etbnographisobe, zoö
logische en vooral botanische voorwerpen zyn zeer
ryk uitgevallen. Hy vond menige plant op de
plateau’s overeenkomende met Europeesohe, o. a. vi
ooltjes en een aardbezie.
Men meldt uit Nice, dat eerlang aldaar verwacht
worden onderscheidene leden der Oostenryksobe Kei
zerlijke familie. Het seizoen in die vereenigingsplaats
der groote wereld is reeds aangevangen. Onder hare
meest gezochte kringen behoort de Cercle maritime.
Deze heeft eene wijziging in haar bestuur ondergaan
en er zullen dezen winter meer feesten worden ge
geven dan vroeger. De hser Mouhot, secretaris van
De heer mr. J. A. Lery leidde gisteren avond te
Amsterdam in een door honderden bezochte verga
dering ,de eedsquaestiev in. Spreker wees in een
keurig uitgesprokens rede op de gevolgen -
opvatting van den Minister voor dengeen,
gerde den eed af te leggen. Die opvatting kon
leiden tot gevangenisstraf of boete en tot ontzet uit
de volheid der burgerlijke en burgerschapsrechten.
Zoo was zij in strijd met artt. 6 en 164 der grond
wet. Hy stelde het onbeteékenende der drogredenen,
waarmede men die opvatting trachtte te verdedigen,
in bet licht. De grondwet zou Nederland niet waar
dig zijn, als zy reide wat men haar wilde laten
zeggen. Met klem stelde spreker tegenover die op
vatting de geschiedenis der gewetensvrijheid in den
Nederiandsohen Staat, zich o. a. beroepende op art.
13 der Unie van Utrecht. Vervolgens bracht mr.
Levy den eed ten toets als waarborg voor waarheids
liefde. De eed kan, mag, en zal, zoo betoogde spre
ker, dat niet zyn, kan het niet zyn, omdat de
formule iets zegt, wat misschien de man die haar
uitspreekt niet geloofthy mag dat niet zyn omdat
de man, die niet zweert, reeds daarom ongeloof
waardig zou sohynen, en de eed is naar de bedoe
ling onzer wet ook zulk een waarborg niet, aange-
zien de Staat eedsweigering verschillend straft. De
eed is dus slechts een pynigingsmiddel. Zal de na
tie zulk een zedelyke pijniging dulden vraagt spre
ker. Zonder de idee van het Protestantisme, dat het
onvervreemdbaar recht op eigen overtuiging heeft
gegrondvest, ware de moderne staat niet mogelijk.
Wie de gewetensvrijheid aanrandt, begrijpt Luthers
woord niet«Hier sta ik, ik kan niet anders.*
Door luide en langdurige toejuiching werd deze
rede gevolgd.
De beer Hugenholtz bracht hierop de religieuse
bezwaren tegen den eedsdwang in herinnering de
orthodoxe kan niet zweren op grond van de Berg
rede de moderne theïst kan het erenmin om de
beteekenis van de eedsformule; de ernstige atheïst
en abstentionist moet zich van den eed onthouden,
omdat hy geen persoonlijken God erkent. Met het
oog op deze bezwaren wenschte spreker den eed
facultatief te stellen. De vrije gemeente staat bui
ten de bestaande kerkgenootschappen, en de Mi
nister - wil in dezin tijd juist kerkgenootschappen
opgericht zien.
D voorzitter deelde mede dat al de voorstanders
vsn den eed, die uitgenoodigd waren ter vergade
ring te verschijnen, te kennen hebben gegeven dat
zij verhinderd waren. Hierna wordt eene motie van
den heer Levy in discussie gebracht. Een der aan
wezigen maakt de opmerking, dat het facultatief
stellen van den eed moeilijkheden zal oplereren. Deze
bedenking wordt door den heer Levy weerlegd. Op
de herbaalde vraag des voorzitters of niemand den
eed wil verdedigen, staat eindelijk iemand op, die
verklaart voorstander van den eed te zyn. De motie
van den heer Levy, welke de wonsohelijkheid uit
spreekt dat eedsaflegging volkomen afgesohaft of
facultatief gesteld worde, wordt by zitten en opstaan
met byna eenparige stemmen aangenomen.
Het eerste proces-verbaal wegens overtreding der
dien Cercle, ook in Nederland guustig bekend, is
in dezelfde betrekking bij het nieuwe bestuur opge
treden, dat uit leden van verschillenden landaard ia
samengesteld.
Werd onlangs gemeld, dat de kerk te Moerdijk
was ingenomen, er werd echter vergeten te melden,
dat ook bij die kerk de begraafplaats hoorde, die
nog niet ingenomen was. Toen nu dezer dagen
een lijk begraven moest worden, meende men de
draagbaar te haleu, doch de ex-kerkvoogd C. Vos
Weigerde halstarrig die af te staan, evenmin als hij
den sleutel van het bek der begraafplaats wilde af
geven. Men was dus genoodzaakt de politie te
hulp te roepen. In tegenwoordigheid van den bri
gadier der maréhsuseé’s en van een paar manschap
pen werd het hek ran het kerkhof opengemaakt,
terwyl de pastoor zoo welwillend was de draagbaar
af te staan, die aan de Katholieken behoort. Zelfs
by den doode kon men de veeten niet laten rusten.
In de 2e leesvergadering der vereeniging,Win-
terlezingen' te Berg-Ambacht werd Donderdag jl.
de spreekbeurt vervnld door den hser D. Oskam,
die eene boeiende voordracht over: Napoleon I hield.
Na de pauze werden bijdragen geleverd door den
spreker en de hoeren J. G. Beltink, T. B. van Dam,
H. Bezemer D. Blanken Az. A. Blanken Dz., G. de
Vreugt, J. G. Bettink Jr, P. J. Bettink en A. Schriel.
Met het oog op de slechte tijdsomstandigheden,
het grootendeels mislukken van den jongsten oogst
en hel weldra verschynen van een nieuwen betaaldag
over 1881, hebben alle pachters van het rentambt
Zwaluwe zieb schriftelijk gewend tot de Hooge Erven
van Z. K. H. Prins Frederik, ten einde geheele kwijt
schelding ran pacht te verkrijgen over ditjaar.
Aan het verslag omtrent het afdeeliugsonderzoek
over de begrooting voor het departement ran finan
ciën, dienst 1882, wordt o. s. ontleend:
De vraag werd herhaald of de regeering niet by
de Ned. Bank pogingen sou kunnen aanwenden om
de belangrijke sommen, die zij aldaar vaak rente
loos heeft liggen, productief te maken. Op nieuw
werd aangedrongen op eene herziening der verorde-
ningeu betrekkelijk het grootboek der nationale
schuld, en geklaagd over de langzame en door tijd
verlies voor de betrokken personen zeer kostbare
behandeling van zaken aan genoemd bureau. An
dere leden zagen juist in de gestrenge bepalingen
der beslaande wetgeving een noodzakelyken waar
borg voor de zekerheid der belegging en tegen
eventueels misbruiken. Naar aanleiding van den post
voor kosten, vallende op de vernieuwing der munt-
billetten, werd door den heer Gratama eene nota
overlegd met de strekking om uitbreiding te verkrij
gen ran het kapitaal der muntbilletteu tot/15,000,000,
mat welk betoog verscheidene leden djer afdeeling
instemden.
In eenige afdeelingen werd aangedrongen op spoe
dig voortwerken met de herziening der belastbare
opbrengst voor de ongebouwde eigendommen en de
voorbereiding daarvan. De vraag werd nog gedaan
of er uitzicht bestaat, dat de regeering zich spoe
dig in het bezit zou kuunen stellen van de do
meinen, door wjjlen prins Frederik bezeten, onder
herinnering in deze aan het belang van deu staat.
Wat denkt, zoo vroeg men, de regeering over eene
afrekening met de kerkgenootschappen, waarbij aan
deze in eens de gekapitaliseerde som der nu uit
betaalde traotementen werden toegewezen? Wal
denkt’ zij met name ran eene uitkeering aan de
Ned. herv. kerk, waarbij de afrekening, niet met
de synode, maar met iedere gemeente afzonderlijk
zou plaats grijpen Deze twee vragen waren in
drie afdeelingen de uitkomst eener langdurige beraad
slaging. Ook de toestand der Christ, gereformeerden
kwam ter sprake. Men beweerde, dat hun, door
het onthouden van traotementen aan hunne leeraars,
onrecht geschiedde. Do scheiding van kerk en staat
bleef, volgens sommige leden, bier buiten spel, en
bet was onbetwistbaar, dat de vrijheid der kerk by
