HÏÏIS,
w,
■w
Hz.
ND.
JR,
letten,
tden
i
1886.
N° 3395.
If
TC,
d, wjjk D.
afaren de
886.
BINNENLAND.
De Kamerverkiezing,
i.
Woensdag 26 Mel.
--
Erf
SEVER
Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
."net?
ping
1 L
erderij,
f'
•K i'
tynde, goed
politie Stork
voorzien,
ten Zolder
>or/T6.50.
deden ge-
n op gun-
886.
nlangs ge-
i
Nr. 216.
886.
iden, alien
IHUIZEN,
erekade in
wyk P.
morgens te
<ie» aande
iris
KE KIE-
linff voor
DINSDAG
I
even door
J DROOG-
Nr. 1 be-
Schiedam.
i Gouda.
Er ia door het parket te ’a-Hage eene strafver
volging ingesteld tegen F. Domela Nieuwenhuis,
verantwoordelyk redacteur van het blad Recht voor
allenwegens het opnemen van een artikel, honend
voor den persoon der Konings en handeleude over
het jongste besoek van Z. M. aan Amsterdam en de
benoeming van den commissaris van politie Stork
tot ridder der Orde van de Eikenkroon. De instruc*
tie in deze zaak is reeds geopend.
Eene belangrijke proefneming. De heer Emile
Billot beeft een belangrijk verslag bekend gemaakt
1
iór den dag
s morgeus
1
i ERVEN,
m aan de
i en Rotter-
irfsingel te
1 en 161 en
itiaren.
iwketels,
ikken, 3
werktuigen
ingericnte
GOUDA. 25 Mei 1886.
Een bij het departement van koloniën ontvangen
telegram van den gouverneur generaal van Neder*
landscb-Iudië bevat het volgende bericht.
Den 19den Mei is op het particuliere land Tjiomas
(afdeeling Buitenzorg der residentie Batavia) eerst een
troep feestvierende inlanders en daarna de adsistent*
resident van Buitenzorg door eene gewapene bende
aangevallen. Den volgenden dag heeft zich de resi
dent van Batavia, vergezeld door militairen, naar de
plaats van bet verzet begeven en aldaar 500 opge
zetenen van Tjiomas gewapend aangetroffen, op wie,
na eenige vergeefsche sommatieu, door de militaire
macht gevuurd moest worden, tengevolge waarvan
zij ruim 59 dooden en gewonden bekwamen.
De zaak is in onderzoek.
Men meent de reden van het verzet te moeten
toeschryven aan opdrijving door hun landheer vsd
de lasten der opgezetenen van het land.
De rust is hersteld.
Nauweljjks is de verkiezingsstrijd voor de
Prov. Staten afgeloopen of reeds maakt men
zich op tot een meer algemeen gevecht by de
stembus, waarvan de afloop een grooten in
vloed hebben kan op den gang der binnen-
landsche staatkunde. Heden over drie weken
toch zullen de verkiezingen plaats hebben voor
de Tweede Kamer en reeds ziet men eiken dag
berichten in de dagbladen omtrent de voorbe
reidende werkzaamheden. Deze belangstelling
is een heuglyk verschijnselhoe levendiger het
besef wordt bij de kiezers dat inderdaad de
aanstaande verkiezing voor de naaste toekomst
van ons land van het grootste gewicht is, boe
grooter de kans is, dat de nieuwe kamer den
geest des volks zal uitdrukken. Ook in
districten als het onze, waar de Stand der par
tyen zoodanig is, dat aan de zege der verbon
den kerkelyke partijen niet kan worden ge
twijfeld, is het zaak dat duidelijk de vraag
worde gesteld, die by deze verkiezing aan
het oordeel der kiezers wordt onderworpen.
Het is steeds de plicht der liberalen door hun
stem getuigenis te geven van hun beginselen
en te protesteeren tegen het dry ven der tegen
partij, die godsdienst en politiek met elkaar
verwarren en de belangen van het vaderland
achterstellen by die van hun partij. Dit is
in ons district steeds zoo begrepen en hoe
slecht de kansen voor ons ook staan, altijd
zyn er mannen gevonden, die bereid waren
hun naam te leenen en de liberale candida-
tuur te aanvaarden. Met lofwaardigen ijver
gaan onze kiesvereenigingen met hnn ondank
baren arbeid voort en regel is het, dat een
eerbiedwaardig getal stemmen op onzen can-
didaat worden uitgebracht, zoodat het nog
altyd de vraag is of niet de liberale party
sterker is dan elk der kerkelyke partyen
afzonderlijk. Hetzelfde verwachten wjj ook
thans in ons district, dat in dit opzicht zyn
goeden naam moet handhaven er zyn plaatsen
waar even als hier, de kansen der liberalen
slecht zyn en waar dientengevolge door de
onzen slecht gestemd wordt. Wij hopen dat
hier deze lusteloosheid geen navolging vinden
moge. Het komt ons steeds wenschelyk voor
de geestverwanten bjjeen te houden als men
telkens minder stemmen ziet uitgebracht op onzen
candidaat, dan wordt het voortdurend moei-
Ijjker het verloren terrein te herwinnen.
Gaarne zouden we een paar namen op den
voorgrond gesteld zien, die in het district zelve
een goeden klank hebben het zou ons niet
moeilijk vallen er enkele te noemen, doch dit
is meer de eigenaardige taak der kiesvereeni
gingen, die eene keuze doen in overleg met
de verschillende deelen van het district. In
afwachting daarvan kan het echter geen kwaad
reeds nu te wyzen op de beteekenis der aan
staande verkiezing.
Het geldt thans niet een politieke daad
der regeering, maar van eene der beide partyen.
Het ministerie, Jioewel het de verantwoorde
lijkheid der ontbinding op zich genomen heeft,
is bjj den strjjd niet betrokken. Wel is de
wyze, waarop men tot de ontbinding gekomen
is, niet zonder bedenking, maar daarover is
reeds genoeg gezegd; die vraag behoort trou
wens reeds tot de geschiedenis en thans ver
dient alleen de aandacht de wyze waarop de
worden of wy weigeren verder de voorstellen
in overweging te nemen. De ellendige toestand
op staatkundig gebied dure voortde gebrek
kige regeling der troonsopvolging, die tot
buitenlandsche verwikkelingen aanleiding geven
kan, als ons vorstenhuis onverhoopt uitsterft,
blyve in wezen; eene afdoende hervorming der
defensie blyve een vrome wensch; het vader
land ga ten verdervehet raakt ons niet, wy
moeten onzen zin hebben. Zoo spraken en
handelden de verbonden Katholieken en anti
revolutionairen, vooral op aandryven der eersten.
En zoo is het ermede geëindigd, dat er niets
tot stand kwam door de fout der anti-liberalen,
die eigen partybelang de voorkeur gaven boven
het algemeene landsbelang.
De vraag, die dos op 15 Juni a. s. moet
beantwoord worden is dezekeurt ge eene
dergelyke handelwijze goed in een ernstig
volksvertegenwoordiger? Acht ge de school-
quaestie van zoo groot en overwegend belang,
dat niets mag worden verbeterd en hervormd,
vóór dat de rechterzijde in dit opzicht haar
zin heeft gekregen?
Zooals steeds, zullen de beide partyen bij
deze verkiezing scherp tegenover elkander
staan en schijnt er dus weinig kans dat er
eene groote verandering zal gebracht worden
in de samenstelling der Kamer, doch men ver-
gete niet, dat er tusschen die beide in is eene
schare van bezadigde mannen, die wel in het
algemeen meer of minder sympathie hebben
voor de eene of de andere richting, maar wier
gezond verstand niet wordt beneveld door par-
tijdrift. Deze moeten den doorslag geven en
aan hen durven wy met vertrouwen vragen:
Verdient de houding der kerkelyke partyen
uwe goedkeuring ep wilt gij uw stem geven
om aan deze onverzoenlyken de meerderheid
te verschaffen in de Kamer Hun antwoord
kan niet anders dan ontkennend luiden.
GOUDSCHE‘COURANT,
i
kiezers van hun stemrecht zullen gebruik
maken. Wie de toestand van het oogenblik
wil begrjjpen, stelle ziqh de vraag waarom
is de Kamer ontbonden en welke der beide
partyen draagt daarvan de schuld?
Het antwoord op de eerste vraag is spoedig
gevonden. De Tweede Kamer is ontbonden,
omdat er op dit oogenblik met haar niet te
regeeren viel. Sedert geruimen tyd wegen
zooals bekend is, de liberalen en anti-liberalen
tegen elkander op. Drieënveertig leden span
den zich voor de kar van staat om ze vooruit
te brengen, drieënveertig andere plaatsten
zich er achter en trokken naar den anderen
kant, waarvan het natuurlijk gevolg was, dat
het voertuig stil bleef staan. Om uit dien
onhoudbaren toestand te geraken, greep men
naar het eenig afdoende middel: de grond
wetsherziening. Deze zou ons brengen een
ander kiesstelsel in plaats van den verouderden
census, die algemeen werd afgekenrd. De
deuren, die naar kiesbevoegdheid leiden, zouden
wyder opengezet worden. Op breeder grond
slagen gevestigd, zou het nieuwe kiesrecht een
veel grooter deel des volks roepen tot de keuze
zyner vertegenwoordigersmet meer recht zou
de Kamer beschouwd kannen worden als de
uitdrukking der openbare meening en groote
waarschijnlijkheid bestond, dat dan een besliste
meerderheid in den eenen of den anderen zin
gevonden zou worden. Je gelyker tyd zou
een duidelyker regeling' der troonsopvolging
tot stand komen, thans vooral zoo uoodig, nu
een jeugdig kind de eenige spruit is van ons
vorstelijk stamhuis en tevens moesten de grond
slagen herzien worden, waarop de landsverdedi
ging berust. Al deze voorstellen zyn by de ont
bonden Kamer ingediend, doch niets is tot
stand gekomen. Oprechte vaderlandsliefde was
een vereischte om bij zoo scherpen stryd der
meeningen tot een verzoenend resultaat te
komen, doch deze was bij de Kamer niet te
vinden. Het einde was dat niets tot stand
kwam, omdat elke party op haar stuk bleef
staan 43 tegen 43, zooals altyd. Er moest
een uitweg gevonden worden; alleen de ont
binding kon redding brengen.
Doch wie dragen de schuld van het misluk
ken der grondwetsherziening Niet de liberalen
die zich bereid verklaarden met de regeering
samen te werken om tot een regelmatiger toe
stand te geraken, die gaarne ruimer kiesrecht
wilden verleenen en de hand der verzoening
toestaken aan de overzijde. Neen, het waren
de mannen der rechterzijde, die het werk der
herziening verijdeld hebben en nog erger, die
zich bjj voorbaat ongezind verklaarden om de
voorstellen in overweging te'pemen. De reden
er van was, dat zy in één opzicht de school-
quaestie hun zin niet konden krygen. Van
liberale zjjde wilde de meerderheid tegemoet
komen aan de inderdaad niet ongegronde be
zwaren der kerkelyke partyen tegen het artikel
betreffende de openbare school. Zy deden het
tot vóór korten tyd door de anti-revolutionai-
ren zelven als aannemelijk beschouwde voorstel:
laten wy geen van beide ons schoolideaal
nederleggen in de grondwetde aanstaande,
op ruimer schaal gekozen volksvertegenwoor
diging, kieze party en voere dat stelsel van
onderwijs in, hetwelk zjj het meest in het belang
der natie acht. Doch de kerkelyke partjjen
wilden niet. Alles of niets, werd de leuze.
Ons stelsel moet in de grondwet opgenomen
I
