Nederlandsche Nijverheid
Buitenlandsch Overzicht.
Een kleine IJitg-aaf
den trein, Toor footer die tan doorgaand rerawerk
is voorzien, wordt gewijzigd.
In de rijkspostspaarbank tiju gedurende de maand
September 11. ingelegd en terugbetaald de volgende
bedragen bedrag der inlagen 307,624.16®, bedrag
der terugbetalingen 205,758.71®. Alfoo meer
ingelegd dan terugbetaald 101,865.45. Aan het
eind der maand Juli 1884 was ten name der ver
schillende inleggers ingeschreven een bedrag van
4. 181,992. 99®, zoodat de som der inlagen op
31 Aug. 1884 bedroeg 4,233,858.44®
In den loop der maand zijn 2304 nieuwe spaar
bankboekjes afgegeven, en 646 boekjes geheel afbe
taald, zoodat aan het einde der maand 85,257
boekjes in omloop waren.
Voor het Hof te Arasterdam stond Dinsdag te recht
de persoon van Jan Fabritius, oud 33 jaar, wonende te
Rotterdam. De besch. stond terecht wegens bigamie. On
geveer 12 jaar geleden nl. was hij te Hoorn gehuwd
met H. Dapper. Uit dat huwelijk werden drie kin
deren geboren, res. van 118 en 4 jaar. Het scheen
echter niet gelukkig te zijn: de vrouw verwaarloosde
het huishouden, de mau kon nimmer geld genoeg
verdieneu om het huishondeu te onderhouden, huise
lijke twisten ontstouden, tot dat, nu ongeveer 4l/9
jaar geleden, de besch. zijne vrouw verliet; bij zijn
vertrek liet hij eeu brief achter waariu hij te ken
nen gaf, dat hij naar lodië zou gaan en bij ziju
terugkomst eeuig geld voor zyn gezin zou afzonderen.
Sedert heeft hij op verschillende schepen gevaren
als hofmeester en wel 't laatst op de stnd „Amster
dam", op welk schip hij in kennis is gekomen met
de hofmeesteres Agatha Kersten, met wie hij in
Juni jl. te New-York huwde. In Nederland met
zijne tweede vrouw aangekomen, lekte de zaak uit,
zijne eerste vrouw kreeg kennis van het tweede huwe
lijk eu diende een klacht in. Vandaar zijne ter
rechtstelling Wegens bigamie." Besch. gaf op dat
het hem onmogelijk wa9 geweest met zijne eerste
vrouw te blijven leven en hij haar daarom verliet.
Dat het sluiten van eeu tweede huwelijk stTalbalür
is, wanneer het eerste nog niet ontbonden is, be
weerde hg-niet te weten.
Het O. M., waargeuoraeu door den Adv.-Gen. mr.
Op ten Noort, requireerde een straf van 18 maan
den cel.
Als verdediger trnd op mr. P. Pet, adv. te Amster-
die de competentie van het hof betwistte, op grond dat
de twèede vrouw geen Nederlandsche is eu bigamie ge
pleegd wordt tegen de tweede eu niet tegen de eer9ie
vrouw daarom was z. i. art. 9 Strafv. uiet toepasse
lijk en dus het Hof niet bevoegd. Vervolgens merkte
spreker op, dat het Amerikaansche huwelijk ongeldig
was, omdat hier te lande de noodige huwelijksafkon
digingen niet hebben plaats gehad (art. 138 B. W.),
Daarbij heeft het O. M. niet bewezen, dat het in
Amerika gesloten huwelijk voltrokken is, op de daar
te lande voorgeschreven wijze. Spreker concludeerde
dus dat het hof zich onbevoegd zal verklaren, subsi
diair. tot vrijspraak, of mocht 't hof anders oordeelen,
tot oplegging eener zachte straf..
Nadat het O. M. gerepliceerd had op de stellingen
van mr. Pet en deze ze nog nader had toegelicht,
bepaalde 't Hof de uitspraak op Dinsdag e. k.
De politie ie Parijs, die in den laatsten tijd
over de speellokalen waakt en reeds verscheideue
van die inrichtingeu gesloten heeft, verlangde in
den nacht van Woensdag op Donderdag der vorige
week in een club, dip enkel door dames bezocht
werd en iu de Rue des Martyrs gelegen is, te
worden toegelaten.
De dames, die onder het voorwendsel dat een
diner wat laat was afgeloopen en vaak ook om
te twaalf uur des nacht9 na het dicer nog te
soupeeren, in het lokaal bleven vergaderen, behooren
alleu tot de „oude garde" en men leide dat zij
niet enkel boog speelden, maar dat ook zeer strenge
regels by het spel in acht werden genomen
iedere schuld moest onmiddelijk worden afbetaald
en zoo incasseerde een der leden oulangs op één
avond de som van zevenduizend fraucs.
Toen de politie aan de toegangsdeur klopte eu
in naam der wet eischte om te worden binnenge
laten liet men haar geruime» tijd buiten staau.
Na herhaald geklop werdeu de deuren van den
tempel eindelijk geopend en de commissaris van politie
bevond zich in tegenwoordigheid van een aantal
dames die zeer gemoedelijk zaten te soupeeren; eene
der dames was aau het kluiven van een kippenboutje,
eene andere kraakte amandels, eene derde dronk
een glaasje Spaansche wijn enz. enz. en niemand
scheen sich te kunnen begrijpen waarom men haar
kwam storen. De commissaris liet zich echter niet
bedotten en na eenige nasporingen gelukte het hem
iu de keuken half verbrande speelkaarten te vinden.
D«? gastvrouw, madame Victoire, bekende dan ook
dat zij, onder het voorwendsel van table d'hote te
houden, gelegenheid tot spelen had gegeven en daarop
werden de namen eu adressen der overige dames op
genomen.
Bg de verordening op de tucht in de sobolen iu
de gemeeute Leeuwarden i9 o. a. bepaald, dat de
hoofden der scholen bevoegd zgn om van de hande
lingen door de soholieren buiten de qchoo) begaan,
kennis te nemen en die, als waren tg iu de school
gepleegd, te behandelen.
Tot nu werd die bepaling betrekkelijk weinig toe
gepast, omdat de hoqfden zelden kennis'kregen van
de gepleegde feiten.
In den laatste» tijd ziju er echter tal van verba
len tegen kinderen van jeugdigeu leeftijd opgemaakt.
Die omstandigheid gaf den ambtenaar van het O. M.
by bet Leeuwardensch kautongerecht, jhr. mr. D. O.
Engelen, aanleiding om de aandacht van den com
missaris van politie op die verordening te vestigen.
Naar het oordeel toch van genoemden ambtenaar
heeft het straffen van kinderen, doör de justitie,
zeer veel nadeelige gevolgen, en moet dat zooveel
mogelijk worden vermeden.
Yeel beter kan, volgens hem, de school, althans
in den regel, werkzaanf zijn de moreele invloed, de
schoolbestraffiug stelt hij voor kinderen hooger dau
het straffeu door gevangenisstraf. Terwijl, indien de
boete Wordt betaald, niet de eigenlijke dader maar
de ouders, die hunne kiudereu toch niet steeds „ach
terna" looped, worden gestraft. De straf volgt dau
obk veel spoediger op het vergrijp. De ambtenaar
gaf daarom io overweging om althans eens eet* proef
te nemen met de toepassing van het bestaande vpoj-
schritt.
Daaraan i9 nu gevolg gegeven. Met overlegging
van een afschrift van den brief van den ambtenaar
zgn de hoofden der scholen door den burgemeester
uitgenoodigd, mede te werken tot toepassing van het
bedoelde voorschrift, iudien dit door den commissa
ris van politie wordt gevraagd, met vrijlating overi
gens in de wijze van straffen. Schoolbl
1
In een Hannoversch blad komt de volgende hu-
welijksaauvraag voor „Een jeugdig landbouwkun
dige wenscht door huwelijk in bet bezit vau een
grondeigendom te komen, dat in verhoudiug staat
tot zijn vermogen. Grond die voor bietsuiker-cultuur
geschikt is, zal de voorkeur genieten."
De .arrondissements-rechtbank, tweede kamer, te
Amsterdam, gaf dezer dagen eene niet onbelangrijke
besli&ing.
Men herinnert zich ougi twijfeld de stormachtige
vergaderingen der onlangs ontbonden Noord Zuid-
Hollandsche stoomtramweg-maatschappij, zoo te Hil-
legom als te Amsterdam gehouden, welke ware
Poolsche landdagen eindigden met het aftreden van
het oude eu het optreden van het nieuw bestuur.
Tot de eerste daden van dit nieuwe bestuur behoorde
't verleeuen van niet eervol ontslag aan den directeur
en 't besluit van de oprichters der Maatschappij eene
bijbetaling te vorderenvan 15 pet. over hunne parti
cipatie in 't kapitaal '/s van 800,000 of
160,090 op groud, dal door hen voor hunne
aandeelen slechts 85 pet aan de vennootschap zou
zyn betaald, niettegenstaande volgens de statuten
geene uitgifte beneden pari mocht geschieden. Twee
der oprichters, slechts eeu gering aantal aandeelen
vertegenwoordigend, betaalden het gevorderde vrij-
wil'ig. De groote meerderheid echter Peigerde. Vftii
daar eene procedure, aanvankelijk sfechts ingesteld
tegen eeu der participanten, den heer Abr. de Bene-
ditty, lid der firma de Beneditty en Beer, bankiers
te Amsterdam, tot bystorting van 15 pet. over 33
aandeelen van 1000, en alzoo< van een bedrag van
4950. Deze vordering was o. a. gegrond op de
stelling, dat den gedaagde onverplicht en onver
schuldigd aandeelen in blanco waren afgegeven, on
danks niet integrale storting. Van de pyde des ge
daagden werd de juistheid van dat beweren betwist.
Niet slechts was z. i. de ingestelde actie eene
verkapte condictie in debiti rechters ;niet-toewijs-
baar, maar had bovendiengeen gropd, daar de
eischende vennootschap niets van hem te vorderen
had, daar hij al zijne verplichtingen tegeuover haar
stipt en volhdig had vervuld. De ejscheresse noch
tans handhaafde harè posit a en legde ten slotté den
gedaagde den beslissenden eed op, „dat het niet waar
was. dat hem gedaagde door of van wege de eischende
vennootschap 33 aandeelèn in blanco waren verstrekt,
en dat hy haar daarvoor J 28,050 (of piinder) had
betaald."
Tegen dit eedsformulier kwam de gedaagde met
nadruk op, als niet aali de eischen der wet voldoende,
danr het in geen enkel opzicht litis decisoir was. In
stede van zuiver te loopen over de strijdpunten, die
partijen verdeeld- hielden, bevatte 't twee toevoeg-
selen (door of van wege) -en (of minder) waardoor de
opgedragen eed even zwevend als dubbelzlunig werd.
Overigens hield de gedaagde zich het recht voor,
dien eventueel jerug te wijzen. Nadat de eischeresse
bij de gegrondheid en rechtmatigheid, van den opge-
r i
dragen eed tegenover de bedenkingen der gedaagden
had gepersisteerd, vonden den 1 September de plei
dooien plaats, en werdeu (le vooropgezette stellingen,
over en weer, breedvoerig toegelicht en verdedigd.
De gedaagde deed daarbij uitkomen, hoe het ge-
beele aandeelen-kapitaal indertyd door een syndicaat
was genomen, 't welk het bedrag daarvan in de kas
der Maatschappij had gestort, hoe dit syndicaat ver
volgens de aandeeleii had uitgegeven en niet de
Maatschappij, zoodat van te weinig betaling aan deze
wel nimmer sprake kon zijn, al had ook misschien
de concessionaris uit hetgeen de Maatschappij hem
voor de concessie vergoed had, aan de oprichters,
leden van het syndicaat, eeue tegemoetkoming ver
strekt. Hij deed een beroep op de boeken der Maat
schappij, waaruit kon blijken, dat het vo$e kapitaal
door 't bankiersconsortium aan de eischende Maat
schappij was uitbetaald, en op eene finale kwijting
en decharge van de Maatschappij zelve afkomstig.
Daar tegenover (leed de eischeresse uitkomen, hoe bij
de eigenaardige wijze, waarop zij was tot stand ge
komen, dit beroep slechts luttele bcteekenis had
hoe boeking uoch décharge, gesteld het beweren te
dien opzichte ware juist, waardè hadden, en de ge
daagde in elk geval als oprichter tegenover de ei
schende Maatschappij, ook volgens de wet, tot be
taling van de volle 100 pCt. verplicht was, 't geen
de eischeresse volhield, dat in casu niet was geschied.
De rechtbank evenwel vereenigde ,zioh bij hare
uitspraak met het gevoalen van den gedaagde, ver
klaarde den door de eischeresse opgedrageti eed, met
het oog op dè toegevoegde woorden, als zwevend en
dubbelzinnig, niet beslissend, en vermits overigens
geenerlei ander bewijs was aangeboden of geleverd,
ontzegde zij aan de eischeresse de door haar inge
stelde rechtsvordering.
Voor de eischeresse was gepleit door mr. J. Hap-
peyne van de Coppelo, voor den gedaagde door mr.
S. Kats, beiden advocaten te Amsterdam.
De directie der Ned„ Amerikaansche Stoomyaart-
Maatschappij ontving Dinsdagavond laat het vdlgende
telegram van de agenda der Norddeutsche Lloyd te
Southampton, iu dato 28 Oct. De gezagvoerder van
het stoomschip Odervan New-York naar Bremen,
Dinsdag hier aangekomen, rapporteert den 25sten
Oetober op 49° NBr. en 27° vVL. het stoomschip
Maasdam in brand staai.de aangetroffen te ^etlben.
De masten waren overboord, doch de schoorsteen
stond nog; dikke rook steeg uit hfet ruim. Er was
niemand aan boord te ontdekken. (Het stoomschip
Maasdam, kapt. v. cl. Zee, vertrok 18 Oetober van
Rotterdam naar New-York niet 141 passagiers).
Het hoofdbestuur van het Onderwijzers-geuoot-
schap heeft voor epnigen tijd hét volgend schrijven
verzontjsn san den Minister van binneulandsche zaken:
In de algémtene Vergadering van het Nederl. On-
derw. genootschap, gehoudèn te Groningen, 30 en
31 Juli jl, zijn onder meer andere gewichtige vraag
stukken op het gebied van het lager onderwijs, ook
ter sprake gekomen de rapporten omtrent de examens
voor lioofdonileiwijzers, door de vtTtchillende com-
missiën uitgebracht. De slechte uitkomsten dier
examen9, met zoovele woorden in de rapporten over
1883 vermeld, werden door de vergadering eacht
als te wjjzeu op gebreken, die op den duur ons volks
onderwijs bedreigen. Dat een groot aantal dergeneu,
die a«n het examen voor hoofdonderwijzer deelnemen,
niet slagen, schreef de vergadering niet het minst
daaraan toe, dat velen van hëu zich te spoedig na
het bezit der onderwijzersakte aan het examen voor
de hoofdonderwijzersakte wagen, te spoedig alzo o ge
bruik makende van het rebht, dat de wet hun ver
leent om alreeds twee jaren nadat zij eerstgenoemde
akte bezitten, naar het bekomen der laatstgenoemde
te dingen. De vergadering was algemeen vau oordeel,
dat hij de veelheid der leervakken, waarover het exa
men voor hoofdonderwijzer gaat, het niet dan bij uit
zondering mogelijk is, dat de candidaat een helder
inzicht heeft in al die vakkeu, en daarin zoodanig
doorkneed is, dat zyne kennis daarvan grondig kan
heeten en niet slechts in een oppervlakkig weten be
staat het ieervak kan niet ten volle zijn eigendom
wezen, hij heeft er zich niet mede vereenzelvigd.
Om de aangevoerde reden was dus de vergadering
van oordeel, dat het hoogst wenschelijk is, jongelie
den niet eerder tot het hoofdonderwijzers-examen toe
te laten, dau wanneer zij den leeftijd van 23 jaren
hebben bereikt. Dan zijn er in den regel 5 jaren
verloopen sedert zij de onderwijzers-akte verkregen, en
dan kan by voortgezette studie veVwacht worden, dat
zij, een rijper oordeel bezittende en, dieper doordron
gen in de leervakken, die zij beoefend nebben; beter
slagen, en dat aïzoo over het algemeen de (qitkomst
der hopfdouderwijzers-exaratns gunstiger zal zgn.
Dien weusch uitgesproken door eene vergadering,
samengesteld uit onderwijzers nit alle oorden des
lands, grootendeels mauuen van rijpe ervaring op het
gebied van, het lager ouderwijs, heeft het hoófdbe-
stuur van*het genootschap noodig geacht ter kennis
van Uwe Excellentie te brengen, zooals het de eer
heeft bij deze te doem Het doet dit, omdat het over-/
ttligd is, dat de verwezenlijking van dien wensch niet
alleen betere resultaten van de hoofdonderwijzers-
examens zal opleveren, maar ook tot heil zal strek
ken van het lager onderwijs in Nederland, waarover
het oppertoezicht bij de wet aan Uwe Excellentie is
opgedragen.
t Het hoofdbestuur vertrouwt, dat door Uwé Excel
lentie met welwillendheid vdit schrijven zal worden
aangenomen.
(O verg enorm n uit het Handelsblad.)
GOUDSCUE PIJPEN en GOUDSCHE KAARSEN.
i.
Wij gingen om de Goudsche kaarsenfabriek en
eene pijpenfabriek. Maar die naar Gouda gaat,
kan er nog wel iets anders zien, als hij maar
oogen heeft.
„Ik zit hier druk studiën te maketW schreef
eenige weken geleden een onzer beroemdste land
schapschilders. Wat wonder 1 Die voor die dingen
oog beeft (Zou al wei te flurmeleu uit den trein
willen vltejtfèu eu, verstond hy de kunst, onmid
delijk zijn gereedschap ter band' nemeu. Vlak voor
het station te Gouda, aan den Weikanf, heeft men
een wa|eftje, tnet wilgen en eendjes, dat maar op
een Rdejofe wacht, om eeu betootyerend doek te
worden.
Natuurlijk moet roeh het wat treffen wat zon
en mooie wolken en. dan het zilveren waas wat
onze Hollandsche landschappen zoo eenig inaakt.
In Gouda zelf, als men maar eeuruaal iu het
hart van de *«tnd is en op de oude gréchtjVs,
welk eene raénigte van karakteristieke tafereelen.
Het hart vau Lalanne den geestlgen teekenaar van
Havards „Holjaud iu. yogejvluöhl" moet van vreugde
hebben gehuppeld, toen htf ze zag. Meu kan be-
grjjpen dat vreeradelingeu in zulke plaatsen dagen
blyven hangen, als ze minnaars eo beoefenaars ziju
der schoone kunst. Altijd als er goed gezelschap
-is,^f ze erg zelfgenoegzaam rijn. Gouda toch is
stil ttoor die uit eeu groote stad komen. Dat valt
niet te ontkenuen.
Heel veel vroeger moet dit anders ziju geweest.
Torn Deu Haag nog niet bestoud, of nog méar
etii vorstelyk jachtslot wat, noemde Goods sich
al eeue vesting. Jacoba van Beieren hield er hof
éu werd er door Philips dén Goede belegerd eu
gevangen genomen. Nu gaat er defikelgk nog veel
om met de bewoners der omliggende plaatsen,
tnaar op straat is daarvan niët veel te bespeuren,
wel op Donderdag, nis het markt is Toch ook
weer op heel eigenaardige wyze. .In den ochtend
eenige qren de stad vol karren, paarden, koebeesten
en boeren. En dan even na tien raiddag alles als
doqr een tooVerlsag verdwenen.
Hoe dit zy en dat wilden wij maar zeggeu
oen behoeft niét van bet station naar eerie fabriek
te stappen om dan zoodra mogelijk weer te ver
dwijnen. Er is nog meer wat de, moeite loont.
Natuurlyk ook de wereldberoemde kerkglazen. Maar
dit weet men eu behoeft nauwelijks te worden
herinnerd.
De heer G. C. tan dtr Want had dé vriende
lijkheid gehad out tfe vergunnen zgn© pijpenfabriek
te komen ziei. Ze VQtrt de firma P. van der
Want Gzn. en is een der ouds'e en beste, dié
nog bestaan.
Hoe men te Gouda zoo op eens aan, het pijpen-
maken viel, eveuals le Delft aau het tegeltjesbakken,
is een vraagstuk, dat de geléérden nog niet vol
doende schgnen tb hebben opgelost. In die dingen
begint men doorgaans eerst belang te stellen aU
de stof voor het antwoord reeds lang is zoek
geraakt. v 1 f
Fijn aardewerk roet glazuur maakten het eerst
de Mooren. Op Mujorka had men beroemde fa
brieken, vau fraar da naam Majolica. Later had
men ze ook in Ittilië, hei meest te Faenze, van
waar Faiencé. Natuurlijk brachten de Mooren deze
kunst ook in Spanje en Portugal, eu het Spaansche
schiereiland is gr nog vol van. Kregen wy ze van
def Portugeezep, gelyk se door Palissy in de tes-
tiehde eeuw uit Italië naar Fraukrijk werd gebracht?
Wie ia| *t ons zeggen? Het sohynt dat de eerste
fabrieken in Delft en Gouda omstreeks 1690
ontstonden. Maar natuurlijk waren er eerst en
al veel langer potten- en panneubakkerijeu. Reeds
wegens den oveu komt men niet ligt tot een
'bijzonder fabrikaat, wanneer het gewone voor dage-
Ijjksch gebruik niet is voorafgegaau en blijft
•amenloopen. Afzondbrlyke pijpenfabrieken vindt men
niet, voor zoo veel wy weten. Ze zyn altijd met
steen- en pottebakkeryen vereeoigd.
Als een der eerste pypenfabrikanten wordt zekere
Wiesiua genoemd. Met welk recht is ons niet ge-
bleke», maar zyn voorbeeld vond groote navolging,
want al spoedig had men te Gouda niet minder
dan 500 fabrieken met ongeveer 3000 werklieden,
Iu de tweede helft der volgende eeuw, (te acht
tiende, was dit getal tut 800 geslonken. In het
begin der negentiende ging nog een honderdtal te
niet. Nu zijn er nog maar zestig, meerendeels
kleineslechts drie of vier groote.
In de achttiende eeuw hadden de oprechte Gou
wenaars denkelijk alleeu te kampen met de bui-
teuland8Cbe concurrentie. Tegenwoordig zijn sigaar
en sigaret de groote vijanden vau de echte Goudsche
pyp. Dit neemt niet weg dat er nog heel wat
iu dit artikel omgaat en de Nederlandsche pijp
haar welverdienden roem in het buitenland wakker
blijft handhaven.
Wat dan ook deu leek onmiddelijk treft bij
het bezoek van een dezer fabrieken is niet alleen
de groote kunstvaardigheid voor dit oogenschijulijk
eenvoudig fabrikaat een volstrekt vereisebte, maar
de buiteugewone, wel overlegde zorg, die aan
de volmaakte pijp moet worden gegeven.
Er i9 iets echt Hollandsen degelijks in deze
bewerking een langzame spoed, die onwillekeurig
de kalmte wekt, uoodig om dit rookinstrument
naar den eisch te gebruiken. Men kan die be
daarde mauneu en zwijgende vrouwen bijna niet
aan den arbeid zien, zonder voor het oog zijner
verbeelding, de herinuering te zien rijzen aan acht
bare, deftige bijeenkomsten, waarin, ouder zachte,
maar geregelde haaltjes aau de lange pijp die
heel gemakkelijk uitging, of in diggelen brak, als
men zyn hoofd niet heel goed byeen wist te
houden voor allerlui deftige en degelijke dingen
den stevige» grondslag werd gelegd.
Langs de pittoreske grachtjes kuierden wij naar
de Kuiperstraat, waar de fabriek van de firma
P, Wan der Waut Czn. is gevestigd.
Fabriek wil niet zeggen weidsche inrichting
met honderden, elkander verdringende werklieden.
Het is eeu gewoon, voormalig woonhuis, waarin
verschillende ontferdeeleu der bewerking iu ver
schillende vertrekken worden volbracht en vele
werklieden arbeiden eenvoudig thuis.
Het eerst komt men natuurlijk bij de grondstof,
waarover heel wat zou ziju te vertellen. Dit echter
zoekt meu beter iu technologische hand boekeu en
als men nagaat wat men dienaangaande heeft ge
lezen en gehoord, komt men teu slotte toch tot
de overtuiging, dat eigenlijk alleeu de fabritkaot
eu de werklui, die de grondstof behandelen, recht
«reten, wat un wezenlijk de *oede klei is.
In het algemeen slechts dit Klei is verweerde
steen. De fijne deeltjes worden door het bergwater
medegesleept en beziuken dichter of verder vau
de plaats waar ze verweerden. Soms heel ver.
Gaandeweg wordeu ze natuurlijk meer of minder
vermengd met fijn zand en allerlei organische en
anorganische stoffen. Al naar gelang nu vau den
oorsproukelijken aard eu de verhouding der ver
schillende deeltjes van dit mengsel, is de klei anders
van samenstelling, houdt ze zich anders bij het
vormen en bakkeu en krijgt ze eene andere kleur.
Vier hoofdsoorten vau klei onderscheiden de
geleerdenvuurvaste, smeltbare, opbruisende en
okerachtige.
De eigenlijke pijpaarde behoort tot de vuurvaste
en blijft bg het branden vry wit. Wil m*n ge
kleurde pijpen, dan neemt men andere kieisoorten
bijvoorbeeld die veel ijzeroxyd houden, wat het
product rood maakt.
AU ze niet aan chemie of andere geleerdheid
doen en daarmede maakt men in deze fabrieken
zich nog niet druk, al zou bet iu bet geheel geen
kwaad kunnen -r» dau bestaan voor den fabrikant
eu werkman sleehts twee kieisoorten vette en
magere of lange en korte.
De klei is vet, wanneer ze goed samenhangt.
Ze heet dau ook laug, omdat een stuk eenigszins
kan worden gerekt, zonder te breken. Vrtte klei
is zeer vormbaar of plastisch en neemt de fijnste
indrukken op. Ze is dan ook oudsher de ware
grondstof voor deu beeldhouwer. Magere of korte
klei is minder vormbaar ruw op het gevoel zeer
onzuiver, in de beteekenis van teer vermengd met
fijn zand en dergelyke bestanddeelen.
Bij het drogeu of bakken echter krimpt vette
klei veel meer dao magere en ook wegens andere
redenen moet dus zelfs de goede vette klei erniger-
mate met magere wordeu gemengd, om voor de
dingen dezer wereld geschikt te wezen.
In welke verhouding dit mengsel wezen moet,
is al weer eeu geheim vau deu pijpeubakker. Het
is om zoo te zeggen eene gevoelszaak. Wat het
zeer zeker niet wezen mag isonzuiver in dezen
zin, dat in de massa hardere stukjes blijven. Dit
zou teu nadeele komen vau het teedere fabrikaat.
De gemengde pijpaarde wordt dus nog eens
flink gemalen en geroerd, totdat men eene zuiver
homogene massa heeft. Dan eerrt begint de pijpen-
kunstenaar zyn arbeid.
Wordt vervolgd.)
De Daily Telegraph meldt dat Engeland zich heeft
aangeboden als bemiddelaar tusschen Frankrijk en
China op te treden, zoodra de gelegenheid daartoe
zich aanbiedt. Reeds eergisteren berichtte de Pa-
rijsche Patrie, „uit goede bron", dat de heer Ferry
met de Britsche regeering druk onderhandelt otn
hare bemiddeling te verkrijgen. Het blad voegde
er bij dat, indien, „zooals waarschijnlijk is", die
onderhandelingen mislukken, de Fransche regeeriug
besluiten zal tot het zenden van 20,000 man naar
China, en dat in dit geval het nemen en bezetteu
van Canton niet tot de onmogelijkheden behoort.
Hoe onverzoenlijk de taal van lord Salisbury eu
sir Stafford Northcote ook klonk, toen zij kort voor
het hervatteo van de Parlementszitting, in openbare
volksvergaderingen het woord voerden, hoeveel on
verzoenlijkheid tevens de toespraken van Gladstone
verrieden, waarop hij zijne voorstanders onthaalde,
toch wordt een schikking tusschen de regeering en
het Hoogerhuis iu zake de Franchise bill 'niet on
waarschijnlijk geacht. Volgens de inlichtingen welke
verscheidene bladen ontvangen hebben, zou er kans
bestaan op het aanuemen van een compromis op
dezen grondslag. De Lords zouden uiet langer aan-
dringen op de geliiktijdige behandeling van de Fran
chise bill en de Redestribution bill, maar zij zouden
voorstellen dat het Lagerhuis de iaatstgeuoemde wet
in behandeling neme onmiddellijk na de eerste te
hebben vastgesteld. Dau zou het Hc-ogerhuis geneigd
zijn de Franchise bill bij tweede lezing goed te keu
ren, maar de tweede beraadslaging over de artikelen
uit te stellen, totdat het van het Lagerhuis ontvan
gen hebbe het definitief aangenomen ontwerp van
wet regelende de nieuwe verdeeliog van het land
in kiesdistricten. Of echter deze oplo99ing van het
vraagstuk aannemelijk is voor de Regeering de twee
ontwerpen gescheiden houden Vermoedelijk om
geer. andere redeu dan om te beletten dat het Hoo
gerhuis, naar aanleiding van het tweede, beide ver-
werpe.
La Flandre libérale, van het nieuwe ministerie in
Belgie sprekende, erkent dat de wezenlijke hoofdeuder
clericale meerderheid, de heeren Malou, Jacobs en
VNoeste, opgehouden hebben ministers te'zijn, maar
toch kan het nieuwe ministerie niet anders dan de
de staatkunde van zijn voorganger voortzetten. De
heer Beernaert, naar wien het nieuwe Kabiuet
verdient genoemd te worden, heef» deel uitgemaakt
van het ministerie-Malou, waarin ook de heeren
Jacobs eu Woeste zitting hadden. Hij heeft zich
vereenigd met al de door hen geoomeu maatregelen.
Hy heeft de schoolwet verdedigd en geteekend.
Hij zal in het voortzetten der staatkunde van het
ministerie-Malou niet zoo roekeloos te werk gaan
hy zal meerin 't geniep en met meer huichelary
handelen. Aan het wezen der zaak zal echter niets
veranderd worden, eu 't is het wezen der zaak,
waartegen zich het land verzet.
Men hoopt nu de openbare meening in slaap te
wiegeu maar dit zal uiet gelukken. Herziening
van de schoolwet is de eisch van het land, dat
uiet eer tot bedaren zai komen dan nadat aan zyn
verlangen zal voldaan zijn.
Het uieuwe Kabiuet 19 dus eene misgeboorte.
Het is gedwongen eene verpletterende verantwoor
delijkheid te aanvaarden, eene taak met een berg
van moeilijkheden. Men behoeft geen profeet te
zyn x)ra te voorspellen, dat het slechts leven kan
door zich dood te houden. Indien het verstandig
is, zich tracht te doen vergeten, gevoelt dat het
voor zyn optreden vergiffenis noodig heeft, dan
kan het eeuigen tijd zijn bestaan rekken.
Wijkt het vau^die gedragslijn af, dan zal het
valleu.
Wat er van de verjfiazip^en voor den Duitschen
Ryksdag bekend if, geeft wfckijg hoop, dat wij spoe
dig op de hoogte tullen zijn vah den uitslag in de
meeste groote steden toch moeten bestemmingen plaats
hebban. Intusschen blijkt nu reech dat de sociaal
democraten eeu goeden slag hebben geslagen zij
komen in een aantal steden iu herstemming, niet met
conservatieven maar met liberalen van verschillende
kleur. Zelfs te Berlijn gelukte hoi de FortschritU-
partij of Duitschvryzinnigen niet deb ouden roem te
hauditaven slechts een hunner wenl verkozen in
een ander district 'eeu socialist, terwijn in de andere
vier districten herstemmingen moeten Jplaats hebben,
in drie met Christelijk socialeu, in eén met een socia
list. In de hoofdplaats van HaJö^r moet er her
stemming plaats hebben tusschen een socialist en
een Welf. Leipzig bleef voor de nationaal-libernlen
behouden.
RECLAME
maar eeu groote winst, behalen al diegenen die door
het gebruik der Zwitsersche Pillen van den Apotheker
R. BRANDT hua lichaam zuiveren, en het daardoor
