N
ZEN,
(schilderde
inskerk te
is der St-
ingen,enz‘
jk levens-
lebroeders
eth,
ÏZIJN
1
11
I
f,
j
8.
BINNENLAND.
tl
f I
ALK”
Tl
4
1883. Zondag 19 Augastus. N? 2963.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
DE EEE.
Ül
ga
its.
en Uit-
lling
31XXX.
KAN.
J
'I.'
31
geboren worden
(zing door
ilateurvan
lee ster der
i verschil-
werpen.
EN AAN-
ring ge-
n uitne-
a Kunsten
ecteur der
•echt.
gemoed der
jhtegerbel zou de overhand
9 Centen
a.
HNKMAN
omen
boven
gen.
BS.
rs, dadelijk
vd en door
swoond ge
ien eersten
i den Heer
j
i gewicht derver-
afleggen en op
allee te zeggen, ter-
•ing in rechten zou
venqeer als thans ge-
kan het niet anders
var! Aen ouden zuur-
1 telkens afnemen
en als er een menschengeslacht over die nieu-
eene verklaring voor
iwijgen. Alleen
1 sukkelen met
ei waarheid op na
én willen stoppen,
he, waartoe zjj al
en eed. Maar dat
belang ot zgn inzichten ea
men bezweren kan, waarop
men een eed zou kunnen doen, d. i. de waar-
i die gevenkan naar zjjn
wanbegrip is, dnnkt ons,
gevolg van de instelling van den plechti-
1 en deze heeft het dus op zijn verant-
W
GOUDSCHE COURANT.
is hier het geval niet; De bezwaren, die de
voorstanders van de eedsformule zoo breed
uitmeten, zullen in de practjjk, dunktons, blij
ken ongegrond te zjjn. Indien ieder op zjjne
wjjze kan beloven, dat hij 4e waarheid spre
ken zal, de man van karakter die van zich
zelf zeker is door eene eenvoudige verklaring,
de zwakke broeder, zoo hjj zich wapenen wil
tegen de verleiding om vanjde waarheid af te
wgken, desverkiezende door een plechtige aan
roeping van Gods naam, zal het gaan zooals
nu: een eerljjk man zal de waarheid zeg
gen, een schurk zal ze vérzr---
zal men in de eerste tjjden
die lieden, die er tweederléi i
honden en die hun door-de-^eeksche waarheid
den rechter in de hand zon<
in plaats van die Zondags
leen te brengen zijn door wu. j,», ua,
is de schuld van de rechterlijke macht zelf,
die door de uitvinding van plechtige eeden die
verkeerde opvatting heeft doen geboren worden
of althans in de hand gewerkt. Het is niet
meer dan billjjk, dat zij thans de kwade ge
volgen ondervinde van haar vroegere dwaling.
Gaandeweg zal dat wel beter worden. Als
telkens gewezen wordt op het
klaring die een getuige gaat
de plicht om onverholen i"
wijl eene valsche verklaring
moeten wórden gestraft even»
schiedt bjj meineed, dan kan
of het gefal van ben diejtaifl
deesem doordrongen zjjn; zal 1
wigheid is heengegaan, "dan zal ieder, ook de
minder ontwikkelde, in eene verklaring voor
den rechter dat hjj de geheele waarheid zeggen
zal, hetzelfde zien, wat men thans noemt een eed.
De afschaffing zal dit voordeel hebben, dat
de onbillijkheid ophoudt welke thans bestaat,
nu de wet den Doopsgezinde tengevolge van
zjjn kerkgeloof toestaat, wat zjj anderen weigert,
omdat zij zich enkel beroepen op hun persoon
lijke overtuiging. De vrijSfid van geweten zal
worden geëerbiedigd, daar niemand zal gedwon
gen worden zich te bedienen van een vorm,
die voor hem niet alleen niets zegt, maar hem
noodzaakt den schjjn aan te nemen daarvoor
eerbied te hebben en aan dingen te gelooven
waaraan hjj ontgroeid is. En \zjjn juist de
beste leden der maatschappij die in gemoede
tegen dien dwang opkomen. De schare die
maar toezweert omdat het zoo het gebruik is,
evenals zij bidt en naar de kerk gaat en de
kerkeljjke ceremoniën volgt omdat zij gedach
teloos de blatende kudde volgt, is van geheel
ander allooi en minder waard dat men zich
het hoofd over hen breke. Voor dezen is het
voldoende, dat de belangen der maatschappij
gewaarborgd zjjnna eenige dressuur zullen
zij zich even goed wennen aan de absentie der
eedsformule. Kan dus een middel gevonden
worden om die gemoedsbezwaren te gemoet te
komen zonder schade voor de maatschappij,
pn wij meenen dat dit kan, dan behoort daar
toe hoe eer hoe beter te worden overgegaan.
Misschien ware algemeene eedsweigering yah
allen, vóór wien de eed haar kracht zeiloren
heeft of tegen de formule bezwaar hebben, het
meest afdoende middel. Indien er telkens we
der eerlgke lieden in de gevangenis moesten
worden gezet, van wie de rechters zelf de
overtuiging hebben, dat zjj beter en eerljjker
zjjn dan het gros der eedzweerders, dan zou
er spoedig een einde aan komentegen der-
geljjke proef zou het gemoed der rechters niet
O._Ibestand zgn; hun reel
land of maatschappij het vordert. En znlks I behouden boven hun vooroordeelen.
Een Engelsch volksvertegenwoordiger komt er tegen
over zjjne kiezen niet zoo gemakkelijk af als zijne
Hollandsche collega’s. Te weigeren, om voor zijne
kiezers in ’t publiek op te treden, is aan de overzijde
van ’t Kanaal eenvoudig onmogelijk. Nog veel fami
liaarder dingen worden van den gekozene vereischt.
De heer Peel, lid voor Warwick, beloofde onlangs
aan veertig zijner kiezers, hun het vergaderlokaal van
*t Lagerhuis te laten zien. Eergisteren werd de man
verrast door de aankomst van 300 personen- met
een extratrein; kort daarop volgde een tweede be
zending, vrouwen en zuigelingen incluis. Men dacht
eerst aan een provinciale „betoging" voor Bradlaugh;
maar weldra bleek het, dat men gekomen was, om
het huis te zien. Den gelukkigen heer Peel bleef
geen andere keuze over dan de kiezers bjj troepjes
door de vertrekken te geleiden, waarmee ze zich
zeer ingenomen betoonden.
Twee welgekleede Dngelsolien stapten eenige dagen
geleden af in ’t Hotel des Pays Bas te Verviers.
GOUDA, 18 Augustus 1883,
Gisteren middag is te Amsterdam eene vergadering
gehouden van de leden der Farm-expeditie.
Opnieuw is er een telegram verzonden om het op-
eporings-vaartuig dat te Sandifort ligt gereed te hou
den; de definitieve beslissing wacht nog slechte op
het resultaat van do onderhandelingen over de cautie.
De autoriteiten in het Noorden wenschen dat de
waarborg zou gestort worden bij de Noorweegsche
Bank.
Daartegen is van deze zjjde eenig bezwaar gemaakt.
Toen is er geëischt, dat de Nederlandeche Regee-
ring zich aansprakelyk zou stellen voor da waar
borgsom.
De onderhandelingen over dit alles zijn nog niet
geëindigd, maar zullen zonder twjjfel spoedig tot
een einde gebracht worden. De uitzending van het
vaartuig kan dan onmiddelijk volgen.
De commissie, die door de Zuidafrikaansche Re
publiek naar Europa gezonden wordt, of is, en die
ook ons land zal bezoeken, bestaat uit den Presi
dent Paul Krüger, den snper-intendant van het onder
wijs Du Toit en den Initenant-generaal Nicolaaë Smit.
Door den Volksraad is aan die commissie opge
dragen om te trachten in Nederland een leening
te sluiten van 6,000,000 en om een bekwaam
Nederlaudsch financier te vinden, die persoonlijk
het financiewezen in de Republiek zal gaan regelen.
Benoemd tot hoofd der Openbare lagere School
te Reeuwijk de heer A. Goudswaard te Leiden.
Dinsdag !l. heeft “bat mannelijk én vrouwèljjk
personeel van den heer D. A. Dopper, burgemeester
van Haastrecht, de tentoonstelling te Amsterdam be
zocht geheel op kosten van hun patriKn. Behalve
de tentoonstelling heeft men ook nog verdere merk
waardigheden bezichtigd, zoodat ‘Allen een genotvol-
len en leerzamen dag gehad hebben.
Zaterdag den lln dezer had het personeel van den
heer J. C. Muller uit Haastrecht, op diens kosten
ook de tentoonstelling bezocht.
Te Berg-Ambacht werd gisteren eene harddraverij
gehouden voor paarden onder den man, uit de
Krimpenerwaard. Het aantal deelnemers bedroeg 8,
Ammo, van L. van den Ham, té Vlist, won den
prijs van 50.Mina, van D. de Jong, te
Berg-Ambacbt, won de le premie van 25.—;
Champion, van M. de Jager, te Lekkerkerk, won
de 2e premie van 10. Het feest werd door
zeer schoon weder begunstigd.
De heer Willem van Zuyleu heeft eene uitnood!-
ging ontvangen van het Bestuur der Vereeniging voor
Fraaie Kunsten en Wetenschappen te Rotterdam, om
in het komende leesseizoen een spreekbeurt te ver
vullen. Deze uitnoodiging is een te grooter onder
scheiding omdat zij tot dusverre niet aan Nederland-
sche tooneelkunstenaars te beurt viel.
Als onze kleinzonen of achterkleinkinderen
uit de stndie der geschiedenis zullen ontwaren
hoeveel moeite het heeft gekost om indertijd
de gedwongen eedsformnle afgeschaft te krjjgen
j zullen zjj van verbazing de handen ineenslaan.
Dat het er toe komen zal, is ongetwijfeld, maar
vooreerst schjjnt er, bljjkens de vonnissen on
zer rechtbanken omtrent eedsweigering welke
het groote publiek tamelijk koud laten, nog
niet veel kans op. Wat mag daarvan toch de
reden zgn Men zou zoo zeggen, dat het den
rechter vrij onverschillig moet zgn op welke
wjjze iemand verklaart, dat hjj voornemens is
de waarheid en niets dan de waarheid te zeg
gen. Daarom toch is het alleen te doen. Maar
neen, onze rechtbanken en rechtsgeleerden den
ken er anders over; men moet volgens eene
vastgestelde formule den naam Gods aanroepen;
anders zgn zg niet zeker, dat de getuige niets
zal achterhouden. Voor iemand die niet in
de wereld der rechtsformules en den sleur der
rechtspractjjk is opgegroeid, die gewoon is ééne
jj waarheid te kennen en op geenerlei gebied ge
hecht is aan vormen, is zoo iets onbegrijpelijk.
Maar daar zit juist de knoop. Voor de rechts
geleerden en door jarenlange gewoonte dien
tengevolge ook voor het groote publiek bestaan er
twee waarheden: de gewone, alledaagsche waar
heid, waarbij men zich veroorloven kan met
zgn geweten te capituleeren en de zaken te
de waarheid
men een eed zou kunne
heid zooals een mensen
beste weten. Dit
een p
gen eed
woording, dat zooveel karakters worden bedor
ven en zooveel onwaarheid wordt gevonden in
het dageljjksche zeggen van de meeste men-
schen. In onzen tijd is de moreele ontwikkeling
1 van het publiek groot genoeg om den volke
bekend te maken, dat deze opvatting verkeerd
is en dat leugen ten allen tjjde slecht, lafhar
tig en strafbaar is. Voor den rechter is ’t
echter een moeilijk gevalhg voelt dat de
overgeleverde onderscheiding van verschillende
qualiteit van waarheid verkeerd is en zou er
gaarne een eind aan maken, maar hg is
bang dien weg op te gaan, omdat dat wan-
Wrip door de lange practjjk zoo diep ge
worteld is, dat hij veronderstellen moet dat
velen zonder plechtigen eed de geheele waar
heid niet zullen zeggen. Zoo blgft men in een
kringetje rondloopen en het gevolg is, dat de
zaak bjj ’t oude blgft. Een andere reden van
’t voortbestaan van den eed is de gehechtheid
van velen aan vormen. Op allerlei gebied, niet
het minst op dat van den godsdienst is men
zoo gewoon daaraan, dat men vreest met den
vorm' het wezen te gelijk te verliezen.
Menschen die bv. geen zedelijkheid zich kun
nen voorstellen dan verbonden met een be
paald godsdienstig geloof, en zoo zgn nog de
meesten, kunnen zich niet voorstellen dat er
vrienden van waarheid en recht kunnen zgn,
die dergelgke steunsels missen kunnen. Voor
dezulken is het eenvoudig ondenkbaar, dat iemand
die niet in een persoonlgk God gelooft en daarom
bezwaar maakt de eedsformule te gebruiken, kan
zgn een braaf, rechtschapen, eerlgk man, een
man van karakter, wiens woord hem heilig is.
Toch zal het tot de afschaffing moeten komen;
het dwingen tot handelihgen, die strijdig zgn
met iemands gemoedelgke overtuiging, is alleen
te verdedigen, indien het algemeen belang van
