AAGD 1886. N 3385. nez, IOMETERS, JCOPEN, TPLATEN, aterpassen, {kers, iten, 'schillende LAKS éjj BER, n aid Rijn. schappij De afloop flor crisis. BINNENLAND. f Zondag 2 Mel. mdralen, blessuren, THETERS, ieer!ü Watten onthaal te rkende ver- Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken. >LAK, ticien, i Gouda. MD” iDgracbt 1. 4 'u tegen Woens- ‘II Oudewaler. «termeer, phen. attman, Bodegraven. Haastrecht, ua,Woerden cteu r, IENBÜRG. laai, Gouda. 'IN HEL- Adres aan Jr. West- De exploitatie van bet Paleis leverde over 1885 een verliet van op, wegens verminderde entrée. van opge- 1 dat in de lering van la benoemd ITTER- deze de be- NDON is aande par- tiaar binnen verdwjjnen. jjk en zacht 5 cent per >n. Alleen HUINCK VELT Az. e verkrjjg- goudsche courant. De ministerieels crisis, die het gevolg is ge weest van de bonding der rechterzijde tegen over de grondwetsherziening is thans geëindigd. Het publiek heeft weinig vernomen van het geen achter de schermen is gebeurd. Deze geheele zaak is met eene zekere geheimzin nigheid behandeld; wenscheljjk ware het, indien er in de aanstaande bijeenkomst der Eerste Kamer eenig licht over opging. Men weet alleen sedert een paar dagen uit blykbaar officieuze mededeelingen in de groote dagbla den, dat de heer A. Mackay per brief van den directeur van het kabinet des konings is uit- genoodigd om een ministerie samen te stellen, doch dat deze per omgaande heeft geantwoord, dat hjj deze opdracht niet kon aanvaarden. Gisteren kon men daarop in de officieele Staats- GOUDA, 1 Mei 1886. Het geeamenlijk verzoek der Ministers, hoofden van de Departementen van algemeen bestuur, aan Z. M. den Koning, om eervol ontslag uit hun be trekkingen, is door hen ingetrokken. Gisteren namiddag is het zoontje van Willem van Hofwegen, schepenjager wonende aan het Jaagpad onder deze gemeente, zwaar verwond aan bet hoofd, in het stedelyk gasthuis alhier gebraeht. Bij bet breken van het tuig van het paard waar aebter bij liep was het zwingelhout tegen zijn hoofd ge slingerd. De leden van de Eerste Kamer der Slaten-Gene- raal zijn ter vergadering bijeengeroepen tegen Woens- 'dag den 5n Mei a. e,, des avonds te 8 uren. voor Volksvlijt ruim 16,000 De finstreiën zijn echter, dank den verkoop vau grond, in uitstekenden staat, soodat genoeg in kas is om alle scbuldbe- wjjsen in te koopen. Volgens een telegram, door Reuter'i telegraaf- maatacbappij uit Batavia ontvangen, heeft er eene uitbarsting plaats van den vuurapuwenden berg Stunt, (op de grens der res. Pasoeroean en Probolingo). Dezer dagen is een nieuwe staatkundige brief verschenen van den heer Van Houten, die zonder rechtstreeks de crisis te bespreken, echter de aanlei ding tot de crisis behandelt. Zeer laag zijn, naar zijn meening, de antirevolutionairen bij bet debat over art. 194 gezonken. Zij draafden door op de tastbare onwaarheid, dat de overheidsschool ia een moderne secteschool en op de tastbaar onjuiste leer, dat de Staat gebonden is vergoeding te geven aan wie een andere school begeeren. Juist met hun leer, dal het onderwijs taak is der ouders, komt dat beweren in lijnrechten strijd. Voorts wijst de heer Van Houten aan, hoe zij geloond hebben, door verwerping van al wat de liberalen voorstelden, in bun eigen beginsel geen vertrouwen te hebben. En als zy verklaren, dat zij niet of de wetgevende macht in de toekomst onpar tijdig zou zijn samengesteld, dan treft hun de doode- lyke repliek, dat zij zeisen geêischt hebbenart. 194 voorop. De eisch des tijds is thans, volgens den beer V. H. een nieuwe volksvertegenwoordiging. By iedere ver kiezing moet van liberale zijde het ahibbolet worden gesteld uitbreiding van het kiesrecht tot sllen, die niet armlastig en niet totaal onontwikkeld zyn. Men kiese dus niet dan vooruitstrevende liberalen, zoo het kan, of liever dan een behoudend liberaal, een radicaal antirevolutionair, van wien men ten minste zeker is, dat hy niet luisteren zal naar de bevelen van een conservatief clericale koffikamervergadering. Teneinde den geest Ie doen kennen waarin men in het buitenland over Nederland schrijft en tevens ter ernstige waarschuwing mogen de volgende rege len, voorkomende in de Bert. Börmeeiiiuif hier een plaats vinden Verontrustende berichten zyn uit Sumatra ontvan gen. In Deli is weder eene factory door de bewo ners van Atjeh afgebrand, en de Nederlandsche garnizoenen zyn daar te zwak en veel te verstrooid om de talrijke en overmoedig optredende benden onscbadelyk te maken. Troepen uil Java te laten komen is eveneens zeer bedeokelyk, daar de garni zoenen aldaar toch reeds uitermate verzwakt zijn. De toon der Engelscbe bladen in Indië, met name in Penang, van waar nit Atjeh van wapenen en munitie voorzien wordt, wordt ook steeds heftiger en drei gender. «Wjj wenechten wel", beet het onder ande ren daarin, ,dat onze naburen wilden bedenken, dat het in onze dagen eene onbestaanbare anomalie is, dat uit eene haven, waar de Nederlandsche vlag waait, zeeroof gepleegd wordt Als zy Atjeh niet meester kunnen worden, dan zijn er nog andere Enropeescbe staten, die de macht daartoe hebbende tegenwoordige toestand is voor den handel niet houdbaar en, wat ons betreft, zouden wy wenschen, dat de zaak ter hand genomen werd door eene Mogendheid, die werkelyk in staat is vrede te maken want Atjeh ie eene kolonie van zeer veel waarde.* welke men aan het aanblgvende kabinet toe- schrjjft, zien er eenigszins zonderling nit. Met het bepaalde program opgetreden om de grond wetsherziening tot een goed einde te brengen en onlangs afgetreden omdat die taak bleek niet naar behooren vervuld te kunnen worden zon het ministerie nu kalm aanblijven en de natie afschepen met een nieuwe editie ^van de kiestabel. De grondwetsherziening zou dus opgeborgen wordenhet klinkt ongelooflijk. Doch nog wonderlijker dingen verhaalt men van de jongste crisis. De heer Mackay als eerste onderteekenaar van het amendement der rechterzijde zou niet alleen niet, zooals steeds het gebruik is, door den Koning mon deling zjjn geraadpleegd, maar per brief zou hem de 'opdracht tot het vormen van een kabinet zjjn gegeven onder voorwaarde dat met de behandeling der grondwettherziening zou - worden voortgegaan. Heemskerk treedt af, courant lezen, dat het gezamenlijk verzoek der omynt oppositie niet met de herziening TOOrjgaan en men joq hel hoofd dierzelfde oppositie uitgenoodigd hebben het bewind te aanvaarden, op voorwaarde dat zjjne partij nu wel daarmede voortging, alsof er niets ware gebeurd. Het bericht, tooals het daar ligt, is te dwaas om waar te zijn. Het wordt dan ook hoog tijd, dat de Kamers officieel met het verloop der crisis worden in kennis gesteld. De verkiezingen zijn op handen, de natie behoort te weten waarheen men bet schip van staat sturen wil. Ingeval het verhaal, dat veeleer op een sprookje geljjkt, waarheid behelst, dan is het den heer Heemskeak om niets anders te doen dan om op fatsoenlijke wjjze van de grondwet af te komen en zjjn oorspronkeljjk programma over boord te werpen. De crisis is dan niets geweest dan eene comediever- tooningeen schjjnaanbod aan de rechter- zjjde, gedaan in termen, die afwjjzing zeker maaktenalles om het tegenwoordig kabinet uit een netelig geval te redden. Aan dit dilemma is niet te ontkomenernstig streven naar eene herziene grondwet, maar dan ont binding der Kamer, of wel het laten rusten dezer zaak en dan is geknutsel met een kies tabel mogeljjk. Wellicht dat de regeering haar plan heeft gewjjzigd en terug wil koeren tot het uit gangspunt van mr. Kappejjnebeperkte grond wetsherziening vooral om ruimer kiesbevoegd heid te verkrjjgen dan de census toelast. In die richting toch ligt de eenige oplossing voor de staatkundige crisis, waarin wij sedert jaren verkeeren. Al het andere is lapwerk. Wil de regeering werkeljjk gang brengen in het nagenoeg stilstaand parlementair raderwerk, dan dient voor alles te worden gestreefd naar eene ruime regeling van het kiesrecht. Dat was de spil van de aanhangige grondwets herziening en alleen door een beroep op de kie zers kan worden uitgemaakt of alle hoop daarop inderdaad vervlogen is. Het kan zjjn dat de regeering eigenl jjk den weg tot voldoende uitbreiding van het kiesrecht, zoodat het den gezeten werkman insluit, niet op wil, evenmin als de rechterzjjde. De heer Van Houten be toogt dit in zijn laatsten staatkundigen brief, gedateerd van 26 April j. 1. Wjj vestigen de aandacht onzer lezers op dat schrjjven, dat interessante beschouwingen bevat over de hou ding der rechterzjjde tegenover art. 194 en de eischen van het oogenblik. In hoofdzaak zyn wjj het met den schrjjver eensde kieshervor- ming moet op den voorgrond staan in het liberaal programma. De Kamer zorge, dat de natie te weten komt, wat de voornemens zjjn der regeeringop de kiezers rust dan de plicht om haar te dwingen tot hetgeen een eisch des tjjds mag genoemd worden, indien zjj niet gezind is daaraan te voldoen. de behandeling der grondwettherziening worden voortgegaan. 1* ministers om eervol ontslag uit hunne betrek- kingen door hen is ingetrokken. Het ministerie-Heemskerk bljjft dus, en deze afloop der crisis heeft niets, dat verwon dering wekken kan. Het was te voorzien, dat de rechterzijde in de tegenwoordige, vóórhaar ongunstige omstandigheden met een onvol tooide grondwetsherziening, die ze niet wil, voor zich en eene overweldigende Jiberale meerderheid in de Eerste Kamer tegen zich niét haar goede kansen voor een geruimen tjjd zou willen verspelen. Met den afloop hebben wjj dus vrede, omdat ieder voorzien kon, dat het daartoe komen moest. Eene andere vraag is echter of het ministerie den juisten weg in slaat om tot eene oplossing der bestaande moeieljjkheden te geraken. Het gerucht loopt nameljjk dat van kamerontbinding is afgezien, doch dat het kabinet zou hebben besloten weder eene herziening van de kiestabel voor te stellen. Als inleiding tot eene ontbinding zou deze maatregel verdedigd kunnen worden; het wetteljjk getal leden zou dan in de nieuwe kamer tegenwoordig zjjn en eenige kans be staat, dat een der beide helften der Kamer in de meerderheid en dit college dus over het doode punt heen kwam. Het geheele land kon dan een oordeel vellen over zjjne vertegen woordigers en hunne houding ten opzichte van het groote vraagstuk van den dag, de grond wetsherziening. Wellicht, dat dan de rech terzijde door de publieke opinie, ook van haar geestverwanten gedreven en door de onder vinding geleerd, haar halsstarrig verzet niet volhield. Moet echter de herziening der kies tabel op zich zelf bljjven staan, dan zien wjj niet, in hoever die maatregel strekken kan tot oplossing van den verwarden toestand. Met hoe veel spoed regeering en kamers ook aan het werk mogen gaan, zjj komt te laat om in Juni nog te werken, tenzjj men willekeurig aan eenige districten een vertegenwoordiger meer geeft zonder de indeeling te veranderen. Ingrijpende veranderingen in de tabel zyn op het laatste oogenblik vóór de verkiezing onuitvoerbaar tengevolge van den administratieven omslag, dien elke wijziging ten gevolge heeft en in elk geval niet wenscheljjk omdat de bestaande banden tus- schen de verschillende deelen der districten onder ling worden verbroken, zonder dat de kiezers tjjd wordt gegeven om de noodige nieuwe maat regelen tot samenwerking der gelijkgezinden te beramen. Tot wjj van het tegendeel over tuigd worden, houden wjj het er dus voor, dat de regeering de kiestabel wijzigt, alleen met het oog op eene in aantocht zjjnde ontbinding, in elk ander geval achten wjj dergeljjke nood wet ondoeltreffend. Niet alleen is dus de behandeling van’s lands zaken in deze crisis geheimzinnig, de plannen,

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1886 | | pagina 1