LN.
iever
.Co.
IS,
k gelegen
hoek van
ot 4 aren
ART. 194
BINNENLAND.
ISS5.
Woensdag 15 Juli.
3261.
tgen
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
l-
3
Jz.
r
pen
uitzicht
il
iAÖE.
uid.
1\°
in het licht der historie.
5.
kort wederom
JANNEN
‘RTUIJN
ii
des mor-
ABMONIB»
van tne-
lotaria, 3
a; van 12
11 uren
tjjden te
eksmerk.
waarvan
ie Kamer
.older en
lin bevat
□er, Keu-
uis. Het
jn verder
voorzien.
85.
Centiaren
GOUDSCHE COURANT.
IV.
Aan het einde van ons overzicht van de
brochure van dr. Betz gekomen, willen wij
nog een oogenblik van het geduld onzer lezers
vergen om ons standpunt uiteen te zetten. Wij
zijn het met den heer Betz eens, dat de libe
ralen krachtens hun beginsel niet gekant
kunnen zgn tegen het ideaalde vrjje school
regel, de openbare uitzonderingen dat zij zich
daarom zouden kunnen nederleggen bij een
voorstel Om bet beruchte overal in hef grond
wetsartikel te schrappen; of bjj eenige andere for-
mule, die grondwetsherziening zon mogelijk
maken. Altjjd, mits duidelijk de bedoeling
bleek, dat zoolang niet de vrjje school geheel
en in alle opzichten aan de behoefte voldoet,
de regeering verplicht is de openbare inrich
tingen te handhaven en dat het een der eerste
plichten der overheid' blijft te waken voor het
onderwjjs in het algemeen. Eene Apenbare
school te verlangen in elke gemeente, ook daar
waar er in fiet geheel geen gebruik van ge
maakt wofrdt, omdat allen aau bjjzonder onder
was de voorkeur geven, is ongerijmdde gewone
wetgever zou regelen kunnen stellen over de al
of niet nóodzakëljjkheid van openbaar onder
wijs in eene gemeente. Onschendbaarheid van
art. 194» behoort niet tot onze geloofsartikelen,
ten eerste omdat uit de geschiedenis van dat
artikel blijkt, dat de bewoordingen in strjjd
zgn met de liberale beginselenten tweede
omdat, naar onze meening, niet het grondwets
artikel, maar de gewone wet eigenlijk het
onderwjjs beheerscht.
Wjj zjjn steeds voorstanders geweest van
goed openbaar onderwijs en wjj zgn het nog.
Niet, zooals de Kamer van 1848, omdat wjj
bang zjjn voor het bjjzonder onderwjjs en wjj
daarom verlangen dat van overheidswege
openbaar onderwjjs als tegenwicht gegeven
worde. Zeker wjj betreuren het, dat bjj zulk een
groot deel des volks de neutrale school heeft
uitgediend, daar bjjzonder onderwjjs .in den
regel gelijkstaat met het op den voorgrond
plaatsen van het onderricht in de geloofsleer.
Het aankweeken van godsdienst en deugd in de
harten der kinderen, zooals de bedoeling is op
de gemengde school, stellen wjj op hoogeu prjjs,
maar het vermoeien der jeugdige hersenen met
godsgeleerde begrippen door onderwijzers, wier
vak dit niet is, achten wjj betreurens-
waardig en in strjjd met de regelen eener
gezonde paedagogiek. Doch wjj staan voor het
feit, dat zulk onderwjjs niet alleen begeerd,
maar als het eenig doelmatige beschouwd wordt
door eene groote schare onzer medeburgers, die
er zich groote opofferingen voor getroosten.
De staat heeft niet het recht, ook indirect,
zich daartegen te verzetten; wel mag hjj zich
verzekeren, dat de personen, die de taak van
de opvoeding der jeugd op zich nemen, behalve
hun meer of minder groote theologische kennis,
de bekwaamheid bezitten om den kinderen het
gewone, voor het burgerljjk leven vefeischte
onderricht te geven. Alleen dit laatste is pu
bliek belang. Voor den staat is het onderwjjs
het middel tot algemeene beschaving en ver-,
lichting en zjjn belang brengt mede het overal
zoo gemakkeljjk mogeljjk verkrjjgbaar gesteld
te zien. Volgens ons is het de plicht der over
heid daarvoor te zorgen. Al is dus schjjnbaar
ons ideaal, hetzelfde als dat van dr. Kuyper:
bijzonder onderwjjs regel, staatsonderwijs uit
zondering, in de practjjk zal het verschil groot
bljjven en bjj de toepassing van dit beginsel in eene
schoolwet zou dat spoedig bljjken. De heer Betz
wjjst er in zgn boek terecht op, dat der anti-revo-
lutionairen geroep om vrij beid verdacht is; zjj heb
ben er pene bedoeling mede, want nooit had een
anti-revolutionair de Arpheid lief om haar zelve.
Ondeugend voegt dr. Betz er bij<zjj tooien
zich met veeren van ons. Misschien is dit de
reden, waarom sommige liberalen er tegen
woordig min of meer geplukt uitzien.. Ons
dunkt, de bedoeliug van dr. Kuyper is klaar.
Hjj wil de openbare school beperken, zooveel
mogeljjk opruimen, ten eigde plaats te arjjgen
voor zijn school met den bijbel. Liever geen
onderwjjs dan openbaar dit zou misschien
wat te kras gezegd zgn maar toch leidt de
practjjk der anii-revolutiMairen er toe, ook
krachtens hun beginselenj in dien geest te
werk te gaan. Vermoord deepen bare school, zoo
denken zjj, en het gebrek aan onderwijs zal zelfs
hen, die dat niet uit principe doen zouden, noodza
ken hun kinderen op onze inrichtingen teplaatsen.
Geheel anders is onze bedoeling. Wjj wen-
schen eerljjk ieder vrjj te laten in de wjjze
waarop Lg zjjn kinderen wsnscht op te vopden.
Van de begeerte om de staatsschool te maken
tot een instrument ter verspreiding van moderne
godsdienstige begrippen of van ongeloof
eene beschuldiging die ons van kerkelgke zijde
steeds nAar het hoofd geworpen wordt
kennen wjj ons geheel vrjj. Vrgheid van
onderwjjs dus in den meest uitgestrekten zin.
Maar onderwjjs moet er verkrjjgbaar zjjn, overal
en voor alle standen. Waar particuliere
krachten het niet leveren, behoort het te ge
schieden door de overheid. Openbaar onderwjjs
overal, waar het niet door bjjzonder over
bodig is geworden. Geen opruiming van
staatsscholen, omdat het vermoeden bestaat,
dat bjjzonder onderwjjs in de behoeften zal
kunnen voorzien, maar het bewjjs moet door
ontvolking der school behoorlijk geleverd zjjn.
Bjj het beoordeelen der behoefte plaatse zich
dus de regeering op een vrjjgevig standpunt.
Zij heffe geen openbare school op, tenzjj ten
duideljjkste gebleken is, dat zjj gemist kan wor
den. Liever te veel dan te weinig openbaar
onderwjjs. Bjj twjjfel moet, in het belang der
vaderlandsche jeugd, de overheid zich niet te
rugtrekken. Als zoo de zaak wordt opgevat
door de liberalen, zal er ook nadat men het
met de tegenpartij eens is geworden omtrent
een formule in de grondwet, nog genoeg te
strjjden overbljjven op het veld der gewone
wetgeving en over de voor het onderwjjs uit
te trekken sommen op de staatsbegrooting.
£ldus kan een <Jer voor de clericalen meest,
stuitende bepalingen worden verwjjderd, zon
der dat de overheid optrouw wordt aan hare
roeping om voor een der grootste volksbe
langen te waken.
GOUDA. ]4 Juli 1885.
In de hedenmiddag gehouden vergadering van den
gemeenteraad, die gepraesideerd werd door den Wet
houder Poet Drost bij afwezigheid van den Burge
meester en bijgewoond' door 11 leden, (afwezig waren
drfheeren Kist, Straver, van Bergen IJzendoorn, van
Mierop en Hemsing, waarvan de beide laatsten met
kennisgeving) werden de rekeningen dër gesubsidi
eerde Instellingen van Weldadigheid, dienst 1884,
goedgekeurd.
De volgende stukken kwamen bij den raad in
1. Eene missive van de Commissie van Toezicht
over het Stedelyk Museum, waarbij aangeboden wordt
een exemplaar van den Catalogus.
De Voorzitter stelt voor de Commissie daarvoor L. Kamsteeg, A. ^Kruisheer,
en Zaterdag had het jaarlijksch openbaar
plaats aan de rijks hoogere burgerschool
dank te zeggen en den Catalogus in het gemeente’
archief te plaatsen. Aldus besloten.
2. De rekening der Schutterij, over 1884.
Wordt gesteld in handen eener Commissie,
waarin worden benoemd de hh. Straver,
Samsom en van Mierop.
3. De rekening der Stedelijke Beleenbank over
1884—85. Ter visie.
4. De rekening der Gem&ute, over 1884.
Wordt gesteld in handen eener Commissie,
waarin worden benoemd de hh. Fortuin
Droogleever, Oud ijk en van Iterson.
Een voorstel van B. en W. betreffende ver
betering van bet lokaal voor het onderwijs in hand-
leekenen np de Burgeravondschool. Deze betreft
voornamelijk de verlichting j en de onkosten worden
geraamd op 220.
De Voorzitter stelt voor dit voorstel ter visie te
waarop de- heer van Iterson vraagt of het
niet dadelijk zou kunnen worden behandeld, wijl het
wenschelijk is dat bedoelde verbetering njet den
aanvaog van den nieuwen cursus gereed is.
De Voorzitter acht dit niet noodig, daar binuen
eene raadsvergadering plaats beeft.
Het voorstel wordt ter visie gelegd.
6. Een adres van den heer P. W. Kamphuizen en
andere bewoners van de Gouwe, verzoekende dat de
zoogenaamde Korenbeurs op de Gouwe worde gea-
moveerd. Genoemd gebouw dient tot niets en wordt
slechts gebruikt als bewaarplaats van vuil enz.
In handen van B.en W. om‘bericht en raad.
7. Een adres van de Directie der IJselstoomtram-
weg-Maatschappij, verzoekende 1®. teruggave van
minstens s/s der gedeponeerde waarborgsom van
30Q0.— en 2°. subsidie of renle-garantie voor
den aanleg en exploitatievan «en stoomtramdienst
GoudaSchoonhoven, waarvoor adressante concessie
ontving doch die zy niet kan aanvaarden zonder
finantieelen steun van de Gemeenten, die belang
hebben by de tot standkoming, waaronder Gouda
behoort.
In handen van B. en W. om bericht en raad.
By den aan vang der zitting deelde de voorzitter
mede dat het raadsbesluit van 5 Juni 11. tot wijzi
ging der gemeente-beg rooting door Gedeputeerde
Staten was goedgekeurd en dat Gedeputeerde State n
de jaarwedde van den Secretaris dezer gemeente had
den vastgesteld op 2600, X welk was goedgekeurd
bij Kon. Besluit van 19 Jpni IE
Tot Leden in het stembureau voor de verkiezin
van Leden in vden gemeenteraad werden benoemd
de hh. G. A. Oudijk en H. G. Hoefhamer. Tot
plaatsverv. leden de hh. D. C. Samsom en C.
Hoogenboom.
Tengevolge van het, ten overstaan van curatoren,
Vrijdag en Zaterdag gehouden overgangsexamen zijn
aan het stedelijk progymnasium bevorderd
Uit de le naar de 2e klasse: H. L. van Praag.
Niet bevorderd 1 leerling.
Uit de 2e naar de 3eJ. van den Berg, B. J.
H. Boers, H. Herman, B. IJssel de Schepper, C.
de Vletter, L. J. Vriesman, J. Wernink. Niet
bevorderd 2 leerlingen.
Uit de 3e naar de 4eC. van Eyk, A. Kist
en D. Kroon. *ï)e leerling der 4e kl. E. Grendel
ontving een getuigschrift voor welvolbrachte studie.
De volgorde in bovenstaande opgaven is alpha-
betisch.
Vrydag ---
examen plaats aan de rijks hoogere burgerschool
alhier.
Uil de eerste klasse werden naar de twtei.e
bevorderd, voor het volledig onderwijs C. H. Julius,
C. H. Wyckhuijse, A. W. de Boer, J. C. Kruyt,
Sophia A. C. Kluit, Adèle C. Klem,. J. J. Vetter,
J. C. Nieuwenhuys voor enkele» lessen G. U.
Costerman Boodt. Voorwaardelijk ook C. D. van
Schouwenburg en P. N. van Lit voor het volledig
onderwys. Niet bevorderd 13 leerlingen voor vol
ledig ohderwys; en 2 voor enkele lessen.
Uit de 2e naar de 3e klasse de leerlingen voor
het vollédig onderwijs J. Prince, J. Jüugeling, H. J.
D. A. Costerman Boodt,
