B
kiezende met
UIS
a Zonen
1885.
N° 3210.
BINNENLAND.
Woensdag 18 Maart.
rLEEVEB,
da,
ming
Bouwland
w Middelburg
-dende Lsn-
Mei 1885.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
Hei onderwijs in de 2e Hamer.
9
I
I
’I
r
I
ITING,
ingel, Gouda.
t te Gouda.
ft
stand gelegen,
IT 1885, des
ffiehuis <H«a-
het openbaar
3 SCHUREN,
I en ERVEN,
seks
BNPLAS als
ND enz. lig-
it, groot 3 H.
uli 1900 voor
goudsche courant.
ran Gas- en
en marmeren
earner met ge-
Mangelkamer
rkamers, Tnin-
mer, 2 Zolders,
arder vele ge-
Vruchtboomen
m den Raam.
WOONHUIS
ING en ERF,
neringstraatte
1491, verhuurd
>nwe te Gouda,
tie D No. 1794,
fe aanvaarden
üo. 2, verdere
rceel BOUW-
Lang Rogge-
i62 Centiaren,
UWLAND en
i perceel, groot
en 1 Mei 1885.
len 24O, 25.,
a morgens 10
den dag der
a overige per-
gen vóór den
b gewone uren,
ovengenoemde
SVER.
De afgeloopen week is op parlementair ge
bied merkwaardig geweest. Men heeft de
nieuwe meerderheid aan het werk gezien bij
de behandeling van het 5e hoofdstuk der
etsatsbegrooting (binnenl. zaken), waarbij de
quaestié'n van het onderwijs ter sprake komen.
Bene schoone gelegenheid om de beloften te
vervullen, die men eenige maanden geleden
den kiezers gedaan heeft, doch de uitkomst zal
zeker niet beantwoorden aan de grootsche
verwachtingen, die men bjj de kerkeljjke par
tyen heeft opgewekt. De geheele veldtocht,
die tot omverwerping der zoogenaamd libera
listische heerschappij en inzonderheid tot het
vestigen van eene schoolregeling op geheel
andere grondslagen leiden moest, ia uitgeloopen
op het voorstellen van enkele amendementen,
die slecht doordacht en slecht verdedigd, geen
ander doel hadden dan in 't geniep afbreuk
te doen aan instellingen, tot wier omverhaling
men vooralsnog den moed miste. Het is zonne
klaar gebleken, dat de nieuwe meerderheid ver
legen was met haar overwinning en niets meer
vreesde, dan dat de loop der gebeurtenissen
haar noodzaken zoude de teugels van het be
wind te aanvaarden. Niet alleen dat een
program voor de toekomst, bindend voor de
beide fraction der meerderheid als regeerings-
partjj, nog geheel bljjkt te ontbreken, maar
ook de leiders hebben bij dit debat zoo weinig
bekendheid getoond met de eerste beginselen
van staatsmanswjjsbeid en administratief beheer,
dat zij zich nog wel eenige malen zullen be
denken, eer zjj zich als hoofden van departe
menten zullen wagen op de stormachtige
politieke zeeën van het Binnenhof. In hun
midden is vooreerst geen toonbaar stel mi
nisters te vinden. Voor wie aan deze feiten
nog twjjfelen mocht, is de vorige week bijzonder
leerzaam geweest. Het viel den minister dan
ook niet moeilijk den heeren van de rechter
zijde hun gebrek aan moed en ervaring te
doen gevoelen, dikwijls op scherpen, meestal
op beschermenden of ironisehen toon zoo zelfs
dat de Standaard er boos om werd, zeker omdat
het blad zelf gevoelde hoe wel verdiend de
lessen waren die do minister aan de zoo hoog
opgehemelde anti-revolutionaire leden gaf.
De heer Heemskerk heeft zijn goeden naam
als goed spreker en bekwaam administrateur
gehandhaafd. Maar hij heeft meer gedaan
dan dat. Hij heeft duidelyk kleur bekend en
is aan zyne oude liefde voor het openbaar
onderwjjs getrouw gebleven. Wjj hadden er
geen oogenblik aan getwijfeld, maar velen
vreesden voor eenige meerdere zwenking naar
rechts, want de toestand is moeieljjk en de
verleiding om de nieuwe meerderheid in dit
opzicht wat te wille te zjjn was groot. Des
te meer genoegen doet het daarom allen vrienden
van ons onderwijs, dat de minister op dat
punt consequent gebleven is. Waarin de heer
Heemskerk ook moge getransigeerd hebben en
een meester in de balanceerkunst is hy
hoe anders zou hij zich zoo lang in zijn deli
cate positie kunnen handhaven ons openbaar
ouderwjjs in alle tókken heeft hij steeds een
warm hart toegedragen. De wet op hethooger
onderwijs is van zjjne hand, die op het mid
delbaar onderwjjs heeft hij helpen invoeren in
den geest van den ontwerper, omtrent
het lager onderwijs heeft hy indertjjd een o
ontwerp ingediend, geheel gegrond op de I staatsburgers, die vastheid in het bestuur
GOUDA, 17 Maart 1885.
Naar het Handeltblad verneemt, zyu thans uit
België officieel slappen gedaan om een Nederlandseh-
Belgische Academie voor taal- en letterkunde op Je
richten, waarin de voornaamste taal- en letterkundigen
van beide landen zouden zitting hebben, na door
de wederzydsche regeeriogen tot leden te zijn be
noemd. De Academie zou ten doel hebben de
beoefening der Nederlandsche laai en wetenschappen
te berorderen, behartiging van de uitgave van het
woordenboek, enz.
De Kunttbode zegt, dat het nieuwe Rjjkamuseum
te Amsterdam niet in April, zooala eerst hst plan
was, maar in Juni zal geopend worden. «Het voor
nemen bestaat die opening met groote feestelijk
heid te doen geschieden; niet met eene plechtigheid
in besloten kring, maar zoodanig, dat stad- en
landgenoot de overtuiging zal erlangen, dat Amster-
dim de opening van het Museum als een gedenk
waardiger, dag beschouwt.
verlangen. Maken de Maartsche buien een
afgevaardigde van de rechterzijde ziek het
geen eene jergeeflijke menschelyke zwakheid
is weg is de victorie-kraaiende nieuwe
meerderheid en de openbare school is gered
heeft een liberaal zjjn voet verstuikt in de
hooge politieke kringen ziju niet allen vast ter
been dan kan die toevallige afwezigheid
aanleiding geven tot het doordrijven van de
wildste voorslagen der anti-schoolwetmannen.
Het is te hopen, dat de meerderheid het ge
vaarlijke en onstaatkundige van deze hare
handelwijze spoedig moge inzien. Wil zij
en dit is haar recht eene andere school
wetgeving, zjj bewandele den rechten weg en
stelle die aan de orde, wanneer zij de teugels
van het staatsbestuur ter hand genomen heeft,
en late thans af van haar slinksche gangen,
haar knabbelen en bijten aan een weefsel, dat
zjj nog niet vermag uit te rafelen. Gebeurt
dit niet, dan zal hetzelfde spel in het najaar
bij de behandeling der begroeting voor '86
opnieuw gespeeld worden. Wie weet of
dan niet meer succes behaald wórdt. Niet
altyd is een lid der rechterzijde ziek en het
is zeer twjjfelachtig of de heer Wintgens dan
weder daar zal zjjn om de onberaden aanslagen
op het onderwjjs te verijdelen.
Thans is de aangerichte schade van geenerlei
beteekenis. Het voornaamste aaugenomen
amendement betreft het mi-ld. ouderwijs voor
meisjes. De subsidiën daarvoor zjjn geweigerd
en eerlang kan dus de intrekking van de
rjjksgelden door den minister worden gewacht.
Wij gelooven echter, dat de gemeenten, welke
tot dusver deze scholen grootendeels bekostig
den, wel bereid zullen zyn de afgestemde
gelden uit eigen beurs bij te passen. Alleen
Goes zal vermoedelijk daartoe niet in staat zyn.
Maar steden als Arnhem, Haarlem enz., waar
blijkens de ingenomenheid met dezen tak van
midd. ond. de gemeenteraden liberaal zjjn,
zullen zich niet door de kerkelijke partyen
laten dwingen tot opheffing hunner meisjes
scholen. Wjj achten het voortbestaan er van
nagenoeg zeker. De heer Lohman zal dus in
zoover voldoening hebben van zyn voorstel,
dat hy in de hoofdplaats van zyn eigen kies
district eene school vermoord heeft, die een
doorn was in het oog der platte-landskiezers,
welke hem afgevaardigd hebben. De toe
juiching dezer vrienden zal hem niet ontgaan
wij gunnen hem die van harte.
FA AG"
cn voer:
jaars
olongatiekoers
rwaarden
en onderpand
verkoopen van
jor loten) van:
e 30
30
imsterdamsche
van provisie,
el - 0.01
x - 0.01
saela (a.g. haa
it terdam.
beginselen der wet van 1857. Het was dus geen
wonder, dat hij ook thans beslist zich voor het
behoud van het bestaande verklaarde, immers
wat het beginsel betreft, en vooral deed,
uitkomen, dat dergelyk wild inhakken op
bestaande organisatiën als thans voorgesteld
werd, in plaats van den koninklijken weg der
wetswijziging te bewandelen, heilloos en onver
antwoordelijk is. Duideljjk schetste hy de
historie van ons volksonderwijs en zeker klonken
de volgende woorden den haeren Lohman c. s.
niet aangenaam in de ooren.Anderhalve
eeuw lang is in ons land,de richting, welke
thans meer bijzonder vertegenwoordigd wordt
door de anti-revolutionaire party, alleen aan
het woord geweesten toen waren er ook
mannen met vaste overtuiging, met vast geloof
en groote talenten, en wat hebben zij evenwel
van het volksonderwijs gemaakt? Wat was
de school? Wat waren de'schoolboeken, wat
da volkslectuur, de algemeene moraliteit? Hst
liet zeer veel te wenschen over, naar alles wat
men er van weet»De revolutie bracht gelukkig
verandering en «sedert dien tijd hebben voortref
felijke mannen in drie meuschengeslachten, met
liefde voor de jeugd en het vaderland bezield,
in eene zekere richting voortgewerkt, die thans
veroordeeld wordt onder den naam van «staats
onderwijs.» Hel is zaak, zich driemaal te
bedenken alvorens thans in eene andere richting
te gaan en tegen den straom op tq willen
roeien, die door den arbeid Van drie geslachten
is in beweging gebracht, ten einde iets nieuws,,
iets anders te kunnen scheppen, dat nog niemand
kent.» Ten slotte voegde hij den bestrijders
der wet nog toe, dat zy, aan het bestuur ge
komen, zeker in gemoede zouden terugdeinzen
en zeer rijpelijk nadenken, voordat zjj de ver
antwoordelijkheid aanvaarden zouden om eene
sterk ingrijpende wijziging in de schoolwet"
voor te stellen.
Men ziet, de heer Heemskerk sprak duideljjjj
genoeg en niemand heeft zich dan ook in zijne
bedoeling vergist. Alleen was het blijkbaar,
dat de rechterzijde zeer teleurgesteld was en
na de laatste verkiezingen op meer meegaand
heid van regeeringszyde gerekend had.
Aan de houding van den minister hebben
wy het dus in de eerste plaats te danken, dat,
althans dit jaar, het gevaar is afgewend, dat
op ruwe wijze de hand wordt geslagen aan
ons onderwjjs. Tóch scheelde het maar ééue
stem, die van den heer Wintgens, welke, hoe
wel met den eenen voet staande in het kamp
der geallieerde kerkelijken en door banden
van erkentelijkheid aan hen verbonden, het niet
van zijn conservatief hart verkrijgen kon, om
aan de avontuurlijke aanslagen zyner bondge-
uooten mede te doen. Er is reeds genoeg
gespot met den invloed van den Haagschen
advocaat, die door zyn gewicht telkens de
balans naar de eene of de andere zjjde deed
overslaan: de toestand had dan ookzjjn komi
sche zjjde. Maar daarnaast én in de eerste
plaats is het bedroevend voor ernstige vader
landers, als zij zien, hoe wisselvallig de kansen
zijn voor het voortbestaan van ons deugdelijk
volksonderwijs, dat zoovele jaren de glorie van
ons land geweest is. Onhoudbaar op den duur,
is de tegenwoordige toestand in hooge mate
verderfelijk voor onze parlementaire instellingen,
welke dreigen het mikpunt te wordeu van
den spot van onbevoegden en' zelfs belachelijk
in het oog van goedgezinde, verstandige
