ige.
RIJ,
met ruimen
gemakkeljjk
az., alles in
I
1885.
N° 3252.
ai 1885.
Slixter.
NEN.
icijns franco
:ers belegen
anco.
BINNENLAND.
EEN TWEESPRONG.
Woensdag 24 Juni.
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
I
Gouda.
:ers,
UR.
a-g’e.
K, SPIJZEN
r.
0 ets.
jping
lerij
:ti
te Bodegraven
te krijgen ia.»
t
ebtaarten.
soorten.
lebak.
ret.
aad.
m, in volle
4'
IDEN, BED-
rijscouranten
KEL, Hoog-
G 5
B 5
No. 13, te
■Ki
■V I
jorm te Elf
Ir. KIST, in
op» aan de
GOUDSCHE COURANT.
Uit Oudewater schrijft men ons
Wij hadden 1. 1. Zondag nam. na afloop der gods
dienstoefening het genoegen, het koor der K. C.
kerk van Jutfaas eenige n om mere schoone muziek
in de K. d. kerk alhier te hooren uitvoeren.
Vooral de wjjze, waarop de gunstig bekende
directeur, de heer Galesioot, de kinderstemmen met
de mannenstemmen tot een goed geheel wist te
i
12.20 zal een
v/d Rjjnspoor
len 1 Sept',
en eigenaar
inlichtingen
JHALK te
hand ter tegemoetkoming en brengt met ver
eende kracht eene grondwetsherziening tot
stand, die levensvatbaarheid hebben zal en een
nieuwen geest zal brengen in de doodsvallei
onzer binnenlandsche staatkunde.
Niet de kiesbevoegdheid maar de onderwys-
quaestie zal de kiezers warm maken en den
toestand blijven beheerschen. De mannen van
het algemeen stemrecht zijn een klein kuddeke
in vergelijking van de groote schare der
partijgangers van de school met den bijbel.
Indien de liberalen dit mochten vergeten of
(zooals de heer Van Houten) zich daaromtrent
onnoozel houden, de clericalen zullen wel
zorgen, dat zij er aan herinnerd worden.
Van die zijde zal men niet rusten, voordat de
zege behaald is. Het is dus allereerst zaak,
“dat bij de liberalen klaarheid kome omtrent
hetgeen zij willen of mogen doen om de school-
quaestie op te ruimen. Het antwoord op die
vraag zal voor de naaste toekomst beslissend
zjjn. Laat het spoedig komen en aan duide
lijkheid niet te wenschen overlaten. De tegen
woordige struisvogelpolitiek bij de meeste
liberalen, die andere quaesties op den voorgrond
trachten te schuiven en beproeven of zij de
hoofdzaak niet op behendige wijze kunnen
vermijden, zal op den duur niet baten.
GOUDA, 23 Juni 1885.
De Colkete M «lij ring r.n bet fond» ter onder
steuning en aanmoediging van den gevapenden dienst
in Nederland beeft hier ter stede opgebracht ƒ135.89.
Naar wij vernemen heeft wijlen merr. de Wed.
F. van Bovene, onlangs alhier overleden, eene som
van 1000.vrij van alle rechten en lasten
gelegateerd aan de Werkinrichting tot wering der
bedelarij alhier.
De Gemeenteraad van Nieuw-Beierland heeft aan
den heer A. K. van der Garde, alhier, concessie
verleend voor een stoomtram door de Hoeksche
Waard. De consessie is verleend tot aan het Heke-
lingsche Veer, in verbinding met Voorne en Putten.
SCHAAK-COBBESPONDENTIE.
G 6
D 7
V
;ramm»
Den Haag 41ste zet
Gouda
Blijkens bet ons toegezonden feest-progi
voor hei 22ste Christelijk Nationaal Zeudingsfeest
te Middacbten (bij de Steeg) op 2 Juli e. k. zal
de feesttrein uil Gouda vertrekken des morgens
6.40 en aankomen te Middachter Allee ten 9.45.
De prijs van retourbiljetten, (waaronder f 0.40
voor bet programma begrepen is, zonder hetwelk
men niet op het feeatterrein wordt toegelaten) is
van Gouda: le klasse ƒ3.45, 2e klasse 2.70,
3e klasse 1.90.
Deze retourbiljetten met programma’s zijn te be
komen aan het Station Gouda van 22 tot 29 Juni
des middags 12 uur, doch in geen geval later. Men
kan natuurlijk ook met de gewone treinen reizen, doch
alleen voor den feesttrein gelden bovengenoemde
prijzen. Alleen de feesttreinen houden vlak voor het
terrein stil. Zij, die met een gewonen trein gaan
moeten aan het stating de Steeg afstappen, dan moet
nog een wandeling gedaau worden van ongeveer
20 minuten.
mede te werken, als de houding der liberalen
volledige zekerheid geeft, dat onder hunne
j leiding een ruimer kiesstelsel te krijgen is.»
De heer Van Houten schjjnt te meenen, dat
het voldoende is, als de liberalen bereid zjjn om
de kiesqnaestie afdoende bjj de grondwet te
regelen, doch spreekt met geen enkel woord
van de schoolquaestie, waarin wjj steeds het
voorname beletsel gezien hebbende beide
nota's laten echter aan duidelijkheid niets te
wenschen over. Hoewel zelf zich van voor
stellen onthoudende en die liever afwachtende
uit de handen der regeering, geven zij als hun
beslist voornemen te kennen geene herzienings-
voorstellen góed te keuren, waarin art. 194
niet gewjjzigd Wordt. Hoewel dus met den
heer Van Houten meenende, dat Lohman’s
voorstel ten slotte zal worden verworpen, zien
wjj niet in, dat daarmede iets gewonnen is,
zoo niet eenigermate aan den eisch der clericalen
wordt voldaan. Naast afmaking van de wet-
Lohman behoort dus fe staan overeenstemming
der verschillende partjjen omtrent de school vraag,
anders komt er in het geheel niets tot stand
en bljjft men in den onzekeren en ongezonden
toestand, waarin onze politiek reeds zoo lang
verkeert.
De tweede wjjze om het gebrekkig stelsel
van den heer Lohman te keeren, zou onzes
inziens bestaan in het aanbieden van een
tegenontwerp van liberale zjjde, waarbjj op de
bestaande grondslagen der kieswet de census
werd verlaagd, zoo ver als maar eenigszins met
de bepalingen en den gqe%J. der grondwet is
overeen te brengen. Verandering van tactiek
dus ten gevolge van de nederlaag der liberalen
bjj de motie-Cremers. Want onveranderde
handhaving van het liberaal programmagrond
wetsherziening vóór de censustabel en de
kieswet is feitelijk onmogeljjk geworden, nu de
censusverlaging reeds aan de orde is gesteld en
na de in de beide nota’s door de clericalen
aangenomen houding. De heer Van Houten
consequent in het negeeren van de school
quaestie verbeeldt zich, dat het voldoende
zal zjjn, dat de liberalen voor den dag komen
met het stelsel van kiesrecht, dat zjj in de
nieuwe grondwet willen geformuleerd zien, om
de weifelende publieke opinie tot zich te trekken
en zelfs de linkerzijde der anti-revolutionairen
benevens een deel der katholieken te winnen.
Wjj gelooven er niets van. Geen grondige
oplossing der kiesquaestie zonder gelijktijdige
behandeling der schoolvraag, zal wel het parool
bljjven. Art. 194 zal den doorslag moeten
geven. Willen dus de liberalen geen vergelijk
met de andere partjjen omtrent dit artikel,
wil men de tegenwoordige grondwetteljjke
bepalingen op het stuk van onderwijs onver
anderd handhaven, dan is het, naar onze
meening, de beste staatkunde, als men census
verlaging aanvaardt hoewel niet op den
willekenrigen bodem van Lohman's voorstel
en de grondwetsherziening voor het oogenblik
laat slippen. In den boezem der liberale partij
behoort de vraag ernstig en spoedig te worden
overwogenis tegemoetkoming aan de tegen
partij *n den geest b. v. van de dezer dagen
door het Handelsblad voorgestelde lezing van
art. 194 in strijd met de liberale beginselen en
de belangen van het vaderland, ja of neen.
Zoo ja, zegt dan de grondwetsherziening en
daarmede de afschaffing van den census voor
eerst vaarwel en vergenoegt u met census
verlaging en laat aan de nieuwe, door vergroot
kiezerspersoneel verkozen kamer de taak om
te beslissen of er van grondwetsherziening iets
komen kan. In de eerste jaren zal er dan
geen sprake van zijn. Zoo neen, biedt dan de
In de laatste weken zjjn de kansen der grond
wetsherziening niet gerezen. De verwerping
der motie-Cremers heeft de kieswet vóór die i
grondwet geschoven, terwjjl de clericale partyen,
elk voor zich, eene verklaring hebben openbaar
gemaakt, waarin zjj elke grondwetsherziening
afwjjzen, die niet art. 194 insluit. Twee ge
varen dus, waarvan het tweede te voorzien
waswij hebben er reeds meer op gewezen,
dat de liberalen tot eene schikking zullen
moeten komen omtrent art. 194, indien zjj
grondwetsherziening willen maar de voorrang,
verleend aan het voorstel Lohman, was een
onaangename verrassing voor ons, een welge
lukte poging der clericalen om een spaak te
steken in het wiel van het thans door de
liberalen bespannen karretje der grondwets
herziening.
Wat moet thans gedaan worden? Natuurlijk
moeten alle pogingen worden in het werk
gesteld om dat struikelblok uit den weg te
ruimen. Twee wegen staan daartoe voor de
liberalen open: te bljjven volharden in het
verzet tegen dezen maatregel der rechterzijde
of wel thans met het getij de bakens te ver
zetten en den census te verlagen zoo ver de
grondwet zulks maar toelaat. De eerste weg
zal wellicht het spoedigst tot het doel voeren.
Immers er is weinig kans dat het voorstel-
Lohman wet zal worden. In de eerste plaats
kunnen de liberalen nog beproeven de openbare
behandeling te doen verdagen. Dit ia miasqhien
mogeljjk, omdat het nader onderzoek eenige
leden der rechterzijde kan hebben overtuigd
van het verkeerde der grondslagen waatop het
berust. De fiscale wetten, die de heer Lohman
gebruikt, zjjn zoo verouderd, dat vele clericalen
stellig niet van deze wet, zooals zjj daar ligt,
gediend zullen zjjn. Gouda b. v. met 18844
inwoners, zal voor het kiesrecht gelijk staan
met Arnhem, dat 44366 en met Enkhuizen,
dat 5863 inwoners telt. Dit enkele voorbeeld
is voldoende om het ontwerp te veroordeelen
waar zoo het vraagstuk der plaatseljjke ge
steldheid is opgelost, kan men niet zeggen, dat
de steen der wjjzen is gevonden Ieder is in
staat om er zoo in 't wilde een slag in te slaan.
Gelukt de verdaging niet en wordt de openbare
behandeling doorgedreven, dan nog zullen wel
enkele stemmen der rechterzijde zich voegen
bjj de liberalen en het voorstel valt. De baan
is dan weder schoon voor grondwetsherziening,
mits te gelijker tijd in de afdeelingen gestreefd
wordt naar een vergelijk omtrent art. 194 der
grondwetanders toch moet het groote werk
mislukken en ware het beter er niet eens aan
te beginnen. Dat op een deel der stemmen
van de rechterzijde tegen Lohman’s voorstel
mag gerekend worden, kan worden aangenomen,
niet alleen op grond van de groote gebreken,
die zelfs voor enkele zjjner partjjgenooten te
kras zullen zjjn, maar berust ook op de over
weging, dat er onder de anti-revolutionairen
leden zyn, die met ons vreezen, dat census
verlaging zal leiden tot uitstel der grondwets
herziening. Immers dan vervalt het voornaamste
motief daartoe. Dit is ook de meening van
den heer Van Houten blijkens zjjn laatsten
staatkundigen brief. <Een deel van de voor
standers van het voorstel Lohman», zegt bjj,
speculeert op de mogelijkheid, dat na census-
verlaging, de wensen tot afschaffing van den
census zal verstommen of daaraan wederstand
kan geboden worden En daarom gaat stellig
de democratische vleugel der anti-revolutionairen
slechts zeer noode met het voorstel van census
verlaging mede, en zal hjj misschien weigeren